Centrum Zarządzania

Kryzysowego

Systemu Bezpieczeństwa Państwa

Gotowość Kryzysowa Państwa

Oznacza jego zdolność (przygotowanie) do unikania lub neutralizacji i
maksymalnego obniżenia strat wynikających ze zdarzeń zakłócających
normalne funkcjonowanie państwa i życie obywateli.

System Obrony Militarnej

Obejmuje militarne aspekty gotowości kryzysowej państwa oraz militarne
reagowanie

Reagowanie Kryzysowe

To przewidywanie, wykrywanie i identyfikacja zagrożeń, podejmowanie
działań zapobiegawczych oraz przeciwdziałanie podczas sytuacji
kryzysowych i likwidacja ich skutków.

System Ochrony Cywilnej

Jest częścią Systemu Obrony Cywilnej, obejmuje działania zapobiegawcze i
ratownicze w odniesieniu do ludności i jej mienia.

System Obrony Cywilnej

Obejmuje cywilne aspekty gotowości kryzysowej państwa oraz cywilne
reagowanie.

System Bezpieczeństwa Państwa

(struktura funkcjonalna)

ZARZĄDZANIE

KIEROWANIE

(koordynacja)

MONITOROWAN

IE

PLANOWANIE

MSWiA

MOŚZNi

L

MG, MTiGM,

MF, …

MSZ,

MON

Urząd

Ochrony
Cywilnej

ZAGROŻENIA POZAMILITARNE

ZAGROŻENIA MILITARNE

GOTOWOŚĆ KRYZYSOWA PAŃSTWA

(stopień odporności obiektów potencjalnych zagrożeń

)

LUDZIE, MIENIE,

INFRASTRUKTURA

ŚRODOWISKO

NATURALNE

SYSTEMY „CYWILIZACYJNE

(KIEROWANIA,

EKONOMICZNE, TECHNICZNE,

INFORMATYCZNE)

NIENARUSZALNOŚĆ

TERYTORIUM, STOSUNKI

MIĘDZYNARODOWE

OBRONA CYWILNA

OCHRONA CYWILNA

OBRONA

MILITARN

A

REAGOWANIE KRYZYSOWE

Wśród kategorii opisujących strukturę naszego państwa nie funkcjonuje

pojęcie

Gotowości Kryzysowej Państwa

. Podstawowe dokumenty dotyczące

bezpieczeństwa Państwa są zdominowane problematyką obronną, co

pozostaje w sprzeczności do obserwowanych ostatnio przewartościowań w

ocenie potencjalnych zagrożeń.

Szczególnie niepokojącym zjawiskiem jest „okazjonalne” podchodzenie do

problemu (w czasie klęsk lub ćwiczeń) wobec zasady, iż skutki „walki” z

konkretnym zagrożeniem są wprost proporcjonalne do wysiłku planowania i

organizowania w czasie „normalnym”.

ELEMENTY SYTUACJI

Określające stan gotowości kryzysowej

Rzeczypospolitej Polskiej w 2002 roku

 Stabilizacja sytuacji polityczno – militarnej w Europie

 Narastanie zagrożeń pozamilitarnych trudnych lub niemożliwych do
przewidzenia –
terroryzm

 Brak koncepcji systemu reagowania kryzysowego i odnośnych
regulacji
prawnych, rozproszenie kompetencji, improwizacja.

 Dwutorowość (MON, MSWiA) w podejściu do problemu.

 Wymagania sojusznicze (międzynarodowe).

 Doświadczenia i wnioski z powodzi i ćwiczeń.

 „Oddolne” tworzenie różnych, często dublujących się struktur
„antykryzysowych”.

UWARUNKOWANIA EKONOMICZNE

 straty roczne z tytułu nieszczęśliwych zdarzeń zawierają się w granicach 5 –
10 % PKB

20 – 40 miliardów zł

 perfekcyjnie zorganizowany system planowania i zarządzania kryzysowego to
możliwość
obniżenia potencjalnych strat do około 50 %, co oznacza

10 – 20 miliardów zł zysku

 koszt wstępnych zabiegów organizacyjnych szacuje się na około

20 – 30 milionów zł

 zakładając obniżenie strat tylko o 10 % powyższe nakłady zwrócą się w skali
roku

blisko 200 krotnie

Wśród zadań państwa określonych przez Konstytucję zwracają uwagę dwa:

rozwój i bezpieczeństwo. Zasada zrównoważonego podziału władzy

przesądza o konieczności udziału wszystkich organów władzy i administracji

państwowej w procesie zapewniania bezpieczeństwa z jednoczesnym

wykluczeniem krzyżowania się i dublowania kompetencji.

System władzy i administracji państwowej można postrzegać przez pryzmat

dwóch płaszczyzn: „kierownictwa państwa” (Prezydent RP, Parlament RP,

Rada Ministrów) oraz wykonawczej (Rada Ministrów, resorty, organy

administracji terenowej).

Pozostawienie Rady Ministrów na styku powyższych płaszczyzn

decyduje o jej centralnym miejscu w systemie reagowania

kryzysowego.

Zrównoważony podział władzy na szczeblu kierownictwa wymaga

uzgodnienia poglądów wobec fundamentalnych zagadnień bezpieczeństwa

między Prezydentem RP, Parlamentem i Radą Ministrów. W odróżnieniu od

większości państw w polskim systemie nie przewidziano instytucji

zapewniającej płaszczyznę uzgadniania poglądów i wypracowania

strategicznych decyzji w dziedzinie bezpieczeństwa państwa.

ROZKŁAD KOMPETENCJI

W ZARZĄDZANIU KRYZYSOWYM

PLANOWANIE

„myśleć
globalnie…”

KIEROWANIE

… działać
lokalnie”

ZARZĄDZANIE

A

D

M

IN

IS

T

R

A

C

JA

CENTRALNA

LOKALNA

 czteropoziomowa struktura w zakresie bezpieczeństwa:

- organ kolegialny
- komórka stała
- służba dyżurna
- w stanach nadzwyczajnych – sztab kryzysowy

 składy ściśle determinowane charakterem zagrożenia głównego i
zagrożeń
towarzyszących (wtórnych)

 udział komórek z poza pionu bezpieczeństwa określany jest doraźnie wg
potrzeb

 wydzielanie części sił do sztabu kryzysowego może wymagać zaostrzenia
reżimu pracy
pozostałej części instytucji realizującej „normalne” zadania

INSTYTUCJA

a w niej:

Elementarnym organem władzy (administracji)

państwowej

w zakresie zarządzania kryzysowego jest

STAŁE ORGANY DS. SYTUACJI KRYZYSOWYCH

(BEZPIECZEŃSTWA)

1.

Funkcjonują w strukturze instytucji i w trybie właściwym tej instytucji

2.

Podstawowe zadania – planowanie i organizowanie, w tym:

-

planowanie sił, zasobów i przedsięwzięć zapobiegawczych
(ochronnych)

-

przygotowanie, aktualizowanie i doskonalenie procedur (środków)
zapewniających rozwijanie i funkcjonowanie organów kierowania w
całym podległym systemie

-

nadzór nad służbami dyżurnymi, zbieranie, analizowanie informacji i
przedstawianie wniosków kierownictwu instytucji

-

Doskonalenie się w sprawowaniu funkcji zespołu operacyjno –
informacyjnego w strukturze sztabu kryzysowego

3. Im niższy szczebel tym większa (wynikająca z charakteru instytucji

,macierzystej i lokalnych warunków) specjalizacja

SZTABY KRYZYSOWE

RBN

PREZYDENT

GABINET WOJENNY

PREZYDENTA RP

RADA MINISTRÓW

GABINET KRYZYSOWY

PREZESA RADY MINISTRÓW

PARLAMENT

PARLAMENTARNE

KOMIESJE DS..

BEZPIECZEŃSTWA

MON

SZTAB KRYZYSOWY

INNE RESORTY

(instytucje centralne)

ZESPÓŁ (SZTAB)

KRYZYSOWY

MSWiA

SZTAB KRYZYSOWY

Terenowe organa administr.

KOMÓRKA OCHRONY CYWILNEJ

(SZTAB KRYZUSOWY)

Aparat

wykonawczy

BBN

Aparat wykonawczy

DSB

Aparat

wykonawczy

UOC

STRUKTURY (SZTABY)

KRYZYSOWE

1.

Koncentracja komórek w jednym miejscu

2.

Działanie w czasie „rzeczywistym”

3.

Zaostrzony reżim i dyscyplina oraz jednoznaczna procedura pracy i
wymiany informacji

4.

Koncentracja specjalistów i środków właściwych problemowi głównemu

5.

Oddzielne (pozostawienie innym) spraw „normalnych, mogących poczekać”

6.

Nadzwyczajne (w stanie nadzwyczajnym) uprawnienia i środki

ZADANIA:

•

Monitorowanie sytuacji

•

Opracowywanie projektów decyzji i planów ich realizacji

•

Wdrażanie decyzji

W podejściu do zagadnień opisujących funkcjonowanie systemu

zarządzania kryzysowego w kontekście „stan normalny – sytuacja

kryzysowa” należy uwzględnić, że rozwijanie dotyczy struktur

zapewniających bieżące kierowanie i natychmiastową reakcję.

Pozostałe elementy systemu (instytucje stałe) funkcjonują nieprzerwanie,

niezależnie od sytuacji.

Pr

a

ca

D

S

O

i

sp

e

cja

lis

ty

cz

n

y

ch

ze

sp

o

łó

w

o

p

e

ra

cy

jn

yc

h

d

s.

lik

w

id

a

cji

s

ku

tk

ó

w

N

o

rm

a

ln

a

p

ra

ca

in

st

y

tu

cji

, a

w

ic

h

sk

ła

d

zie

a

n

a

lit

y

cz

n

o

–

in

fo

rm

a

ty

cz

n

y

ch

słu

żb

d

y

żu

rn

y

ch

R

o

zw

in

ię

cie

g

ru

p

o

p

e

ra

cy

jn

y

ch

w

sz

ta

b

a

ch

k

ry

zy

so

w

y

ch

D

zia

ła

n

ia

s

zt

a

b

ó

w

k

ry

zy

so

w

y

ch

w

p

e

łn

y

ch

s

kła

d

a

ch

S

to

p

ie

ń

z

a

g

ro

że

n

ia

Stan normalny

Stan pogotowia

(„KRYZYS”)

Stan nadzwyczajny

Stan likwidacji

skutków

Stan normalny

STOPNIE ROZWINIĘCIA

ELEMENTÓW SYSTEMU KIEROWANIA

W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH

1.

Rozwijanie systemu następuje z zasady „od dołu” – wg. decyzji
odpowiedniego szczebla.

2.

Uruchamianie sztabu wyższego szczebla następuje w sytuacjach:

•

potrzeby użycia środków będących w dyspozycji wyższego
szczebla

•

konieczności koordynacji działań kilku organów podległych

3.

Stopień rozwinięcia organów kierowania jest zróżnicowany w pionie i
poziomie struktury organizacyjnej.