Fizyko –

biologiczne

podstawy

fizykoterapii

BODŹC

E

Mechaniczn
e

Kinetyczne

Termiczne

Psychiczn
e

Klimatycz
ne

Hydrostatyczne
Hydrodynamiczn
e

Dźwiękow
e

Świetln
e

Chemiczn
e

Elektryczn
e

Podstawowe bodźce lecznicze

stosowane w fizjoterapii

Rodzaje energii stosowanych

w fizjoterapii i wytwarzanych

w organizmie:

• CIEPLNA
• ELEKTRYCZNA
• ELEKTROMAGNETYCZNA

MECHANICZNA

• CHEMICZNA

Energie naturalne

• Rodzaje energii:

- promieniowanie

elektromagnetyczne, wytwarzane
przez Ziemię

- promieniowanie UV mieszczące się w

widmie słonecznym

- ciepło Słońca i innych źródeł
- energia mechaniczna, ciążenie

Ziemi, woda, wiatr

REAKCJE WYWOŁANE

ENERGIAMI NATURALNYMI

• powstają w miejscu absorpcji i w

miejscach odległych

• mają charakter reakcji

adaptacyjnych

Energie sztuczne

• Rodzaje energii:

- promieniowanie

elektromagnetyczne o
parametrach nie występujących w
przyrodzie

- ultradźwięki
- pole magnetyczne o parametrach

nie występujących w przyrodzie

MECHANIZM RECEPCJI BODŹCA

PRZEZ KOMÓRKĘ

Komórka

Na

+

Zmiany jonowe

K

+

receptor

bodziec

depolaryzacja błony komórkowej

(potencjał receptorowy)

REAKCJE WYWOŁANE

ENERGIAMI SZTUCZNYMI

- powstają w miejscu absorpcji

energii

Mechanizm działania bodźca

fizycznego

bodziec

bodziec

receptor

Zmiany aktywności

Zmiany aktywności

organizmu

organizmu

W zakresie

W zakresie

informacyjnym

informacyjnym

W zakresie

W zakresie

biologicznym

biologicznym

•

Kodowanie

Kodowanie

•

Integracja

Integracja

•

Przechowywanie

Przechowywanie

Sterowanie układami

Sterowanie układami

wykonawczymi

wykonawczymi

(mięśnie, gruczoły)

(mięśnie, gruczoły)

Reaktywność na bodźce

zależy od:

• Cech bodźca
• Zdolności organizmu do

odpowiedzi

- rodzaj tkanki
- okolica
- wielkość powierzchni
- wrażliwość osobnicza (wiek, płeć,

rodzaj choroby, leki)

- stanu aktywności narządu (stan
czynnościowy układu autonomicznego)

SKUTKI DZIAŁANIA

BODŹCÓW FIZYKALNYCH:

2) DZIAŁANIA OGÓLNE

• Trening zachowanych rezerw

zdrowotnych, mechanizmy samoobrony

• Regulacja i uporządkowanie działania

układów fizjologicznych:

- krążenia i oddychania
- endokrynologicznego i metabolicznego
- nerwowego układu autonomicznego i

innych

• Zwiększenie wydolności fizycznej i

usprawnienie ruchowe

• Zwiększenie odporności nieswoistej

• Uzyskanie równowagi psychicznej

• 2) DZIAŁANIA MIEJSCOWE

• Przeciwbólowe

• Przeciwzapalne i przeciwobrzękowe
• Przekrwienne

• Niedokrwienne
• Zwiększające lub zmniejszające napięcie

mięśniowe

TRZY FAZY ZMIAN AKTYWNOŚCI

W UKŁADZIE AUTONOMICZNYM

PODCZAS TERAPII BODŹCOWEJ

I FAZA

WSTĘPNA

chwiejność

układu,

reakcje

alarmowe

II FAZA

ERGOTROPOW

A

faza walki,

wzmożonych

reakcji

III FAZA

TROFOTROPOW

A

odpoczynku,

zdrowienia,

adaptacji

PRAWO SCHULTZA-

ARNDTA

SŁABE

SŁABE

ŚREDNIE

ŚREDNIE

MOCNE

MOCNE

rodzaje bodźców

działanie

Pobudzają procesy

życiowe

Wywołują reakcje

adaptacyjne

Hamują procesy życiowe,

działają destrukcyjnie

STAN AKTYWNOŚCI NARZĄDU

A REAKTYWNOŚĆ NA BODŹCE

Im bardziej nasilona jest

czynność

narządu

tym mniejsza jest jego

pobudliwość

na bodźce pobudzające, a większa

na hamujące

(reguła Wildera)

RODZAJE REAKCJI WYWOŁANYCH

DZIAŁANIEM ENERGII

MIEJSCE

CZAS

MECHANIZM

Y

CHARAKTER

REAKCJI

1. Miejscowe
2. Odległe

3. Uogólnione

1. Natychmiastowe

2. Późne
1. Fizykochemiczne
2. Chemiczne
3. Biologiczne

Adaptacyjne
(czynne),
kompensacyjne,
ochronne, alarmowe

PRZEBIEG REAKCJI ADAPTACYJNYCH

WYWOŁANYCH BODŹCAMI

LECZNICZYMI

receptory

drogi nerwowe

ośrodki

narządy

Cechy nośnika

• Pojemność –

ilość energii jaka

może zmieścić się w
jednostce pojemności

• Przewodność –

ilość energii

przekazywana w jednostce
czasu

PRZEKAZYWANIE ENERGII-

NOŚNIKI

(

przykłady)

Ciepłolecznictw
o:

• Woda, para wodna
• Powietrze
• Parafina
• Borowina

Krioterapia

Ciekłe postacie:

• Azot
• Dwutlenek azotu
• Dwutlenek węgla
• Powietrze

PRAWO GROTHUSA-DRAPERA

„Zmiany w tkankach wywołuje tylko ta

energia, która została zaabsorbowana”

OGÓLNE ZASADY STOSOWANIA

BODŹCÓW

FIZJOTERAPEUTYCZNYCH

1.

Indywidualne dobieranie

zabiegów i metod leczniczych

2.

Stopniowanie natężenia bodźców

leczniczych

- rozpoczynać od zabiegów mało

bodźcowych

- stopniowo włączać zabiegi

bardziej bodźcowe i zwiększać

ich natężenie i czas

3.

Łączenie zabiegów mniej

bodźcowych z silniej
bodźcowymi

4. Stosowanie prawidłowej

kolejności wykonywania
zabiegów i prawidłowego ich
kojarzenia

OBJAWY NIETOLERANCJI

ORGANIZMU NA ZBYT

DUŻE BODŹCE

- miejscowe uszkodzenie tkanek
- ból
- objawy ogólne: omdlenie,

gorączka

- objawy emocjonalne: lęk,

niepokój

NIETOLERANCJA

PATOLOGICZNA

Powstaje:

• przy nadwrażliwości

psychicznej na bodźce, fobie

• w wyniku odczynu

alergicznego

• jako reakcja paradoksalna
• w wyniku zaburzeń czucia

PRZYCZYNY NIETOLERANCJI

NA BODŹCE

• Przedawkowanie bodźca

• Patologiczna reakcja z

nadwrażliwością

• Obniżone czucie i następowe

przedawkowanie

D

z

i

ę

k

u

j

ę