MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ

Departament Wychowania i Promocji Obronności

Warszawa 2007

Materiały do przeprowadzenia zajęć psychoedukacyjnych z kadrą dowódczą



Grupa niespołeczna

– co najmniej dwie

osoby przebywające w tym samym
czasie
i miejscu.



Grupa społeczna

- co najmniej dwie

osoby, które mają bezpośredni kontakt,
poczucie wspólnego celu („MY”), normy,
zależą od siebie i tworzą spójną strukturę.

2

3

Struktura

grupy

Status

Rola

grupowa

Pozycja

społeczna

Normy

grupowe

Interakcje

Spójność

grupy

To

pewna

liczba

żołnierzy

(zróżnicowana) połączonych systemem
uregulowanych

stosunków formalnych

i

nieformalnych

, zwanych relacjami

interpersonalnymi, współdziałających ze
sobą, oddzielonych od innych grup
wyraźną

zasadą

odrębności,

posiadających wspólne cele, wartości i
zadania.

4



Formalne

- precyzyjnie określone (poprzez

regulaminy

wojskowe,

dokumenty

normatywne) związki zależności będące
funkcją

wykonywanych

obowiązków

i

posiadanych uprawnień.



Nieformalne

- określone są przez mniej

zobowiązujące, prawnie nieznormalizowane,
spontaniczne, bardziej emocjonalne niż
zadaniowe relacje między żołnierzami.

5

To wielopoziomowy układ trzech

powiązanych ze sobą elementów:

6

RÓL

SPOŁECZNYCH

POZYCJI

SPOŁECZNYCH

WŁADZY

FOFRMALNEJ

I NIEFORMALNEJ



Facylitacja społeczna

napięcie wywołane obecnością innych i możliwością oceny naszego
działania



Próżniactwo społeczne

uspokojenie wynikające z przekonania, że przebywanie w grupie
utrudnia ocenę indywidualnego działania



Deindywiduacja

utrata normalnej kontroli nad zachowaniem prowadząca do wzrostu
impulsywności i patologiczności czynów



Polaryzacja grupowa

tendencje grupy do podejmowania, w porównaniu z jednostkami,
bardziej ryzykownych, niebezpiecznych i krańcowych decyzji



Syndrom myślenia grupowego

rodzaj myślenia, w którym bardziej liczy się dążenie do zachowania
spójności i solidarności grupy niż realistyczne uwzględnianie faktów

7



Zadanie addytywne

– wszyscy członkowie

grupy wykonują ten sam rodzaj pracy. Produkt
końcowy (działalność grupowa) jest sumą wkładu
pracy wszystkich jej członków.



Zadanie koniunktywne

– zadanie grupowe,

którego wynik zależy od tego jak dobrze pracuje
najsłabszy członek w grupie – „najsłabsze ogniwo
w łańcuchu”.



Zadanie dysjunktywne

– zadanie grupowe,

którego poziom rozwiązania zależy od pracy
najsprawniejszego członka grupy.

8

1.

Etap formowania się

(„okres burzy”)

dobieranie się członków zespołu; nawiązywanie pierwszych relacji;
różnicowanie się ról grupowych; zapoznawanie się z celami grupy;
poznawanie formalnych standardów zachowania się w grupie; pojawienie
się pierwszych elementów identyfikacji z grupą

2.

Powstawanie norm grupowych

wykształcanie się nieformalnych norm funkcjonowania; wyklarowanie się
poczucia identyfikacji z grupą

3.

Praca zadaniowa

czas osiągnięcia przez grupę stanu optymalnego; grupę cechuje duża
dojrzałość
i zdolność do podejmowania trudnych zadań

4.

Zamykanie (rozwiązanie)

następuje po wykonaniu określonych zadań, wypełnieniu misji

9



Skład grupy



Poziom „dobrej woli”



Poziom zaufania



Poziom zaangażowania



Postawy uczestników wobec siebie



Stosunek uczestników do lidera – dowódcy



Stosunek lidera do uczestników



Ilość i jakość relacji pomiędzy członkami
grupy a dowódcą

10

Rola grupowa

jest specyficzną funkcją pełnioną przez osobę w

grupie. Wynika z osobistych predyspozycji członka grupy oraz oczekiwań
grupy i (lub) lidera. W grupie wyróżnia się role

zadaniowe

,

społeczne

oraz

indywidualne

.



Role zadaniowe

-

to zachowania, które przybliżają grupę do

zamierzonego celu (inicjator (lider grupowy), dostarczyciel informacji,
opiniodawca, stylista, krytyk,
aktywator);



Role społeczne

-

wiążą się nie tylko z wykonywanym zadaniem, ale

koncentrują się również na emocjach, uczuciach i wzajemnych relacjach
(szef klakierów, dawca wsparcia, wesołek grupowy (błazen grupowy), marszałek);



Role indywidualne

-

ukierunkowane są na osiągnięcie jakiegoś

indywidualnego celu bez zważania na dobro grupy (agresor, negatywista,
dyktator, łowca uznania, ekshibicjonista).

11



Styl autokratyczny

(dyrektywny, nakazowy, instruktażowy)



Styl liberalny

(delegujący, anemiczny)



Styl demokratyczny

(współpraca, harmonijne współdziałanie)



Styl klubowy

(przyjazny, troskliwy)

12

Komunikacja

– to sposób, w jaki ludzie

kontaktują się między sobą. Wyróżnia się:



Komunikacją werbalną

–

słowa, które

wypowiadamy i ich znaczenie



Komunikacją niewerbalną

–

„mowa ciała”

13



zwięzłość wypowiedzi,



logiczny tok wypowiedzi,



trzymanie się głównego wątku,



wyrażanie pozytywnego stosunku do celu rozmowy,



informacja o własnych pozytywnych (negatywnych)
przemyśleniach i odczuciach podczas rozmowy,



upewnianie się, że się dobrze rozumie,



empatia – „zobaczenie świata oczami drugiej
osoby”,



umiejętne słuchanie.

14



Parafraza

-

wyrażanie co pewien czas własnymi słowami tego,

co się usłyszało



Parafraza emocjonalna (odzwierciedlenie uczuć)

–

wypowiedź, w której nazywamy emocje lub uczucia jakich doświadcza
nasz rozmówca



Echo

-

okresowe powtarzanie niemal całkowicie wiernie słów

rozmówcy



Dostrajanie się

-

przekazywanie rozmówcy sygnałów, że jest

uważnie słuchany



Klaryfikacja

-

zadawanie pytań dotyczących wypowiedzi lub je

wyjaśniających



Podsumowywanie

-

zbieranie najważniejszych informacji na

końcu rozmowy lub po najistotniejszych jej etapach

15



gesty, np. rozmaite ruchy rąk



wyraz twarzy



mimika



postawa ciała



kontakt wzrokowy



nasz wygląd



głos (ton, głośność, intonacja, tempo mówienia)



oddech



dystans - odległość, w jakiej stajemy lub siadamy
od kogoś

16

2/3 komunikacji ma charakter

niewerbalny

Ogólne

wrażenie

7%

słowa

38 % głos

55 % mimika

17

To znaczna różnica, niezgodność, antagonizm,
sprzeczność dotycząca poglądów, wartości,
potrzeb, obowiązków, praw czy interesów
dwóch lub więcej osób, które to osoby dążą
do rozwiązania tej sprzeczności.

18

Obszary konfliktów

w pododdziale



relacje interpersonalne i emocje

(stereotypy; uprzedzenia; negatywne, odwetowe zachowania; zła

komunikacja interpersonalna; manipulacje, zazdrość; zemsta)



wartości

(filozofia życia; religia; tradycje; ideologia)



informacje

(brak danych; różne punkty widzenia; różne procedury zbierania danych;

różnice w interpretacji)



struktura

(podział ról i obowiązków; zła kontrola zasobów; nierówny rozkład sił;

ograniczenia czasowe; podział kompetencji; określenie ról)



interesy

(rzeczowe - pieniądze, dobra, czas; psychologiczne - zaufanie,

szacunek, sprawiedliwość, uznanie, godność, poczucie własnej wartości,

bezpieczeństwo; proceduralne – regulaminy, sposoby działania)

19



RYWALIZACJA (WALKA)

-

styl

aktywno

-

egocentryczny; jest wyrazem dążenia do obrony własnego interesu
przy jednoczesnym braku zainteresowania oraz lekceważeniu
interesów drugiej strony.



KOMPROMIS

-

styl

średnio

aktywny

i

średnio

egocentryczny; pozwala na częściowe zaspokojenie interesów
własnych oraz interesów partnera.



UNIKANIE

-

styl bierno – egocentryczny; unika się

zajmowania konfliktem lub zaprzecza się jego występowaniu.



ULEGANIE

(PODPORZĄDKOWANIE SIĘ)

-

styl bierno –

otwarty; polega na rezygnacji z obrony własnych interesów i
pragnieniu zaspokojenia potrzeb partnera.



WSPÓŁPRACA

-

styl aktywno – otwarty polega na realizacji

własnych potrzeb z równoczesnym pragnieniem, aby partner
realizował swoje. Stanowi najlepszy sposób rozwiązywania konfliktów.

20