ANALIZY PODATNOSCI szkola

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

1

1

Analizy podatności na

Analizy podatności na

zagrożenia dla instalacji

zagrożenia dla instalacji

stacjonarnych i rurociągów

stacjonarnych i rurociągów

Mieczysław BORYSIEWICZ, Ilona

Mieczysław BORYSIEWICZ, Ilona

GARANTY,

GARANTY,

Anna KOZUBAL, Sławomir POTEMPSKI

Anna KOZUBAL, Sławomir POTEMPSKI

Centrum Doskonałości MANHAZ

Centrum Doskonałości MANHAZ

Instytut Energii Atomowej

Instytut Energii Atomowej

05-400 Otwock-Świerk, e-mail: manhaz@cyf.gov.pl

05-400 Otwock-Świerk, e-mail: manhaz@cyf.gov.pl

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

2

2

W wielu krajach po 11 września 2001 r.

W wielu krajach po 11 września 2001 r.

zintensyfikowano prace nad podniesieniem poziomów

zintensyfikowano prace nad podniesieniem poziomów

bezpieczeństwa instalacji przemysłowych i ważnych

bezpieczeństwa instalacji przemysłowych i ważnych

infrastruktur krajowych, m.in. rurociągów w odniesieniu

infrastruktur krajowych, m.in. rurociągów w odniesieniu

do potencjalnych aktów terroru i sabotażu.

do potencjalnych aktów terroru i sabotażu.

W wyniku wzrastającego zagrożenia związanego z

W wyniku wzrastającego zagrożenia związanego z

aktami terroru i sabotażu zintensyfikowano działania na

aktami terroru i sabotażu zintensyfikowano działania na

rzecz podwyższenia poziomu bezpieczeństwa

rzecz podwyższenia poziomu bezpieczeństwa

strategicznych instalacji przemysłowych i infrastruktury

strategicznych instalacji przemysłowych i infrastruktury

krytycznej w aspekcie ochrony przed działaniami

krytycznej w aspekcie ochrony przed działaniami

niepożądanymi.

niepożądanymi.

Głównym celem oceny ryzyka na potrzeby zarządzania

Głównym celem oceny ryzyka na potrzeby zarządzania

zagrożeniami terrorystycznymi jest wyznaczenie

zagrożeniami terrorystycznymi jest wyznaczenie

najbardziej wrażliwych elementów systemów

najbardziej wrażliwych elementów systemów

rurociągów i instalacji itp. na działania niepożądane.

rurociągów i instalacji itp. na działania niepożądane.

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

3

3

Sposób zwiększenia bezpieczeństwa w kontekście

Sposób zwiększenia bezpieczeństwa w kontekście

zagrożeń terrorystycznych jest uwarunkowany

zagrożeń terrorystycznych jest uwarunkowany

wieloma czynnikami, główne z nich to: rodzaj

wieloma czynnikami, główne z nich to: rodzaj

zagrożenia, stopień podatności różnych elementów

zagrożenia, stopień podatności różnych elementów

przemysłowych na poszczególne działania

przemysłowych na poszczególne działania

niepożądane, możliwe skutki wypadków, awarii czy

niepożądane, możliwe skutki wypadków, awarii czy

ataków, a także „atrakcyjność” niektórych elementów

ataków, a także „atrakcyjność” niektórych elementów

infrastruktury (najbardziej strategicznych) dla stron

infrastruktury (najbardziej strategicznych) dla stron

trzecich.

trzecich.

W przypadku

W przypadku zagrożenia

terrorystycznego, punktami

terrorystycznego, punktami

krytycznymi – najbardziej narażonymi na atak, są

krytycznymi – najbardziej narażonymi na atak, są

elementy strategiczne dla całej instalacji

elementy strategiczne dla całej instalacji

przemysłowej czy rurociągów, a zwłaszcza takie,

przemysłowej czy rurociągów, a zwłaszcza takie,

których awaria spowoduje zatrzymanie pracy znacznej

których awaria spowoduje zatrzymanie pracy znacznej

części instalacji oraz elementy, których awaria

części instalacji oraz elementy, których awaria

spowoduje jak największe skutki dla środowiska i

spowoduje jak największe skutki dla środowiska i

pobliskiej ludności.

pobliskiej ludności.

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

4

4

Kluczowym elementem systemu bezpieczeństwa

Kluczowym elementem systemu bezpieczeństwa

w kontekście zagrożeń terrorystycznych jest jest

w kontekście zagrożeń terrorystycznych jest jest

przygotowanie i wdrożenie analiz podatności SVA

przygotowanie i wdrożenie analiz podatności SVA

(Security Vulnerability Analysis).

(Security Vulnerability Analysis).

Jest to proces analityczny, w którym wyznacza się

Jest to proces analityczny, w którym wyznacza się

typy i warunki dla potencjalnych zagrożeń

typy i warunki dla potencjalnych zagrożeń

terrorystycznych i sabotażowych,

terrorystycznych i sabotażowych,

prawdopodobieństwa skutków oraz możliwe ich

prawdopodobieństwa skutków oraz możliwe ich

następstwa.

następstwa.

Wyznaczenie priorytetów i oszacowanie

Wyznaczenie priorytetów i oszacowanie

wrażliwości obiektów należących do instalacji

wrażliwości obiektów należących do instalacji

stacjonarnych i rurociągów jest jednym z

stacjonarnych i rurociągów jest jednym z

głównych zadań i problemów zakładów

głównych zadań i problemów zakładów

chemicznych czy operatorów rurociągów.

chemicznych czy operatorów rurociągów.

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

5

5

W tym celu należy:

W tym celu należy:

-

przeprowadzić szereg działań, które pozwolą

przeprowadzić szereg działań, które pozwolą

zidentyfikować potencjalne zagrożenia (włączając

zidentyfikować potencjalne zagrożenia (włączając

atak terrorystyczny), a następnie określić

atak terrorystyczny), a następnie określić

prawdopodobieństwa wystąpienia danego zdarzenia,

prawdopodobieństwa wystąpienia danego zdarzenia,

środki zapobiegawcze oraz ewentualne skutki.

środki zapobiegawcze oraz ewentualne skutki.

- wprowadzić w życie środki bezpieczeństwa

- wprowadzić w życie środki bezpieczeństwa

współmierne z ryzykiem zidentyfikowanym w

współmierne z ryzykiem zidentyfikowanym w

oszacowaniach;

oszacowaniach;

- chronić informacje i dane (bezpieczeństwo w sieci);

- chronić informacje i dane (bezpieczeństwo w sieci);

trenować, ćwiczyć, prowadzić szkolenia w zakresie

trenować, ćwiczyć, prowadzić szkolenia w zakresie

bezpieczeństwa dla pracowników, kontrahentów,

bezpieczeństwa dla pracowników, kontrahentów,

usługodawców, partnerów itp., by zwiększyć ich

usługodawców, partnerów itp., by zwiększyć ich

świadomość i zdolność do trzeźwego reagowania w

świadomość i zdolność do trzeźwego reagowania w

sytuacjach kryzysowych;

sytuacjach kryzysowych;

- mieć łączność informacji, ciągły system wymiany

- mieć łączność informacji, ciągły system wymiany

danych; reagować i odpowiadać na potencjalne

danych; reagować i odpowiadać na potencjalne

zagrożenia.

zagrożenia.

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

6

6

- informować o zagrożeniach personel i opinię

- informować o zagrożeniach personel i opinię

publiczną;

publiczną;

- umożliwiać przeprowadzanie kontroli bezpieczeństwa

- umożliwiać przeprowadzanie kontroli bezpieczeństwa

przez zespoły ekspertów z zewnątrz w zakładach i

przez zespoły ekspertów z zewnątrz w zakładach i

systemach rurociągów, zwłaszcza na liniach

systemach rurociągów, zwłaszcza na liniach

procesowych czy stacjach przesyłowych,

procesowych czy stacjach przesyłowych,

wykorzystujących niebezpieczne substancje chemiczne.

wykorzystujących niebezpieczne substancje chemiczne.

Istnieje wiele materiałów wspomagających

przeprowadzenie analiz podatności na zagrożenia

terrorystyczne instalacji stacjonarnych, przesyłowych,

systemów cyfrowych zabezpieczeń i komunikowania

obsługujących takie instalacje.

Do takich materiałów należą przewodniki opracowane

w: Center for Chemical Process Safety SVA, CCPS

Eqiuvalent Methods (ExxonMobil Chemical, BASF, Air

Products, Georgia Pacific), Sandia National Lab VAM-CF.

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

7

7

Wszystkie te metodologie zalecają

przeprowadzanie analiz w następujących

etapach: Opracowanie planu projektu analiz

podatności, Scharakteryzowanie potencjalnych

miejsc zagrożonych, Zidentyfikowanie

zagrożeń, Przeprowadzenie analiz wrażliwości,

Określenie środków zaradczych.

W poniższej pracy przedstawiono metodę

analizy i zarządzania bezpieczeństwem SVA

opracowaną przez CCPS (Center for Chemical

Process Safety) w USA.

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

8

8

SVA (Security Vulnerability Analysis)

SVA (Security Vulnerability Analysis)

jest procesem określającym prawdopodobieństwo

jest procesem określającym prawdopodobieństwo

wystąpienia niepożądanego zdarzenia, zarówno w

wystąpienia niepożądanego zdarzenia, zarówno w

instalacji rurociągowej czy stacjonarnej, opartym na

instalacji rurociągowej czy stacjonarnej, opartym na

analizie wrażliwości oraz szacującym zasięg szkód.

analizie wrażliwości oraz szacującym zasięg szkód.

SVA wykorzystuje głównie analizy jakościowe w celu

SVA wykorzystuje głównie analizy jakościowe w celu

określenia stanu bezpieczeństwa danej instalacji

określenia stanu bezpieczeństwa danej instalacji

stacjonarnej czy systemu rurociągów.

stacjonarnej czy systemu rurociągów.

Wynikiem analiz jest uzyskanie listy rankingowej

Wynikiem analiz jest uzyskanie listy rankingowej

celów najbardziej zagrożonych atakiem ze strony

celów najbardziej zagrożonych atakiem ze strony

terrorystów, na podstawie której podejmowane są

terrorystów, na podstawie której podejmowane są

decyzje o środkach zaradczych. Oszacowanie

decyzje o środkach zaradczych. Oszacowanie

wrażliwości danego celu na atak jest zadaniem

wrażliwości danego celu na atak jest zadaniem

trudnym, gdyż jest to obiektywny proces

trudnym, gdyż jest to obiektywny proces

oszacowywania subiektywnych osądów ekspertów.

oszacowywania subiektywnych osądów ekspertów.

Podstawowe definicje

Podstawowe definicje

stosowane w analizach

stosowane w analizach

SVA (1)

SVA (1)

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

9

9

Podstawowe definicje

Podstawowe definicje

stosowane w analizach

stosowane w analizach

SVA (2)

SVA (2)

Skutki

Skutki

(Consequences)

(Consequences)

rozpatrywane w SVA mogą różnić się wielkością,

rozpatrywane w SVA mogą różnić się wielkością,

charakterem i zakresem od skutków rozważanych w

charakterem i zakresem od skutków rozważanych w

standardowych analizach ryzyka poważnych awarii.

standardowych analizach ryzyka poważnych awarii.

W analizach przyjmuje się z reguły, że terrorysta

W analizach przyjmuje się z reguły, że terrorysta

chce zmaksymalizować szkodę i zaatakować cel,

chce zmaksymalizować szkodę i zaatakować cel,

który jest dość łatwo dostępny.

który jest dość łatwo dostępny.

Skutki niepożądanego działania rozważa się w kilku

Skutki niepożądanego działania rozważa się w kilku

kategoriach: wpływ na zdrowie ludzkie, straty

kategoriach: wpływ na zdrowie ludzkie, straty

finansowe czy negatywne oddziaływanie na

finansowe czy negatywne oddziaływanie na

środowisko zewnętrzne.

środowisko zewnętrzne.

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

10

10

Podstawowe definicje

Podstawowe definicje

stosowane w analizach

stosowane w analizach

SVA (3)

SVA (3)

Zagrożenie (Threat)

Zagrożenie (Threat)

w ramach SVA zagrożenie jest definiowane jako okoliczność,

w ramach SVA zagrożenie jest definiowane jako okoliczność,

mogąca spowodować utratę lub zniszczenie dóbr materialnych

mogąca spowodować utratę lub zniszczenie dóbr materialnych

i/lub straty w ludziach i w środowisku. Może być zdefiniowane

i/lub straty w ludziach i w środowisku. Może być zdefiniowane

jako zamiar lub zdolność terrorysty do przedsięwzięcia działań

jako zamiar lub zdolność terrorysty do przedsięwzięcia działań

powodujących szkody w danym zakładzie czy elemencie

powodujących szkody w danym zakładzie czy elemencie

rurociągu, szkody dla środowiska i zdrowia ludzkiego.

rurociągu, szkody dla środowiska i zdrowia ludzkiego.

Źródłem zagrożenia może być: inny rząd, niezadowolony

Źródłem zagrożenia może być: inny rząd, niezadowolony

pracownik albo kontrahent, kryminalista, gwałtowny aktywista,

pracownik albo kontrahent, kryminalista, gwałtowny aktywista,

terrorysta (polityczny, religijny, środowiskowy).

terrorysta (polityczny, religijny, środowiskowy).

Podatność (Vulnerability)

Podatność (Vulnerability)

jest zdefiniowana jako słabe rozwiązania inżynieryjno-

jest zdefiniowana jako słabe rozwiązania inżynieryjno-

organizacyjne, które mogą być wykorzystane przez strony

organizacyjne, które mogą być wykorzystane przez strony

nieupoważnione dla wyrządzenia szkód. Podatność na atak może

nieupoważnione dla wyrządzenia szkód. Podatność na atak może

wynikać z rodzaju prowadzonej działalności, ze złej polityki

wynikać z rodzaju prowadzonej działalności, ze złej polityki

zarządzania firmą, z niewłaściwego zabezpieczenia obiektów czy

zarządzania firmą, z niewłaściwego zabezpieczenia obiektów czy

też z innych czynników operacyjnych.

też z innych czynników operacyjnych.

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

11

11

Podstawowe definicje

Podstawowe definicje

stosowane w analizach

stosowane w analizach

SVA (4)

SVA (4)

Atrakcyjność celu

Atrakcyjność celu

może wynikać z wielkości i rodzaju szkody jaką może spowodować

może wynikać z wielkości i rodzaju szkody jaką może spowodować

zaatakowanie danego celu.

zaatakowanie danego celu.

Nie wszystkie cele są jednakowo atrakcyjne dla terrorysty, co ma

Nie wszystkie cele są jednakowo atrakcyjne dla terrorysty, co ma

znaczący wpływ na określenie prawdopodobieństwa ataku na dany

znaczący wpływ na określenie prawdopodobieństwa ataku na dany

element instalacji bądź rurociągu.

element instalacji bądź rurociągu.

Środki zaradcze

Środki zaradcze

są działaniami podjętymi w celu zmniejszenia albo wyeliminowania

są działaniami podjętymi w celu zmniejszenia albo wyeliminowania

jednej/kilku słabych cech instalacji, rurociągu. Środki zaradcze

jednej/kilku słabych cech instalacji, rurociągu. Środki zaradcze

obejmują sprzęt komputerowy, systemy techniczne,

obejmują sprzęt komputerowy, systemy techniczne,

oprogramowanie, procedury i kontrole administracyjne. Podczas

oprogramowanie, procedury i kontrole administracyjne. Podczas

analiz SVA środki zaradcze wybiera się na podstawie oceny ich

analiz SVA środki zaradcze wybiera się na podstawie oceny ich

dostępności, efektywności działania, niezawodności.

dostępności, efektywności działania, niezawodności.

Do środków zaradczych można zaliczyć: bezpieczeństwo fizyczne,

Do środków zaradczych można zaliczyć: bezpieczeństwo fizyczne,

kontrolę dostępu, zapobieganie stratom, zarządzanie inwentarzem

kontrolę dostępu, zapobieganie stratom, zarządzanie inwentarzem

chemikaliów i dostępnych paliw, zarządzanie w sytuacjach

chemikaliów i dostępnych paliw, zarządzanie w sytuacjach

kryzysowych i awaryjnych, politykę bezpieczeństwa w tym

kryzysowych i awaryjnych, politykę bezpieczeństwa w tym

procedury postępowania, bezpieczeństwo sieciowe i

procedury postępowania, bezpieczeństwo sieciowe i

bezpieczeństwo danych.

bezpieczeństwo danych.

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

12

12

Podstawowe definicje

Podstawowe definicje

stosowane w analizach

stosowane w analizach

SVA (5)

SVA (5)

Redukcja ryzyka działań

Redukcja ryzyka działań

terrorystycznych może

terrorystycznych może

być prowadzona

być prowadzona

poprzez zapobieganie,

poprzez zapobieganie,

detekcję i opóźnianie

detekcję i opóźnianie

działań terrorysty (DDD

działań terrorysty (DDD

- Deter, Detect and

- Deter, Detect and

Delay), tworzenie

Delay), tworzenie

fizycznych i

fizycznych i

cybernetycznych stref i

cybernetycznych stref i

pierścieni ochronnych,

pierścieni ochronnych,

odpowiednią praktykę i

odpowiednią praktykę i

procedury, czy też

procedury, czy też

stosowanie systemów i

stosowanie systemów i

technologii naturalnie

technologii naturalnie

bezpiecznych.

bezpiecznych.

Rys1. Warstwy zabezpieczeń przed

Rys1. Warstwy zabezpieczeń przed

nieupoważnionymi działaniami stron trzecich

nieupoważnionymi działaniami stron trzecich

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

13

13

Wymagane kroki SVA

Wymagane kroki SVA

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

14

14

Krok 1: Planowanie procesu SVA:

Krok 1: Planowanie procesu SVA:

Planowanie SVA wymaga określenia celów i zakresu analiz.

Planowanie SVA wymaga określenia celów i zakresu analiz.

Najważniejsza w tym kroku jest identyfikacja krytycznych

Najważniejsza w tym kroku jest identyfikacja krytycznych

operacji i zakresu działań.

operacji i zakresu działań.

Ważny jest również wybór i utworzenie zespołu SVA.

Ważny jest również wybór i utworzenie zespołu SVA.

Krok 2: Charakterystyka instalacji bądź systemu

Krok 2: Charakterystyka instalacji bądź systemu

rurociągów:

rurociągów:

Krok ten obejmuje charakterystykę elementów najbardziej

Krok ten obejmuje charakterystykę elementów najbardziej

podatnych na zagrożenie w tym: potencjalne cele ataku, ich

podatnych na zagrożenie w tym: potencjalne cele ataku, ich

lokalizację i „terrorystyczną atrakcyjność”, detale rozwiązań

lokalizację i „terrorystyczną atrakcyjność”, detale rozwiązań

technicznych, identyfikację zagrożeń, oszacowanie skutków

technicznych, identyfikację zagrożeń, oszacowanie skutków

potencjalnych ataków oraz listę celów i zabezpieczeń.

potencjalnych ataków oraz listę celów i zabezpieczeń.

Krok ten obejmuje również ocenę środków zaradczych

Krok ten obejmuje również ocenę środków zaradczych

podejmowanych w razie zaistnienia ataku terrorystycznego.

podejmowanych w razie zaistnienia ataku terrorystycznego.

Po zidentyfikowaniu zabezpieczeń i określeniu atrakcyjności

Po zidentyfikowaniu zabezpieczeń i określeniu atrakcyjności

celów ustala się harmonogram istniejących modyfikacji lub

celów ustala się harmonogram istniejących modyfikacji lub

wprowadzenia dodatkowych środków prewencji i

wprowadzenia dodatkowych środków prewencji i

wspomagania reagowania w sytuacji ataku.

wspomagania reagowania w sytuacji ataku.

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

15

15

2.1 Identyfikowanie obiektów krytycznych.

2.1 Identyfikowanie obiektów krytycznych.

Zwraca się uwagę głównie na obiekty zawierające i

Zwraca się uwagę głównie na obiekty zawierające i

przetwarzające niebezpieczne materiały chemiczne oraz na

przetwarzające niebezpieczne materiały chemiczne oraz na

sposoby zabezpieczeń tych obiektów (systemy fizyczne i

sposoby zabezpieczeń tych obiektów (systemy fizyczne i

systemy automatyki zabezpieczeniowej) dla instalacji

systemy automatyki zabezpieczeniowej) dla instalacji

stacjonarnych, natomiast dla rurociągów największe ryzyko ma

stacjonarnych, natomiast dla rurociągów największe ryzyko ma

miejsce w procesie wytwarzania energii, a zwłaszcza w trakcie

miejsce w procesie wytwarzania energii, a zwłaszcza w trakcie

eksploracji, produkcji paliw, w procesie rafinacji, przesyłu paliw

eksploracji, produkcji paliw, w procesie rafinacji, przesyłu paliw

ciekłych rurociągami, w transporcie morskim oraz w trakcie

ciekłych rurociągami, w transporcie morskim oraz w trakcie

dystrybucji gotowych paliw.

dystrybucji gotowych paliw.

Systemy sterowania procesem i automatyki zabezpieczeniowej

Systemy sterowania procesem i automatyki zabezpieczeniowej

mogą być zagrożone fizycznym lub cybernetycznym atakiem z

mogą być zagrożone fizycznym lub cybernetycznym atakiem z

zewnątrz.

zewnątrz.

Konkretne zabezpieczenia dotyczą m.in.: procesów chemicznych

Konkretne zabezpieczenia dotyczą m.in.: procesów chemicznych

i fizycznych, przechowywania, przetwarzania, transportu,

i fizycznych, przechowywania, przetwarzania, transportu,

zbiorników magazynujących, rurociągów wewnętrznych

zbiorników magazynujących, rurociągów wewnętrznych

zawierających zarówno niebezpieczne substancje chemiczne jak i

zawierających zarówno niebezpieczne substancje chemiczne jak i

paliwa, podstawowych materiałów, systemów sterowania,

paliwa, podstawowych materiałów, systemów sterowania,

personelu operacyjnego, produktów końcowych, podłączenia

personelu operacyjnego, produktów końcowych, podłączenia

energii, wody, gazu, systemu telekomunikacyjnego, przerobu

energii, wody, gazu, systemu telekomunikacyjnego, przerobu

odpadów, informacji biznesowych, komputerowego systemu

odpadów, informacji biznesowych, komputerowego systemu

zarządzania biznesowego, powiązań w firmie, kontaktów z

zarządzania biznesowego, powiązań w firmie, kontaktów z

klientami.

klientami.

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

16

16

2.2 Identyfikacja zagrożeń.

2.2 Identyfikacja zagrożeń.

Krok identyfikacji zagrożeń jest procesem identyfikowania i

Krok identyfikacji zagrożeń jest procesem identyfikowania i

zrozumienia jak zabezpieczenia krytyczne wpływają na możliwe

zrozumienia jak zabezpieczenia krytyczne wpływają na możliwe

zajścia i wypadki, i jak wówczas zmienia się poziom zagrożenia.

zajścia i wypadki, i jak wówczas zmienia się poziom zagrożenia.

Podatność na zagrożenie powinna być określana na podstawie

Podatność na zagrożenie powinna być określana na podstawie

poniższych informacji:

poniższych informacji:

- Lista niebezpiecznych chemicznie substancji i paliw oraz ich

- Lista niebezpiecznych chemicznie substancji i paliw oraz ich

lokalizacja, koncentracja, ilość i stan substancji chemicznych i

lokalizacja, koncentracja, ilość i stan substancji chemicznych i

paliw obecnych w zakładzie/instalacji rurociągowej itp.

paliw obecnych w zakładzie/instalacji rurociągowej itp.

- Zbiorniki substancji chemicznych i paliw, ich wyposażenie,

- Zbiorniki substancji chemicznych i paliw, ich wyposażenie,

lokalizacja, objętość, średnia pojemność i konstrukcja;

lokalizacja, objętość, średnia pojemność i konstrukcja;

projektowanie procesów bazy informacyjnej; podatność na

projektowanie procesów bazy informacyjnej; podatność na

zagrożenia, plany, wykresy; odpowiednie procesy

zagrożenia, plany, wykresy; odpowiednie procesy

bezpieczeństwa informacji;

bezpieczeństwa informacji;

- Proces Zarządzania Bezpieczeństwem (PSM), Program

- Proces Zarządzania Bezpieczeństwem (PSM), Program

Zarządzania Ryzykiem (RMP), informacje wspierające

Zarządzania Ryzykiem (RMP), informacje wspierające

oszacowanie krytycznych zabezpieczeń w działach zakładu,

oszacowanie krytycznych zabezpieczeń w działach zakładu,

instalacji, elementach rurociągów; informacje o możliwych

instalacji, elementach rurociągów; informacje o możliwych

konsekwencjach dla pobliskiej ludności i środowiska w razie

konsekwencjach dla pobliskiej ludności i środowiska w razie

zaistnienia wypadku z użyciem substancji chemicznych czy

zaistnienia wypadku z użyciem substancji chemicznych czy

paliw, raporty dotyczące poprzednich wydarzeń procesów

paliw, raporty dotyczące poprzednich wydarzeń procesów

bezpieczeństwa.

bezpieczeństwa.

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

17

17

2.3 Analiza skutków

2.3 Analiza skutków

Celem analizy skutków jest zrozumienie i oszacowanie

Celem analizy skutków jest zrozumienie i oszacowanie

potencjalnych strat, które mogą zaistnieć w przypadku

potencjalnych strat, które mogą zaistnieć w przypadku

udanego ataku terrorystycznego.

udanego ataku terrorystycznego.

Chemikalia, które zostały uwolnione do atmosfery, mogą

Chemikalia, które zostały uwolnione do atmosfery, mogą

przebyć duży dystans. Potencjalne skutki dotkną

przebyć duży dystans. Potencjalne skutki dotkną

wówczas sąsiednie regiony, gdzie także trzeba będzie

wówczas sąsiednie regiony, gdzie także trzeba będzie

ocenić szkody i zniszczenia. W przypadku ataku

ocenić szkody i zniszczenia. W przypadku ataku

cybernetycznego, może zostać stracona część produkcji

cybernetycznego, może zostać stracona część produkcji

oraz może nastąpić zatrzymanie produkcji.

oraz może nastąpić zatrzymanie produkcji.

Analiza skutków powinna zawierać rozległe informacje

Analiza skutków powinna zawierać rozległe informacje

na temat możliwych scenariuszy uwolnienia.

na temat możliwych scenariuszy uwolnienia.

Dla każdego scenariusza uwolnienia, analiza powinna

Dla każdego scenariusza uwolnienia, analiza powinna

zawierać: oszacowanie potencjalnej ilości uwolnionej

zawierać: oszacowanie potencjalnej ilości uwolnionej

substancji; oszacowanie efektów uwolnienia – zazwyczaj

substancji; oszacowanie efektów uwolnienia – zazwyczaj

wyrażonych jako koncentracja zależna od odległości dla

wyrażonych jako koncentracja zależna od odległości dla

toksycznych i palnych substancji, cieplnych efektów

toksycznych i palnych substancji, cieplnych efektów

mogących wywołać zapłon; oszacowanie wpływu na

mogących wywołać zapłon; oszacowanie wpływu na

okoliczną ludność i środowisko.

okoliczną ludność i środowisko.

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

18

18

Numer
zmiennej

Zmienna

Opcje

1

Rodzaj ataku

• Atak skierowany w stronę firmy
• Atak “wspomagający” główny atak na dane

przedsiębiorstwo

2

Zakres
zamierzonego

celu

lub cel

pośredni

• Wybranie obiektów i procesów najlepszych strategicznie

(procesy chemiczne, systemy produkcyjne,
wykorzystywanie materiałów niebezpiecznych, systemy
magazynowania)

• Łączność systemów
• Dane o systemie
• Zasoby finansowe
• Narodowe i strategiczne aktywa

3

Przedmiot
zamierzonego

celu

• Życia ludzkie
• Pracownicy publiczni
• Pracownicy danego zakładu
• Kadra kierownicza
• Przerwanie ciągłości pracy danego zakładu
• Przechwycenie strategicznych informacji, baz danych
• Rachunki finansowe oraz firmowe konta
• Wizerunek I reputacja zakładu
• Zmniejszenie znaczenia marki

Typy i znaczenie potencjalnych zagrożeń

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

19

19

Numer
zmiennej

Zmienna

Opcje

4

Wpływ strefy

• Osoby prywatne
• Członkowie społeczności publicznej
• Zakłady ogólnie
• Personel spółki
• Własność publiczna
• Ciągłość działalności
• Wpływy ekonomiczne
• Środowisko
• Wizerunek i reputacja
• Znaczenie marki

5

Źródła

zagrożeń

• Zewnętrzny bezpośredni atak fizyczny – rozpoczęty od

zewnętrznych barier kontroli z zamiarem spowodowania
bezpośredniej szkody (rakieta; materiał wybuchowy;
zastosowanie broni z terenów przyległych zakładowi;
sterenowanie pojazdem głównej bramy; eksplozja
rurociągu)

• Zewnętrzny pośredni atak fizyczny - rozpoczęty od

zewnętrznych barier kontroli z zamiarem spowodowania
ogólnej szkody w zakładzie lub bezpośredniej szkody dla
innych (zniszczenie obiektów sąsiadujących z zakładem
ale będących łatwiejszym celem)

• Zewnętrzny pośredni atak wpływający na daną firmę - atak

na główną infrastrukturę miejską wpływającą na
funkcjonowanie firmy(zniszczenie strategicznych
elektrowni w mieście; zablokowanie sieci internetowych;
zablokowanie systemu bankowego; przerwanie transportu,
itp)

• Wewnętrzny atak fizyczny – rozpoczęty od wewnętrznych

barier kontroli poprzez ich uszkodzenie (naruszenie barier
bezpieczeństwa poprzez umieszczenie ładunku
wybuchowego w sąsiedztwie danego zakładu)

• Wewnętrzny atak fizyczny przez wewnętrzne źródło –

rozpoczęty od wewnętrznych barier kontroli ze źródłem
wewnątrz zakładu (sabotaż przez osoby, która pozostała
na noc w budynkach zakładu; niezadowolony pracownik)

Typy i znaczenie potencjalnych zagrożeń c.d.

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

20

20

Numer
zmiennej

Zmienna

Opcje

6

Motyw

• Rząd przeprowadzający akcje militarne przeciwko
terrorystom
• Założenia organizacji terrorystycznych
• Motyw osobisty powiązany z zakładem (niezadowolony
pracownik)
• Motyw osobisty nie powiązany z zakładem (Indywidualny
sympatyk/fanatyk)
• Zbrodniczy zamiar (podpalenie; kradzież; morderstwo)

7

Typ broni

• Elektroniczne media (zhakowanie Internetu; przechwycenie
sygnału mediowego)
• Działania fizyczne (otwarcie zaworu; uszkodzenie kabli
komunikacyjnych)
• Prywatny i publiczny transport – uszkodzenie ciężarówek,
kolei, transportu lotniczego
• Wyposażenie zakładu – pojazdy spółki; otwarcie zaworu
zbiorników magazynujących; przeprowadzenie reakcji
emitującej znaczną ilość zanieczyszczeń
• Zatrucie produktu końcowego
• Broń ręczna - pistolet; broń automatyczna; strzelby;
• Broń dużego zasięgu –materiały wybuchowe;
rakiety,granaty; broń dużego kalibru
• Broń masowego rażenia (broń jądrowa, biologiczna i
chemiczna)

8

Wywołane
skutki

• Elektroniczne
• Chemiczne substancje
• Wybuchy i eksplozje
• Jądrowe
• Biologiczne
• Fizyczne

9

Mechanizm
wpływu

• Wpływ fizyczny
• Uwolnienie toksyczne toksyczność/kancerogenność
uwolnionej substancji
• Pożar
• Eksplozja
• Wpływ elektroniczny
• Wpływ na łączność

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

21

21

Istnieją różne

Istnieją różne

typy zdarzeń

typy zdarzeń

i odpowiednio dla nich potencjalne

i odpowiednio dla nich potencjalne

cele.

cele.

Straty, szkody, zranienia wśród ludzi

Straty, szkody, zranienia wśród ludzi

: potencjalnymi celami są:

: potencjalnymi celami są:

wyposażenie i sprzęty wykorzystywane w procesach bazujących

wyposażenie i sprzęty wykorzystywane w procesach bazujących

na ropie naftowej i substancjach niebezpiecznych, tankowce,

na ropie naftowej i substancjach niebezpiecznych, tankowce,

rurociągi, stacje pomp, zawory blokujące i inne systemy

rurociągi, stacje pomp, zawory blokujące i inne systemy

transportowe, pracownicy, kontrahent, goście, zwłaszcza w

transportowe, pracownicy, kontrahent, goście, zwłaszcza w

większych skupiskach.

większych skupiskach.

Kradzież

Kradzież

: potencjalne cele to: związki chemiczne i paliwa w

: potencjalne cele to: związki chemiczne i paliwa w

trakcie ich przetwarzania, magazynowania czy transportowania,

trakcie ich przetwarzania, magazynowania czy transportowania,

wyposażenie stacji nadzorujących, czy systemy kontroli i

wyposażenie stacji nadzorujących, czy systemy kontroli i

inwentaryzacji, strategiczne informacje biznesowe w trakcie

inwentaryzacji, strategiczne informacje biznesowe w trakcie

przekazywania ich drogą telekomunikacyjną lub internetową.

przekazywania ich drogą telekomunikacyjną lub internetową.

Typy zdarzeń

Typy zdarzeń

niepożądanych (1)

niepożądanych (1)

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

22

22

Zanieczyszczenia

Zanieczyszczenia

: potencjalne cele to:

: potencjalne cele to:

surowce, paliwa, produkty końcowe i pośrednie

surowce, paliwa, produkty końcowe i pośrednie

procesów, emitowane zarówno przy ataku na

procesów, emitowane zarówno przy ataku na

magazyny, etapy procesu przetwórczego czy

magazyny, etapy procesu przetwórczego czy

rurociągi, strategiczne dane biznesowe i

rurociągi, strategiczne dane biznesowe i

procesowe.

procesowe.

Degradacja aktywów

Degradacja aktywów

: potencjalne cele to:

: potencjalne cele to:

procesy wykorzystujące ropę naftową i inne

procesy wykorzystujące ropę naftową i inne

substancje niebezpieczne, wizerunek firmy oraz

substancje niebezpieczne, wizerunek firmy oraz

renoma jej marki, narzędzia i surowce, systemy

renoma jej marki, narzędzia i surowce, systemy

telekomunikacyjne i systemy biznesowe.

telekomunikacyjne i systemy biznesowe.

Typy zdarzeń

Typy zdarzeń

niepożądanych (2)

niepożądanych (2)

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

23

23

2.4 Atrakcyjność celu.

2.4 Atrakcyjność celu.

Atrakcyjność celu dla przeciwnika jest wskazówką dla

Atrakcyjność celu dla przeciwnika jest wskazówką dla

zakładu, jak oceniać prawdopodobieństwo ataku.

zakładu, jak oceniać prawdopodobieństwo ataku.

Dla przykładu może obejmować: bliskość

Dla przykładu może obejmować: bliskość

symbolicznych celów, takich jak pomniki narodowe itp.

symbolicznych celów, takich jak pomniki narodowe itp.

i inne zmienne, kiedy zespół SVA zgadza się, że dane

i inne zmienne, kiedy zespół SVA zgadza się, że dane

zajście ma wpływ na okoliczną ludność, zakład itp.,

zajście ma wpływ na okoliczną ludność, zakład itp.,

wtedy musi przeprowadzić również analizę środków

wtedy musi przeprowadzić również analizę środków

zaradczych i możliwych przeciwdziałań.

zaradczych i możliwych przeciwdziałań.

2.5 Strefy zabezpieczeń.

2.5 Strefy zabezpieczeń.

Zespół SVA określa i dokumentuje istniejący poziom

Zespół SVA określa i dokumentuje istniejący poziom

bezpieczeństwa w aspekcie możliwych działań

bezpieczeństwa w aspekcie możliwych działań

terrorystycznych i stosowane strefy bezpieczeństwa w

terrorystycznych i stosowane strefy bezpieczeństwa w

celach ochronnych (przykład stref obrazuje rys.1).

celach ochronnych (przykład stref obrazuje rys.1).

Może to oznaczać bezpieczeństwo fizyczne,

Może to oznaczać bezpieczeństwo fizyczne,

cybernetyczne, kontrolę administracyjną i inne

cybernetyczne, kontrolę administracyjną i inne

działania. Podczas tego kroku wszystkie działania,

działania. Podczas tego kroku wszystkie działania,

informacje i strategie są realizowane i zbierane w

informacje i strategie są realizowane i zbierane w

specjalnej bazie informacyjnej.

specjalnej bazie informacyjnej.

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

24

24

Krok 3: Ocena źródeł zagrożeń terrorystycznych

Krok 3: Ocena źródeł zagrożeń terrorystycznych

(threat assessment)

(threat assessment)

Istnieje wiele czynników determinujących oszacowywanie

Istnieje wiele czynników determinujących oszacowywanie

wrażliwości danego obiektu na zagrożenia zewnętrzne.

wrażliwości danego obiektu na zagrożenia zewnętrzne.

Zagrożenie może wynikać z łatwego dostępu do

Zagrożenie może wynikać z łatwego dostępu do

poszczególnych segmentów danego obiektu, z

poszczególnych segmentów danego obiektu, z

dostępności sąsiedztwa poszczególnych obiektów oraz ze

dostępności sąsiedztwa poszczególnych obiektów oraz ze

względu na znaczenie strategiczne danego obiektu dla

względu na znaczenie strategiczne danego obiektu dla

działalności całej firmy.

działalności całej firmy.

Do ataku może dojść zarówno w trakcie cyklu

Do ataku może dojść zarówno w trakcie cyklu

przetwórczego (procesy chemiczne, procesy produkcyjne,

przetwórczego (procesy chemiczne, procesy produkcyjne,

procesy wykorzystujące materiały niebezpieczne, systemy

procesy wykorzystujące materiały niebezpieczne, systemy

magazynowania) jak i podczas transportu (rurociągi,

magazynowania) jak i podczas transportu (rurociągi,

transport samochodowy, wodny i powietrzny). Ataki

transport samochodowy, wodny i powietrzny). Ataki

terrorystyczne mogą mieć charakter ogólny jak i

terrorystyczne mogą mieć charakter ogólny jak i

specyficzny i indywidualny.

specyficzny i indywidualny.

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

25

25

Krok 4: Analiza Podatności (vulnerability)

Krok 4: Analiza Podatności (vulnerability)

metoda wyboru celu lub scenariusza ataku

metoda wyboru celu lub scenariusza ataku

W trakcie tego kroku definiowane są podstawowe zagrożenia danego

W trakcie tego kroku definiowane są podstawowe zagrożenia danego

zakładu i systemu rurociągów z uwzględnieniem

zakładu i systemu rurociągów z uwzględnieniem

prawdopodobieństwa ataku, a także ich „atrakcyjności” dla terrorysty.

prawdopodobieństwa ataku, a także ich „atrakcyjności” dla terrorysty.

Jeżeli w trakcie analiz SVA jakieś zdarzenie zostanie określone jako

Jeżeli w trakcie analiz SVA jakieś zdarzenie zostanie określone jako

dość prawdopodobne, należy dla niego określić także potencjalne

dość prawdopodobne, należy dla niego określić także potencjalne

scenariusze.

scenariusze.

Są dwie szkoły metodologii analiz: analizy oparte na scenariuszach i

Są dwie szkoły metodologii analiz: analizy oparte na scenariuszach i

analizy oparte na obiektach „atrakcyjnych” dla terrorysty.

analizy oparte na obiektach „atrakcyjnych” dla terrorysty.

Zarówno w podejściu do analiz opartym na scenariuszu jak i na

Zarówno w podejściu do analiz opartym na scenariuszu jak i na

aktywach ostatecznym zadaniem jest uszeregowanie potencjalnych

aktywach ostatecznym zadaniem jest uszeregowanie potencjalnych

celów pod względem ryzyka ich zaatakowania, tzn. jak bardzo

celów pod względem ryzyka ich zaatakowania, tzn. jak bardzo

prawdopodobny jest atak, uwzględniając wartość strategiczną celu,

prawdopodobny jest atak, uwzględniając wartość strategiczną celu,

ale także dostępne środki zaradcze.

ale także dostępne środki zaradcze.

Wszystkie scenariusze opracowane w Kroku 4 grupuje się w zestawy,

Wszystkie scenariusze opracowane w Kroku 4 grupuje się w zestawy,

a następnie szereguje (obiekt, którego uszkodzenie ma największe

a następnie szereguje (obiekt, którego uszkodzenie ma największe

konsekwencje, znajduje się na czele listy). Zespół powinien

konsekwencje, znajduje się na czele listy). Zespół powinien

opracować takie zestawy, w których aktywa są współzależne z

opracować takie zestawy, w których aktywa są współzależne z

zagrożeniami.

zagrożeniami.

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

26

26

Krok 5: Analiza środków zaradczych

Krok 5: Analiza środków zaradczych

Podejście oparte na aktywach przedstawiało

Podejście oparte na aktywach przedstawiało

scenariusze ogólne z odgórnym założeniem

scenariusze ogólne z odgórnym założeniem

określonych dostępnych środków zaradczych. W

określonych dostępnych środków zaradczych. W

podejściu opartym na scenariuszu środki zaradcze są

podejściu opartym na scenariuszu środki zaradcze są

określane dla każdego scenariusza osobno.

określane dla każdego scenariusza osobno.

Niezależnie jednak od stosowanego przez zespół SVA

Niezależnie jednak od stosowanego przez zespół SVA

podejścia, należy określić ilość i właściwości

podejścia, należy określić ilość i właściwości

dostępnych środków zaradczych, aby móc stworzyć

dostępnych środków zaradczych, aby móc stworzyć

hierarchię zagrożeń.

hierarchię zagrożeń.

Przeprowadzenie analizy środków zaradczych jest

Przeprowadzenie analizy środków zaradczych jest

potrzebne, aby zespół SVA mógł określić różnicę

potrzebne, aby zespół SVA mógł określić różnicę

pomiędzy istniejącymi a pożądanymi środkami

pomiędzy istniejącymi a pożądanymi środkami

bezpieczeństwa oraz zdefiniował gdzie istnieje

bezpieczeństwa oraz zdefiniował gdzie istnieje

potrzeba zwiększenia tychże środków.

potrzeba zwiększenia tychże środków.

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

27

27

Wytyczne opracowane przez CCPS zawierają listy

Wytyczne opracowane przez CCPS zawierają listy

kontrolne i arkusze kalkulacyjne wraz ze wskazaniem

kontrolne i arkusze kalkulacyjne wraz ze wskazaniem

sposobu przyporządkowania punktów w ramach analiz

sposobu przyporządkowania punktów w ramach analiz

odpowiadających wyżej wymienionym krokom 2-5.

odpowiadających wyżej wymienionym krokom 2-5.

Na ich podstawie można tworzyć indeksy podatności,

Na ich podstawie można tworzyć indeksy podatności,

atrakcyjności obiektów, prawdopodobieństwa ataku

atrakcyjności obiektów, prawdopodobieństwa ataku

terrorystycznego i skutków.

terrorystycznego i skutków.

Na tej podstawie można opracować zestawienia w

Na tej podstawie można opracować zestawienia w

postaci analogicznej do macierzy ryzyka.

postaci analogicznej do macierzy ryzyka.

Analizy SVA stanowią podstawę do opracowania planów

Analizy SVA stanowią podstawę do opracowania planów

bezpieczeństwa, obejmujących działania prewencyjne i

bezpieczeństwa, obejmujących działania prewencyjne i

zalecenia sposobu reagowania w przypadku wystąpienia

zalecenia sposobu reagowania w przypadku wystąpienia

ataku na zakład z instalacją stacjonarną czy system

ataku na zakład z instalacją stacjonarną czy system

rurociągów.

rurociągów.

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

28

28

Bezpieczeństwo instalacji stacjonarnych oraz systemów

Bezpieczeństwo instalacji stacjonarnych oraz systemów

rurociągów, odnoszące się do niepożądanych interwencji

rurociągów, odnoszące się do niepożądanych interwencji

stron trzecich powinno opierać się na szczegółowo

stron trzecich powinno opierać się na szczegółowo

opracowanym planie bezpieczeństwa, zawierającym

opracowanym planie bezpieczeństwa, zawierającym

wytyczne pozwalające zminimalizować m.in. zagrożenia

wytyczne pozwalające zminimalizować m.in. zagrożenia

terrorystyczne i sabotażowe oraz pomagające w

terrorystyczne i sabotażowe oraz pomagające w

efektywnym przydzielaniu środków zaradczych poprzez:

efektywnym przydzielaniu środków zaradczych poprzez:

identyfikowanie aktualnych i potencjalnych źródeł

identyfikowanie aktualnych i potencjalnych źródeł

wypadków, zagrożeń aktami terroru i sabotażu,

wypadków, zagrożeń aktami terroru i sabotażu,

mogących powodować zagrożenie dla prawidłowej

mogących powodować zagrożenie dla prawidłowej

pracy instalacji i rurociągu;

pracy instalacji i rurociągu;

identyfikowanie prawdopodobieństwa i konsekwencji

identyfikowanie prawdopodobieństwa i konsekwencji

potencjalnych wypadków z udziałem instalacji

potencjalnych wypadków z udziałem instalacji

stacjonarnych i rurociągów;

stacjonarnych i rurociągów;

prowadzenie wyczerpującej i zintegrowanej oceny,

prowadzenie wyczerpującej i zintegrowanej oceny,

testującej i porównującej całe spektrum potencjalnych

testującej i porównującej całe spektrum potencjalnych

wypadków oraz nakreślającej możliwe sposoby

wypadków oraz nakreślającej możliwe sposoby

zapobiegania i redukowania skutków awarii;

zapobiegania i redukowania skutków awarii;

Podsumowanie

Podsumowanie

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

29

29

prowadzenie porównawczej oceny całego spektrum

prowadzenie porównawczej oceny całego spektrum

potencjalnych wypadków oraz określenia priorytetów

potencjalnych wypadków oraz określenia priorytetów

możliwych sposobów zapobiegania i redukowania

możliwych sposobów zapobiegania i redukowania

skutków awarii;

skutków awarii;

ustalenie i śledzenie rozwoju planu bezpieczeństwa

ustalenie i śledzenie rozwoju planu bezpieczeństwa

zwłaszcza pod względem wdrażania głównych

zwłaszcza pod względem wdrażania głównych

założonych celów;

założonych celów;

ustanowienie ustandaryzowanych warunków

ustanowienie ustandaryzowanych warunków

bezpieczeństwa i dokonywania kontrolnych pomiarów

bezpieczeństwa i dokonywania kontrolnych pomiarów

osiągów dla zmniejszenia ryzyka wystąpienia zagrożenia.

osiągów dla zmniejszenia ryzyka wystąpienia zagrożenia.

Zespół opracowujący plan bezpieczeństwa powinien

Zespół opracowujący plan bezpieczeństwa powinien

kierować się następującymi zasadami:

kierować się następującymi zasadami:

plan bezpieczeństwa dla instalacji stacjonarnych czy

plan bezpieczeństwa dla instalacji stacjonarnych czy

rurociągów powinien być elastyczny;

rurociągów powinien być elastyczny;

integracja informacji jest naczelną zasadą pozwalającą

integracja informacji jest naczelną zasadą pozwalającą

stworzyć sprawnie funkcjonujący plan bezpieczeństwa;

stworzyć sprawnie funkcjonujący plan bezpieczeństwa;

przeprowadzenie SVA jest kluczowym elementem

przeprowadzenie SVA jest kluczowym elementem

budowy systemu bezpieczeństwa instalacji bądź

budowy systemu bezpieczeństwa instalacji bądź

systemu rurociągów.

systemu rurociągów.

background image

Zapobieganie pożarom i awariom

Zapobieganie pożarom i awariom

30

30

Bibliografia

Bibliografia

[1]

Center for Chemical Process Safety SVA, CCPS

Equivalent Methods (ExxonMobil Chemical, BASF,

Air Products, Georgia Pacific), Sandia National Lab

VAM-CF: Guidelines for analyzing and managing

the security vulnerabilities of fixed chemical sites,

New York, August 2002

[2]

[2]

American Petroleum Institute:

American Petroleum Institute:

Security

Security

Guidelines for the Petroleum Industry

Guidelines for the Petroleum Industry

,

,

Washington, April 2003.

Washington, April 2003.

[3]

[3]

M.Borysiewicz, I.Garanty, A.Kozubal: Wytyczne

M.Borysiewicz, I.Garanty, A.Kozubal: Wytyczne

dotyczące bezpieczeństwa dla rurociągów paliw

dotyczące bezpieczeństwa dla rurociągów paliw

ciekłych,

ciekłych,

Warsztaty MANHAZ Modele i narzędzia

Warsztaty MANHAZ Modele i narzędzia

dla oszacowania ryzyka związanego z

dla oszacowania ryzyka związanego z

transportowaniem niebezpiecznych substancji

transportowaniem niebezpiecznych substancji

rurociągami

rurociągami

, Świerk 2004, http:manhaz.cyf.gov.pl

, Świerk 2004, http:manhaz.cyf.gov.pl


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Analiza treści, szkoła, metody i techniki badań socjologicznych
Analiza strategiczna, Szkoła, Przedsiębiorczość
Metody wykorzystywane w analizie ekonomicznej, Szkoła, Analiza ekonomiczna
sciaga analiza kruk, szkoła, 2 ROK, analiza
analiza wskaznikowa, szkoła, zkoła, ekonomika
analiza fundamentalna, SZKOŁA, semestr VI
Wskaźniki (analiza finansowa), Szkoła, Notatki studia, Analiza finansowa
Analiza fin, Szkoła-Przedmioty, Analiza Finansowa
Wykład III - Otocznie organizacji. Analiza strategiczna, Szkoła, Zarządzanie
Finanse Analiza Wskaźnikowa, Szkoła
Analiza M. Portera, Szkoła, Przedsiębiorczość
ANALIZA ANKIETA, szkoła
analiza pest, szkoła
ANALIZa finansowa, szkoła
Analiza treści, szkoła, metody i techniki badań socjologicznych
1373-renesans pełna analiza epoki, czytam i wiem, szkoła, j.polski

więcej podobnych podstron