Statystyka bez

Statystyka bez

tajemnic i …

tajemnic i …

Proces badawczy, rodzaje skal pomiarowych

Proces badawczy, rodzaje skal pomiarowych

matematyki

matematyki

ZACZYNAMY

Na początek szybki test...

Proszę wyjąć czystą kartkę I

długopis.

Jak się czujesz kiedy myślisz o

Jak się czujesz kiedy myślisz o

statystyce?

statystyce?

przepraszam,
ale o co
chodzi?!

przepraszam,
ale o co
chodzi?!

A niech tam...

A niech tam...

czysta rozkosz...

czysta rozkosz...

ratunku!!!

ratunku!!!

to fascynujące...

to fascynujące...

dziwne, ale
może być
przyjemne...

dziwne, ale
może być
przyjemne...

STATYSTYKA

STATYSTYKA

czy

…

SADYSTYKA ???

SADYSTYKA ???

Myślę, że powinieneś być bardziej
precyzyjny w punkcie drugim.

...i wtedy stał
się cud...

Statystyka zmorą nie jednego

psychologa, ale nie tylko ona

• Nie trudniej jest ją zrozumieć niż niejedną teorię

psychologiczną:

• Czym są postawy?

• A pamięć? Która z teorii jest prawdziwa?

• Można pokazać, która na pewno nie jest

• Czym jest średnia arytmetyczna?

• Mamy algorytm, który wykorzystujemy w męczarniach badacza

• Skąd więc obawa przed statystyką?

• Matematyka?

Kilka ogłoszeń organizacyjnych

e-mail:

[e-mail]

niedziela p. 130

Materiały z wykładu są dostępne w

internecie

kurs e-learningowy: Metodologia ze

statystyką

hasło

8

Sukces gwarantowany

• bądź na bieżąco

• własnoręczne notatki, nie opuszczaj wykładów ani ćwiczeń – nadgonienie

materiału jest znacznie trudniejsze niż obecność na wykładzie

• studiuj aktywnie

• staraj się zrozumieć czego nie rozumiesz i poszukuj odpowiedzi: internet,

literatura, zadawaj pytania: podczas wykładu, znajomym,

• rozmawiaj o statystyce w różnych sytuacjach – pochwal się znajomym co już

się nauczyłeś

• ćwiczyć, ćwiczyć, ćwiczyć…

• ćwicz przeprowadzanie analiz w SPSS,

• stawiaj pytania badawcze i sprawdzaj na podstawie dostępnych ci danych

np. z internetu.

• to lepsze niż marnowanie czasu na zapamiętywanie formułek i wzorków

• pomagaj innym

• Etapy procesu badawczego

• Podstawowe pojęcia

• Zmienne, rodzaje zmiennych

• Skale pomiarowe

• Schematy badawcze

Plan wykładu

10

• Obiektywny pomiar zjawiska, które nas

interesuje

• Kontrola czynników mogących zakłócić pomiar

• Zdolność weryfikowania pomiarów: własnych

oraz tych dokonanych przez innych badaczy

Podstawowe elementy

podejścia naukowego

Cele poznania naukowego (badań naukowych)

•

Opisanie zjawiska

•

Zrozumienie

•

Przewidywanie

•

Kontrolowanie

Po co nam metody?

• Psychologia jest nauką empiryczną.

• Oznacza to, że poznanie odbywa się w procesie weryfikacji

koncepcji teoretycznych w badaniach empirycznych.

• Czy badania empiryczne to jedyny sposób poznania?

• Metoda to zbiór systematycznych procedur

służących do przeprowadzania badań (poznania

naukowego).

Dwa typy metod badawczych

• Metody jakościowe

• Metody ilościowe

PROCES BADAWCZY

Ogólne pomysły

Ogólne pomysły

Obserwacje

Obserwacje

Literatura

Literatura

Postawienie problemu

Postawienie problemu

Hipoteza

Hipoteza

badawcza

badawcza

Planowanie badania

Planowanie badania

Operacjonalizacja

Operacjonalizacja

zmiennych, wskaźniki

zmiennych, wskaźniki

Zbieranie danych

Zbieranie danych

i

i

analiza

analiza

wyników

wyników

wnioski

wnioski

Gdzie zaczyna się przygoda?

• Badanie naukowe:

• Pierwszym krokiem procesu badawczego jest znalezienie pomysłu

na badanie:

• problemu

• zadanie pytania lub pytań

• co chciałbyś badać? Jaki obszar funkcjonowania człowieka czy grupy ludzi?

Źródła pytań badawczych

• 1. Obserwacja otoczenia

Źródła pytań badawczych

1. Obserwacja otoczenia

2. Własne doświadczenie

• Rozmowa z innymi

• Prośba vs żądanie

• Który sposób jest bardziej efektywny

• Proszę możesz mi pomóc?

• Pomóż mi!

• Różnice płciowe w strategiach perswazyjnych

• kobiety: soft

• mężczyźni: hard

• Czy zawsze jest to prawdą?

Źródła pytań badawczych

20

3. Przegląd literatury przedmiotu

• Znajdź badania na temat, jaki cię interesuje, które zostały opisane.

• Znajdź idee w obszarze, jaki się interesuje, które już istnieją.

Innymi słowy:

• MUSISZ WIEDZIEĆ CO JUŻ WIADOMO

• NIE WYWARZAJ OTWARTYCH DRZWI

!

• Dobre źródło literatury: baza EBSCO

Źródła pytań badawczych

Postawienie hipotezy lub hipotez

...to zależy z kim rozmawiasz



Hipoteza badawcza jest przewidywanym
wynikiem badania. Jest przewidywaną przez
nas odpowiedzią na pytanie badawcze.



Hipoteza sformułowana jest zawsze w formie
zdania twierdzącego.

22

• Ogólny plan prowadzenia badania, który specyfikuje:

• Dobór próby: w jaki sposób wybiorę osoby z populacji do mojego

badania

• Przydział do warunków badawczych: w jaki sposób podzielę moje

osoby na grupy badawcze (o ile w ogóle to mi będzie potrzebne)

• Typy zmiennych jakie uwzględnione zostaną w badaniu: niezależnych,

zależnych oraz kontrolowalnych

• Sposób zbierania danych.

Wybór schematu badawczego

Przykład

Zdognie z nanjwoymszi baniadmai
perzporawdzomyni na bytyrijskch uweniretasytch
nie ma zenacznia kojnolesc ltier przy zpiasie
dengao solwa. Nwajzanszyeim jest, aby prieszwa
i otatsnia lteria byla na siwom mijsecu, ptzosałoe
mgoą być w niaedziłe i w dszalym cąigu nie
pwinono to sawrztać polbemórw ze zozumierniem
tksetu. Dzijee sie tak datgelo, ze nie czamyty
wyszistkch lteir w sołwie, ale cłae sołwa od razu.

Statystyka jako pomoc w ogarnięciu

otaczającej nas zmienności

Statystyka dostarcza wiedzy o

zmiennych, które mierzy

25

• Zmienna

• Własność, która może przyjmować różne wartości

• Zakres wartości, pomiaru

(związany ze sposobem pomiaru)

• Możliwy zakres wartości jakie zmienna może przyjmować

• Wynik (dane)

• Wynik konkretnej osoby

Podstawowe terminy

Zmienna

• Własność przyjmująca różne wartości

• Co może być zmienną w psychologii?

• Przykłady zmiennych: wartość akcji na giełdzie, odległość, wzrost,

wiek, poziom lęku przed statystyką, czas potrzebny na
opanowanie materiału,

• Wartość zmiennej nie musi być numeryczna np. ulubiony kolor,

poziom samooceny, płeć, itd.

• Dlaczego się interesujemy zmiennymi?

• Chcemy wyjaśnić źródła zmienności np. wyjaśnić dlaczego ludzie

różnią się poziomem samooceny?

27

Zmienność nastroju

Zmienne: w eksperymencie

i badaniach różnicowych

• Zmienna niezależna

– zmienna, którą manipulujemy,

oddziałuje na inną zmienną; (przyczyna). Musi posiadać co

najmniej dwa poziomy (dwie wartości).

• Zmienna niezależna nie manipulowana =

zmienna grupująca

w badaniach

różnicowych (płeć, porównanie schizofreników i zdrowych)

• Zmienna zależna

– jej wartości podlegają oddziaływaniom

innych zmiennych (niezależnych i zakłócających); (skutek).

• Zmienne uboczne

– zmienne kontrolowane oraz zmienne

zakłócające.

Zmienne: w badaniach

korelacyjnych

• Zmienne współwystępujące

• Predyktor i zmienna zależna,

zmienna wyjaśniająca i wyjaśniana

Pomiar i manipulacja

• Zmienna zależna jest zawsze mierzona

• Zmienna niezależna może być manipulowana

lub mierzona

• Podstawą pomiaru lub manipulacji jest definicja

operacyjna konstruktu teoretycznego

Definicja operacyjna

• Obserwowalny sposób pomiaru lub manipulacji

• Sposób na to, jak zmierzyć pojęcie teoretyczne

(konstrukt) lub jak nim zamanipulować

Operacjonalizacja

• Zmienne obserwowalne vs. zmienne latentne

• Operacjonalizacja - Z poziomu opisu teoretycznego

przechodzimy na poziom empirii.

• => tworzenie/ dobór wskaźników do pomiaru

zmiennych.

• => określenie narzędzi pomiarowych oraz procedur

pomiaru.

• Na podstawie wyników otrzymanych z tych narzędzi

będziemy wnioskować o wartości zmiennej.

Operacjonalizacja: szukamy wskaźników

Wskaźniki

• Wskaźnikiem jest zdarzenie (własność), którego

wystąpienie pozwala wnioskować z pewnym

prawdopodobieństwem o innym zdarzeniu/ własności

(indicatum).

•

Wskaźnik zawsze musi być obserwowalny / mierzalny

.

Zmienna (zjawisko wskaźnikowane) może być

nieobserwowalna.

Skale pomiarowe

Typy zmiennych

• Różni je stopień dokładności pomiaru

• Zmienne

ciągłe

– najbardziej precyzyjny pomiar

• Mogą przyjmować każdą wartość w ramach określonego przedziału np. 1 minuty

Czas reakcji w teście Stroopa np. 1,03

sekundy

Temperatura

• Zmienne

dyskretne

– przyjmują konkretne wartości z przedziału

Oceny atrakcyjności na skali od 0-10,

wynik w skali depresji Becka

• Zmienne

kategorialne

– wartości przyporządkowane konkretnym

kategoriom

Płeć – 2 kategorie
Zawód – lekarz, nauczyciel, ......

Pomiar zmiennych

psychologicznych

Rozróżnienie 4 skal pomiarowych

W psychologii częściej interesuje nas podział na

cztery rodzaje skal pomiarowych (

poziomów

poziomów

pomiaru zmiennych

pomiaru zmiennych).

Umiejętność ich rozpoznawania jest

niezbędna do właściwego doboru

statystyk.

Skala nominalna najniższy poziom

pomiaru

• Nominalna/Kategorialna – nazwy kategorii, klasyfikacja

• np. tylko dwie możliwe odpowiedzi (dychotomiczne)

• Płeć

• Czy zdradziłeś?

• Grupa kontrolna i eksperymentalna

• więcej możliwych odpowiedzi:

• Jaki jest twój ulubiony sposób spędzania wolnego czasu?.........

• Jaki jest kolor Twoich oczu? 

• Możemy zliczać częstość występowania poszczególnych

kategorii (jak często występuje dana kategoria)

• Przydzielamy numery kategoriom, ale nie mają one sensu

matematycznego

Skala nominalna



Liczba użytkowników polskich portali w mln



Źródło: Megapanel PBI/Geminus, Listopad, 2006

Onet.pl

WP

Interia

O2.pl

Gazeta

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Liczba użytkowników

polskich portali int. (mln)

• Dane, które mogą zostać ułożone w kolejności, w

porządku np. stopnie naukowe.

• Najczęściej stosowana przy ustalaniu preferencji.

• np. uszereguj podane poniżej formy spędzania wolnego czasu

według Twoich preferencji:

• kino, teatr, muzeum, siłownia, spacer, znajomi

• Wykształcenie

• zawodowe średnie wyższe

Skala porządkowa/ rangowa

Badana

:

• Znajomi 1

(1)

• Kino 1

(2)

• Muzeum 2

(3)

• Teatr 3

(

• Spacer 4
• Siłownia 4

Uszereguj ulubione aktywności:
kino, teatr, muzeum, siłownia, spacer, znajomi

Rangowanie

• Badany

:

• Znajomi 1

• Teatr 2

• Kino 3

• Spacer 4

• Siłownia 5

• Muzeum 6

Partia X

Partia Y

Partia Z Partia Q

Partia W
1

2

3

2

4

Partia X

Partia Y

Partia Q Partia Z

Partia W
1 2 2 3
4

1 2 3 4
5


1 2,5 2,5 4
5

wyniki

wyniki

Kolejne

Kolejne

miejsca

miejsca

rangi

rangi

Wyniki

Wyniki

uporządkowane

uporządkowane

Ranga wiązana

Ranga wiązana

Rangowanie

• Mamy wyniki z odpowiedzi na pytanie o

preferencje polityczne (które partie polit. lubisz

najbardziej):

Skale ilościowe:

Skala przedziałowa i stosunkowa



Jeżeli zmierzymy temperaturę na skali
Celciusa w dwóch pokojach to będziemy
wiedzieć, w którym pokoju jest cieplej i o ile
stopni.

Skala przedziałowa (interwałowa)

• Mówi nie tylko o porządku, ale i o stopniu różnicy

między dwoma wynikami (równe przedziały)

• Umowne zero jak np. przy temperaturze, różnica między 10 i

15 jest taka sama jak między 25 a 30 stopni

• Wyniki w testach psychologicznych np. sumaryczne

• Skale Likerta

Przykłady skal typu

Likerta

Skala stosunkowa (ilorazowa)

• Stosunkowa/ ilorazowa

• ma zero absolutne – stały punkt od którego zaczynamy

mierzyć

• możemy zapytać o stosunek dwóch pomiarów względem

siebie,

• Ile masz wzrostu?

• Ile godzin śpisz w nocy?

• Czas reakcji, liczba poprawnie rozwiązanych zadań

• Ktoś, kto udzielił odpowiedzi w 1 sek. był 2 razy szybszy od kogoś kto

odpowiedział w 2 sek.

49



Im więcej informacji zbierzemy tym

bardziej informacyjne będą statystyki

jakie wykonamy na tych danych.

• Im wyższy poziom pomiaru tym więcej i bardziej dokładne

informacje zbieramy o badanym zjawisku.

• Zgadzasz się z tym stwierdzeniem?

• Tak/Nie

• zdecydowanie się nie zgadzam

• nie zgadzam się

• zgadzam się

• zdecydowanie się zgadzam

• Pomiar czasu decyzji

Po co nam cztery skale pomiarowe

Quiz: Jaka to skala?

CZY NA OGÓŁ JEST PAN(I) ZADOWOLONY(A) Z
CAŁEGO ŻYCIA?

SAMOPOCZUCIE POLAKÓW W 2001 ROKU

54

DLA WYTRWAŁYCH