W-V. (03/04. XI. 2010)

• CYKL II

PODSTAWY REGULACJI
AUTOMATYCZNEJ

• W-V: O tym, co w

motywa-cjach ludzi i
zwierząt wspólne:
O POPĘDACH
PIERWOTNYCH

• UWAGA na rozróżnienie ważnych kategorii

w analizach zachowań zwierząt i ludzi:

- zachowania

REAKTYWNE

– w odpowiedzi na

stymulacje zewnętrzne lub wewnętrzne

[przykład: „Marsz, marsz Polonia...”] i

- AKTYWNE

– celowe, oparte o źródła wewnętrzne

-

CZY to ostatnie DOTYCZY ZWIERZĄT?

- W Cyklu II skupimy uwagę na najbardziej

pierwotnych właściwościach

regulacji

automatycznej

– wyznaczających funkcjonowanie

- bezwiedne

- bezmyślne

- bezwolne...

[BEZ uprzedniego pośrednictwa procesów

refleksyjnych]

CYKL II – (

PIERWOTNA

)

REGULACJA AUTOMATYCZNA

• UWAGA! Automatyczny system regulacji

psychicznej rozwija się, stopniowo
„mądrzeje” (por. Cykl III), korzysta z
doświadczeń myślącego podmiotu...

• [przykład: „Marsz, marsz...”,

czy

odczytywanie eksponowanych
podprogowo słów!]

• CO WIĘC CHARAKTERYZUJE REGULACJĘ

PSYCHICZNĄ NA POCZĄTKU?

Pomocne są porównania ...

• Warto odwołać się do obserwacji funkcjonowania

– małych dzieci (niemowląt)

– dorosłych zwierząt

Zrób ćwiczenie

:

wymień maksymalnie dużo właściwości, które są wspólne dla zwierząt i

ludzi

???

PYTANIE NA DŁUGIE LATA ROZWAŻAŃ:

co jest specyficzne dla regulacji psychicznej

człowieka?

Warto zwrócić uwagę na fakt, że

zwierzęta wiodą żywot samodzielny...

Co wiesz o radościach, smutkach, awersjach czy pragnieniach

zwierząt?

• A teraz - spróbuj wyobrazić sobie, że jesteś tuż

obok...

CO CZUJESZ?

Czy pojawił się w Tobie

strach?

• W naszym zeszłorocznym badaniu studenci ocenili

strach jako stosunkowo mało negatywną emocję!

• Jak to możliwe?

• CZY MAMY INSTYNKTY?

• CZY, lub też, w jaki sposób nasze zachowania

wyznaczone są przez geny, instynkty czy inne

właściwości wrodzone?

W-V - POCZĄTKI: organizm

żyje...

•Czy noworodek wie co lubi a czego nie lubi,
czego chce a czego nie chce?

* Co – początkowo

– ma dla osobnika wartość?

PYTANIE O POCZĄTKI MOTYWACJI:
Co wyzwala kierunkową aktywność noworodka?

Stawiając takie pytanie pamiętajmy:
MECHANIZMY PIERWOTNE FUNKCJONUJĄ
PRZEZ CAŁE ŻYCIE - nie „wyrastamy z nich”,
nie zanikają, współwystępują z innymi mechanizmami,
późniejszymi rozwojowo

A to oznacza, że ich waga relatywnie maleje, ale oznacza
także iż mogą nagle zdominować zachowanie – por.
zjawisko regresji) .

Listy „motywów

Listy „motywów

wrodzonych”

wrodzonych”

McDougalla (1932) “Skłonności”:

Opiekuńcze Stadne
Śmiechu Wędrówki
Ciekawości Twórcze
Zysku

Younga (1936) “Popędy pierwotne”

Ciekawość
Instynkt społeczny

“Ergi” Cattella (1950, 1957)

Stadność Partnerstwo
Zabawa Śmiech
Ciekawość Twórczość
Wojowniczość

Zawierały liczne dyspozycje biologiczne, wyrażające się potrzebami takimi,
jak: potrzeba

oddychania, wydalania, odpowiedniej temperatury, odpoczynku,
ruchu,
pokarmu, unikania bólu i in.

Na listach tych umieszczano także dyspozycje biologiczno-
psychologiczne takie, jak potrzeba

seksu, macierzyństwa,

opiekowania się, agresji

Ponadto listy te obejmowały potrzeby psychiczne – jak to pokazują poniższe
przykłady

.

Poważne wyzwanie: co jest

wrodzone?

• Dlaczego to ważne? Dlaczego

spory o wrodzony charakter
agresywności czy
homoseksualizmu wywołuje
gwałtowane spory?

• CZY wrodzone = niezmienne?

HOMEOSTAZA BIOLOGICZNA

-

- automatyczna regulacja rozlicznych procesów życiowych
dla
utrzymania RÓWNOWAGI organizmu

* Organizm NIE JEST jednak samowystarczalny

* Ograniczenia samowystarczalności organizmu są
podstawowym źródłem ukierunkowania aktywności na
otoczenie

• Pierwotne potrzeby wymuszają interakcje z otoczeniem.
(Wiele więc zawdzięczamy słabościom organizmu!)

•Najbliższe otoczenie podejmuje (mniej lub bardziej chętnie)
kontakty i role opiekuńcze

•Brak pomocy sprzyja wyzwalaniu własnej aktywności

Psychologowie skupiali uwagę

głównie na potrzebach:

– pokarmowych
– stymulacji zmysłowej
– seksualnych

–

orientacji w środowisku

to wrodzona , uniwersalna dla gatunku, predyspozycja
wyznaczająca wzory zachowań nie podlegające zmianom pod
wpływem uczenia się (Mc Dougall)

Instynk

Instynk

t

t

Popęd

Popęd

to wrodzona , uniwersalna dla gatunku, predyspozycja
motywacyjna, realizowana sposobami zmieniającymi się pod
wpływem uczenia
(Freud)

* CO jest wrodzone?

* CO jest wrodzone?

WRODZONE MECHANIZMY

WRODZONE MECHANIZMY

UKIERUNKOWANIA ZACHOWAŃ

UKIERUNKOWANIA ZACHOWAŃ

POPEDY jako PIERWOTNE

ŹRODŁA MOTYWACJI i

EMOCJI

• DEPRYWACJE:

BRAKI, doraźne POTRZEBY organizmu

• oraz powstające w ich wyniku NAPIĘCIA

są podstawą presji, nacisku:
POPĘDÓW ukierunkowujących
aktywność

Popęd to przymus aktywności ukierunkowanej na
zaspokojenie potrzeby warunkującej równowagę
ALE
Przymus może wynikać nie tylko z rzeczywistej
konieczności, ale i z uzależnienia!

POPĘDY „PSYCHO-BIOLOGICZNE”

W wyniku doświadczania, obok potrzeb wrodzonych tworzą się

nowe – wtórne, wyuczone - potrzeby biologiczne.

Ich zaspokojenie staje się niezbędne dla utrzymania

biologicznej równowagi.

Wtórne potrzeby biologiczne są źródłem popędów, które nazwiemy
popędami

PSYCHO - BIOLOGICZNYMI.

CHARAKTER POPĘDÓW

CHARAKTER POPĘDÓW

PSYCHO-BIOLOGICZNYCH

PSYCHO-BIOLOGICZNYCH

Dzięki:
(1) oswojeniu LUB
(2) przyjemności doświadczanej w kontaktach z nowymi bodźcami
tworzą się nowe potrzeby.

Oto przykłady potrzeb biologicznych

/A/ pierwotnych: (1) pokarmu – tj. substancji odżywczych,
(2) stymulacji sensorycznej – jakiejkolwiek,
(3) doznań seksualnych – bez względu na specyficzną formę

/B/ wtórnych: (1) określonego pokarmu – np. mięsa,
(2) określonego rodzaju stymulacji – np. głośnej muzyki,
(3) określonych doznań seksualnych (jak w przypadku pedofilii).

AFEKTYWNA geneza popędów psycho-biologicznych:
to, co na początku NIEKONIECZNE, stopniowo staje się

KONIECZNOŚCIĄ,PRZYMUSEM: UZALEŻNIENIEM

CO więc JEST W POPĘDACH
WRODZONEGO???

CO jest WRODZONEGO w agresji, w popędzie
macierzyńskim czy w ciekawości?

Por. definicja popędu wg. Freuda
- wrodzona jest pewna potencja, zdolność
reagowania w określony
sposób i rozwoju trwałych dyspozycji
[UWAGA! Zdolność reagowania irytacją, złością
może prowadzić do fizycznego atakowanie kogoś,
ale także do „atakowania problemu”,
przedsiębiorczości!]

cd. PYTANIE o pierwotne

emocje

•

TEZA

• Pierwotne automatyczne

wartościowania podlegają innym

regułom niż wartościowania

„wyższego rzędu”

• „Z punktu widzenia czynników

ewolucyjnych ważne są nie wiedza i

prawda jako takie, lecz możliwość

przetrwania gatunku”...

(Cacioppo i Gardner,

2001, s. 25).