Podstawy prawne i organizacja systemu zarządzania kryzysowego
ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - to działalność organów administracji publicznej będąca elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowywaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych oraz na odtwarzaniu infrastruktury lub przywróceniu jej pierwotnego charakteru.
SYTUACJA KRYZYSOWA- to sytuacja będąca następstwem zagrożenia i prowadząca w konsekwencji do zerwania lub znacznego naruszenia więzów społecznych przy równoczesnym poważnym zakłóceniu w funkcjonowaniu instytucji publicznych. Jednak w takim stopniu, że użyte środki niezbędne do zapewnienia lub przywrócenia bezpieczeństwa nie uzasadniają wprowadzenia żadnego ze stanów nadzwyczajnych.
INFRASTRUKTURA KRYTYCZNA - są to systemy oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty budowlane, urządzenia, instalacje, usługi kluczowe dla bezpieczeństwa państwa i jego obywateli oraz służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej a także instytucji i przedsiębiorców.
Infrastruktura krytyczna obejmuje:
systemy zaopatrzenia w energię i paliwa,
łączności i sieci teleinformatycznych i finansowych,
zaopatrzenia w żywność i wodę ,
ochronę zdrowia,
transportowe i komunikacyjne,
ratownicze,
zapewniające ciągłość działania administracji publicznej,
produkcji, składowania, przechowywania i stosowania substancji chemicznych i promieniotwórczych w tym rurociągi i substancje niebezpieczne.
Ochrona infrastruktury krytycznej- to zespół przedsięwzięć organizacyjnych realizowanych w celu zapewnienia funkcjonowania lub szybkiego odtworzenia infrastruktury krytycznej na wypadek zagrożeń w tym awarii, ataków oraz innych zdarzeń zakłócających jej prawidłowe działania.
Planowanie Cywilne- jest to:
a) całokształt przedsięwzięć organizacyjnych polegających na opracowywaniu planów w tym planów reagowania kryzysowego i programów mających na celu optymalne wykorzystanie dostępnych sil i środków w sytuacjach kryzysowych oraz w czasie stanów nadzwyczajnych i w czasie wojny. W zakresie zapobiegania sytuacjom kryzysowym przygotowania do przejmowania nad nimi kontroli , reagowania w sytuacjach kryzysowych oraz odtwarzania infrastruktury i przywracania jej pierwotnego charakteru.
b) planowanie w zakresie wspierania Sił Zbrojnych RP w razie ich użycia oraz planowanie wykorzystania Sił Zbrojnych RP do realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego.
Narodowy System Pogotowia Kryzysowego- realizowane przez organy administracji rządowej oraz Siły Zbrojne RP , zadania i procedury mające na celu zapobiegnie sytuacjom kryzysowym, przygotowanie do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań oraz reagowanie w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych.
Zadania z zakresu Planowania Cywilnego obejmują:
Gromadzenie i przetwarzanie informacji o możliwych do użycia siłach i środkach w sytuacjach kryzysowych, w czasie stanów nadzwyczajnych i w czasie wojny.
Opracowywanie procedur postępowania na wypadek zagrożeń
Przygotowywanie planów reagowania kryzysowego
Zadania z zakresu Planowania Cywilnego powinny uwzględniać:
Zapewnienie funkcjonowania administracji publicznej
Zapewnienie funkcjonowania i możliwości odtworzenia infrastruktury lub przywrócenia jej pierwotnego charakteru
Racjonalne gospodarowanie siłami i środkami w sytuacjach kryzysowych w czasie stanów nadzwyczajnych i w czasie wojny
Zapewnienie ludziom warunków przetrwania w sytuacjach kryzysowych w czasie stanów nadzwyczajnych i w czasie wojny
Na poziomie krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym tworzy się Plany Reagowania Kryzysowego. W skład tych planów wchodzą następujące elementy:
Plan główny zawierający:
a)charakterystykę zagrożeń oraz ocenę ryzyka ich wystąpienia w tym mapę ryzyka i zagrożenia powodziowego
b) charakterystykę sił i środków w tym stan rezerw państwowych oraz ocenę możliwości ich wykorzystania
c) analizę funkcjonowania administracji publicznej i jej skuteczności i możliwości wykorzystania w sytuacjach kryzysowych
d) przewidywane warianty działań w sytuacjach kryzysowych
e) wskazanie trybu aktualizacji planu oraz poszczególnych załączników funkcjonalnych
Procedury reagowania kryzysowego określające zespół przedsięwzięć na wypadek sytuacji kryzysowych w czasie stanów nadzwyczajnych i w czasie wojny, a w tym :
a) zadania w zakresie monitorowania zagrożeń
b) bilans i tryb uruchamiania sił i środków niezbędnych do usuwania skutków zagrożeń
c) uruchamianie działań przewidzianych w Planie Reagowania Kryzysowego oraz zasady współdziałania, a także sposoby ograniczania rozmiarów strat i usuwania skutków zagrożeń
Załączniki funkcjonalne planu głównego określające :
a)standardowe procedury operacyjne opisujące sposoby działania podmiotów realizujących zadania z zakresu zarządzania kryzysowego.
b) organizację łączności między wyżej wymienionymi podmiotami
c) organizację systemu monitorowania zagrożeń, ostrzegania i alarmowania.
d) zasady informowania ludności o zagrożeniach i sposobach postępowania na wypadek zagrożeń.
e)organizację ewakuacji z obszarów zagrożonych
f) organizację opieki społecznej i medycznej z uwzględnieniem zabezpieczeń planów ratownictwa medycznego
g) organizację ochrony przed zagrożeniami radiacyjnymi, biologicznymi i chemicznymi
h) wykaz zawartych umów i porozumień związanych z realizacją zadań zawartych w planach reagowania kryzysowego.
i)zasady oraz tryb oceniania i dokumentowania szkód.
Załączniki funkcjonalne planu głównego określające organizację planu ochrony przed zagrożeniami radiacyjnymi zawierają tylko plany reagowania kryzysowego które są tworzone na poziomie krajowym i wojewódzkim. Plany Reagowania Kryzysowego są aktualizowane nie rzadziej niż 2 lata.
Zadania z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej obejmują:
Gromadzenie i przetwarzanie informacji dotyczącej infrastruktury krytycznej.
przygotowywanie i aktualizacje planów ochrony infrastruktury krytycznej.
Opracowywanie i wdrażanie procedur na wypadek wystąpienia zagrożeń infrastruktury krytycznej.
Zapewnienie możliwości odtworzenia infrastruktury krytycznej.
Współpraca między administracją publiczną a właścicielami oraz posiadaczami samoistnymi i zależnymi obiektów, instalacji lub urządzeń infrastruktury krytycznej w zakresie jej ochrony.
Plany Ochrony Infrastruktury Krytycznej tworzy się na poziomie krajowym i wojewódzkim. W skład tych planów wchodzą następujące elementy:
Wykaz obiektów i systemów infrastruktury krytycznej.
Charakterystyka zagrożeń dla infrastruktury krytycznej oraz ocena ryzyka ich wystąpienia
Charakterystyka zasobów możliwych do wykorzystania w celu ochrony infrastruktury krytycznej.
Warianty działania w sytuacji zagrożeń lub zakłóceniach funkcjonowania infrastruktury krytycznej.
Warianty odtwarzania infrastruktury krytycznej.
Zasady współpracy administracji publicznej z właścicielami oraz posiadaczami samoistnymi i zależnymi obiektów instalacji lub urządzeń infrastruktury krytycznej w zakresie jej ochrony w tym zasadę przekazywania informacji.
Wskazanie terminów i trybu aktualizacji planu.
Plany Ochrony Infrastruktury Krytycznej są aktualizowane nie rzadziej niż 2 lata. Właściciele oraz posiadacze samoistni obiektów, instalacji lub urządzeń krytycznej obowiązani do jej ochrony zgodnie z odrębnymi przepisami. Mają obowiązek przygotowywać i wdrażać stosownie do zaistniałego zagrożenia własne Plany Ochrony Infrastruktur Krytycznej oraz utrzymywać własne systemy rezerwowe zapewniające bezpieczeństwo i podtrzymujące funkcjonowanie tej infrastruktury do czasu jej pełnego odtworzenia , a także wyznaczyć osoby odpowiedzialne za utrzymywanie kontaktów z administracją publiczną w zakresie ochrony infrastruktury krytycznej. Omawiane plany są udostępnianie na pisemny wniosek organu do zadań którego należy ochrona infrastruktury krytycznej w terminie nie dłuższym niż 14 dni.
ZAGROŻENIE- to zjawisko wywołane siłami natury, bądź przez człowieka, które powoduje, że poczucie bezpieczeństwa maleje, bądź zupełnie znika. Zagrożenia dzielimy na:
Determinowane przez czynnik czasu ich wystąpienia:
a) gwałtowne, nieprzewidywalne i nieprognozowalne
b) gwałtowane, lecz dające się prognozować
c) narastające, dające się przewidzieć lub prognozować
Determinowane przez skalę ich wystąpienia:
a)nieprzekraczające granic administracyjnych województwa
b) wykraczające poza granice administracyjne województwa
c) wykraczające poza granice administracyjne województwa i poza granicę lądową RP.
d) nieprzekraczające granic administracyjnych województwa, lecz wykraczające poza możliwości skutecznego reagowania przez posiadane siły i środki.
e)występujące w obiekcie lub na terenie uznawanym lub mającym status wyłączonego z publicznego dostępu.
Zagrożenia dzielimy na:
Pierwotne - inicjujące powstanie sytuacji kryzysowej
Wtórne - które zostają wywołane przez zdarzenia pierwotne.
Zagrożenia dzielimy na:
Wiodące:
a)wymagają skupienia większej ilości sił i środków reagowania kryzysowego
b) powodują, że osoba właściwa do ich likwidacji jest głównym wykonawcą działań reagowania kryzysowego
c) mogą powodować większe straty i szkody
Towarzyszące:
a) przebiegają równolegle ze zdarzeniem wiodącym
b)wymagają uruchomienia dodatkowych sił i środków reagowania z reguły specjalistycznych
c) decydują, że osoba właściwa do ich likwidacji jest osobą wspierającą głównego wykonawcę działań reagowania kryzysowego
d)mogą powodować dodatkowe straty i szkody
SYTUACJA KRYZYSOWA- to sytuacja wpływająca negatywnie na poziom bezpieczeństwa ludzi, mienia w znacznych rozmiarach lub środowiska. Wywołująca znaczne ograniczenia działań właściwych organów administracji publicznej ze względu na nieadekwatność sił i środków.
Katalog zagrożeń:
Pożary
a) pożary
b) pożary wywołane wybuchem
Powodzie
a)powódź roztopowa
b) powódź opadowa
c) powódź zatorowa
d) powódź sztormowa
e) powódź zalewowa
Ruchy skorupy ziemskiej
a) trzęsienie ziemi
b) osuwisko ziemi
Zakażenia
a) zakażenia ludzi
b) zakażenia zwierząt
c) zakażenia środowiska roślinnego
d) plagi szkodników
Ekstremalne warunki pogodowe
a) upał
b) silny wiatr, sztorm, silny sztorm oraz huragan w strefie brzegowej
c)oblodzenia
d) przymrozek
e) roztopy
f) intensywny opad deszczu
g) intensywny opad śniegu
h) opad marznący
i) zawieja lub zamieć śnieżna
j) silny wiatr k) silny mróz
l) burza lub burza z gradem
n) burza w strefie brzegowej
o) silna mgła
p) mgła osadzająca sadź
q) ograniczona widoczność w strefie brzegowej
Awarie systemów zaopatrzeniowych
a) awaria systemu energetycznego
b) Awaria systemu dostaw paliw
c) awaria systemu dystrybucji gazu
Awarie systemów technicznych
a) awaria systemu łączności
b) awaria systemu teleinformatycznego
c) awaria z uwolnieniem substancji promieniotwórczej
d) katastrofa budowlana
e) awaria budowli hydrotechnicznej
f) znalezisko przedmiotu niebezpiecznego
Zagrożenia w transporcie i komunikacji
a) zagrożenia w ruchu drogowym
b) zagrożenie w ruchu kolejowym
c) zagrożenie w żegludze morskiej
d) zagrożenie w żegludze powietrznej
e) zagrożenie w żegludze śródlądowej
Zagrożenia systemu usług społecznych
a) zagrożenia systemu zaopatrzenia w żywność
b) zagrożenia systemu finansowego
c) zagrożenie systemu zaopatrzenia w wodę
d) zagrożenie systemu ochrony zdrowia
e) zagrożenie sprawności działania administracji publicznej
f) zagrożenie działania służb ratowniczych
Naruszenia bezpieczeństwa i porządku publicznego
a) zagrożenie terrorystyczne
b) zamieszki
c) migracja ludności
d) zagrożenie bezpieczeństwa imprezy masowej
e) zgromadzenie z dużą ilością uczestników
f) niepokoje społeczne
g) zagrożenia strukturalne