Pytania na kryminologie

1. Jak można zdefiniować pojęcie kryminologii ?

K r y m i n o l o g i a - (gr. crimen - przestępstwo,

zbrodnia + gr. logos - nauka) to
nauka społeczna zajmująca się badaniem i
gromadzeniem całościowej wiedzy na
temat :
1) przestępstwa jako pewnej szczególnej formy
zachowania dewiacyjnego,
2) przestępczości jako pewnego zjawiska społecznego,
3) ofiary przestępstwa,
4) instytucji kontroli społecznej i mechanizmów
kontrolnych, jakie tworzą społeczeństwa w celu
zapobiegania zwalczania przestępczości.

2. Jakie można wyróżnić konsekwencje

przekazu informacji o przestępczości
przez mass media ?

K o n s e k w e n c j ą przekazywania

informacji o przestępczości przez media
jest

deformacja rzeczywistego obrazu

przestępczości polegające na :

1) przeinformowaniu,
2) niedoinformowaniu.

3. Jakie wyróżniamy koncepcja

wpływu mediów – poprzez
prezentowanie zachowań
agresywnych - na zachowania
przestępcze ?

Można wśród nich wyróżnić cztery

główne k o n c e p c j e :

1.oczyszczania (katharsis),
2.powstrzymywania,
3.stymulacji,
4.przyzwyczajania.

4. Które z przedstawionych

koncepcji wskazują na
pozytywną rolę mass mediów
prezentujących zachowania
agresywne ?

Do koncepcji pozytywnie

oceniających rolę mass mediów
należą :

1.katharsis (oczyszczenie),
2.koncepcja powstrzymania.

5. Jakie argumenty wysuwane są

przez zwolenników koncepcji
oczyszczenia (katharsis)?

Oglądanie przemocy rozładowuje

napięcie i redukuje agresję.

6. Które z przedstawionych

koncepcji podkreślają negatywną
rolę mass mediów,
ukazujących zachowania
agresywne ?

Do koncepcji negatywnie oceniających

rolę mass mediów należą koncepcje :

1.stymulacji,
2.przyzwyczajenia.

7. Jakie argumenty są wysuwane

przez zwolenników koncepcji
stymulacji ? Argumenty : przemoc
w mediach powoduje wzrost agresji
(wywoływanie, uczenie się,
naśladowanie takich zachowań).

8. W jaki sposób mass media

wpływają na kształtowanie się
postaw społecznych wobec

prawa ?
Postawy wobec prawa :
r y g o r y s t y c z n a - prawa należy

bezwzględnie przestrzegać
(niezmiennie dominuje w Polsce),

r e l a s t y w i s t y c z n a -

dopuszcza złamanie prawa w
wyjątkowych, usprawiedliwionych
wypadkach.

9. Jaki jest wpływ spożycia alkoholu na rodzaj

popełnianych

przestępstw ?
Z reguły nie można precyzyjnie określić, jak wysoki

jest stopień nietrzeźwości osoby podejrzanej o

popełnienie przestępstwa, ponieważ liczbami

bezwzględnymi operuje się jedynie w przypadku

tzw. przestępstw komunikacyjnych.

W zależności od tego, czy sprawca znajduje się "w

stanie po spożyciu alkoholu" czy "w stanie

nietrzeźwości" różna może być sankcja za

przypisanie danego typu czynu zabronionego.

Wysoki odsetek sprawców :
1) zabójstwo,
2) znęcanie się nad członkami rodziny,
3) czynna napaść na funkcjonariusza.
Niski odsetek sprawców :
1) kradzież mienia,
2) kradzież z włamaniem

10. . Dlaczego alkohol stanowi

czynnik

kryminogenny ?
Alkohol jako czynnik krymnogenny -

prowadzi do przełamania hamulców
ludzkich, ułatwia wzrost poziomu
agresji, przez co może prowadzić do
zachowań przestępczych.

11. Dlaczego alkoholowi

przypisuje się rolę czynnika
wiktymogennego ?

Alkohol stanowi czynnik w i k t y m o g

e n n y, bowiem w wielu sytuacjach,
w momencie popełniania czynu
zabronionego pod wpływem alkoholu
znajduje się nie tylko sprawca czynu
zabronionego, lecz również ofiara
dotknięta tym działaniem.

12. Jakie wyróżnia się rodzaju stanu

nietrzeźwości ?

Związku alkoholu z popełnionym

przestępstwem nie należy upatrywać

jedynie w sytuacji, gdy sprawca w

momencie popełnienia czynu zabronionego

znajduje się pod jego wpływem. Dużo

bardziej istotna jest kwestia, czy mamy do

czynienia z osobą często nadużywającą

alkoholu lub wręcz od niego uzależnioną.

Dlatego też należy rozróżnić dwie

sytuacje :

stan nietrzeźwości odpowiadającego w czasie

popełnienia przestępstwa,

2) „nietrzeźwość" rozumiana jako

długotrwały stan.

13. Jakie można wyróżnić sytuacje

związane z nadużywaniem alkoholu ?

S y t u a c j e nadużywania alkoholu :
stan nietrzeźwości w chwili popełnienia

przestępstwa, stan nietrzeźwy rozciągnięty
w czasie : długotrwałe nadużywanie
alkoholu (picie problemowe), uzależnienie
od alkoholu (alkoholizm)

W przyp. a i b w momencie popełnienia

czynu zabronionego sprawca nie jest pod
wpływem alkoholu, jednak w związku z
jego nadużywaniem można stwierdzić, że
działania przestępcze powstają w związku
z problemem alkoholowym.

14. Jakie są skutki nadużywania

alkoholu ?

S k u t k i nadużywania alkoholu :
Zakłócenie normalnego funkcjonowania

jednostki w społeczeństwie, niemożność

pełnienia wielu ról społecznych ;

Dysfunkcja rodziny osoby nadużywającej

alkoholu, częstokroć prowadząca do rozpadu.

Problemy z wykonywaną pracą często

prowadzące do zwolnienia i niemożności

znalezienia innego zatrudnienia,

Obniżenie poczucia własnej wartości, poważne

problemy emocjonalne.

Wymienione wyżej skutki mogą doprowadzić do

degradacji społecznej, która może pociągnąć

za sobą liczne kolizje z prawem. Przede

wszystkim będą to czyny nakierowane na

zdobycie funduszy na zakup alkoholu.

15. Jakie są zależności pomiędzy

nadużywaniem alkoholu a

przestępczością ?

Możliwe zależności między nadużywaniem

alkoholu a przestępczością :

1. wejście na drogę przestępstwa jest

poprzedzone pojawieniem się problemu

alkoholowego,

2. nadużywanie alkoholu jest poprzedzone

wystąpieniem kariery przestępczej,

3. nadużywanie alkoholu pojawia się

równocześnie z rozpoczęciem kariery

przestępczej,

4. nadużywanie alkoholu i kariera przestępcza

są efektem działania czynnika o charakterze

zewnętrznym.

16. . Jakie przestępstwa zaliczamy do

przestępstw gospodarczych ?

Przestępstwa gospodarcze – są to

przestępstwa przeciwko :

1.

podstawowym instytucjom gospodarczym –

np. przestępstwa popełniane na szkodę

banków, giełdowe, przeciwko papierom

wartościowym, fałszowanie pieniędzy itp.;

2.

przedsiębiorstwom – np. przestępstwa

zmierzające do wyeliminowania z konkurencji,

związane z przetargami, przestępstwa

ubezpieczeniowe itp.;

3.

interesom finansowym państwa – np.

przestępstwa podatkowe, związane z

przemytem itp.;

4.

konsumentom – np. oszukańcza reklama,

nieprawdziwe informacje na metce towaru itp.;

5.

środowisku – np. przestępstwa związane z

dążeniem do obniżenia własnych kosztów itp.

17. Jakimi cechami charakteryzuje się

przestępczość gospodarcza ?

C e c h a m i odróżniającymi przestępczość

gospodarczą od przestępczości

kryminalnej są :
1) Brak elementów przemocy
Przestępczość gospodarcza to tzw. przestępczość

„białych kołnierzyków”, nigdy nie jest popełniana przy

użyciu przemocy, chodzi w nie głównie o to, aby jak

najdłużej nie została ujawniona;

2) Anonimowość ofiar

Zwłaszcza, gdy są to osoby fizyczne, ponieważ

najczęściej poszkodowany w ogólenie wie, że stał się

ofiarą – może tu także zaistnieć pozorny brak ofiar,

gdy zaatakowane są np. finansowe interesy państwa

albo podstawowe instytucje systemu gospodarczego;

3) Sprawcy należący do wyższych grup społecznych
Najczęściej sprawcami tego rodzaju przestępstw są

osoby dobrze wykształcone, świetnie znające się na

swojej pracy.

18. Jakie są uwarunkowania kształtowania się na bardzo

wysokim poziomie „ciemnej liczby” w przypadku

przestępstw gospodarczych ?

Przestępstwa gospodarcze charakteryzują się bardzo wysoką

„ciemną liczbą”, a wynika to m.in. z następujących

powodów :

1.

przestępczość gospodarcza dokonywana jest najczęściej pod

przykrywką zwykłej działalności zawodowej i przy okazji tej

działalności, a zatem nie tylko nie rzuca się w oczy, lecz jest

wręcz trudno zauważalna;

2.

ofiary przestępstw gospodarczych często długo nie wiedzą, że

poniosły szkodę – można być przez długie lata ofiarą

przestępstwa gospodarczego i w ogóle o tym nie wiedzieć;

3.

przestępcy gospodarczy to niemal zawsze osoby, które dobrze

znają tajniki swojego zawodu, bardzo często dysponują

nowoczesnymi środkami technicznymi, pozwalającymi na

zacieranie śladów, utrudniającymi wykrycie oraz

udowodnienie im przestępstwa;

4.

sprawcy przestępstw gospodarczych to w znaczącej części

osoby pochodzące z wyższych i średnich warstw społecznych,

co powoduje, że możliwości ich obrony przed działalnością

sformalizowanych agend kontroli są większe; ponadto skłania

to organy ścigania do ostrożności w podejmowaniu przeciwko

nim kroków prawnych.

19. Jak można zdefiniować pojęcie

przestępczości rzeczywistej ?

Przestępczość rzeczywista - to zbiór

wszystkich przestępstw
występujących w danym okresie i na
danym terenie lub w określonej
zbiorowości.

20. Jak można zdefiniować pojęcie

przestępczości ujawnionej ?

Przestępczość u j a w n i o n a - zbiór

zdarzeń (przestępstw), o których
informacje dotarły do organów
ścigania i które organy te uznały za
przestępstwa i jako przestępstwa
zarejestrowały.

21.Jak można zdefiniować pojęcie

przestępczości nieujawnionej ?

Przestępczość n i e u j a w n i o n a -

zbiór zdarzeń określanych jako
przestępstwa, o których informacje
nie dotarły do organów ścigania lub
dotarły, lecz nie zostały przez nie
zarejestrowane.

22. Jak określa się przestępczość

stanowiącą sumę wartości
przestępczości ujawnionej i
nieujawnione ?

S u m a wartości przestępczości

ujawnionej i nieujawnionej składa się
na tzw. przestępczość
rzeczywistą.

23.Co należy rozumieć pod

pojęciem nasilenia
przestępczości ?

P o j ę c i e nasilenia przestępczości

oznacza liczbę popełnionych
przestępstw na danym terenie albo
w danej zbiorowości i w danym
okresie.

24. Co decyduje o stopniu

kryminalizacji ?

O stopniu kryminalizacji decyduje l i c z

b a przestępców.

25.Co decyduje o stopniu

wiktymizacji społeczeństwa ?

O stopniu wiktymizacji społeczeństwa

decyduje liczba ich ofiar.

26. Jakie rodzaje statystyk są

wykorzystywane w badaniu
przestępczości ujawnionej?

Przestępczość ujawniona może podlegać

analizie na podstawie czterech rodzajów
statystyk kryminalnych, czyli zbiorów
danych opracowywanych i
publikowanych przez organy ścigania i
wymiaru sprawiedliwości.

Są to następujące statystyki :

1) statystyka policyjna,
2) statystyka prokuratorska,
3) statystyka sądowa,
4) statystyka penitencjarna.

27. Jak można zdefiniować pojęcie

„neokryminalizacja” ?

N e o k r y m i n a l i z a c j a jest

procesem definiowania przez
ustawodawcę pewnych zachowań
jako czynów zabronionych, których
naruszenie we wcześniejszym okresie
nie powodowało odpowiedzialności
karnej.

28. Co oznacza pojęcie

„dekryminalizacja” ?

W odróżnieniu od neokryminalizacji, d

e k r y m i n a l i z a c j a jest
rozumiana jako proces zmniejszania
katalogu przestępstw poprzez
wyłączanie pewnych czynów ze
zbiorów przestępstw, które wcześniej
były uznane za czyny podlegające
odpowiedzialności karnej, a po
zmianie ustawy już nimi nie są.

29. Jak można zdefiniować pojęcia

„penalizacja” i
„depenalizacja” ?

P e n a l i z a c j a - oznacza

zaostrzanie odpowiedzialności karnej
(kary), natomiast d e p e n a l i z a
c j a - jako proces odwrotny –
oznacza złagodzenie
odpowiedzialności karnej.

30. Jak można zdefiniować pojęcie „ciemnej

liczby” przestępstw ?

„Ciemna liczba” stanowi różnicę pomiędzy faktyczną

ilością przestępstw zaistniałych we wszystkich

formach stadialnych (przygotowanie, usiłowanie,

dokonanie) i zjawiskowych (sprawstwo,

pomocnictwo, podżeganie), a tą ilością, która

została wykazana w statystyce jako kategoria

„przestępstw stwierdzonych”.

Innymi słowy, przez „ciemną liczbę” przestępstw

należy rozumieć stosunek liczby przestępstw

rzeczywiście popełnionych do liczby przestępstw, w

których sprawy zostały zakończone prawomocnym

wyrokiem skazującym oraz wykazane w

statystykach.

Wielkość „przestępczości rzeczywistej” i rozmiary

„ciemnej liczby” można oceniać jedynie

szacunkowo przy pomocy instrumentów

badawczych wypracowanych przez kryminologię.

31. W jaki sposób można określić

rozmiary przestępczości
nieujawnionej ?

Istnieją, wykorzystywane najczęściej w

praktyce, sposoby określania
rozmiarów przestępczości
nieujawnionej.

Do tego celu stosuje się :

1) eksperyment,
2) obserwację uczestniczącą,
3) wywiad.

32.W stosunku do jakiego sprawcy

używa się pojęcia „sprawca
wielokrotnie karany”?

Sprawca wielokrotnie karany – osoba

skazana za przestępstwo co najmniej
po raz czwarty.

33.W stosunku do jakiego

przestępcy można użyć
określenia recydywista
penitencjarny ?

Recydywista penitencjarny jest to

osoba przynajmniej po raz drugi
odbywająca karę pozbawienia
wolności.

34. Jakie jest źródło pojęcia

„viktymologia”?

Wiktymologia (od łac. victima - ofiara,

logos – nauka), to nauka o jednostce,
która stała się ofiarą przestępstwa ;
nauka o ofierze.

35. Jakie wydarzenia wywarły wpływ na

rozwój wiktymologii ?

Wydarzenia, które wpłynęły na rozwój

wiktymologii :

- 1983 r. - europejska konwencja o kompensacji

dla ofiar przestępstw popełnionych z użyciem

przemocy ;

- 1985 r. - deklaracja ONZ o podstawowych

zasadach sprawiedliwości dla ofiar przestępstw

popełnionych z użyciem przemocy ;

- 1985 r. - zalecenia Rady Europy nr 11 w sprawie

pozycji ofiary w prawie i procesie karnym

- 1987 r. - zalecenia Rady Europy nr 21 w sprawie

zapobiegania wiktymizacji i pomocy dla ofiar

przestępstw ;

- 1979 r. - powstanie w Münster Światowego

Towarzystwa Wiktymologii ;

- 1999 r. - podpisanie Polskiej Karty Praw Ofiary ;
- 22.02. - zostaje uznany za międzynarodowy

dzień ofiar przestępstw.

36.Co stanowi przedmiot

zainteresowania wiktymologii

kryminalnej ?

Wiktymologia kryminalna stanowi najwęższą

koncepcję wiktymologii, ujmującą ją jako

subdyscyplinę kryminologii.

Przedmiotem badań są jedynie ofiary

pokrzywdzone przestępstwem, pozwala na

dokładniejsze wyjaśnienie zjawiska

przestępczości i jest koncepcją uznawaną

za priorytetową.

37. Jakie rodzaje wiktymizacji

wyróżniamy w ramach wiktymizacji
pierwotnej ?

W ramach wiktymizacji pierwotnej

występują :

1) bezpośrednia - dot. ofiary przestępstwa ;
2) pośrednia - dot. osób bliskich ofierze lub

pozostających na jej utrzymaniu, a także

osób, które doznały krzywdy w sytuacji

zagrożenia.

38. . Jakie wyróżniamy rodzaje

profilaktyki ?

Wyróżniamy rodzaje profilaktyki :
1.uprzedzającą,
2.objawową.

39. Jakie relacje obserwuje się pomiędzy

wzrostem bezrobocia a obrazem

przestępczości ?

B e z r o b o c i e łączy się z poniższymi

konsekwencjami :

1) zmniejszenie liczby przestępstw w tzw.

"białych kołnierzykach", jak i

2) dokonywanych pod pozorem legalnej pracy,
3) wzrost przestępstw popełnianych w nocy, a

także dokonywanych przez osoby młode.

Nie stwierdzono relacji miedzy wzrostem

bezrobocia a przestępstwami popełnianymi

dla zdobycia środków utrzymania.

40 . Jakich nazw można użyć w

odniesieniu do grupy
przestępczej ?

1.banda,
2.gang,
3.mafia.

41.Jaki zasięg terytorialny może

przybierać zorganizowana działalność

przestępcza (scharakteryzować każdy z

nich)?

Z a s i ę g przestępczości zorganizowanej :
1) l o k a l n y Działalność organizacji

przestępczej obejmuje niewielki teren, np.

jednej dzielnicy, jednego miasta ;

2) k r a j o w y Działalność organizacji

przestępczej zamyka się w obrębie jednego

kraju, ale obejmuje większy obszar niż w

przypadku zasięgu lokalnego.

3) m i ę d z y n a r o d o w y Działalność

organizacji przestępczej prowadzona jest na

terytorium co najmniejdwóch lub większej

liczby krajów