Organizacja systemu
bezpieczeństwa państwa

Dr Artur Gruszczak

Wykład dla studentów I roku

kierunku „Bezpieczeństwo

narodowe”,
Instytut Nauk Politycznych i

Stosunków Międzynarodowych UJ

System bezpieczeństwa
państwa - definicja

•

„skoordynowany wewnętrznie zbiór elementów
organizacyjnych, ludzkich i materiałowych,
ukierunkowanych na przeciwdziałanie wszelkim
zagrożeniom państwa, a w szczególności
politycznym, gospodarczym, psychospołecznym,
ekologicznym i militarnym”

Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego,

Warszawa 2002

Wymiary bezpieczeństwa
państwa

•

Wymiar polityczny

•

Wymiar militarny

•

Wymiar ekonomiczny

•

Wymiar społeczny

•

Wymiar kulturowy

•

Wymiar technologiczny

Obszary (kręgi)
bezpieczeństwa

Bezpieczeństwo międzynarodowe (globalne)



Bezpieczeństwo państwowe (narodowe)



Bezpieczeństwo wewnętrzne



Bezpieczeństwo powszechne



Bezpieczeństwo publiczne



Ład (porządek) publiczny

Sektory bezpieczeństwa

•

Bezpieczeństwo militarne

•

Bezpieczeństwo polityczne

•

Bezpieczeństwo publiczne (indywidualne i zbiorowe)

•

Bezpieczeństwo infrastruktury publicznej

(energetyczne, komunikacyjne, transportowe,

aprowizacyjne)

•

Bezpieczeństwo informatyczne

•

Bezpieczeństwo społeczne (zdrowotne, naukowe,

edukacyjne)

•

Bezpieczeństwo kulturowe

•

Bezpieczeństwo gospodarcze (ekonomiczno-

finansowe)

•

Bezpieczeństwo ekologiczne

Struktura systemu
bezpieczeństwa państwa

•

Podsystem kierowania

•

Podsystem wykonawczy militarny

•

Podsystem wykonawczy pozamilitarny

Podsystem kierowania

Naczelne organy władzy państwowej
System dowodzenia siłami zbrojnymi

(narodowy i koalicyjny)

Planowanie obronne
Sieci łączności i dowodzenia
Hierarchia wojskowa
Dyscyplina wojskowa
Ochrona cywilna i zarządzanie kryzysowe
Współpraca cywilno-wojskowa

Podsystem wykonawczy
militarny

•

Siły zbrojne państwa

•

Siły koalicyjne (sojusznicze)

•

Siły specjalne

•

Sądownictwo wojskowe

•

Prokuratura wojskowa

•

Organizacja służby wojskowej

Podsystem wykonawczy
pozamilitarny

•

Organy bezpieczeństwa publicznego

•

Organy ścigania

•

Służby specjalne

•

Inspekcje i organy kontroli

•

Wymiar sprawiedliwości

•

Ochrona i kontrola granic

•

Zarządzanie kryzysowe

•

System ratowniczo-gaśniczy

•

Samorządowe formacje porządkowe

•

Prywatne podmioty gospodarcze

Zagrożenie bezpieczeństwa
państwa - definicja

splot zdarzeń wewnętrznych lub w
stosunkach międzynarodowych, w którym
z dużym prawdopodobieństwem może
nastąpić ograniczenie lub utrata
warunków do niezakłóconego bytu bądź
naruszenie lub utrata suwerenności
państwa.

Kategorie zagrożeń

Militarne – obejmują użycie lub groźbę użycia

siły militarnej przez podmioty prawa

międzynarodowego:

•

demonstracja sił,

•

dywersja,

•

blokada,

•

szantaż,

•

prowokacja,

•

incydent graniczny,

•

ograniczone użycie środków przemocy zbrojnej,

•

zbrojne starcie graniczne.

Kategorie zagrożeń

Ekonomiczne – dotyczą problematyki produkcji,

wymiany i rozdziału różnych dóbr w państwie oraz

racjonalnego nimi dysponowania. np.:

•

niskie tempo rozwoju gospodarczego, pogłębiające

dysproporcje w rozwoju ekonomicznym w stosunku do

innych państw,

•

ograniczenie dostępu do rynku wewnętrznego innych

państwa środków i zasobów naturalnych,

•

utrata rynku zbytu,

•

egoizm ekonomiczny rozwiniętych państw świata i

międzynarodowych koncernów,

•

niszczenie i zakłócanie pracy sieci informacyjnych,

•

powstawanie stref głodu i ubóstwa,

•

embargo, blokada gospodarcza i dyskryminacja

gospodarcza.

Kategorie zagrożeń

Społeczne – odnoszą się do wszystkiego, co

zagraża utratą życia i zdrowia, tożsamości

narodowej i etnicznej poszczególnych

społeczności. Np.:

•

naruszenie praw człowieka,

•

uprzedzenia kulturowe i religijne,

•

nacjonalizm, szowinizm, ksenofobia,

fundamentalizm religijny,

•

patologie społeczne,

•

masowe migracje,

•

alienacja społeczna,

•

dewaluacja wartości ludzkich,

•

katastrofy i kataklizmy.

Kategorie zagrożeń

Ekologiczne – odnoszą się do funkcjonowania żywej

przyrody oraz warunków życia człowieka w

środowisku i trwałego rozwoju narodu. Zagrożenia

mogą być spowodowane zarówno przez działalność

człowieka jak i czynniki naturalne:

•

niekontrolowaną eksploatację zasobów narodowych,

•

masowe zanieczyszczenie wody, powietrza,

•

brak gospodarki odpadami komunalnymi,

przemysłowymi,

•

stosowanie niebezpiecznych technologii

przemysłowych,

•

katastrofy naturalne i przemysłowe,

•

naruszenie stosunków wodnych w środowisku.