Rysunek techniczny
maszynowy

Zespół Szkół Agrotechnicznych i

Ogólnokształcących w Żywcu-

Moszczanicy

Rysunek techniczny maszynowy



konwencja graficznego
przedstawiania urządzeń
mechanicznych, szczególny
przypadek

rysunku technicznego

.



Konwencja rysunku technicznego
maszynowego dostarcza szeregu
reguł, których stosowanie jest
konieczne w celu łatwego czytania
rysunku oraz komplementarności
informacji w nim zawartych.

Spis treści



1 Podstawowe zasady rysunku technicznego maszynowego



1.1 Format arkusza



1.2 Standardowe podziałki rysunkowe



1.3 Linie rysunkowe



1.4 Kolor w rysunku technicznym



1.5 Pismo techniczne



1.6 Rozmieszczanie rzutów (widoków) na arkuszu



1.7 Przekroje



1.8 Detale



1.9 Wyrwania



1.10 Kreskowania



1.11 Przerwania



1.12 Wymiarowanie



1.13 Stopnie uproszczenia



1.14 Rodzaje rysunków



1.15 Rysunek techniczny odręczny

1. Podstawowe zasady rysunku
technicznego maszynowego



W rysunku technicznym maszynowym
stosuje się standardowe wymiary
arkuszu papieru



Zwykle tylko część obszaru arkusza
wypełniona jest przez rysunek.



Zawsze pozostawia się pewien
margines.

1.1 Standardowe wymiary arkuszy
rysunkowych

Arkusz

Rozmiar

szerokość x wysokość
[mm]

A0

1188 x 840

A1

840 x 594

A2

594 x 420

A3

420 x 297

A4

297 x 210

A5

210 x 149



Część rysunku zajmuje tabelka

rysunkowa podająca

podstawowe informacje o

rysunku - tytuł, numer

podziałki; o projekcie, osobach

projektujących i kreślących, o

zmianach dokonanych na

rysunku itp.

Wzór tabliczki rysunkowej

1.2 Standardowe podziałki
rysunkowe



Tylko w wyjątkowych przypadkach
wielkość elementów na rysunku
odpowiada rzeczywistej ich wielkości.



W większości przypadków konieczne
jest stosowanie podziałek (skali
rysunkowej).



Podziałka może być zwiększająca, gdy
element na rysunku jest większy niż w
rzeczywistości, lub (częściej)
podziałka zmniejszająca, gdy jest
pomniejszony.

Standardowa wielkość:



podziałek zwiększających: 100:1,
50:1, 20:1, 10:1



podziałek zmniejszających: 1:2,
1:2,5*, 1:5, 1:10, 1:20, 1:25*, 1:50,
1:100, 1:200, 1:250*, 1:500



* - podziałka dopuszczana, aczkolwiek
nie zalecana.

1.3 Linie rysunkowe



W rysunku technicznym maszynowym
stosuje się dwie grubości linii: grubą i
cienką.



Linia cienka ma około 1/3 grubości
linii grubej.



W epoce rysunku ręcznego

zróżnicowania grubości linii

dokonywało się stosując

ołówki

o

różnej twardości lub różne piórka

tuszowe.



Współczesne systemy

komputerowego wspomagania projekt

owania

dają możliwości dokładnego

określania grubości linii.

W rysunku technicznym maszynowym
stosuje się pięć typów linii:

Linia

Gruba

Cienka

ciągła

kreskowa

punktowa

falista

Rodzaj linii

Zastosowanie

Linia ciągła gruba

- widoczne krawędzie i wyraźne zarysy

przedmiotów w widokach i przekrojach,
- linie obramowania arkusza,
- zewnętrzny zarys tabliczki
rysunkowej,

- krótkie kreski oznaczające końce
płaszczyzny przekroju.

Linia ciągła cienka

- linie wymiarowe,
- pomocnicze linie wymiarowe,
- kreskowanie przekrojów.

Linia punktowa

cienka

- osie symetrii,

- ślady płaszczyzn symetrii.

Linia kreskowa
cienka

- niewidoczne krawędzie i zarysy
przedmiotów.

Linia falista cienka - linie urwania i przerwania

przedmiotów

- linie ograniczające przekroje
cząstkowe

1.4 Kolor w rysunku
technicznym



Tradycyjny rysunek techniczny używał wyłącznie

koloru czarnego lub ciemnoszarego (ołówkowego).



Współczesne systemy

komputerowego wspomagania projektowania

w

połączeniu z nowoczesnymi drukarkami i

ploterami pozwalają używać koloru.



Ze względu jednak na trudności w powielaniu

rysunków kolorowych, częściej używa się różnych

stopni szarości.



Kolor oraz stopnie szarości znacznie polepszają

wartości prezentacyjne rysunku technicznego

oraz zwiększają jego czytelność.

1.5 Pismo techniczne



Znormalizowane pismo łacińskie,
zwykle pochyłe.



W dobie komputerowego
wspomagania projektowania
umiejętność kreślenia pisma
technicznego straciła na znaczeniu.
Systemy CAD dostarczają całej gamy
krojów pisma.

1.6 Rozmieszczanie rzutów
(widoków) na arkuszu



W większości przypadków obiekty
obrazowane przez rysunek techniczny
maszynowy mają skomplikowane
kształty i wymagają pokazania ich z
różnych kierunków.



Służy do tego rzutowanie prostokątne.

Rysunek poniżej pokazuje plan i cztery rzuty
elementu pokazanego obok w widoku
izometrycznym.



Widok izometryczny

Sposób rzutowania obiektu w
konwencji polskiej



System rzutowania stosowany w
praktyce polskiej odbiega od na
przykład amerykańskiego, który
pokazuje nie "cień", jak w konwencji
polskiej, lecz "odbicie" obiektu.

1.7 Przekroje



W celu pokazania szczegółów

elementów bardzo często obok

widoków pokazuje się przekroje.



Przekrój przedstawia wewnętrzną

budowę elementu lub zespołu.



Przekrój uzyskuje się przecinając

element wyobrażoną płaszczyzną lub

szeregiem połączonych ze sobą

płaszczyzn.



Płaszczyznę lub płaszczyzny przekroju

pokazuje się na rysunku widoku lub

innym przekroju zaznaczając brzegi

płaszczyzn grubymi liniami.



Najbardziej zewnętrzne brzegi

oznacza się wielkimi literami,

poczynając od A, które są

odsyłaczami do odpowiedniego

przekroju.

Przekrój i detal



Strzałka obok litery oznacza kierunek,
z którego przekrój się ogląda.



Przekrój może być umieszczony na
tym samym lub oddzielnym arkuszu
papieru co widok.



Elementy przecięte kreskuje się
stosując odpowiednie kreskowanie w
zależności od materiału, z którego
mają być wykonane.



Konwencjonalnie nie przecina się (w
przekroju pokazuje jako widok) takich
elementów jak: śruby, wały, wpusty
itp.

Dla elementów osiowo symetrycznych często
stosuje się półprzekroje, gdzie połowa elementu
pokazana jest w widoku, połowa w przekroju.

Półprzekrój

1.8 Detale



W wielu przypadkach konieczne jest

pokazanie fragmentu elementu lub

urządzenia w innej podziałce niż reszta

rysunku, np. w celu uwypuklenia pewnych

szczegółów, które gubią się w ogólnym

rysunku.



Obszar powiększony oznacza się okręgiem i

nazywa wielką literą, która identyfikuje

detal, który może być umieszczony na tym

samym lub innym arkuszu papieru. (zobacz

rysunek)

Detale

1.9 Wyrwania



Wyrwanie jest miejscowym
przekrojem pokazywanym w widoku.



Granicę wyrwania oznacza się linią
falistą lub zygzakowatą.



Wyrwany materiał kreskuje się jak
przekrój.

Przykład wyrwania

1.10 Kreskowania



Do kreskowania elementów w
przekrojach i wyrwaniach stosuje się
różne style w celu pokazania rodzaju
materiału użytego do wykonania
elementu.



Rysunek poniżej pokazuje
przykładowe style kreskowań dla
różnych materiałów konstrukcyjnych.

style kreskowań

1.11 Przerwania



Długie elementy mogą być
przedstawiane na rysunkach
fragmentarycznie.



W tym celu stosuje się przerwania.

Przykłady przerwań

1.12 Wymiarowanie



Istotną częścią rysunku technicznego
jest wymiarowanie.



Jego celem jest dostarczenie pełnej
informacji na temat wielkości
elementu i jego poszczególnych
części.



Istnieje wiele szczegółowych zasad
wymiarowania, które mają na celu
zapewnienie przejrzystej, spójnej i
zupełnej informacji.



Wymiaruje się wielkości liniowe,
kątowe, promienie, średnice,
zbieżności itd.

Rysunek poniżej pokazuje ten sam element (wałek)
zwymiarowany przy użyciu dwóch różnych stylów
(łańcucha wymiarowego i wymiarowania do linii bazowej).



Należy zauważyć, że jeden wymiar
pozostawiony jest zawsze jako
wynikowy, w którym mają skumulować
się ewentualne niedokładności
wykonania.



Linie wymiarowe, jeśli to tylko możliwe,
nie powinne przecinać się nawzajem.



Należy także unikać przecinania nimi
krawędzi wymiarowanego obiektu.

1.13 Stopnie uproszczenia



Rysunek techniczny jest pewną formą
idealizacji rzeczywistości.



Proces tej idealizacji nazywa się
uproszczeniem.



W rysunku maszynowym stosuje się
rysunek dokładny i trzy stopnie
uproszczenia.

Na rysunku poniżej pokazano upraszczanie
na przykładzie śruby.
I, II i III stopień uproszczenia.

1.14 Rodzaje rysunków



W rysunku technicznym maszynowym
wyróżnia się dwa podstawowe typy
rysunków:

- Rysunek złożeniowy 
- Rysunek wykonawczy 

Rysunek złożeniowy 



rysunek całej maszyny, urządzenia,
zespołu lub podzespołu ze wszystkimi
elementami w jego skład wchodzącymi.



Zwykle przedstawia pewną ilość
widoków, przekrojów i detali.



Może mieścić się na jednym arkuszu, lub
zajmować ich większą ilość.



Na rysunku złożeniowym umieszcza się
tylko podstawowe, gabarytowe wymiary.

Rysunek złożeniowy



Wszystkie elementy urządzenia muszą być
zidentyfikowane i opisane w tabeli.



Przy opisie elementu typowego odsyła się
do katalogu lub odpowiedniej normy.



Dla elementów nietypowych odsyła się do
odpowiedniego rysunku wykonawczego.



Na rysunku złożeniowym podaje się
wszystkie instrukcje montażowe.



Oznacza się też wszystkie pasowania.

Rysunek wykonawczy 



rysunek jednego elementu z
uwzględnieniem wszystkich wymaganych
przekrojów i detali (mogą być
umieszczone na oddzielnym arkuszu).



Element na rysunku wykonawczym musi
być zwymiarowany w możliwie
najpełniejszy sposób.

Rysunek wykonawczy



Jeśli tylko jest to potrzebne, podaje się na
rysunku wykonawczym informacje na temat
tolerancji, sposobu wykańczania
powierzchni i obróbki cieplnej elementu.



Na rysunku podaje się także informację o
materiale, z którego ma być wykonany oraz
przybliżoną masę i moment bezwładności
gdy to jest wymagane.

1.15 Rysunek techniczny
odręczny



Rysunek odręczny wykonany zgodnie z
regułami rysunku technicznego.