TEORIA WYBORU
KONSUMENTA

PODSTAWY MIKROEKONOMII : Marek Garbicz, Wojciech Pacho

Oznaczenia:

M - dochód
konsumenta

x , y - koszyk dóbr

p - cena dobra x

p - cena dobra y

U - użyteczność

x

y

1

PODSTAWY MIKROEKONOMII : Marek Garbicz, Wojciech Pacho

OGRANICZENIE BUDŻETOWE

M = x • p + y • p

x y

y

x

0

M

2

PODSTAWY MIKROEKONOMII : Marek Garbicz, Wojciech Pacho

Zmiana ceny dobra x a położenie ograniczenia
budżetowego

0 x 0 x 0 x

y y y

M

1

M

1

M

1

3

M

2

M

2

rośnie cena

dobra x

(M

1

 M

3

)

M

3

spada cena

dobra x

(M

1

 M

2

)

Zmiana dochodu konsumenta a położenie ograniczenia
budżetowego

0 x 0 x 0 x

y y
y

M

1

M

1

M

1

4

PODSTAWY MIKROEKONOMII : Marek Garbicz, Wojciech Pacho

dochód

konsumenta

rośnie

(M

1

 M

2

)

M

2

M

2

dochód

konsumenta

spada

(M

1

 M

3

)

M

3

Krzywe obojętności - preferencje konsumenta

0 x 0 x 0
x

y y y

u

u

u

5

u’ > u

u’

u’’ >u’ >u

u’’

u’

PODSTAWY MIKROEKONOMII : Marek Garbicz, Wojciech Pacho

PODSTAWY MIKROEKONOMII : Marek Garbicz, Wojciech Pacho

0 x 0 x 0
x

y y

y

Równowaga konsumenta (maksymalizacja poziomu
użyteczności
w ramach dostępnego dochodu)

0 x 0
x

y y

u

u

6

u

u

u

u

u’

u’’

u’

u’

u’’

M

u’

u’’

E

(x

E

, y

E

) - optymalny

koszyk konsumenta

y

E

x

E

x

E

0

x

0

x

Wzrost ceny dobra x a położenie punktu równowagi
(x,y - oba dobra
normalne, substytucyjne)

y

u

1

0

x

y

0 x

y

y

7

M

1

u

1

M

2

PODSTAWY MIKROEKONOMII : Marek Garbicz, Wojciech Pacho

M

1

E

1

x

E

1

1

y

E

M

2

u

2

2

y

E

x

E

2

E

2

Ścieżka wzrostu

ceny

u

1

M

2

u

2

2

y

E

x

E

2

E

2

x

E

1

E

1

1

y

E

E

1

u

1

M

1

x

E

1

y

E

1

M

1

E

1

x

E

1

y

E

1

y

Spadek ceny dobra x a położenie punktu równowagi
(x,y - oba dobra
normalne , komplementarne)

y

0

x

0
x

0
x

0 x

y

y

8

M

1

E

1

y

E

1

PODSTAWY MIKROEKONOMII : Marek Garbicz, Wojciech Pacho

M

1

u

1

1

x

E

E

1

y

E

1

M

1

1

x

E

E

1

y

E

1

u

1

M

1

1

x

E

E

1

y

E

1

u

1

u

1

1

x

E

M

2

M

2

2

x

E

E

2

y

E

2

M

2

u

2

2

x

E

E

2

y

E

2

ścieżka spadku
ceny

u

2

Wzrost ceny dobra x a położenie punktu równowagi (x -
dobro Giffena,
y - dobro normalne)

y

0
x

y

0

x

y

0
x

y

0

x

9

PODSTAWY MIKROEKONOMII : Marek Garbicz, Wojciech Pacho

y

E

1

E

1

1

x

E

M

1

u

1

1

x

E

E

1

y

E

1

M

1

u

1

E

1

M

1

u

1

y

E

1

1

x

E

1

x

E

1

y

E

E

1

M

1

u

1

M

2

M

2

E

2

y

E

2

2

x

E

u

2

M

2

u

2

y

E

2

2

x

E

E

2

ścieżka wzrostu ceny

0
x

0
x

Wyznaczenie krzywej indywidualnego popytu konsumenta
na dobro x

y

0 x

E

x

1

E

1

u

1

M

1

y

y

y

0
x

0
x

y

y

0 x

1

x

E

E

1

M

1

u

1

E

1

u

1

M

1

10

PODSTAWY MIKROEKONOMII : Marek Garbicz, Wojciech Pacho

1

x

E

1

x

E

M

1

E

1

u

1

M

1

1

x

E

E

1

u

1

M

1

1

x

E

M

3

Ścieżka wzrostu
ceny

P

x rośnie

M

2

2

x

E

E

2

M

2

u

2

M

2

u

2

2

x

E

E

2

M

2

u

2

2

x

E

E

2

M

3

E

3

x

E

3

E

1

u

1

M

3

M

2

u

2

2

x

E

E

2

u

3

E

3

x

E

3

u

3

0 x

0 x

Wyznaczenie krzywej indywidualnego popytu konsumenta
na dobro x

y

0 x

E

x

E

x

E

x

E

1

u

1

u

2

M

3

M

2

M

1

Px

E

2

E

3

y

y

E

1

E

1

E

3

E

3

E

2

E

2

u

1

u

1

u

2

u

2

u

3

u

3

u

3

M

3

M

2

M

1

M

3

M

2

M

1

0 x

E

x

E

x

E

x

0 x

E

x

E

x

E

x

3 2 1

3 2 1

3 2 1

Px

Px

0 x

11

PODSTAWY MIKROEKONOMII : Marek Garbicz, Wojciech Pacho

1

x

E

2

x

E

3

x

E

1

x

E

2

x

E

3

x

E

Px

E

1

Px

E

2

Px

E

3

1

x

E

2

x

E

3

x

E

Px

E

1

Px

E

2

Px

E

3

D - krzywa popytu

M

2

u

2

x

E

2

E

2

y

E

2

Wzrost dochodu konsumenta a położenie punktu
równowagi
(x,y - dobra normalne)

0 x

0

x

y

y

y

0

x

y

0

x

12

PODSTAWY MIKROEKONOMII : Marek Garbicz, Wojciech Pacho

E

1

u

1

M

1

y

E

1

x

E

1

E

1

u

1

M

1

y

E

1

x

E

1

E

1

u

1

M

1

y

E

1

x

E

1

M

2

x

E

2

E

2

y

E

2

ścieżka wzrostu dochodu

M

2

u

2

E

1

u

1

M

1

y

E

1

x

E

1

0
x

Wzrost dochodu konsumenta a położenie punktu równowagi
(x - dobro niższego rzędu, y - dobro normalne)

y

y

0
x

y

0
x

y

0
x

13

PODSTAWY MIKROEKONOMII : Marek Garbicz, Wojciech Pacho

M

1

y

E

1

E

1

x

E

1

u

1

M

1

u

1

x

E

1

y

E

1

E

1

M

1

u

1

y

E

1

E

1

x

E

1

M

1

u

1

y

E

1

E

1

x

E

1

M

2

M

2

u

2

E

2

2

x

E

y

E

2

u

2

M

2

E

2

2

x

E

y

E

2

ścieżka wzrostu dochodu

Krzywa wzrostu dochodu w przypadku gdy y to dobro normalne
zaś x staje się dobrem niższego rzędu

y

y

y

y

y

y

M

1

0

0

0

0

0

0

E

1

y

E

1

1

x

E

x

x

x

x

x

x

14

PODSTAWY MIKROEKONOMII : Marek Garbicz, Wojciech Pacho

M

1

u

1

y

E

1

1

x

E

E

1

u

1

M

1

y

E

1

1

x

E

E

1

u

1

M

1

y

E

1

1

x

E

E

1

u

1

M

1

u

1

E

1

y

E

1

1

x

E

M

1

u

1

y

E

1

1

x

E

E

1

M

2

M

2

E

2

y

E

2

x

E

2

u

2

M

3

M

2

u

2

E

2

y

E

2

x

E

2

E

2

y

E

2

x

E

2

M

2

M

3

u

2

E

3

y

E

3

3

x

E

u

3

E

3

y

E

3

3

x

E

M

3

u

3

M

2

E

2

y

E

2

x

E

2

u

2

ścieżka wzrostu

dochodu

Wyznaczenie krzywej Engla dla dobra luksusowego (x)

y

y

y

0

0

0

x

x

x

x

x

x

0

0

0

x

E

x

E

x

E

x

E

x

E

x

E

x

E

x

E

x

E

1

1

1

2

2

2

3

3

3

M

M

M

E

3

E

3

E

3

E

2

E

1

E

1

E

1

E

2

E

2

u

3

u

3

u

3

u

2

u

2

u

2

u

1

u

1

u

1

M

3

M

2

M

1

M

2

M

2

M

3

M

3

M

1

M

1

15

PODSTAWY MIKROEKONOMII : Marek Garbicz, Wojciech Pacho

x

E

1

x

E

2

x

E

3

x

E

1

x

E

2

x

E

3

M

1

M

2

M

3

x

E

1

x

E

2

x

E

3

M

3

M

2

M

1

krzywa Engla

Wraz ze wzrostem

dochodu

konsumenta

spożycie dobra

luksusowego x

rośnie coraz

szybciej.

Wyznaczenie krzywej Engla dla dobra podstawowego (x)

y

y

y

0

0

0

0

0

0

M

M

M

x

E

x

E

x

E

x

E

x

E

x

E

x

E

x

E

x

E

x

x

x

x

x

x

3

3

3

2

1

1

2

2

E

3

E

3

E

3

E

2

E

1

E

2

E

1

E

1

E

2

u

2

u

2

u

2

u

3

u

3

u

3

u

1

u

1

u

1

M

3

M

3

M

3

M

2

M

2

M

2

M

1

M

1

M

1

16

PODSTAWY MIKROEKONOMII : Marek Garbicz, Wojciech Pacho

x

E

1

x

E

3

x

E

2

x

E

1

x

E

3

x

E

2

M

3

M

2

M

1

x

E

1

x

E

3

x

E

2

M

3

M

2

M

1

krzywa Engla

Wraz ze wzrostem

dochodu konsumenta,

spożycie dobra

podstawowego x

rośnie coraz wolniej.

Efekt substytucyjny i dochodowy wzrostu ceny x według Hicksa
(x , y - dobra normalne)

M

1

0

0

0

0

0

x

x

x

x

x

y

y

y

y

y

17

PODSTAWY MIKROEKONOMII : Marek Garbicz, Wojciech Pacho

M

1

M

1

E

1

x

E

1

M

1

M

1

u

1

u

1

u

1

u

1

u

1

E

1

x

E

1

E

1

x

E

1

E

1

x

E

1

E

1

x

E

1

M

2

M

2

u

2

E

2

x

E

2

M

2

E

2

x

E

2

u

2

F

M

2

E

2

x

E

2

u

2

F

x

F

E

1

E

2

- łączny efekt wzrostu

ceny dobra x

E

1

F - efekt

substytucyjny

FE

2

- efekt

dochodowy

M

1

Efekt substytucyjny i dochodowy wzrostu ceny dobra x według Hicksa
(x - dobro Giffena , y - dobro normalne)

y

y

y

y

y

u

1

0

0

0

0

0

x

x

x

x

x

18

PODSTAWY MIKROEKONOMII : Marek Garbicz, Wojciech Pacho

E

1

x

E

1

M

1

u

1

E

1

x

E

1

M

1

u

1

E

1

x

E

1

M

2

M

2

u

2

E

2

2

x

E

F

M

2

u

2

2

x

E

E

2

F

x

F

E

1

E

2

- łączny efekt wzrostu

ceny dobra x

E

1

F - efekt

substytucyjny

FE

2

- efekt

dochodowy

E

1

M

1

u

1

x

E

1

M

1

u

1

x

E

1

E

1

M

2

u

2

E

2

2

x

E

Efekt substytucyjny i dochodowy wzrostu ceny dobra x
według Hicksa
(x - dobro niższego rzędu, nie Giffena, y - dobro normalne)

y

y

y

y

y

x

x

x

x

x

0

0

0

0

0

19

PODSTAWY MIKROEKONOMII : Marek Garbicz, Wojciech Pacho

M

1

u

1

E

1

x

E

1

M

1

u

1

E

1

x

E

1

M

1

u

1

E

1

x

E

1

M

1

u

1

E

1

x

E

1

M

1

u

1

E

1

x

E

1

M

2

M

2

u

2

E

2

x

E

2

F

x

F

E

1

E

2

- łączny efekt wzrostu

ceny dobra x

E

1

F - efekt substytucyjny

FE

2

- efekt

dochodowy

F

M

2

u

2

E

2

x

E

2

M

2

u

2

E

2

x

E

2