Monopol - model

Bartek Wasilewski

www.ego.riki.pl

Co robi monopolista?

• Oczywiście maksymalizuje zysk
• Wybiera poziom produkcji, cena zależy tylko od niego i popytu rynkowego,

który nie jest doskonale elastyczny.

• Znów mamy warunek maksymalizacji zysku MR=MC (ale teraz nie mamy

danej ceny!)

• Jeśli się zdarzy, że MC przecina dwa razy – to tak jak wcześniej –

wybieramy punkt gdzie MC rosnące (znak pochodnej!)

• Problem: jak znaleźć MR?
• Dla liniowej funkcji popytu –b. prosto jeśli popyt=a-bQ to MR=a-2bQ
• Jeśli funkcja nieliniowa możemy skorzystać ze wzoru MR=P*(1+1/e) gdzie

e to elastyczność cenowa produktu

• Wobec tego P=MR/(1+1/e), a skoro MR=MC to P=MC/(1+1/e) tak też

można wyznaczyć cenę.

Elastyczność a monopol

• Elastyczność cenowa popytu ma jeszcze inne implikacje z przypadkiem

monopolu.

• Zauważmy, że e jest zwykle ujemne, wobec tego zapiszmy
• MR=P*(1-1/|e|). Jeśli e=-1 to mamy przypadek konkurencji doskonałej. Co

więcej z tego równania wynika, ze monopolista zawsze będzie działał na tej
części krzywej popytu, gdzie |e|>=1 inaczej, MR byłoby ujemne.

• e=-1 znajduje się w połowie krzywej popytu.
• 1-1/|e| to narzut monopolisty na koszt krańcowy

• Zauważmy też, że jeśli p=aq^-2 to e=-2 i jest stała dla każdego q

-przydaje się w zadaniach 

Siła monopolu

• (P-MC)/P=1/|e| to marża monopolisty z czego wynika, ze czym niższa

elastyczność, tym marża wyższa i narzut wyższy

• Jest to tak zwany Indeks Lernera, mierzy siłę monopolu – jeśli e jest

elastycznością popytu na produkt jednej firmy monopolistycznej

Produkcja w wielu zakładach

• Monopoliści często mają więcej niż jedną fabrykę. Jak

rozdzielą produkcję?

• Odpowiedź podobna jak przy doskonałej konkurencji MC(1)=MC(2) tyle

tylko, że oba muszą być równe MR czyli MC(1)=MC(1)=MR(1+2)

Monopol a korzyści

społeczne

• Monopol jest z reguły korzystny dla producentów

• Ale dla konsumentów nie – wyższe P niższe Q niż w doskonałej konkurencji
• Czy to co dobre dla producenta równoważy to co zle dla konsumenta?
• Nie. Producent przechwytuje część nadwyżki konsumenta, jednak traci

część swojej. Konsument nie tylko traci część nadwyżki na rzecz
producenta, ale jeszcze traci bezpowrotnie inną część. Monopol nie jest
więc efektywny w rozumieniu Pareto.

• Co więcej, monopol ma też inne złe właściwości. Może np. specjalnie

produkować zły produkt, aby zepsuł się po roku i konsument znowu musi
kupić u niego  albo blokować wejście konkurentów (wprowadzających

niższe ceny)

• Dlatego też monopole są regulowane przez państwo które ustala np.. Cenę

maksymalną.

Monopol naturalny

• Jeśli występują wysokie koszty stałe i dłuugo malejące koszty przeciętne i

krańcowe, to mamy często do czynienia z monopolem naturalnym.

• Monopolista naturalny zachowuje się tak samo jak monopolista

zwykły!

• Ale: Przy jego regulacji trzeba uważać – może się okazać, że cena

maksymalna będzie powodowała jego straty i wyjdzie z rynku. A
oszacować koszty jest niezwykle trudno!

• Monopolista naturalny będzie produkował, o ile p>=ATC
• Często rząd dopłaca do monopoli naturalnych aby funkcjonowały przy

niskich cenach.

• Inne firmy nie wchodzą – wysokie koszty stałe, a monopolista może

blokować wejście.

Jak powstaje monopol?

• Krótko: jeśli przeciętne koszty zaczynają szybko rosnąć, to konkurencja.

Jeśli wolno, lub wcale – monopol.

• Korzyści skali: increasing – monopol, desreasting – konkurencja.
• MES- minimum efficiency scale –minimum ATC. Jeśli od początku układu

współrzędnych do krzywej popytu zmieści się więcej takich minimów, to
bardziej konkurencja, jeśli tylko jeden – monopol

• Mówiła o tym dr Aksman na swoim wykładzie – dr Czajkowski nie ma tego

w slajdach.