Zimnica
Malaria; plasmodiosis

Etiologia i epidemiologia

Zimnicę wywołują 4 gatunki

Plasmodium:

zarodźca pasmowego

(P. malariae)

zarodźca sierpowatego

(P. falciparum)

zarodźca owalnego

(P. ovale)

zarodźca ruchliwego

(P. vivax)

Cykl rozwojowy
zarodźca u człowieka

W cyklu rozwojowym zarodźców występuje

2 żywicieli:

żywiciel ostateczny

- komar z rodzaju

Anopheles

żywiciel pośredni

- człowiek.

Cykl rozwojowy
zarodźca

Cykl rozwojowy
zarodźca

Cykl rozwojowy zarodźca
malarii

Cykl rozwojowy zarodźca
u człowieka



Sporozoity

zarodźca dostają się do krwi



Część z nich zostaje zniszczona przez

leukocyty

, ale

większość z biegiem krwi dostaje się do wątroby



W ciągu ok. 30 minut sporozoity znikają z krwi



W komórkach wątroby (hepatocytach) w ciągu 1-3 tygodni
przebiega dalsza faza rozwojowa tzn. pozakrwinkowa faza
rozwojowa (

schizogonia

pozakrwinkowa)



Sporozoity zmieniają swój kształt, tworząc formę

schizonta

.



Schizonty dzielą się wielokrotnie, przekształcają się i
ostatecznie pękają uwalniając 2-40 tys.

merozoitów

,

które uwalniane są do krwi.

Cykl rozwojowy
zarodźca u człowieka

Proces ten w trwa 5-21 dni, lecz w wypadku P. vivax i P.

ovale schizogonia pozakrwinkowa może być

opóźniona nawet do 1-2 lat - takie "uśpione" formy

pierwotniaka nazywane są

hypnozoitami

↓ ↓ ↓

późne nawroty malarii

przewlekła faza choroby we krwi - nawroty w ciągu

kilku lat (P. falciparum) lub nawet kilkanastu (P.
malariae).



Merozoity

atakują czerwone krwinki →rozpadu erytrocytów



W erytrocytach zachodzi albo proces schizogonii krwinkowej,

kiedy powstają w dużej liczbie schizonty lub wytwarzane są

stosunkowo nieliczne gametocyty (rozmnażanie płciowe

zarodźca), które z pobieraną krwią mogą zarażać samice komara

z rodzaju Anopheles.



W przewodzie pokarmowym samicy komara tworzą one gamety,

a po zapłodnieniu zygotę- która przekształca się w oocystę, w

której powstaje do ok. 10000 sporozoitów.



Gdy oocysta pęka, sporozoity przemieszczają się do jamy ciała,

a stamtąd do gruczołów ślinowych. Proces powstawania

zakaźnych dla człowieka, inwazyjnych form trwa 2-3 tygodnie.

Cykl rozwojowy
zarodźca u
człowieka

Cykl rozwojowy zarodźca u
człowieka

Cechami wspólnymi tych pierwotniaków są schizogoniczny
podział w hepatocytach (stadia trofozoita i schizonta)
oraz w erytrocytach (stadium pierścienia, schizonta,

merozoita)

oraz podział gamogoniczny (gamety, ookineta) i

sporogoniczny (sporocysta, sporozoity) w organizmie

komara.

Patogeneza zimnicy wywołanej
przez P. falciparum

1.

niedotlenienie tkanek – w wyniku rozpadu krwinek czerwonych
zarażonych i nie zarażonych , zwolnienie przepływu, hamowanie
wytwarzania erytrocytów

1.

aktywacja niektórych cytokin: TNF → hipoglikemia →
zahamowanie szpiku, IL-1 – działanie pirogenne , IL- 6 →
hiperglobulinemia, tworzenie przeciwciał

2.

sekwestracja krwinek czerwonych zawierających schizonty
polega na łączeniu się erytrocytów i płytek krwi w rozety oraz na
przyciąganiu ich do śródbłonka → zwężenie lub zaczopowanie
światła naczyń krwionośnych → wynaczynnienia i ogniska
martwicy

Obraz kliniczny

Klasyczne objawy zimnicy:

•

nagle występujące dreszcze

•

temp. ciała narastająca do 40°C lub powyżej

•

zlewne poty

•

czasami występują objawy prodromalne: bóle głowy, mięśni,
mdłosci, poczucie choroby

•

w przypadku inwazji P. vivax i P. ovale napady goraczki co 48
h, a P. malariae – co 72 h natomiast w przypadku P.
falciparum dreszcze nie występują, napady goraczki sa dłusze
i mogą się powtarzać co dziennie, gorączce towarzyszy
bradykardia.

Powikłania zakażenia

P.

falciparum



zimnica mózgowa→ poczucie niepokoju, splatania, zaburzenia

świadomości, drgawki, brak kontaktu słownego, niemożność

wywołania odruchów brzusznych i podeszwowych → śpiączka →

zgon (20-50%)



niedokrwistość, małopłytkowość,zaburzenia krzepnięcia

wewnatrznaczyniowego, hemoglobinuria, krwotoki z nosa i

p/pokarmowego, niewydolność krążenia z niedociśnieniem<

70mmHg, wstrząs hipowolemiczny, obrzęk płuc



żółtaczka, skąpomocz, i bezmocz, uremia, hiperkaliemia,kwasica

(pH krwi tętniczej < 7,2), hipoglikemia

Powikłania zakażenia

P.

vivax



bardzo wysoka gorączka



niewydolność krążenia



czarnomocz (spowodowany masywna hemolizą)



pęknięcie torebki śledziony

Powikłania zakażenia

P.

malariae



przewlekły zespół nerczycowy

Rozpoznanie



stwierdzenie pasożyta w grubej kropli krwi

lub cienkim rozmazie krwi obwodowej



ogladanie rozmazu przez 20 min



róznicowanie gatunku Plasmodium



badanie swoistych antygenów dla poszczególnych
typów Plasmodium



badanie szczepu pasożyta i jego lekooporności metodą
PCR



odczyny serologiczne

Badania labolatoryjne



zwiększona aktywność: ALAT, ASPAT, dehydrogenaz
kwasu mlekowego i sorbitolu



proteinuria



urobininogenuria



zwiększone stężenie sodu we krwi



zmniejszenie stosunku albumin do globulin

Róznicowanie

Malaria wymaga diagnostyki różnicowej z innymi

zakaźnymi

chorobami

gorączkowymi np.:



gruźlicą



durem brzusznym



żółtą gorączką



dengą



leptospirozami



grypą

a także innymi ciężko przebiegającymi

chorobami niezakaźnymi

,

takimi jak:



śpiączka cukrzycowa



udar mózgu



mocznica



toczeń rumieniowaty



białaczki i chłoniaki

Leczenie

Do lewów p/zimniczych zaliczamy:

-

zw. 4 - aminochinololinowe (chlorochina)

-

zw. 8 – aminochinolinowe (primachina)

-

antagoniści kwasu foliowego lub folinowego (sulfsdoksyna,
sulfalen, dapson, pirymetamina, proguanil)

-

arylaminoalkohole (chinina, chinidyna, meflochina)

-

zw. metanolu i fenantrenu – halofantryna

-

antybiotyki – doksycuklina, tetracyklina

-

artemizyna i jej pochodne (artemeter, artesunat)

Leczenie cd.

U osób stale przebywajacych na terenach endemicznych:

-

przerywanie naoadów poj. dawkami chlorochiny (1x 600mg)

- meflochina 15mg/kg mc.
- Tajlandia, Kambodża i Myanmar – doksycyklina (0,1 g – 8 tyg.)

Inwazja P. falciparum opornej na chlorochinę

-

meflochina

-

doustnie chinina, halofantren, doksycyklina, zw. artemizyny

Intensywne inwazje P. falciparum (>5% krwinek zarazonych)
- chinina, chinidyna i.v.
- plazmafereza lub częśćowego wymiennego przetaczania

krwi

Profilaktyka



Wyjazdy krótkoterminowe na tereny o sporadycznej transmisji
zimnicy (Bangkok, Bail, Nairobi, Meksyk, Rio de Janerio) → lek
p/zimiczy na wypadek gorączki (meflochina, Fansidar)



Wyjazdy kilkutygodniowe do Afryki tropikalnej i Papui – Nowej
Gwinei

→ meflochina profilaktycznie 250 mg raz/ tydzień

Dziękuję za uwagę …