Otyłość

to zaburzenie homeostazy przemiany

energetycznej powstałe w wyniku nadmiernej podaży energii
pokarmowej w stosunku do zapotrzebowania organizmu. Powoduje
magazynowanie tkanki
tłuszczowej w ilości przewyższającej – u mężczyzn 25% masy ciała,
a u kobiet powyżej 30% masy ciała.

Podział:

– otyłość typu „gruszka” – udowo-pośladkowa,
występująca głównie u kobiet,
– otyłość typu „jabłko” – zwana też brzuszną lub wisceralną, w
której tkanka
tłuszczowa zlokalizowana jest w obrębie wnętrza jamy brzusznej,
dotyczy głównie mężczyzn.

Wyszczególnienie

BMI

Norma

18,5-24,9

Nadwaga

> 25

Okres przed

otyłością

25,0-29,9

I° otyłości

30,0-34,9

II° otyłości

35,0-39,9

Definicja stworzona

przez:

World Health

Organization

European Group

for the Study of

Insulin

Resistance

National

Cholesterol

Education

Program Adult

Treatment Panel

III

International

Diabetes

Federation

czynnik
i

min. 3 spośród

następujących:

cukrzyca,

nieprawidłowa

glikemia na czczo

lub upośledzona

tolerancja

glukozy lub

insulinooporność

+ 2 dodatkowe

kryteria

hiperinsulinemia

na czczo + 2

dodatkowe

kryteria, m.in.

zwiększony

obwód w pasie

odzwierciedlający

otyłość brzuszną

3 z 5 kryteriów:

zwiększony

obwód w pasie,

duże stężenie

trójglicerydów,

małe stężenie

cholesterolu HDL,

wysokie ciśnienie

tętnicze, duże

stężenie glukozy

w osoczu na

czczo

analogicznie do

NCEP +

przekroczenie

wartości

progowej obwodu

w pasie typowej

dla danej grupy

etnicznej

Tab. 1. Klasyfikacja otyłości według BMI

Tab. 2. Klasyfikacja otyłości
według
obwodu talii

Tab. 3. Definicje zespołu metabolicznego

otyłości

> 40,0

Wyszczególnienie

Talia kobiet

Talia

mężc

zyzn

Norma

< 80

< 94

Nadwaga

80-88

94-

102

Otyłość

> 88

> 102

CHOROBLIWA OTYŁOŚĆ

Chorobliwa otyłość jest to problem nadwagi, gdy masa ciała wynosi

45,5kg lub 100% powyżej idealnej masy ciała.

Otyłość może powodować

inne poważne choroby, takich jak nadciśnienie,

cukrzyca, choroba wieńcowa i inne.

Stosuje się wiele metod leczenia otyłości : niskokaloryczna dieta,

leczenie farmakologiczne,

zmiana trybu życia, ćwiczenia fizyczne.

Jedynie leczenie chirurgiczne zapewnia długotrwałe efekty leczenia.

POWODY OTYŁOŚCI

Przyczyny występowania otyłości nie są do końca

poznane.

Prawdopodobnie podłoże tej choroby jest

wieloczynnikowe. Otyłe osoby mają wyżej ustawiony

próg gromadzenia pożywienia. Może to być

rezultatem wolniejszego metabolizmu, małego

zużywania energii, zbyt dużego zapotrzebowania

kalorycznego, lub też może być kombinacją

powyższych. Niektóre badania wskazują że otyłość

jest chorobą dziedziczną.

Chorobliwa otyłość jest zwykle powodowana przez

połączenie czynników dziedzicznych,

psychospołecznych i środowiskowych które mają

wpływ zarówno na regulacje apetytu jak i

metabolizm. Dużego stopnia otyłość nie wydaje się

być spowodowana prostym brakiem samokontroli

pacjenta.

Chirurgia bariatryczna (Leczenie otyłości metodami

chirurgicznymi)

zmienia proces trawienia pokarmów.

Są trzy typy operacji:

• Operacje ograniczające przyjmowanie pokarmów (restrykcyjne)

W efekcie operacji ograniczających zostaje zmniejszone przyjmowanie
pokarmów, ale sam proces trawienia nie zostaje zmieniony. Podczas
operacji wytworzony jest z górnej części żołądka mały zbiornik; początkowo
może on pomieścić 15 - 20 ml treści pokarmowej, z czasem powiększa się
2-3 krotnie. Do tego zbiornika wpada pokarm z przełyku. Wyjście ze
zbiornika - łączącego go z pozostałą częścią żołądka - ma jedynie 2 - 3 cm
szerokości. Ten wąski kanał spowalnia wychodzenie pokarmu ze zbiornika.
Zbiornik wypełnia się nawet małą ilością jedzenia i natychmiast daje
uczucie sytości i zaspokojenia głodu.
Po operacji ograniczającej ilości spożywanego pokarmu nie są duże -
objętościowo na raz można przyjąć 1/2 do 1 filiżanki jedzenia. Pokarm musi
być miękki, wilgotny i dobrze przeżuty. Przy większych ilościach pokarmu
pojawiają się nudności, wymioty i bóle. Z czasem chorzy dobrze wiedzą co
mogą jeść, a co im nie służy i czego powinni unikać.

• Pionowa gastroplastyka z taśmą ograniczającą (vertical

banded gastroplasty, VBG, operacja Masona).

W czasie operacji

przy pomocy zszywaczy mechanicznych (staplerów) górna część

żołądka zostaje podzielona - tworzy się niewielki zbiornik o objętość

15-30 ml. Ujście z tego zbiornika do pozostałej części żołądka zostaje

objęte taśmą o szerokości 1 cm, która na stałe uniemożliwia

poszerzenie tego połączenia. Taśma jest z Gore-texu, który nie drażni

ściany żołądka i nie wchodzi z nią w reakcję. Pokarm z przełyku wpada

do zbiornika, rozpycha go i daje od razu poczucie sytości. Przez wąskie

połączenie pokarm powoli przechodzi do pozostałej części żołądka i

dalej przesuwa się normalną drogą pokarmową. Tam jest normalnie

trawiony i przyswajany.

Ryc. 4. Pionowe przeszycie żołądka (Vertical Banded Gastroplasty).

• Regulowana opaska żołądkowa (adjustable gastric
banding, AGB).

Operacja AGB polega na objęciu górnej części

żołądka łączącej się z przełykiem (wpustu żołądka) opaską
wykonaną z silikonu. Sama opaska - pusta w środku - jest
napełniana płynem; objętość tego płynu można regulować.
Dodanie płynu zwęża przejście ze zbiornika do dalszej części
żołądka, zmniejszenie wypełnienia płynem - przejście poszerza.
Operacja założenia opaski jest wykonana metodą laparoskopową.
Po operacji, w stałych odstępach czasu, wymagane są badania
kontrolne. Pod aparaturą rentgenowską kontroluje się położenie
opaski żołądkowej oraz szerokość jej światła. Przez wiele
miesięcy kontroluje się opaskę i ewentualnie dopełnia płyn w
opasce.

• Operacje połączone restrykcyjno-malabsorbcyjne

-

zmniejszające przyjmowanie pokarmów i wchłanianie Ominięcie
żołądkowe sposobem Roux-en-Y (RGB). Najpierw tworzony jest mały
zbiornik z górnej części żołądka, którego mała objętość ogranicza
przyjmowanie pokarmów. Pokarm opuszcza zbiornik poprzez
przyszyte do niego jelito. Pokarm omija dolną część żołądka,
dwunastnicę oraz część jelita cienkiego.

• Wyłączenie żółciowo-trzustkowe (biliopancreatic
diversion, BPD).

Usuwana jest dolna część żołądka. Ta część

żołądka, która pozostaje jest połączona z końcowym odcinkiem
jelita cienkiego. Wyłączona zostaje z wchłaniania dwunastnica i
prawie całe jelito cienkie. Pokarm miesza się z żółcią i sokiem
trzustkowym tylko na ostatnim 120-150 cm odcinku jelita
cienkiego (wspólne pętle jelitowe na rysunku). Operacje RGB i
BPD mogą powodować duże zaburzenia odżywcze. Osoby chcące
się poddać takim zabiegom chirurgicznym muszą być
systematycznie

kontrolowane

przez

lekarza

specjalistę,

wykonywać do końca życia badania laboratoryjne i przyjmować
leki uzupełniające niedobory pokarmowe.

Zalety:

Operacje ograniczające są łatwiejsze do przeprowadzenia i

generalnie bezpieczniejsze niż operacje zaburzające wchłanianie
pokarmów. W wyjątkowych przypadkach po operacji ograniczającej
można odtworzyć stan, jak sprzed operacji - normalne stosunki
anatomiczne. W efekcie operacji ograniczających nie ma niedoborów
żywieniowych. W przypadku poprawnego przebiegu pooperacyjnego
chory nie wymaga licznych lub skomplikowanych badań kontrolnych.

Niedogodności:

Przeciętny ubytek wagi po operacji ograniczającej

jest mniejszy niż po operacji powodującej zaburzenia wchłaniania
pokarmu. Zwykle w pierwszym roku po operacji chorzy tracą połowę
swojej nadmiernej wagi. Jest to najlepszy okres do wdrożenia nowych
zwyczajów żywieniowych i podjęcia aktywności fizycznej. Spadek wagi,
jaki występuje w ciągu 12 miesięcy od operacji jest dodatkowym
czynnikiem mobilizującym.

Powikłania związane z operacją ograniczającą:

Śródoperacyjne - typowe dla każdej operacji, podczas której naruszona
zostaje ciągłość przewodu pokarmowego (zaburzone gojenie, przecieki,
nieszczelność zespoleń, uszkodzenie narządów sąsiadujących) - powikłania te
przy doświadczeniu operatora występują bardzo rzadko
Wczesne pooperacyjne:

• zakażenia rany operacyjnej (występują rzadko)

• zbiorniki płynu surowiczego w tkance podskórnej w okolicy rany
operacyjnej

Odległe pooperacyjne - powstające po kilku tygodniach - kilkunastu
miesiącach od operacji przepuklina w bliźnie pooperacyjnej powstanie
nieprawidłowego połączenia pomiędzy górnym małym zbiornikiem a pozostałą
częścią żołądka. Przyczyną jest nieszczelność na linii zszywek mechanicznych
dzielących żołądek. W efekcie pokarm znajduje sobie nową drogę i przechodzi
do dolnej części żołądka. Chory przestaje odczuwać ograniczenia w
przyjmowaniu pokarmów i po krótkim czasie ponowne tyje.
Powikłania związane z charakterem operacji: nudności i wymioty.
Dochodzi do nich, gdy chory za dużo je lub dojdzie do zablokowania połączenia
między górnym zbiornikiem a pozostałą częścią żołądka. Przyczyną może być
również przemieszczenie się taśmy obejmującej wąski kanał.
Każda interwencja chirurgiczna - nawet najmniejsza - łączy się z ryzykiem
niepowodzeń i powikłań. Choć operacje ograniczające (restrykcyjne -
zmniejszające przyjmowanie pokarmów) należą do najbezpieczniejszych
operacji batriatrycznych - ich wykonanie obarczone jest również ryzykiem
powikłań, w tym powikłań najcięższych a nawet zgonu. Częstość takich
powikłań ocenia się na mniej niż 1%.

Inne metody chirurgiczne

 Stymulatory pobudzające perystaltykę wszczepiane w
ścianę żołądka (Intragastric stimulation).

Celem jest przyspieszenie perystaltyki żołądka i jelit - a tym
samym skrócenie czasu wchłaniania pokarmów, które szybko
przechodzą przez przewód pokarmowy ( w dużym uproszczeniu -
stan, jak przy biegunce). Jest to relatywnie nowa metoda,
poddawana badaniom klinicznym, które mają ustalić, jak stosować
tę metodę, jak ją udoskonalić i jakie wyniki można osiągnąć.



Balon wewnątrz żołądkowy -

wprowadzany nieoperacyjne

przy pomocy wziernika (gastroskopu). W żołądku zostaje
wypełniony płynem. Uciska na ściany żołądka i daje uczucie
sytości. Można go utrzymywać przez 3 miesiące i po pewnym
czasie ponownie wprowadzić następny balon. W tym czasie waga
ciała może się obniżyć nawet o 15 kg. W okresie spadku wagi jest
czas na zmianę zwyczajów żywieniowych i ćwiczenia. Gdy się to
zaniedba po usunięciu balonu grozi efekt jo-jo (powrót do tej
samej wagi).

Operacje plastyczne po odchudzeniu

Wiele osób zastanawiając się nad leczeniem chirurgicznym obawia się,

jak będzie wyglądało ich ciało ...po schudnięciu. Zmiany sylwetki

przebiegają różnie. U części chorych skóra i tkanka podskórna są na tyle

sprężyste, że samoistne obkurczenie wygładza zarys sylwetki i nie

wymaga korekty. Pomagają w tym zabiegi rehabilitacyjne - pływanie,

gimnastyka. W innych przypadkach możliwe są operacje plastyczne.

Można - i to się wykonuje najczęściej - usunąć zwisającą skórę brzucha

(tzw. "fartuch tłuszczowy"), nadmiar skóry z ramion oraz ud. Chirurdzy

plastycy wykonują plastyki pośladków i piersi.

Pomimo, że są to operacje chirurgiczne, chorzy decydują się na to

leczenie nie bez pewnej przyjemności. Jest to ukoronowanie i

przypieczętowanie ich starań o należną wagę i sylwetkę "bez

kompleksów". Technika chirurgiczna pozwala, by blizny po takich

operacjach były mało widoczne, np. po usunięciu fałdu brzucha blizna

jest nad spojeniem łonowym i zasłania ją bielizna. Operacje plastyczne,

korygujące wygląd sylwetki powinny być wykonane po zakończeniu

procesu szybkiego chudnięcia, to jest nie wcześniej niż 1,5 - 2 lata od

operacji bariatrycznej.

Wskazania do leczenia chirurgicznego.

Aby operacja miała sens musi być spełnionych kilka warunków:

 (

I

) jest to leczenie dla "weteranów" odchudzania -

tych, którzy już wszystkiego próbowali i nic nie dało
stałego, zadawalającego efektu,

 (

II

) wiek chorego pomiędzy 18 a 60 lat,

 (

III

) dobra kondycja fizyczna i psychiczna,

 (

IV

) głęboka chęć zmiany życia - nawet kosztem

wyrzeczeń,

 (

V

) Twoje BMI musi być co najmniej 35 (patrz tabelka

powyżej).

Jeżeli warunki I + II + III + IV + V są spełnione - możliwe jest leczenie chirurgiczne!

Przed podjęciem decyzji o operacji musisz zdawać sobie sprawę,
że:

 operacja z powodu otyłości jest praktycznie nieodwracalna - nie można
po miesiącu "się rozmyśleć" i oczekiwać powrotu do poprzedniego stanu

 każda operacja, nawet najmniejsza, grozi wystąpieniem powikłań -
niekiedy bardzo ciężkich, zagrażających życiu

 mogą być konieczne powtórne operacje naprawcze (w praktyce co 5.
chory jest reoperowany)

 leczenie operacyjne nie jest ani początkiem ani końcem leczenia
otyłości
pierwszy rok po operacji to czas na rozpoczęcie "nowego rozdziału" w
życiu: inne jedzenie, dużo więcej ćwiczeń

 gdy w tym czasie nie nastąpi zmiana trybu życia - czekają Cię
rozczarowania!

 każdy z operowanych na otyłość ponosi pewien "koszt" leczenia i nie
chodzi tu jedynie o pieniądze ale o to, co przeżywa przed i po operacji

 Nie oczekuj za dużo - niezbędne są realistyczne oczekiwania, co do
wyniku leczenia; w niektórych przypadkach spadek wagi może wynieść
nawet 100 kg (przy wadze wyjściowej 160kg), ale najczęściej jest dużo
niższy - 30 ..40 kg

Przeciwwskazania bezwzględne

 BMI mniejsze niż 30 - 35

 Brak prób systematycznego odchudzania metodami nieoperacyjnymi
(wystarczająca może być np. dieta)

 Aktywne palenie tytoniu; aby poddać się operacji trzeba na co najmniej
6 tygodni przed operacją zaprzestać palenia tytoniu

 Choroby płuc wymagająca podawania tlenu (przewlekła choroba
zaporowa płuc)

 Aktywne zapalenie wątroby typu B lub C

 Marskość wątroby

 Zastoinowa (prawokomorowa) niewydolność krążenia lub nadciśnienie
w krążeniu płucnym nie poddające się leczeniu

 Przebycie licznych, szczególnie powikłanych operacjach brzusznych

 Stan po przebyciu zakażenia w jamie brzusznej (liczne ogniska, rozlany
proces zapalny lub zakażenia o ciężkim przebiegu

 Poważne schorzenia psychiczne (psychozy) i/lub brak systematycznego
leczenia w tym zakresie

 Uzależnienie od środków psychotropowych (leki, narkotyki);
przyjmowanie środków uzależniających w ciągu roku poprzedzającego
planowane leczenie otyłości

Przeciwwskazania czasowe

(np. zapalenie gardła, nadczynność tarczycy, nie wyrównana
cukrzyca,
nie zagojone rany, itp.).

Operacyjne leczenie można podjąć po wyleczeniu tych stanów.
Zawsze przy operacjach planowych, obowiązuje zasada, że trzeba
operować wtedy, gdy stan chorego jest możliwe najlepszy. Wówczas
przebieg pooperacyjny nie sprawia kłopotów, gojenie jest najlepsze a
operowany szybko wraca do zdrowia.

REZULTATY LAPAROSKOPOWEGO ZABIEGU

• Spadek masy ciała

• Wpływ operacji na choroby towarzyszące
Redukcja masy ciała pozwala zmniejszyć objawy zespołu bezdechów
nocnych, cukrzycy, nadciśnienia, hipercholesterolemii. Wielu
pacjentów podaje również poprawę stanu psychicznego. Odlegle
rezultaty zabiegów laparoskopowych i tradycyjnych są podobne.

PO ZABIEGU OPERACYJNYM

Pozostaniesz w szpitalu przez 1 do 3 dni po operacji. Po zabiegu możesz

mieć sondę żołądkową. Nie będzie Ci można jeść i pić do momentu

usunięcia sondy. Noc po zabiegu chirurgicznym powinieneś spędzić w

pozycji siedzącej. Dzień po zabiegu operacyjnym będziesz mógł chodzić.

Powinieneś brać udział w zajęciach oddechowych. W 1 lub 2 dobie po

zabiegu operacyjnym zostanie wykonane zdjęcie RTG jamy brzusznej. RTG

pozwala uwidocznić linie staplera i określić czy żołądek wygląda dobrze

przed rozpoczęciem żywienia doustnego. Jeżeli nie obserwuje się

nieszczelności zespolenia lub innych powikłań pozwala się pacjentowi pić

łyczkami. Objętość spożywanych płynów jest stopniowo zwiększana.

Niektórzy chirurdzy zalecają następnie spożywanie kaszek lub pokarmów

typu „puree”. Pozostaniesz na takiej diecie do badania lekarskiego które

odbywa się 1-2 tygodnie po zabiegu.

Pacjentom zaleca się wczesne chodzenie. Ważne jest kontynuowanie

ćwiczeń oddechowych po wypisaniu ze szpitala. Ból pooperacyjny jest

zwykle łagodny czasem może wymagać leków przeciwbólowych. Podczas

pierwszej pooperacyjnej kontroli omów dietę ze Swoim chirurgiem. Należy

stosować się dokładnie do zaleceń lekarza. Chociaż większość pacjentów

czuje się dobrze już kilka dni po zabiegu należy pamiętać ze organizm

wymaga czasu do odzyskania sił. Zwykle powrót do normalnej aktywności

życiowej (prowadzenie samochodu, kąpiel pod prysznicem, wchodzenie po

schodach, podnoszenie niewielkich ciężarów) następuje w okresie do 2

tygodni.

Należy odbyć wizytę kontrolną po zabiegu operacyjnym do 2 tygodni po

zabiegu operacyjnym.

SKONTAKTUJ SIĘ Z LEKARZEM

Skontaktuj się z lekarzem w przypadku gdy wystąpi któryś z poniższych
objawów:

- Gorączka powyżej 39 C
- Krwawienie
- Narastające wzdęcie brzucha
- Ból który nie mija po zażyci leków przeciwbólowych
- Nudności lub wymioty
- Dreszcze
- Przewlekły kaszel lub brak tchu
- Ropna wydzielina z którejkolwiek z ran pooperacyjnych
- Powiększające się zaczerwienienie wokół ran pooperacyjnych
- Obrzęk lub tkliwość podudzi

Aktywność fizyczna

Masa ciała

60 kg

80 kg

110 kg

Sen

10

14

20

Siedzenie (oglądanie TV)

10

14

18

Siedzenie (rozmowa)

15

21

30

Ubieranie się

28

37

51

Lekka praca w ogrodzie

32

42

57

Mycie okien

37

48

67

Marsz wolny (3 km/h)

29

40

58

Marsz szybki (6 km/h)

52

72

102

Pływanie (grzbiet)

32

45

64

Taniec

25

48

69

Pływanie (kraul)

40

56

80

Siatkówka

45

65

91

Rower (9 km/h)

42

58

83

Rower (21 km/h)

89

124

178

Narty biegowe

98

138

194

Wchodzenie po schodach

146

202

288

Tab. 5. Wydatek energetyczny organizmu wg Brownella
i Waddena

Tab. 4. Wydatek energetyczny organizmu w kcal/h

Próbny wydatek energetyczny dla osoby o wadze 90 kg (wydatek

energii spoczynkowej 1 kcal/kg/h)

 

 

Wydatek

kcal/h

Aktywność

Intensywność

energetyczny

organizmu

(przykładowa

kalkulacja)

Odpoczynek,

czytanie

 

1

90

Siedzenie

 

1,8

162

Sprzątanie

 

2,5

225

Mycia podłogi

 

5,5

495

Koszenie trawy  

4,5

405

Jazda na

rowerze

< 10 mph

4

360

Jazda na

rowerze

stacjonarnym

100 w (lekka)

5,5

495

Chodzenie

 

4

360

Aerobik w

wodzie

 

4

360

Aerobik

 

5

450

Wioślarstwo

 

7

630

Narty biegowe

Umiarkowana

9,5

855

Wykonały:

Karolina Wadas

Anna Podskarbi