Materiały pochodzą z Platformy

Edukacyjnej Portalu

www.szkolnictwo.pl

Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego
Użytkowników

wyłącznie

w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian,
przesyłanie,

publiczne

odtwarzanie

i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby
własne

oraz

do

wykorzystania

w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

SPIS TREŚCI:

1. Funkcje układu mięśniowego

– slajd

3

2. Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana –

slajdy 4,5

3. Tkanka mięśniowa gładka

– slajd

6

4. Tkanka mięśniowa serca

– slajd

7

5. Budowa mięśnia

– slajd

8

6. Podział mięśni ze względu na ilość przyczepów

– slajd

9

7. Podział mięsni ze względu na kształt

–

slajdy 10, 11

8. Podział mięśni ze względu na wykonywana pracę

– slajdy 12, 13

9. Podział mięśni ze względu na położenie

– slajd

14

10.Mięśnie mimiczne twarzy

– slajd

15

11.Przepona

– slajd

16

12.Rodzaje połączeń mięśni

– slajd

17

13.Praca mięśni

– slajdy

18,19

14.Sprawność fizyczna

– slajdy

20,21

15.Bibliografia i netografia

– slajd

22

1. Funkcje układu

mięśniowego:

Organizm człowieka buduje około

600 mięśni. Stanowią one
prawie połowę ciężaru ciała. Do
najważniejszych funkcji mięśni
należą:

• przemieszczanie kości, co

powoduje wykonywanie
ruchów (czynny układ ruchu
człowieka)

,

• budowanie narządów

wewnętrznych i
wykonywanie przez nie
skurczów (np. praca serca).

Układ mięśniowy zbudowany jest z

tkanki mięśniowej i łącznej (np.
ścięgna).

2. Tkanka mięśniowa poprzecznie
prążkowana.

Jest ona zbudowana z

cienkich, długich włókien

mięśniowych. Komórki są

wielojądrzaste z widocznymi

poprzecznymi paskami.

Tkanka ta buduje mięśnie

szkieletowe. Ich praca jest

zależna od woli

człowieka. Skurcze tych

mięśni są szybkie.

a

d

f

e

b

c

a. kość
b. ścięgno
c. mięsień
d. włókienko mięśniowe
e. pęczek mięśniowy
f. włókna mięśnia poprzecznie prążkowanego

3. Tkanka mięśniowa gładka.

Jest ona zbudowana z krótkich
wrzecionowatych włókien z
jednym jądrem.
Tkanka ta buduje narządy
wewnętrzne np. pęcherz
moczowy, ściany jelit, drogi
oddechowe.
Ich działanie jest niezależne
od woli człowieka. Skurcze
tych mięśni są powolne i
długotrwałe. Mogą się one
trwale odkształcić pod
wpływem długotrwale
działającego czynnika np.
przejadanie się powoduje
rozciągnięcie ścian żołądka.

4. Tkanka mięśniowa serca.

Jest to rodzaj tkanki

poprzecznie

prążkowanej, ale jej

działanie jest niezależne

od naszej woli.

Włókna są długie i

rozgałęzione. Serce

pracuje automatycznie

przez całe nasze życie.

Obraz

mikroskopowy

tkanki mięśniowej

serca.

5. Budowa mięśnia.

a

b

a

a. ścięgno
b. brzusiec

Ścięgna są zbudowane z tkanki

łącznej. Są elastyczne i bardzo

mocne. Służą do przyczepiania

mięśnia do kości.

Brzusiec jest to środkowa część

mięśnia wydłużająca się i skracająca

podczas jego pracy.

6. Podział mięśni ze względu na ilość
przyczepów:

a. mięsień jednogłowy,
b. mięsień dwugłowy,
c. mięsień trójgłowy,
d. mięsień czworogłowy.

mięsień
czworogło
wy uda

7. Podział mięśni ze względu na kształt:

a. mięsnie długie np. mięśnie kończyn,
b. mięśnie krótkie np. mięśnie wokół kręgosłupa,
c. mięśnie szerokie np. mięśnie brzucha,
d. mięśnie okrężne np. wokół oczu.

Mięśnie
płaskie klatki
piersiowej

Mięśnie płaskie
brzucha

Mięśnie
długie
kończyny
dolnej

Mięsień
krótki
zginacz
kciuka

Mięsień okrężny wokół
oczu

8. Podział mięśni ze względu na
wykonywaną pracę.

Niektóre mięśnie pracują na zasadzie
przeciwstawnej – mięśnie antagonistyczne.
Możemy wyróżnić kilka par takich mięśni:

a. zginacz – prostownik np. mięśnie kończyn

powodujące zginanie i prostowanie kończyn
w stawie łokciowym czy kolanowym.

b. dźwigacz – obniżacz np. mięśnie

powodujące dźwiganie ręki w stawie
ramiennym czy nogi w stawie biodrowym.

c. przywodziciel – odwodziciel np. kciuka.
d. nawracacz – odwracacz np. mięśnie

brzucha czy szyi powodujące ruchy
obrotowe.

e. zwieracz – rozwieracz np. mięśnie okrężne

wokół otworów ciała np. odbytu.

Działanie przeciwstawne tych
mięśni można wytłumaczyć na
przykładzie zginacza i
prostownika. Zginacz (biceps)
w czasie ruchu jest skurczony,
a prostownik (triceps)
rozkurczony. Przeciwnie w
czasie prostowania ręki –
biceps się rozkurcza, a triceps
kurczy.

biceps
triceps

9. Podział mięśni w
zależności od
położenia:

a.mięśnie głowy,

b.mięśnie szyi,

c.mięśnie grzbietu,

d.mięśnie klatki piersiowej,

e.mięśnie brzucha,

f.mięśnie obręczy barkowej

g. mięśnie obręczy

miednicowej,

h.mięśnie kończyn.

a

g

h

h

e

c

d

b

f

10. Mięśnie
mimiczne twarzy.

Specyficzną grupę mięśni
stanowią mięśnie
mimiczne twarzy. Dzięki
ich skurczom możemy
zmieniać wyraz naszej
twarzy. Wyróżniamy 6
podstawowych emocji,
które można wyrazić
odpowiednią mimiką
twarzy: szczęście,
smutek, gniew,
zdziwienie, strach, wstręt.

11. Przepona.

Przepona jest to mięsień płaski leżący

poprzecznie w jamie brzusznej. Oddziela on

jamę brzuszną od klatki piersiowej. Znajdują

się w nim otwory przez które przechodzi

przełyk, aorta i żyła główna dolna.

Pełni on istotna rolę w oddychaniu. Wraz z

mięśniami międzyżebrowymi i niektórymi

mięśniami brzucha powoduje opuszczanie i

podnoszenie żeber w czasie wdechu i wydechu.

11. Rodzaje połączeń mięśni.

a.Kość – mięsień – kość. Jest to najczęstszy
typ połączeń mięśni – z dwóch stron
przyczepiony do kości za pomocą ścięgien.
Występuje np. w kończynach.

b.Kość – mięsień – skóra. W ten sposób
przyczepione są np. mięśnie płaskie grzbietu,
klatki piersiowej.

c.Skóra – mięsień – skóra. Mięsień ze
wszystkich stron przyczepiony jest do skóry.
Przykładem tego typu połączeń są mięśnie
mimiczne twarzy.

12. Praca mięśni.

Praca mięśni polega na skurczach i rozkurczach.

Kurczący się mięsień ulega skróceniu i następuje

przemieszczenie przyczepionych do mięśnia kości.

Skurcze mięśni są sterowane przez impulsy nerwowe

przesyłane przez nerwy obwodowe.

Do wykonywania swojej pracy mięśnie potrzebują

energii. Jest ona wytwarzana w procesie oddychania

wewnątrzkomórkowego. Dlatego do włókien

mięśniowych krew musi dostarczyć odpowiednią

ilość glukozy i tlenu, które są niezbędne do produkcji

energii.

Mięśnie wykonują dwa rodzaje pracy:

a. dynamiczną – następuje przemieszczanie

kości i ruch ciała,

b. statyczną – zmienia się jedynie napięcie

mięśni np. podczas siedzenia, stania.

W czasie długotrwałego wysiłku, przy niedoborze
tlenu może dojść do gromadzenia się w mięśniach
kwasu mlekowego tzw. zakwasy mięśni. Objawia
się to bólem i zmęczeniem mięśni.

Pod wpływem różnych bodźców może dojść do
mimowolnych skurczów mięśni szkieletowych tzw.
kurcz.

Mięśnie, które nie pracują ulęgają zanikowi. Można
to zaobserwować np. po zdjęciu gipsu –
unieruchomiona kończyna jest wyraźnie cieńsza.

13. Sprawność fizyczna.

Rozwój sprawności fizycznej
człowieka można podzielić na
kilka etapów:

 opanowanie
podstawowych umiejętności
ruchowych – utrzymywanie
postawy ciała, chodzenie,
bieganie (dzieci do 3 roku
życia).

 zwiększanie koordynacji i dokładności ruchów
(dzieci w wieku szkolnym).

 dalsza koordynacja, a przede wszystkim
precyzja ruchów.

Aby utrzymać odpowiednią sprawność fizyczną
należy wykonywać ćwiczenia fizyczne kilka razy w
tygodniu. Muszą być one dostosowane do wieku i
stanu zdrowia.

Korzyści z systematycznych ćwiczeń fizycznych są
znaczące dla naszego organizmu:

• wzmocnienie mięśni, kości, stawów,

• zwiększenie wydolności serca i płuc,

• poprawa samopoczucia,

• zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób serca,

• przeciwdziałanie otyłości.

W przypadku
nieprawidłowości w
działaniu układu
ruchu człowieka
zalecana jest
gimnastyka
korekcyjna. Poprzez
odpowiednie
ćwiczenia
określonych mięśni
można korygować
niektóre wady
postawy.

14. Bibliografia i netografia:

• Gołda W., Kłyś M., Wardas J.: Biologia dla gimnazjum

część druga, Wydawnictwo Nowa Era,

• Michajlik A., Ramotowski W.: Anatomia i fizjologia

człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL,

• Sylwanowicz W.: Mały atlas anatomiczny, PZWL,
• Szlachetko A., Szlachetko D., Rutkowski P.: Biologia

gimnazjum II, Wydawnictwo M. Rożak,

• Villee C. A.:Biologia, PWRiL,
•

www.wikipedia.pl

,

•

www.encyklopedia.interia.pl

•

www.wiem.onet.pl