USTAWA

o ochronie przyrody

z dnia 16 kwietnia 2004 r.

• Ustawa określa cele, zasady i formy

ochrony przyrody żywej i nieożywionej oraz

krajobrazu.

• Wskazuje wytyczne do prowadzenia

działalności turystycznej na terenie

obszarów chronionych

• Ochrona przyrody, w rozumieniu

ustawy, polega na zachowaniu,

zrównoważonym użytkowaniu oraz

odnawianiu zasobów i składników

przyrody … :

• dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów;

• roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną

gatunkową, rzadkich i chronionych

• siedlisk przyrodniczych;

• krajobrazu;

• zieleni i zadrzewień w miastach i wsiach;

składników przyrody jak …

:

Celem ochrony przyrody jest m.in..

• 1) utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności

ekosystemów;

• 2) zachowanie różnorodności biologicznej;

• 3) zachowanie dziedzictwa geologicznego i

paleontologicznego;

• 4) zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin,

zwierząt

Ważne określenia oznaczają:

1) Gatunek

– w znaczeniu biologicznym, jak i każdą

niższą od gatunku biologicznego jednostkę systematyczną,
populację,

• a) zagrożony wyginięciem

• b) rzadki, czyli o niewielkiej populacji

• c) endemiczny czyli występujący tylko na danym terytorium

• d) reliktowy występujący w sposób ciągły przez szereg epok

przyrodniczych

• gatunek obcy – gatunek występujący poza swoim naturalnym

zasięgiem

•

Ekosystem

Ekosystem -

układ ekologiczny na który składa

się zespół organizmów (biocenoza) połączonych

relacjami troficznymi - żywieniowymi –

• wraz ze środowiskiem przezeń zajmowanym, czyli

biotopem, w którym zachodzi przepływ energii i

obieg materii

[

• zatem ekosystem to biocenoza wraz z biotopem

Przykłady ekosystemów:

• Ekosystem leśny – zwany również

biogeocenozą stanowi stanowi

spójny i zróżnicowany zespół roślin i

zwierząt leśnych wraz z elementami

przyrody nieożywionej

Ekosystemy wodne

• ekosystemy, dla których podstawowe

jest środowisko wodne: oceany, morza,

jeziora, rzeki, źródła.

• cechą charakterystyczną ekosystemów

wodnych są specyficzne formacje

(biocenozy): plankton, bentos, nekton,

pleuston, neuston.

Ekosystem torfowiskowy

• występuje tam specyficzna roślinność i

zachodzą procesy akumulacji osadów
organicznych.

• jest to teren stale podmokły, pokryty

zbiorowiskami roślin bagiennych i
bagienno-łąkowych.

• torfowiska występują głównie w strefie

klimatu umiarkowanego, wilgotnego i
chłodnego

Ekosystemy górskie

są to

układy zbiorowisk roślinnych i zwierzęcych

wraz z ich nieożywionym siedliskiem, spotykane

na terenach wyniesionych względnie wysoko nad

poziom morza, gdzie panują warunki

wysokogórskie,:

obniżone ciśnienie powietrza,

niższe temperatury,

zmniejszona ilość tlenu
oraz zróżnicowane nasłonecznienie

.

Agroekosystem

• najbardziej zmieniony układ ekologiczny

poddany stałemu działaniu
agrotechnicznemu człowieka.

• Różni się on od ekosystemów naturalnych

tym, że występują rośliny uprawne i
człowiek.

• Agroekosystem, dzięki uprawie roli,

nawożeniu, nawadnianiu i ochronie jest
najwydajniejszym ekosystemem.

Formy ochrony przyrody

Ochrona obszarowa

Formami ochrony przyrody są:

1) parki narodowe;
2) rezerwaty przyrody;
3) parki krajobrazowe;
4) obszary chronionego krajobrazu;
5) obszary Natura 2000;
6) pomniki przyrody;
7) stanowiska dokumentacyjne;
8) użytki ekologiczne;
9) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe

• a także REZERWATY BIOSFERY

Park narodowy

• obejmuje obszar wyróżniający się

szczególnymi wartościami przyrodniczymi,

naukowymi, społecznymi, kulturowymi i

edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej

niż 1 000 ha, na którym ochronie podlega

cała przyroda oraz walory krajobrazowe.

• Park narodowy tworzy się w celu

zachowania różnorodności biologicznej,

zasobów, tworów i składników przyrody

nieożywionej i walorów krajobrazowych,

• przywrócenia właściwego stanu

zasobów i składników przyrody oraz

odtworzenia zniekształconych siedlisk

przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk

zwierząt

• Park Krajobrazowy – chroni obszar

o wybitnych walorach
krajobrazowych, głównie dla celów
turystycznych i edukacyjnych

• parki krajobrazowe : nadmorskie ,

pojezierne, leśne, górskie,
etnograficzne, itp..

Rezerwat przyrody:

chroni

ekosystemy zachowane w stanie

naturalnym lub o niewielkim stopniu

przekształcenia np. określone gatunki

zwierząt, roślin, elementy przyrody

nieożywionej

Przedmiotem ochrony w rezerwacie może być

całość przyrody lub szczególne jej składniki.

Cały obszar rezerwatu albo jego części mogą

podlegać ochronie ścisłej, ochronie czynnej lub

ochronie krajobrazowej.

Rodzaj rezerwatu

Liczba

obiektów

Średnia

powierzch

nia (ha)

Łączna

powierzch

nia (ha)

Powierzch

nia

ochrony

ścisłej

(ha)

leśny

722

92

66472

1623

florystyczny

169

29

4828

168

torfowiskowy

177

103

18213

656

faunistyczny

141

304

42880

321

krajobrazowy

108

232

25036

888

przyrody

nieożywionej

72

25

1817

28

wodny

44

106

4652

5

stepowy

32

16

514

1

Obszary NATURA 2000:
- Forma ochrony przyrody w krajach UE

chroniąca elementy przyrody zagrożonej w
skali europejskiej

obowiązują: tzw.

- Dyrektywa Ptasia – ochrona cennych i

ginących ptaków i ich ekosystemów

- Dyrektywa Siedliskowa – ochrona

cennych i zagrożonych ekosystemów np.
torfowiskowych, leśnych, nadrzecznych

Obszary Natura 2000 wg dyrektywy
ptasiej

• Celem programu jest zachowanie

określonych typów siedlisk przyrodniczych

oraz gatunków, które uważa się za cenne i

zagrożone w skali całej Europy .

• Jednolite prawo ma na celu zwiększenie

skuteczności zmniejszenie kosztów i

efektywną ochronę środowiska.

• Obszary wchodzące w skład sieci Natura

2000 mogą nadawać się do ograniczonego

gospodarczego wykorzystania.

Obszary Natura 2000 wg dyrektywy
siedliskowej

• Planowana w Polsce sieć drogowa wysokich klas

będzie musiała niestety w wielu miejscach wejść

w konflikt z obszarami Natura 2000..

Przykładowe konflikty sieci tras z Natura 2000:

(to nie)

• A1 : Dolina Dolnej Wisły (PLB040003), Dolina

Drwęcy (PLH280001), Pradolina Warszawsko-

Berlińska (PLB100001), Pradolina Bzury i Neru

(PLH100006)

• A2 : Dolina Środkowej Odry (PL071 - Shadow

List), Dolina Leniwej Obry (PLH080001), Jeziora

Pszczewskie i Dolina Obry (PLH080002), Dolina

Środkowej Warty (PLB300002), Dolina Środkowej

Wisły (PLB140004), Dolina Liwca (PLB140002),

Dolina Kostrzynia (PL060 - Shadow List), Dolina

Dolnego Bugu (PLB140001)

• A4 : Góra Świętej Anny (PLH160002), Dolny

Dunajec i Biała Tarnowska (PLTMP015 - Shadow

List), Dolny San i Wisłok (PLTMP211 - Shadow

List)

A8 : Dolina Widawy (PLH0200036)

A18 : Bory Dolnośląskie (PL086 - Shadow List)

Rezerwaty Biosfery:

• Rezerwat biosfery jest to wyznaczony obszar chroniony zawierający

cenne zasoby przyrodnicze. Rezerwaty biosfery na świecie powstały w
ramach programu UNESCO MAB (ang. Man and the Biosphere, pol.
Człowiek i biosfera).

• Rezerwat biosfery obejmuje mozaikę ekosystemów.
• W ramach tych rezerwatów znajdują się ekosystemy reprezentatywne dla

danego kraju.

• Celem powstania tych rezerwatów jest stworzenie miejsc ochrony,

obserwacji i badań.

• W ramach każdego rezerwatu tego typu wyróżnia się strefę centralną

(core zone), buforową (buffer zone), czyli zabezpieczającą oraz
przejściową (transition zone).

• W czerwcu 2010 było 564

rezerwatów biosfery w 109 krajach, z

tego 10 w Polsce.

W Polsce: to wybrane parki narodowe:
1.Babiogórski „R. B. Babia Góra”
2.Białowieski R.B.
3.Bieszczadzki Międzynarodowy R.B. „Karpaty Wschodnie”
4.Karkonoski R.B.
5.Słowiński R.B.
6.Tatrzański
7.Kampinoski R.B.
8.R.B. Bory Tucholskie
9.Transgraniczny Rezerwat Biosfery

„Polesie Zachodnie” obejmujący PPN

10. RB „Jezioro Łuknajno

”