To zjawisko samorzutnego
rozpadu jąder połączone z
emisją cząstek alfa, cząstek
beta, promieniowania gamma.
wysyłanie promieniowań alfa a,
beta β, gamma γ przez izotopy,
które występują w przyrodzie.
Pierwiastki promieniotwórcze
stanowią źródło tzw. naturalnego
tła promieniotwórczego. Obejmują
one pierwiastki, o czasie
połowicznego rozpadu
porównywalnym z czasem życia
Ziemi. Do najważniejszych można
zaliczyć izotopy uranu U i toru T o
czasach połowicznego zaniku
rzędu 108-1010 lat, które tworzą
naturalne szeregi
promieniotwórcze oraz izotop
potasu 40K.
wysyłanie promieniowań alfa a,
beta β, gamma γ przez izotopy,
które zostały otrzymane na drodze
sztucznej. Otrzymać sztucznie
pierwiastki można na różnych
drogach. Pierwszej takiej sztucznej
przemiany dokonał Rutherford w
roku 1919, kiedy to poddał gazowy
azot pod działanie strumienia
cząstek alfa a, przez co uzyskał
tlen i wodór.
Rozróżnia się bezpośrednie i pośrednie skutki
pochłaniania energii promieniowania w żywych
tkankach.
Skutki bezpośrednie występują wtedy, gdy cząstki
promieniowania zrywają wiązania molekularne w
ważnych cząsteczkach na przykład kwasu
nukleinowego.
Skutki pośrednie polegają na rozbiciu mniej ważnych
molekuł wody (tzw. radioliza wody), co prowadzi do
powstania aktywnych jonów i wolnych rodników.
Reakcje rozszczepienia jąder pierwiastków promieniotwórczych
przebiegają w sposób niekontrolowany wykorzystuje się je do
produkcji broni masowego rażenia. W czasie wybuchu uwalnia się
ogromna energia. Podczas zrzucenia bomb na Hiroszimę i Nagasaki
wiele osób zmarło od razu, a u innych choroba popromienna
rozwinęła się po kilku latach. Dlatego też produkcja i stosowanie
izotopów powinna się odbywać pod ścisłą międzynarodową
kontrolą.
Pierwiastki promieniotwórcze negatywnie działają na organizmy,
również na człowieka. W wyniku pochłonięcia przez organizm
dużych dawek promieniowania może wystąpić białaczka – nowotwór
krwi, katarakta – choroba oczu, oraz choroba popromienna
objawiająca się biegunką i nudnościami.
Awarie w elektrowniach jądrowych mogą być przyczyną katastrof,
np. w 1986 roku wybuch w Czarnobylu nastąpiła awaria reaktora
jądrowego, która doprowadziła do wybuchu, w efekcie, czego do
atmosfery dostały się radioaktywne izotopy 131I oraz 137Cs,
skażając znaczną część Europy.
Duży problem w wypadku energetyki jądrowej stanowią także
odpady promieniotwórcze, powstające jako efekty działania
reaktorów. ( Istnieje niebezpieczeństwo, że dostaną się do
środowiska).
Poważne niebezpieczeństwo dla środowiska ma też
nieodpowiedzialne unieszkodliwianie i gromadzenie odpadów
przemysłowych zawierających substancje promieniotwórcze,
głównie w hutnictwie. (Składowanie na hałdach, mogą przedostać
się do powietrza i do wody, a wraz z jej obiegiem do gleby i
organizmów).
Do pomiaru radioaktywności używa się:
Dozymetrów – takich jak klisze
fotograficzne, które wywołuje się, a
następnie odczytuje stopień
napromieniowania (z stopnia zaczernienia
kliszy), używane są przez radiologów
Licznika Geigera-Millera – stopień
napromieniowania wyznacza częstotliwość
wskazówki tego urządzenia, trzeba
wiedzieć, że zawsze jest jakieś
promieniowanie, więc wskazówka będzie
drgała.