Marek Garbicz, Edward Golachowski

Elementarne modele makroekonomiczne

Oficyna Wydawnicza SGH , Warszawa 2006

Rok akad.
2008/2009

Literatura

Edward Golachowski

Katedra Teorii Systemów Ekonomicznych

ul. Wiśniowa 41, pok. 81

tel. (022) 564 86 99

e-mail :

edgol@sgh.waw.pl

Notatki do

przedmiotu

MAKROEKONOMIA

Niniejsze „Notatki ...” mają pomóc w opanowaniu
przedmiotu

MAKROEKONOMIA II dzięki umożliwieniu koncentracji

podczas wykładów na słuchaniu i myśleniu ( a nie na
notowaniu )

oraz dzięki ułatwieniu samodzielnego powtarzania
materiału.

„Notatki ...” są wyciągiem z wykładów, zawierają
głównie definicje, formuły oraz analizy automatycznego
równoważenia gospodarki rynkowej i jej reakcji na
politykę ekonomiczną.

Zastosowana w „Notatkach ...” animacja ułatwia
zrozumienie omawianych zagadnień - jak na wykładach,
szkice graficzne powstają stopniowo i równie stopniowo
są komentowane.

W „Notatkach”... są też przykładowe pytania
egzaminacyjne do każdego tematu.

Tytuły wykładów

( autorskie ujęcie przedmiotu )

1. Modele sektorowe

2. Modelowanie IS - LM

3. Model rynku towarowego

i rynku pieniężnego

4. Analiza gospodarki według

modelu IS - LM

5. Analiza skuteczności polityki

ekonomicznej

6. Rynek obrotów z zagranicą

8. Rynek pracy – część I

9. Rynek pracy – część II

10. Kompleksowy model

krótkookresowej równowagi

makroekonomicznej

11. Cykl koniunkturalny

12. Teorie wzrostu

gospodarczego

7. Model gospodarki
otwartej

- analizy

1. Wstęp do modelu prostego

Schemat ruchu okrężnego wiąże trzy niezbędne w

analizach makroekonomicznych kategorie :

popyt – produkcja – dochód

Popyt (AD)

Produkcja (AS)

Dochód (Y)

Wniosek I :

Y = AD = AS

- produkcja podlega sprzedaży i tworzy dochody

właścicieli firm

czyli gospodarstw domowych .

Ruch okrężny:

- plany wydatkowania dochodów, tworzone przez ich

właścicieli

czyli gospodarstwa domowe, określają popyt ;

- popyt zgłoszony do producentów wywołuje

produkcję ;

ad. Wykład I – Modele sektorowe

W schemacie ruchu okrężnego są odroczenia
( opóźnienia reakcji ) typu A , B i C .

Typ A – pomiędzy otrzymaniem dochodu a jego

wydaniem
Chodzi przede wszystkim o podział dochodu Y na

popyt aktualny ( popyt konsumpcyjny C )

i popyt odroczony ( oszczędności S ).

Decyzja o takim podziale dochodu wynika z

przezorności gospodarstw domowych.

Wniosek II :

Y = C + S

Typ B – pomiędzy popytem a produkcją

Chodzi o czas wytworzenia produkcji jako
odpowiedzi na zgłoszony popyt
konsumpcyjny oraz o
zaspokojenie potrzeb produkcyjnych.

Producenci określają podaż na cele konsumpcyjne

i na cele produkcyjne / inwestycyjne I .

Wniosek III : AS = C + I

Typ C – pomiędzy podażą a dochodem

Chodzi o czas realizacji ( sprzedaży ) produkcji.
Najczęściej zakłada się wysoką sprawność

handlu i płatności, a więc
minimalizację odroczenia typu C .

Z dotychczasowych

wniosków :

I. AD = AS = Y
II.

Y = C + S

III. AS = C + I

mamy rezultat dotyczący warunku równowagi :

C + S = C + I ,

S = I lub I = S

Model dwusektorowy

Model trzysektorowy ( rozszerzenie o sektor rządowy
Rz )

2. Schematy

3. Funkcje w modelach

= C + S,

Y = C + S ,
czyli Y

= C + S

3 sektory

2 sektory

1. Dochód dyspozycyjny

czyli Y

= Y – T + TR

2. Funkcja konsumpcji

C = C + c Y

C = C + c (Y – T + TR)

3. Funkcja oszczędności

S = Y

– C

czyli S = - C + s Y

czyli

S = - C + s (Y – T + TR)

S = Y

– C

I = I

( dotyczy tylko prywatnych
inwestycji )

5. Funkcja popytu rządowego

G = G

4. Funkcja inwestycji

I = I

6. Funkcja transferów

TR = TR

7. Funkcja podatków

T = t Y

2 sektory

3 sektory

Przedstawione równania wyznaczają produkcję

w stanie równowagi, tj. Y

3 - sekt.

1 - c

(C + I )

1 – c (1- t)

(C + I + G + c TR)

2 - sekt.

( tj. możliwości państwowej regulacji
gospodarki )

- na skłonność do konsumpcji c państwo nie ma

wpływu bezpośredniego

( również na skłonność do oszczędzania s = 1 –

c ) ;

Trzy grupy instrumentów rządowej polityki

gospodarczej :

- podatki, zamówienia rządowe, transfery.

1 – c (1- t)

(C + I + G + c TR)

- na stopę podatkową t ma wpływ decydujący,
według formuły wzrost podatków zmniejsza

mnożnik ;

- na części składowe popytu autonomicznego A
wpływ państwa jest zróżnicowany :

- na C i I tylko pośredni ;

- na G i TR bezpośredni ( sterowanie popytem ).

4. Wykorzystanie modelu 3-sektorowego

5. Model czterosektorowy

( - rozszerzenie o sektor wymiany z zagranicą

tj. otoczenie zewnętrzne Oz ;

Import

Eksport

- z założenia tylko sektor F ma związki z Oz )

Eksport to strumień obcego popytu płynący do naszych
firm, import - strumień popytu naszych firm płynący za
granicę.

Nowe funkcje w modelu :

8. Funkcja eksportu :

Exp

Exp = Exp

- pozostała część importu ma charakter zmienny,
zależy od wielkości produkcji Y ;

- przyjmijmy tu pojęcie skłonności do importu

( m ) :

 Imp

 Y

niech m =

- część importu ma charakter autonomiczny,

9. Funkcja importu :

to Imp ;

Import zmienny = m Y

Imp = Imp + m Y

Ogółem funkcja importu
:

Imp + m Y

Imp

m Y

Imp

Exp

Imp

Exp,
Imp

10. Funkcja obrotów z zagranicą :
X = Exp – Imp

= Exp – Imp – m Y

Jeżeli Y

 Y

czyli zgłoszony popyt jest mniejszy

lub większy od produkcji, to zrównoważenie nastąpi

dzięki zmianie produkcji ( tj. decyduje popyt ) .

Produkcja w stanie równowagi
:

1 – c ( 1 – t ) + m

( C + I + G + c TR + Exp - Imp )

6. Możliwości regulacji państwowej

( firmy prywatne mogą

jednak być
przez rząd zachęcane

lub zniechęcane ) ;

- Exp jest autonomiczny

- rząd jako właściciel firm sektora publicznego ma
również
pewien wpływ bezpośredni na ich obroty
zagraniczne ;

- Imp jest autonomiczny

czyli m = m

( ale zachęty i hamulce są możliwe ) ;

to główny instrument regulacji

państwowej
( złożony z wielu szczegółowych
narzędzi )

zależy od technologicznie koniecznej

importochłonności m

( stabilnej w okresie krótkim ) ;

oraz od rządowych regulacji administracyjnych m

( np. cła, nakazy i zakazy )

- import zmienny ( m Y ) uwarunkowany jest
technologicznie
i administracyjnie :

Podsumowanie 1 - zależność produkcja / popyt w
modelach
sektorowych ( ujęcie graficzne )

= C + I

E II

III

= C + I + G

= C + I + G + X

E III

E IV

III

Jeśli Y

 Y

, w gospodarce zostają uruchomione

odpowiednie działania zmieniające produkcję - decyduje
wielkość popytu !



= , tj. kolejne osłabienie efektu

mnożnikowego o import ( tzn. ucieczkę części popytu za granicę ).

1 – c (1- t ) + m



III

= , tj. dalsze osłabienie efektu mnożnikowego

1 – c (1 – t)

jako skutek konieczności płacenia podatków ;

EIV

1 – c ( 1 – t ) + m

( C + I + G + c TR + Exp - Imp )

- 

= = , tj. wpływ wzrostu dochodu na wzrost

produkcji osłabiony jest przez oszczędzanie części dochodu;

1 - c

Podsumowanie 2 - przegląd mnożników popytowych



Pytania :
1. Wyznacz wielkość produkcji w stanie równowagi

( oblicz Y

)

wg. modelu 2-sektorowego / 3-sektorowego / 4-

sektorowego.

2. Przeprowadź analizę ( także graficzną ) dojścia

gospodarki

do równowagi z sytuacji, w której Y

< Y

( lub Y

)

w modelu 2-sektorowym / 3-sektorowym / 4-

sektorowym.

3. Omów postać i działanie mnożnika popytowego w

modelach

sektorowych – dlaczego mnożnik ulega osłabieniu po

rozszerzeniu modelu o trzeci i czwarty sektor ?
4.

Przedstaw

wszystkie

możliwości

regulowania

gospodarki

przez państwo zgodne z założeniami modelu 3-

sektorowego/

4-sektorowego.

ad. Wykład II – Modelowanie IS - LM

1. Przedmiot

Równowaga makroekonomiczna w okresie krótkim:

- na rynku towarowym ( IS ) z podziałem na

konsumpcyjny ( C ) i inwestycyjny ( I ) ;

- na rynku obrotów z zagranicą ( BP ) z

podziałem

na obroty towarowe ( BH ) i kapitałowe ( BK ) ;

- na rynku pieniężnym ( LM ) - obroty

pomiędzy
agregatami M a B ;

- na rynku pracy ( SR ) ;

- związki pomiędzy równowagami różnych rynków.

a) - analiza stanu równowagi i jego warunków ;
b) - analiza automatycznego procesu równoważenia
( gdy P  E, to P  E ) ;

c) - polityka stabilizacyjna ( gdy P  E, to E  P ) ;

d) - szczególne cele polityki ( gdy P

= E

 P

= E

gdzie p - stan pożądany ).

Rodzaje problemów :

2. Miejsce modelu IS - LM w

makroekonomii

Pojawił się w roku 1937 ( J. R. Hicks – Nobel 1972 )

jako rozwinięcie i sformalizowanie myśli J. M. Keynesa.

Ewolucja modelu ciągle trwa, a współczesny neo-

keynesizm należy do głównego nurtu rozwoju

makroekonomii.

Co było przed Keynesem ?

Klasyczna koncepcja równowagi makroekonomicznej ujęta

w prawie rynków Say’a :

- podaż i popyt muszą być równe, bo każda podaż kreuje

własny popyt ;

- wymiana jest praktycznie naturalna, a pieniądz to

„techniczny” pośrednik.

- gospodarka wytwarza tyle, ile może ( tj. pełne wykorzystanie

zdolności produkcyjnych ), a popyt zależy od cen.

cena

ilość

AS (= max.)

Niech AD < 0

Obniżenie popytu
doprowadziło do

spadku ceny,
produkcja nie
uległa zmianie.

Popyt

Podaż

wg. Say’a

( razem ) Klasyczny model równowagi

Obniżenie popytu doprowadziło do obniżenia podaży,
a cena pozostała bez zmiany.

Po takiej krytyce Keynes odrzucił rozumowanie
klasyczne.

W czasach Keynesa ( i współcześnie ) większość cen i

płac jest administrowana, ich ruchy są kontrolowane
( rola monopoli, ZZ i państwa ).

Przy tych ograniczeniach rozwiązanie klasyczne nie

działa.

ceny = const. !

3. Założenia modelowania IS - LM

a) meta – założenia ( Keynesowskie )
- gospodarka rynkowa jest niestabilna, podlega

wstrząsom, reaguje na bodźce

ale
najważniejsze to
„zwierzęce” instynkty inwestorów

( „stadne”
decyzje,
irracjonalne mody, fale optymizmu i pesymizmu ) ;

- gospodarka rynkowa może samoczynnie się
zrównoważyć,

to jednak wymaga czasu i przynosi koszty
społeczne ;

- polityka ekonomiczna państwa jest konieczna ;

- reakcje ( dostosowania ) mają charakter ilościowy,

a nie cenowy ( jak w ekonomii klasycznej ) .

- ale dąży do stabilności,
równowagi ;
- przyczyny wstrząsów są różne,

założenia oczywiste ( we współczesnej Polsce

niezbędne )

- grę ekonomiczną toczy wielu uczestników, decyzje

ekonomiczne są podejmowane przez licznych

producentów i konsumentów, istnieje konkurencja ;

- państwo też jest aktorem ekonomicznym, działa

regulując całość gospodarki oraz jako właściciel firm

sektora publicznego ;

- gospodarka jest mieszana ;
- istnieje nowoczesna i rozwinięta infrastruktura służąca

gospodarowaniu ( techniczna, instytucjonalna, prawna,

informacyjna oraz społeczna ) ;

- brak zjawisk nadzwyczajnych ( np. ekonomicznych,

społecznych, politycznych ) ;

Gospodarka z założenia jest rynkowa, rozwinięta,

zdrowa.

c) założenia idealizacyjne

( kierunki modelowego uproszczenia rzeczywistości )

- istnieją rezerwy wszystkich czynników produkcji,
można nimi manipulować ;
- dzięki rezerwom podaż elastycznie podąża za popytem
( keynesowskie czyli popytowe regulowanie gospodarki );

- rozpatrujemy wyłącznie okres krótki, w którym decyzje

dotyczą wykorzystania zasobów, a nie ich kształtowania ;

- dochody budżetu państwa to tylko

podatki,

- ceny są stabilne, a gospodarka jest zamknięta .

wydatki

to tylko
zamówienia państwowe ( uproszczenie - brak
transferów, uwzględniamy tzw. opodatkowanie

netto ) ;

d) założenia analityczne ( cząstkowe )

Takie założenia są przyjmowane i uchylane stosownie

do logiki analiz, dotyczą np. :

- stanu wyjściowego ( równowaga lub jej brak –

nadmiar czy niedobór, na którym z badanych

rynków ) ;

- siły, treści i charakteru impulsu ( wstrząsu )

zewnętrznego

lub wewnętrznego, zmieniającego stan wyjściowy i /

lub

warunki funkcjonowania któregokolwiek z rynków ;

- kolejności analiz rynków ;

- przebiegu krzywych równowagi ( położenie, kąt nachylenia ) ;

- rodzaju i kierunku zastosowanej polityki ekonomicznej.

Pytania :

1. Omów specyfikę keynesowskiego podejścia do
gospodarki i jej modelowania.
2. Dlaczego wniosków wynikających z keynesowskich

analiz

modelowych nie można bezpośrednio stosować

współczesnych państw o rozwiniętej, zamożnej
i ustabilizowanej gospodarce rynkowej / do

dzisiejszej gospodarki polskiej ?

Część I - Model rynku towarowego

Równowaga rynku AD = AS = Y

Trzy części popytu AD = C + I + G

- konsumpcja: C = C + c Y (1 – t )

I = I
 i

gdzie – wrażliwość inwestorów
na zmianę stopy procentowej
( = const., > O )

- inwestycje:

- popyt rządowy

G =
G

ad. Wykład III – Model rynku towarowego

i rynku pieniężnego

( z założenia
brak transferów ! )

1. Wyprowadzenie funkcji równowagi

formuła krzywej IS :

z równań Y = AD oraz AD = C + I
+ G ) po podstawieniu powyższych
3 funkcji
otrzymujemy :

i = - Y

A 1

___ ____





 = / tj. 

III

/

1 – c (1 – t)

gdzie : A = C + I + G

oraz

2. Analiza krzywej IS

Przypadek

obniżenia stopy procentowej

( przeciwna interpretacja i skutki, równowaga w E

Przykład - skutki

wzrostu i do i

- podrożenie kredytu
inwestycyjnego, więc
rezygnacja z najmniej
opłacalnych projektów
;

- obniżenie popytu inwestycyjnego,
więc również obniżenie produkcji
dóbr inwestycyjnych ;

- obniżenie ich sprzedaży i dochodów pracowników
zatrudnionych w tej sferze ;

- obniżenie ich popytu konsumpcyjnego i obniżenie
produkcji dóbr konsumpcyjnych ; równowaga w E

a) zmiany położenia punktu E na IS

b) zmiany położenia krzywej
IS

i = - Y

A 1

___ ____





To autonomiczna decyzja rządu o obniżeniu

lub podwyższeniu zamówień publicznych.

Zgodnie z formułą IS zależą od zmian A i  ,
gdzie A = C + I + G .

C = const. , I = const. ,  = const.
można zmienić G = G !

Natomiast

ekspansja fiskalna

( tj.  G > 0 )

zwiększa produkcję i

przesuwa krzywą IS

równolegle w prawo

Restrykcja fiskalna przesuwa krzywą IS równolegle w lewo.

Niech  G < 0 ( obniżenie zamówień rządowych,
tj. restrykcja fiskalna )

Nowy punkt równowagi ma współrzędne ( i

, Y

) .

Skutkiem jest zmniejszenie Y bez zmian i .

Nowy punkt równowagi ma współrzędne ( i

, Y

) .

Po obniżce popytu
zmniejszy się produkcja.

Po wzroście

popytu

wzrośnie

też produkcja.

c) zmiany kąta nachylenia IS

Zgodnie z formułą IS kąt jej nachylenia zależy od
 i , gdzie 1

. .

1 - c ( 1 - t )



i = - Y

A 1

___ ____





 = const., c = const. Gdy t np. wzrośnie, to mnożnik

obniży się, tj. krzywa IS zbliży się do pionu ( IS

(t > 0)

(t <0)

Gdy t obniży się,
krzywa IS zbliży się

do poziomu
( IS

Część II - Model rynku pieniężnego

Równowaga rynku : popyt na pieniądz = podaży pieniądza

- funkcja popytu na pieniądz

Popyt transakcyjny ( L

) zależy od wielkości produkcji Y

i od szybkości obiegu pieniądza V, tu ujętej poprzez k

= k

Popyt spekulacyjny ( L

) zależy

od :

- poziomu stopy procentowej i ( reakcja

przeciwna ) ;

- wrażliwości posiadaczy pieniądza na zmiany stopy
procentowej, tj. współczynnika  (  = const., > 0 ) .

= - 

Łącznie L = L

czyli L = k Y -  i

1. Wyprowadzenie funkcji równowagi

- funkcja podaży pieniądza
Autonomiczna decyzja państwa ( BC ),tj. M = M.
Podaż musi odpowiadać bieżącym warunkom, tzn. konieczna

korekta poprzez wskaźnik zmian poziomu cen ( P

) :

M =

- formuła krzywej LM ( z równania L = M otrzymujemy ) :

i = Y -

k 1
M

 

Równowaga na rynku pieniężnym

2. Analiza krzywej LM
a)

zmiany położenia punktu E na LM

Przykład - skutki

wzrostu

produkcji do Y

- produkcja rośnie, rośnie
więc popyt na pieniądz
( popyt transakcyjny ) ;

- przy danej podaży M
wzrost popytu wywoła
wzrost „ceny
pieniądza” ( tj.
stopy procentowej ) .

Oznacza to, że np.

ucieczka

od lokat zmusi banki

podniesienia ich

atrakcyjności.

Przypadek

obniżenia produkcji

( przeciwna interpretacja i skutki, równowaga w E

b) zmiany położenia krzywej LM

Zgodnie z formułą przesunięcia
LM zależą od zmian  , P

i M

 = const. i P

const.

Niech M < 0 ( tj. restrykcja

monetarna ) .

Mniejsza podaż pieniądza oznacza ( przy stałej stopie

procentowej ) możliwość obsługi mniejszej liczby

transakcji czyli realizacji mniejszej produkcji
- skutkiem restrykcji monetarnej jest więc obniżenie

produkcji.

i = Y -

k 1
M

 

Zmienić można tylko
M , to decyzja BC .

Restrykcja monetarna zmniejsza produkcję i przesuwa

krzywą LM równolegle w lewo.

Nowy punkt równowagi ma współrzędne ( i

, Y

) .

Natomiast

ekspansja monetarna

( tj.  M > 0 )

prowadzi do zwiększenia produkcji ( większa ilość
pieniądza może obsłużyć większą produkcję ) i

przesuwa

krzywą LM równolegle w prawo

( punkt E

c) zmiany kąta nachylenia LM

Zgodnie z formułą LM kąt nachylenia zależy od k i .

Może zmieniać się wielkość k . Nie jest to

instrument polityki ekonomicznej.
Jest oczywiste, że obniżenie k zbliży krzywą LM

do poziomu, zaś zwiększenie k - do pionu.

Wiemy, że z założenia  = const.

(k< 0)

(k > 0)

i = Y -

k 1
M

 

Pytania :

1. Wyprowadź algebraicznie i przedstaw interpretację

graficzną funkcji równowagi na rynku towarowym /

na rynku pieniężnym.

2. Przedstaw ( wraz z interpretacją graficzną )

podstawową

analizę krzywej równowagi ( zmienność punktu E )
na rynku towarowym / na rynku pieniężnym.
3. Wyjaśnij, dlaczego na wyizolowanym rynku

towarowym

zależność między poziomem stopy procentowej a
wielkością produkcji jest negatywna ( wzrost jednej

łączy

się z obniżeniem drugiej ), a na wyizolowanym

rynku

pieniężnym – jest pozytywna.

1. Model IS - LM

Oba rynki są związane, zmiana na jednym z rynków

prowadzi do zmian na drugim.

Równowaga jest tylko wtedy, gdy równocześnie I = S i L = M .

W punkcie E stopa procentowa określona na

rynku pieniężnym tak zbilansuje zamierzone

oszczędności i inwestycje, że

wytworzona zostanie produkcja, której sprzedaż

wywoła popyt na pieniądz równy jego podaży.

ad. Wykład IV – Analiza gospodarki

według modelu IS - LM

2. Automatyczne równoważenie obu rynków

sytuacja wyjściowa

Punkty P oznaczające brak
równowagi mogą leżeć
w czterech różnych
obszarach

Omówimy sytuację 3,

tj. równoczesny niedobór pieniądza i nadmiar

produkcji

czyli „ przegrzanie koniunktury”.

( w każdym z nich inny
jest charakter
nierównowagi ).

b) dostosowania rozpoczęte od rynku towarowego

- punkt P jest ponad krzywą IS ,

- czyli produkcja jest nadmierna wobec popytu ;

- decyduje popyt, więc produkcja musi obniżyć się do Y

;

- na rynku pieniężnym nastąpiła poprawa sytuacji,
gdyż zmniejszenie produkcji zredukowało niedobór
pieniądza ( punkt E

jest bliżej krzywej LM niż

punkt P ) ;

- ale rynek pieniężny jest nadal niezrównoważony !
( E

nie leży na LM ) ;

- musi wzrosnąć stopa procentowa , a to spowoduje
obniżenie produkcji - oba ruchy ujęte razem ( dla
uproszczenia ) oznaczać będą przesunięcie E

do E ;

- dalsze obniżanie produkcji zlikwiduje niedobór
pieniądza czyli zahamuje wzrostową tendencję stopy
procentowej.

W praktyce gospodarczej nastąpił ruch P → E

→ E

Ostateczne skutki :
- obniżenie produkcji ( z Y

do Y

) ;

- wzrost stopy procentowej ( z i

do i

) ;

- stabilna równowaga w E .

c) dostosowania rozpoczęte od rynku pieniężnego

- punkt P jest poniżej krzywej LM ,
mamy więc niedobór pieniądza ;

- stopa procentowa w tej sytuacji musi wzrosnąć
( aż do spotkania z krzywą LM ) ;

- na rynku towarowym jest nadal nadmiar podaży ;

- ale wzrost stopy procentowej spowoduje obniżenie
popytu inwestycyjnego, a w konsekwencji też
produkcji ;

- w miarę obniżania produkcji będzie obniżać się
popyt na pieniądz oraz jego „cena” ( stopa
procentowa ) ; oba ruchy razem
oznaczać będą przesunięcie E

do E ;

- spadkowa tendencja produkcji zostanie zahamowana
przez obniżającą się stopę procentową.

W praktyce gospodarczej nastąpił ruch P → E

→ E

Ostateczne skutki :

- wzrost stopy procentowej ( z i

do i

) ;

- obniżenie produkcji ( z Y

do Y

) ;

- stabilna równowaga w E .

d) dostosowania równoczesne

Dojdzie do przekroczenia linii LM ( punkt R ), do

sytuacji nierównowagi o innym charakterze, która

uruchomi inne ruchy dostosowawcze.

Potem nastąpi przekroczenie IS ( punkt T ) – i dalsze

ruchy.

Lecz amplituda wahań będzie się ciągle zmniejszać,

kolejne ruchy dostosowawcze będą coraz słabsze.

W końcu rynki ustabilizują się w punkcie E .

( początek w P ; ruch równoczesny na obu rynkach

czyli wzdłuż wypadkowej, tj. P R )

3. Polityka ekonomiczna państwa

a) uwagi wstępne

to trzeba uwzględnić :

- oba rodzaje polityki ( fiskalną i monetarną ) ;

- oba kierunki zmian ( ekspansję i restrykcję ).

Stąd cztery poniższe warianty polityki.

Ponieważ punkty P ( stan praktyki ) i P

( stan

pożądany ) mogą leżeć w różnych obszarach

i wymagać
odmiennych
kierunków
i narzędzi
działań
polityki
ekonomicznej,

b) ekspansywna polityka fiskalna

Przy produkcji równej Y

na rynku pieniężnym pojawi się

niedobór pieniądza.

Wywoła to wzrost jego ceny czyli stopy
procentowej, po którym nastąpi obniżenie

do Y

Ostateczne skutki
ekspansji fiskalnej :

wzrost produkcji

;

wzrost stopy %

Gdy G > 0 , to rośnie popyt, wzrośnie też produkcja.

To „efekt wypychania”

( gruba czarna strzałka ),

tj. wzrost wydatków rządowych podnosząc stopę

procentową zmniejszy prywatne inwestycje

( „wypchnie” je z rynku ) .

c) restrykcyjna polityka fiskalna

Przy produkcji
zmniejszonej ( do
Y

) nadmiar pieniądza

spowoduje obniżenie
stopy procentowej
To przeciwieństwo
efektu
wypychania

( efekt

„wpychania” ? )

: miejsce

zmniejszonych zamówień
rządowych zajmują
przedsiębiorcy prywatni.

Ostateczne skutki
restrykcji fiskalnej :
-

obniżenie produkcji

;

obniżenie stopy %

i „niechciany”
wzrost produkcji ( do Y

) .

Gdy G < 0 , to obniżający się

popyt

pociągnie za sobą spadek

produkcji.

d) ekspansywna polityka monetarna

Wzrastająca produkcja
zwiększy popyt na
pieniądz
i podniesie poziom
stopy procentowej
( punkt E

= Y

a po spadku stopy procentowej wzrośnie produkcja.

Ostateczne skutki
ekspansji monetarnej :

obniżenie stopy %

;

wzrost produkcji

Gdy M > 0 ( tj. LM w prawo ),

to obniży się „cena” pieniądza,

Ostateczny skutek restrykcji monetarnej to

podniesienie stopy procentowej

obniżenie

produkcji

e) restrykcyjna polityka monetarna

Obniżenie podaży pieniądza (  M < 0 ) przesuwając LM

spowoduje wzrost jego „ceny”,

a to wpłynie na obniżenie produkcji,

co zmniejszy
transakcyjny popyt na pieniądz i przyniesie spadek i .

Współcześnie w GR politykę fiskalną stosuje rząd,

a politykę monetarną bank centralny.

Niekoniecznie rozumieją potrzeby społeczeństwa

i gospodarki w ten sam sposób !

Żaden z przypadków polityki MIX nie jest wykluczony.

polityka fiskalna

lit

restrykcyjna

ekspansywna

- wzrost stopy
procentowej

- wzrost/spadek produkcji

- spadek produkcji

- wzrost/spadek stopy

procentowej

- wzrost produkcji

- spadek/wzrost stopy
procentowej

- spadek stopy
procentowej

f) polityka mieszana - policy
mix

- spadek/ wzrost produkcji

Pytania :

1. Przeprowadź analizę automatycznego procesu
równoważenia w gospodarce zamkniętej o stałych

cenach.

Rozpocznij analizę od rynku towarowego / od rynku
pieniężnego. Jako punkt wyjścia przyjmij położenie

zgodne z sytuacją 1 / 2 / 3 / 4 ( por. slajd 44 ).
2. Jaką politykę ekonomiczną ( fiskalną i monetarną )
powinno zastosować państwo, by pomóc w

zrównoważeniu

gospodarki zamkniętej o stałych cenach, w której
nierównowaga ma charakter zgodny z sytuacją 1 /

2 / 3 / 4

( por. slajd 44 ).
3. Wyjaśnij skutki gospodarcze (tj. zmiany stopy

procentowej

i produkcji ) różnych przypadków policy mix
( por. slajd 53 ).

ad. Wykład V

- Analiza

skuteczności

polityki ekonomicznej

Polityka ekonomiczna jest skuteczna, jeśli prowadzi do

oczekiwanych przez jej autora zmian produkcji,

tj. do :

- obniżenia produkcji po restrykcji fiskalnej /
monetarnej ;

- wzrostu produkcji po ekspansji fiskalnej /

monetarnej.

Miarą skuteczności polityki jest zmiana

produkcji .

Przy danej



G lub



M polityka jest tym

bardziej

skuteczna, im większa jest



Y .

1. Skuteczność a współzależność

polityki fiskalnej i monetarnej

Politykę fiskalną uprawia rząd,
a politykę monetarną bank centralny

( BC ).

Między nimi może być wiele różnic :
- inny horyzont czasowy ;
- inne pojmowanie potrzeb gospodarki ;
- często inna opcja polityczno-ekonomiczna

( np. sprawa poglądów o roli sektora publicznego,
wysokości podatków, wielkości budżetu ) ;

- a także inny cel podstawowy ( walka z bezrobociem

czy z inflacją ? ).

Przykład : restrykcja fiskalna zmierzająca do obniżenia

produkcji przez zmniejszenie popytu G

Po restrykcji fiskalnej krzywa IS
przesuwa się w lewo, do IS

produkcja obniża się do Y

Ale nadmiar pieniądza w
E

obniży stopę

procentową i
spowoduje pewien wzrost
produkcji, niepożądany.

Ostatecznie produkcja obniży się z Y

do Y

- restrykcja fiskalna jest skuteczna.

Ale w punkcie E

była bardziej skuteczna, gdyż Y

Pogorszenie skuteczności nastąpiło jako efekt
nadmiaru pieniądza w punkcie E

- a tu BC może coś

zmienić !

a) zgodność, współpraca

To przykład

monetarnego wspomagania polityki

fiskalnej

, podnoszącego jej skuteczność :

gospodarka zatrzyma się w E

nie dojdzie do E

o większej produkcji.

Jeśli BC współpracuje z rządem, powinien nie dopuścić
do obniżki stopy procentowej, a więc zmniejszyć
nadwyżkę

podaży

pieniądza, która wystąpiła w E

Oznacza to zastosowaną
w odpowiednim
momencie restrykcję
monetarną, tj.
przesunięcie LM

lewo do LM

Jeśli BC współpracuje z rządem, powinien nie dopuścić
do obniżki stopy procentowej, a więc zmniejszyć
nadwyżkę

podaży

pieniądza, która wystąpiła w E

Oznacza to zastosowaną
w odpowiednim
momencie restrykcję
monetarną, tj.
przesunięcie LM

lewo do LM

To przykład

monetarnego wspomagania polityki fiskalnej

podnoszącego jej skuteczność :

gospodarka zatrzyma się w E

nie dojdzie do E

o większej produkcji.

Ekspansja fiskalna przesunie
krzywą IS

w prawo do IS

produkcja wzrośnie z Y

Niedobór pieniądza w E

podniesie stopę procentową,
nastąpi znany
efekt wypychania,
produkcja obniży się do Y

Skutek ekspansji fiskalnej

to wzrost produkcji

z Y

do Y

b) bankowe przeciwdziałanie polityce rządu

Przykład: rząd chcąc ożywić produkcję stosuje ekspansję

fiskalną, ale bank inaczej ocenia stan gospodarki i inny

kierunek polityki gospodarczej uważa za niezbędny !

Jeżeli jednak bank uzna rządową próbę ożywienia

produkcji za szkodliwą dla gospodarki, za
niesłuszną -

może ją skontrować !

W odpowiednim momencie po

ekspansji fiskalnej

bank może zastosować

restrykcję monetarną

a więc przesunąć LM

w lewo do LM

Gospodarka

znajdzie się w E

wyjściowe Y

mimo

ekspansji fiskalnej

nie ulegnie

zmianie !

Po kontrze

banku

skuteczność polityki

rządu

okazała się zerowa.

Produkcyjne skutki polityki rządowej mogą więc zostać

zredukowane przez bank
- w naszym przykładzie zniwelowane do
zera !

Może też być odwrotnie – to rząd może redukować

skuteczność polityki banku centralnego.

Skuteczność polityki ekonomicznej zależy

od współpracy bądź konfliktu

pomiędzy autorami pociągnięć

fiskalnych i monetarnych.

a) zmiany w modelu
Wszystkie dotychczasowe analizy prowadzone były przy

założeniu : ceny = const.

Teraz usuwamy to ważne założenie.
W praktyce gospodarczej mamy raczej do czynienia

z powszechnym ruchem cen w górę,

tj. z inflacją – i tylko to uwzględnimy .

Inflacja to obniżenie realnej wartości pieniądza ( LM ! )
oraz obniżenie dochodu i popytu realnego ( IS ! ) .
Zmieni się więc położenie obu krzywych

równowagi .

2. Wpływ inflacji na skuteczność polityki
ekonomicznej

Zmniejsza się popyt realny, więc

w lewo !

Zmniejsza się realna podaż pieniądza, więc

też w

lewo !

Inflacja

zmniejsza

realną

produkcję !

przykład ekspansji fiskalnej

Ekspansja fiskalna przesunie krzywą IS

w prawo do

Ekspansja jest skuteczna, produkcja rośnie do Y

,
równowaga w E

Ale inflacja przesunie obie krzywe w
lewo !

Teraz punktem równowagi jest E

. Produkcja powróciła

do Y

ekspansja fiskalna okazała się zupełnie nieskuteczna.

Przyrost popytu G wpłynie na dalszy wzrost cen - a nie produkcji.

- w naszym przykładzie do zera !

Inflacja może więc zredukować produkcyjne skutki
ekspansji fiskalnej

c) przykład ekspansji monetarnej

Ekspansja monetarna przesunie LM

w prawo do

produkcja osiągnie Y

, skuteczność O.K !

Ale inflacja przesunie obie krzywe w lewo !

Teraz punktem równowagi jest E

Produkcja powróciła do Y

ekspansja monetarna okazała się zupełnie
nieskuteczna.

Inflacja redukuje również produkcyjne skutki ekspansji

monetarnej
- w naszym przykładzie do zera !

Wzrost podaży pieniądza nie przyniósł wzrostu produkcji,
lecz wyłącznie wzrost cen.

a) zmiany kąta nachylenia IS
Zgodnie z formułą IS zależą one od parametru 

( wrażliwość inwestorów ) i od poziomu t
( stopa podatkowa, składnik mnożnika  ) .

3. Kąt nachylenia krzywych równowagi a skuteczność

Wpływ stopy t na nachylenie IS był już omówiony

przy analizie krzywej IS .

Tam zakładaliśmy, że



= const.

Co i dlaczego się zdarzy, gdy



ulegnie zmianie ?

i = - Y

A 1

___ ____





gdzie.

 =

1 - c ( 1 - t )

gdzie :

Nie jest to instrument w ręku państwa, lecz

rezultat oceny sytuacji gospodarczej przez

licznych inwestorów .

Gdy  rośnie -

rośnie wrażliwość inwestorów

na zmiany stopy procentowej.

Wysoka wartość



oznacza, że każde drgnięcie stopy

procentowej odbija się wyraźnie na popycie
inwestycyjnym.

Z formuły IS wynika, że im większa



tym krzywa IS bliższa

jest poziomu.

Gdy  maleje

, to krzywa IS zbliża się do pionu.

Oznacza to sytuację, w której nawet duże ruchy stopy

procentowej mają mały wpływ na popyt inwestycyjny.
O inwestycjach decydują więc czynniki inne niż koszt
kredytu.

Gdy  = 0

, krzywa IS staje się pionowa.

Taka skrajność to zerwanie zależności :

zmiany monetarne nie wpływają na rynek towarowy

b) zmiany kąta nachylenia LM

Zgodnie z formułą LM zależą one od :

- parametru

( odwrotność szybkości obiegu pieniądza

) ;

- parametru



( wrażliwość popytu pieniężnego na

zmianę stopy procentowej, inaczej „wrażliwość

spekulantów” ) .

i = Y -

k 1 M

  P

Wpływ zmian wartości

na nachylenie LM był już

zbadany przy analizie krzywej LM.

Co i dlaczego się zdarzy, gdy



ulegnie zmianie ?

Rząd nie reguluje

 ,

jej wysokość zależy :

- od ocen stanu i perspektyw gospodarki przez

prywatnych posiadaczy aktywów finansowych,

- od ich skłonności do ryzyka,
- od ich zaufania do lokat i obligacji ...

Gdy  rośnie

, to poziom stopy procentowej decyduje

o lokatach i zakupach obligacji, zaufanie do

banków i emitentów obligacji jest duże ( ludzie

wolą spekulować, niż trzymać gotówkę ).

Wysoka wartość



oznacza, że każde drgnięcie stopy

procentowej odbija się wyraźnie na popycie na

pieniądz.

Z formuły LM wynika, że im wyższa



tym krzywa LM

bliższa jest poziomu.

Obniżanie 

oznacza, że poziom stopy procentowej

coraz słabiej wpływa na lokaty i zakupy obligacji.

Preferencja płynności jest wysoka

( ludzie wolą gotówkę od lokat ).

Im niższa



, tym krzywa LM bliższa jest

pionu.

Gdy  = 0

, krzywa LM jest

pionowa.

To zerwanie zależności pomiędzy popytem na pieniądz

a wysokością stopy procentowej.

c) skrajności

Przypadek I

–

pionowa IS , pozioma LM

jest

maksymalnie skuteczna

każde przesunięcie IS oznacza zmianę produkcji ;

jest

absolutnie nieskuteczna

( nie da się przesunąć LM w lewo lub w prawo ! )

- polityka monetarna

Polityka fiskalna : im bardziej stroma krzywa IS , tym
większa
skuteczność polityki fiskalnej ( przy każdej krzywej
LM ).

- polityka fiskalna

Przypadek II

–

pozioma IS , pionowa LM

jest

absolutnie

nieskuteczna

;

jest

maksymalnie skuteczna

każde przesunięcie LM
to zmiany produkcji.

polityka fiskalna

polityka monetarna

Polityka monetarna : im bardziej stroma krzywa LM
,
tym większa skuteczność polityki
monetarnej
( przy każdej krzywej IS ).

d) tzw. pułapka płynności

Polityka fiskalna jest
maksymalnie skuteczna,
każda zmiana IS
to zmiana produkcji,
brak efektu wypychania
( stopa procentowa
nie ulega zmianie ) .

Ekspansja monetarna nie daje efektu, dodatkowe
pieniądze społeczeństwo zatrzyma w postaci gotówki
( stąd „pułapka” ) .

tj. typowa IS , pozioma LM

Gospodarkę reguluje wyłącznie popyt na

towary,

manipulowanie podażą pieniądza nie jest

skuteczne

– to ekstremalny przypadek

keynesowski.

e) przypadek klasyczny

tj. typowa IS , pionowa LM

Polityka fiskalna prowadzi do zmian stopy procentowej,
a nie do zmian produkcji –
jest nieskuteczna ( maksymalny efekt wypychania ) .

e) przypadek klasyczny

tj. typowa IS , pionowa LM

Polityka fiskalna prowadzi do zmian stopy procentowej,
a nie do zmian produkcji –
jest nieskuteczna ( maksymalny efekt wypychania ) .

Polityka monetarna jest
maksymalnie
skuteczna.

Produkcję reguluje
pieniądz, a nie popyt
na towary – to
podejście monetarystów.

Pytania :

1. Jaką politykę monetarną powinien zastosować bank
centralny chcąc pomóc ( - chcąc przeciwdziałać )

akcji

rządu, zamierzającego poprzez ekspansję fiskalną
( - restrykcję fiskalną ) doprowadzić do ożywienia

produkcji

( - do obniżenia produkcji ) ? Przedstaw

interpretację

i analizę ( też graficzną ) obu pociągnięć i ich
ostatecznych skutków.
2. Jaką politykę fiskalną powinien zastosować rząd

chcąc

pomóc ( - chcąc przeciwdziałać ) akcji banku

centralnego,

zamierzającego poprzez ekspansję monetarną
( - restrykcję monetarną ) doprowadzić do

ożywienia

produkcji ( - do obniżenia produkcji ) ?

Przedstaw interpretację i analizę ( też graficzną )
obu pociągnięć i ich ostatecznych skutków.

3. Omów wpływ inflacji na skuteczność polityki

ekonomicznej
w gospodarce zamkniętej na przykładzie ekspansji
( - restrykcji ) fiskalnej ( - monetarnej ).
Przedstaw też odpowiednie szkice graficzne.
4. Jakim zmianom ulega skuteczność polityki fiskalnej
( - polityki monetarnej ) w gospodarce zamkniętej o

stałych
cenach, gdy krzywa IS ( - krzywa LM ) zmienia kąt
nachylenia od poziomu ku pionowi ?
Przedstaw też odpowiednie szkice graficzne.
5. Porównaj przypadek keynesowski ( „pułapka

płynności” )
z przypadkiem klasycznym ( por. slajdy 73 - 75 ).

ad. Wykład VI – Rynek obrotów z zagranicą

1. Wyprowadzenie krzywej BP

Saldo obrotów bieżących :

X = Exp – Imp –

m Y

Saldo obrotów kapitałowych : R = a ( i – i’ )

gdzie : a - wrażliwość ruchów kapitałowych na

zmiany
stopy procentowej ( a > 0 )

i’ - przeciętna światowa stopa
procentowa

- krótkookresowo a oraz i’ = const.).

nadwyżka BP

deficyt BP

___ ___

Exp – Imp

i = Y - + i’
a

BP = X + R = 0

więc :

2. Analiza krzywej BP
a)

zmiany położenia punktu E na BP

Przykładowa sytuacja :
– obniżenie stopy procentowej ;

- czyli ucieczka obcych kapitałów, więc deficyt BP

;

- wyrównanie przez obroty bieżące czyli obniżenie importu ;

- obniżenie importu zmniejszy krajową produkcję ;

- równowaga w E

A po podwyższeniu stopy
i ...

b) zmiany położenia krzywej BP

Zależą od zmian wyrazów wolnych w funkcji BP .

Ale eksport i import są autonomiczne, zaś i’ oraz a są

stałe.
Czy BP jest nieruchoma ?
W naszych analizach – w zasadzie tak, bo niezmienny
krótkookresowo jest volumen autonomicznych

obrotów
z zagranicą.
Ale może zmienić się ich wartość, nawet w okresie

krótkim,
jeżeli dopuścimy zmienność kursu walutowego
- wtedy krzywa BP zmieni położenie.

___ ___

Exp – Imp

i = Y - + i’
a

Kurs walutowy to cena jednostki waluty obcej wyrażona

w walucie krajowej.

Na przykład 1 USD = 2,5 PLN

Jest to tzw. notowanie proste.

Przy notowaniu prostym wzrost kursu ( tj. wzrost ceny )

oznacza osłabienie waluty krajowej
( np. 1 USD = 4 PLN ) .

Wtedy za ten sam volumen obrotów autonomicznych

mamy więcej złotówek, następuje ruch BP w prawo.

Przy spadku kursu
( tj. wzmocnieniu waluty
krajowej ) – ruch BP w lewo.

Zależą od m i od a , ale a = const.
Wielkość m ( mobilność ) zależy

od ograniczeń
technologicznych ( m

)

i od ograniczeń administracyjnych ( m

) .

m = m

+ m

Wielkość m

jest w krótkim okresie stała .

Wielkością m

państwo może manipulować.

c) zmiany kąta nachylenia BP

___ ___

Exp – Imp

i = Y - + i’
a

Wzrost mobilności ( tj. rozluźnienie ograniczeń

administracyjnych ) zbliża BP do poziomu – krzywa
BP

Obniżenie mobilności – BP do pionu ( krzywa BP

) .

Z założeń i analizy wynika jednak, że :
- nie są instrumentami : m

, a , i’ ,

___ ____
a także Exp oraz Imp ;

- instrumentem może być kurs walutowy

( jeśli regulowany przez państwo ) ;

- zmianie ulega wtedy wartość obrotów autonomicznych

i równolegle przesuwa się krzywa BP ;

- instrumentem jest m

– ale tu ważna reakcja partnerów

( retorsje za protekcjonizm ).

3. Instrumenty polityki ekonomicznej

W formule BP występują różne wielkości – potencjalne
narzędzia polityki .

4. Współzależność 3 rynków

przykład napływu obcych

kapitałów :

- po wymianie na pieniądz

krajowy oznacza to wzrost

podaży pieniądza, a więc

obniżenie stopy procentowej

( rynek pieniężny ) ,

- czyli wzrost produkcji

( rynek towarowy ) ,

- a więc wzrost importu

( rynek obrotów z

zagranicą ) .

Zmiany obrotów z zagranicą wpływają na pozostałe

rynki - towarowy i pieniężny.

Przykłady :

Obroty kapitałowe -

Obroty bieżące -
przykład obniżenia eksportu :
- to spadek popytu ogólnego,
a więc spadek produkcji
( rynek towarowy ) ,
- czyli spadek popytu na
pieniądz i obniżenie stopy
procentowej
( rynek pieniężny ) ,
- czyli ucieczka obcych

kapitałów

( rynek obrotów z zagranicą ) .

W obu przykładach zaczynamy od BP, przechodzimy

na IS ( lub LM ), potem na LM ( lub IS )

- a powrót do BP następuje od drugiej

strony !

Wszystkie trzy rynki są powiązane, trzeba je rozpatrywać łącznie.
Do modelu IS – LM dodajemy krzywą BP.

To model IS - LM - BP ,

zwany modelem Fleminga - Mundella ( Nobel 1999 ),

wprowadzony do światowej ekonomii w latach 60-tych.

Gospodarka otwarta jest w równowadze tylko wtedy,

gdy równocześnie są zrównoważone 3 rynki.

Pytania :
1. Omów wyprowadzenie i podstawową analizę
( zmienność położenia punktu E ) krzywej

równowagi

na rynku obrotów z zagranicą.
Przedstaw odpowiednie szkice graficzne.
2. Omów podstawowe instrumenty polityki

ekonomicznej,

jakie ma do dyspozycji państwo ( rząd i bank

centralny )

na rynku obrotów z zagranicą. Przedstaw graficzną
interpretację skutków działania tych instrumentów.

1. Automatyczne równoważenie gospodarki
otwartej

założenia :

- ogólne dla IS – LM ( okres krótki, ceny stałe,

produkcja elastycznie podąża za popytem ) ;

- specyficzne dla BP ( kraj mały, kurs walutowy stały,

mobilność obrotów stała, eksport i import
autonomiczny również stałe ) .

Część I - Gospodarka o sztywnym kursie walutowym

Interpretacja ekonomiczna : analiza dostosowania
rynku towarowego i pieniężnego do stanu rynku obrotów
z zagranicą.
Interpretacja graficzna : krzywa BP nieruchoma
( brak prze-sunięć, brak zmiany kąta nachylenia ), inne
krzywe zmienne.

ad. Wykład VII – Model gospodarki
otwartej

- analizy

Założenia cząstkowe ( analityczne ) :

- stany nierównowagi gospodarki otwartej mogą być różne

( kombinacje 3 możliwych stanów na 3 rynkach )

– analiza dotyczyć będzie tylko 3 wybranych sytuacji ;

- zaczynamy od nierównowagi dotyczącej wyłącznie BP ;

będzie to sytuacja 1 – nadwyżka BP,

a potem sytuacja 2 – deficyt BP ;

- a następnie przejdziemy do sytuacji 3 –

nierównowaga na wszystkich trzech rynkach .

b) sytuacja 1

(symbolicznie : I = S , L = M , BP



0 , BP > 0 )

Skutki dostosowań automatycznych :

- istniejąca w P

nadwyżka BP stworzy presję na

obniżenie kursu walutowego, a ten ma pozostać stały
( z założenia ) ;

- broniąc kursu walutowego system bankowy skupi obce pieniądze

( część tej nadwyżki ), a to spowoduje wypływ pieniądza
krajowego na rynek ;

- otrzymamy ekspansję monetarną ( wymuszoną ! )

i krzywa LM przesunie się w prawo ;

- wtedy obniżeniu ulegnie stopa procentowa ;

- a to spowoduje serię znanych skutków,

w wyniku których wzrośnie produkcja.

W punkcie E otrzymamy

stabilną równowagę gospodarki otwartej.

jest rezultatem trzech

dostosowań rynkowych :

1 - wymiany części nadwyżki walutowej na pieniądz

krajowy ;

Zniwelowanie nadwyżki BP

2 - odpływu części obcych kapitałów ze względu na
obniżkę
stopy procentowej ;

3 - wzrostu wydatków na import spowodowanego
wzrostem
produkcji.

c) sytuacja 2( symbolicznie : I = S, L = M, BP



0, BP

< 0 )

Skutki dostosowań automatycznych :

- brak obcych walut stworzy presję na wzrost kursu,
który z założenia ma być niezmienny ;

- system bankowy broniąc kursu musi sprzedać obce
waluty, a to spowoduje obniżenie ilości pieniądza
krajowego na rynku ;

- otrzymamy restrykcję monetarną ( wymuszoną

! ) i krzywa LM przesunie się w lewo ;

- stopa procentowa zostanie podwyższona ;

- a to po serii znanych skutków przyniesie obniżenie

produkcji.

W punkcie E gospodarka otwarta zostanie zrównoważona.

Zniwelowanie deficytu BP jest rezultatem trzech

dostosowań rynkowych :

- sprzedaż obcych walut za pieniądz krajowy ;
- napływ obcych kapitałów wobec wzrostu stopy

procentowej ;

- ograniczenie wydatków na import ze względu na

obniżenie

produkcji.

Rezultaty ostateczne
to obniżenie produkcji i wzrost stopy procentowej - a więc
„ochłodzenie” gospodarki, oczywisty skutek

ujemnego BP .

sytuacja 3 ( symbolicznie : I



S , L



M , BP



0 )

Jest wiele możliwości takiej sytuacji :

- na rynku towarowym nadmiar towarów ;
- na rynku pieniężnym niedobór pieniądza ;
- na rynku obrotów z zagranicą nadwyżka.

Przy nadwyżce BP

: stany 1 – 4 ,

a stany 5 - 8 przy deficycie BP .

Przykładowa interpretacja stanu 3 :

•

Nierównowaga w P oznacza :
- niedobór towarów ;
- niedobór pieniądza ;
- nadwyżkę BP .

Gospodarka „wewnętrzna” jest zagrożona kryzysem,

nadzieja w dobrym stanie BP .

Do analizy
wybrany stan 4

- punkt P

„poza krzywymi”

Kolejność analizy ruchów dostosowawczych może być

dowolna

- i tak w praktyce są to ruchy równoczesne !

Załóżmy jednak następujący przebieg tej analizy :

najpierw rynek towarowy,

potem rynek pieniężny,

potem rynek obrotów z zagranicą

i powrót na pozostałe rynki.

1 - w punkcie P jest niedobór towarów,

musi wzrosnąć produkcja, umożliwia to założenie
o elastycznym podążaniu produkcji za popytem ;

. E

2 - interpretacja punktu E

- stan trzech rynków ;

3 - wzrost niedoboru pieniądza oznacza potrzebę
wzrostu stopy procentowej ( podaż pieniądza nie
ulegnie zmianie ! ) ;

4 - a w konsekwencji obniży się produkcja ;

5 - interpretacja punktu E

- stan trzech rynków ;

6 - nadwyżka BP w punkcie E

to znana już

sytuacja prowadząca do skupu walut obcych i wzrostu
podaży pieniądza krajowego ( BC broni kursu ! ) ;

7 - co przesunie krzywą LM w prawo ( wymuszona
ekspansja monetarna ) ;

8 - wobec dodatkowej podaży pieniądza obniży się
stopa procentowa ;

9 - a w konsekwencji nastąpi wzrost produkcji

10 - i gospodarka znajdzie się w punkcie E

Podsumowanie zmian stanu BP od punktu P do E

- co z importem ?
- co z obcymi kapitałami ?

•

Zgodnie z naszą analizą po przejściu P  E

 E



w gospodarce nastąpi ostatecznie :

- wzrost produkcji i równowaga IS ;
- wzrost podaży pieniądza oraz wzrost stopy

procentowej
i równowaga LM ;

- zanik nadwyżki BP i równowaga BP .

Dobry stan BP pozwolił na zrównoważenie

gospodarki.

Kraj mały dostosował swoją gospodarkę do

stanu BP

- automatycznie, bez inicjatywy państwa !

( interwencja BC była wymuszona obroną

kursu ).

2. Polityka ekonomiczna w gospodarce
otwartej

Założenia :
- pozostają ogólne dotyczące IS – LM ( tj.: okres krótki,

ceny stałe, produkcja elastycznie podąża za
popytem ) ;

- pozostają specyficzne dotyczące BP ( tj.: kraj mały,

kurs walutowy stały, mobilność obrotów stała, eksport
i import autonomiczny również stałe ) .

- założenia analityczne :
- w punkcie wyjściowym jest równowaga trzech

rynków ;
- ale według zgodnej oceny rządu i banku
centralnego

poziom produkcji jest za wysoki, grozi kryzysem .

Trzeba zastosować politykę restrykcyjną,

żeby „ochłodzić” gospodarkę .

100

a) restrykcja fiskalna

Punkt wyjścia
równowaga

1 - restrykcja fiskalna oznacza zmniejszenie

popytu rządowego (  G < 0 ) ;

2 – krzywa IS

przesuwa się w lewo do IS

następuje obniżenie produkcji ;

3 - interpretacja punktu E

- stan trzech rynków ;

4 - nadmiar pieniądza w punkcie E

spowoduje obniżkę

stopy procentowej, co wywoła wzrost produkcji ;

5 - interpretacja punktu E

- stan trzech rynków ;

6 - deficyt BP w punkcie E

spowoduje

sprzedaż walut obcych przez system bankowy,
zmniejszy się podaż pieniądza krajowego ;

7 - przesunie się więc krzywa LM

do LM

( w lewo - jak przy restrykcji monetarnej ) ;

8 - wobec obniżenia podaży pieniądza krajowego
wzrośnie stopa procentowa ;

9 - a w konsekwencji nastąpi zmniejszenie produkcji

Podsumowanie zmian stanu BP od punktu E

do E

- co z importem ?
- co z obcymi kapitałami ?

10 - i gospodarka znajdzie się w punkcie E

101

Wyniki analizy mówią, że po przejściu E

 E

w gospodarce nastąpi ostatecznie :

- obniżenie produkcji ;

- obniżenie stopy procentowej ;

- stabilna równowaga w E

Polityka fiskalna w gospodarce otwartej jest

skuteczna,

restrykcja doprowadziła do pożądanego przez rząd

obniżenia produkcji

- przy stabilnym kursie

walutowym !

102

b) restrykcja monetarna

1 - restrykcja monetarna to zmniejszenie podaży

pieniądza ( M < 0 ) ;

2 - krzywa LM

przesuwa się do LM

(w lewo),

następuje wzrost stopy procentowej i obniża się
produkcja ;

3 - interpretacja punktu E

- stan trzech rynków ;

4 - jak dotąd restrykcja monetarna jest skuteczna

( obniżyła się produkcja ) , ale w E

mamy

nadwyżkę BP ;

5 – broniąc kursu bank skupi nadwyżki

walutowe, nastąpi wypływ

pieniądza krajowego na rynek ;

6 - przesunie to krzywą LM

w prawo ( wymuszona

ekspansja monetarna ) ;

7 - nastąpi obniżenie stopy procentowej ;

8 - oraz wzrost produkcji ;

9 - gospodarka znajdzie się ponownie w punkcie E

!!!

Polityka monetarna w gospodarce otwartej okazała

się nieskuteczna, po restrykcji produkcja nie uległa
zmianie.

103

Obrona stabilności kursu walutowego spowodowała,

że po świadomej restrykcji nastąpiła wymuszona
ekspansja.

Przykład to skrajność - skuteczność została zredukowana

do zera !

Wniosek ogólny powinien mówić, że obrona kursu

walutowego obniża skuteczność polityki monetarnej

- niekoniecznie do zera.

Natomiast płynny kurs walutowy zmieni

skuteczność polityki monetarnej, a także polityki

fiskalnej.

104

Wzrost kursu nie tylko zmieni wartość eksportu i

importu, lecz również wpłynie na ich rozmiary.

1. Skutki zmian kursu walutowego

Po wzroście kursu eksport staje się tańszy dla zagranicznych
nabywców. Rośnie więc popyt eksportowy. Import staje się
droższy dla krajowych nabywców - obniża się popyt importowy.
Po obu takich zmianach rośnie nadwyżka X, czyli rośnie popyt
ogólny - krzywa IS przesuwa się w prawo !

Na rynku pieniężnym wzrost kursu zachęci posiadaczy obcych
walut do ich sprzedaży. Do systemu bankowego wpłyną obce
pieniądze, a wypłynie pieniądz krajowy. Zwiększy się podaż
pieniądza ( jak przy ekspansji monetarnej ), a więc krzywa LM
również przesunie się w prawo !

Część II - Równowaga w gospodarce

otwartej

- świat płynnego kursu

walutowego

Z analiz linii BP wiemy, że zmiany kursu walutowego

przesuwają ją równolegle w lewo lub w prawo. A linie IS i

LM ?

105

Jednak tylko krótkookresowe, ponieważ :

ceny krajowe ulegną zmianie ( wzrosną po zmianie kursu

walutowego, stosownie do podrożenia tzw. wsadu importowego)

- na zmiany naszego HZ zareagują partnerzy zagraniczni.

Wzrost kursu przemieści trzy związane krzywe w

prawo .

to ożywienie gospodarcze ( wzrost produkcji i obniżka
stopy procentowej ) .

Skutki wzrostu kursu walutowego ( tj. osłabienia waluty krajowej )

106

Natomiast obniżka kursu

przesunie trzy związane krzywe w lewo.

107

Stabilny kurs walutowy ma wiele zalet – zarówno wewnątrz

gospodarki, jak i w jej stosunkach z zagranicą.

Jego utrzymanie może być ważne dla gospodarki.
Skuteczność polityki monetarnej w warunkach sztywnego

kursu można podnieść, jeśli bank przeprowadzi
specyficzną operację na „otwartym rynku”.

2. Zanim nastąpi zmiana kursu

W warunkach sztywnego kursu walutowego polityka
fiskalna
była skuteczna, natomiast polityka monetarna
okazała się
nieskuteczna – lub mało skuteczna, ponieważ
obrona
kursu prowadziła do zmian podaży pieniądza,
wymuszonych i przeciwnie skierowanych.

108

restrykcja monetarna doprowadziła

do obniżenia produkcji i do wzrostu stopy
procentowej ;

- obniżył się więc import, a także napłynęły obce kapitały ;
- pojawiła się więc nadwyżka BP, a wraz z nią presja na

zmianę kursu walutowego ;

- broniąc stabilności kursu bank musiał skupić tę nadwyżkę ;
- wpuszczona do obiegu dodatkowa podaż pieniądza

krajowego podziałała jak ekspansja monetarna
i zredukowała skuteczność uprzedniej restrykcji .

Ale bank może zatrzymać pieniądz krajowy

sprzedając atrakcyjne elementy agregatu B
( np. wysoko oprocentowane bony skarbowe )

i nie dopuścić do wzrostu podaży pieniądza !
To polityka sterylizacji, krótkookresowo podnosząca

skuteczność polityki monetarnej.

Przykład :

109

3. Polityka monetarna przy płynnym kursie
- na przykładzie restrykcji

Restrykcja przesunie krzywą LM w lewo, podniesie

stopę procentową i obniży produkcję do Y

Przy płynnym kursie walutowym nadwyżka BP

doprowadzi do wzmocnienia waluty krajowej
i cały układ trzech powiązanych krzywych przesunie
się w lewo ( jak wiemy z poprzednich analiz ) .

Powstanie jednak nadwyżka BP ( punkt E

) .

Jeśli BC broniąc stabilności kursu walutowego skupi
nadwyżkę, nastąpi wypływ pieniądza krajowego i
krzywa LM przesunie się w prawo redukując
skuteczność restrykcji monetarnej.

Równowaga ustali się w punkcie E

a produkcja obniży się do Y

Zmienny kurs walutowy zwiększa
skuteczność

polityki monetarnej.

Ostatecznym efektem restrykcji monetarnej będzie
przesunięcie

do E

110

4. Uwaga o mobilności obrotów z zagranicą

Ekspansja monetarna prowadzi do wzrostu produkcji i spadku

stopy procentowej.

Skutkiem jest deficyt BP ,
obie przyczyny ( tj. wzrost wydatków na import i ucieczka

obcych kapitałów ) działają zgodnie zwiększając deficyt
BP .

Działanie obu przyczyn zmiany stanu BP jest

przeciwnie skierowane

- jaki więc będzie skutek
ostateczny ?

Ekspansja fiskalna prowadzi do wzrostu produkcji i

wzrostu stopy
procentowej.
Wzrost wydatków na import prowadzi do deficytu BP ,
zaś napływ obcych kapitałów do nadwyżki BP !

111

Przy różnokierunkowym działaniu tych przyczyn

o stanie BP zadecyduje mobilność ( wielkość m ) .

Po ekspansji fiskalnej

otrzymujemy deficyt BP,

a więc wzrost kosztów

importu okazał się
większy od napływu
obcych kapitałów.

Po ekspansji fiskalnej
otrzymujemy nadwyżkę BP,

a więc napływ obcych

kapitałów okazał się większy
od wzrostu kosztów
importu.

a) niskie m
( BP bliska pionu )

b) wysokie m
( BP bliska poziomu )

112

5. Polityka fiskalna

a) restrykcja fiskalna przy wysokiej mobilności

Restrykcja fiskalna ( G < 0 ) przesunie IS w lewo do IS

Restrykcja jest skuteczna, produkcja obniża się do Y

Ale w E

jest deficyt BP, wzrośnie więc kurs walutowy,

co przesunie trzy powiązane krzywe w prawo !

Równowaga ustali się w E

, przy produkcji Y

Ostatecznym skutkiem będzie obniżenie produkcji tylko do Y

Przy wysokiej mobilności płynny kurs
obniża skuteczność polityki fiskalnej !

113

b) restrykcja fiskalna przy niskiej mobilności

Restrykcja fiskalna ( G < 0 ) przesunie IS w lewo do IS

Restrykcja jest skuteczna, produkcja obniża się do Y

Ale w E

jest nadwyżka BP, obniży się więc kurs walutowy,

co przesunie trzy powiązane krzywe w lewo !

Równowaga ustali się w E

, przy produkcji Y

Ostatecznym skutkiem będzie obniżenie produkcji aż do Y

Przy niskiej mobilności płynny kurs

podnosi skuteczność polityki fiskalnej

Uwaga ! Nietypowe położenie krzywej BP !

114

Pytania :
1. Omów przebieg dostosowań automatycznych,
przywracających równowagę w gospodarce

otwartej

o stałych cenach i sztywnym kursie walutowym
– jako punkt wyjścia przyjmij sytuację 1
( - 2 ; - 3 ; - 4 ; - 5 ; - 6 ; - 7 ; - 8 ) ( por. slajd

94 ).

Przedstaw też graficzną interpretację analizy.
2. Omów ( i przedstaw graficznie ) skutki polityki

ekspansji

( - restrykcji ) fiskalnej ( - monetarnej ) w

gospodarce

otwartej o stałych cenach i sztywnym kursie

walutowym.

Jak zmieni się skuteczność tej polityki, gdy

wprowadzimy

założenie o jednorazowym niewielkim szoku

inflacyjnym ?

115

3. Omów i przedstaw graficznie skutki, jakie nastąpią
na rynku towarowym ( - na rynku pieniężnym ;
- na rynku obrotów z zagranicą ;
- na trzech powiązanych rynkach )
w wyniku wzrostu ( - obniżenia ) kursu walutowego.
4. Porównaj ( też graficznie ) skuteczność polityki

ekspansji

( - restrykcji ) fiskalnej ( - monetarnej ) w

gospodarce

zamkniętej i w gospodarce otwartej o stałym
( - o płynnym ) kursie walutowym i o wysokiej
( - niskiej ) mobilności wymiany międzynarodowej.
Jak zmieni się skuteczność tej polityki, gdy

wprowadzimy

założenie o niewielkim szoku inflacyjnym ?

116

ad. Wykład VIII – Rynek pracy
( część I )

Włączenie rynku pracy do modelu IS – LM – BP
następuje poprzez krótkookresową funkcję produkcji

Y = f ( N ,
K )

1. Cechy rynku pracy

- uwarunkowania pozaekonomiczne ;

- segmentacja rynku pracy ;

- ograniczona mobilność ;

- ograniczona konkurencja ;

- skłonność do monopolizacji.

117

a) funkcja popytu na
pracę :

W = P

/ N

W
P

gdzie MP

to krańcowy produkt pracy

Niech g (N

) oznacza funkcję

ujmującą indywidualne czynniki
określające podaż pracy.
Podaż pracy ustabilizuje się,
gdy krańcowa g (N

) wyrówna się

z płacą realną, tj. W / P

Stąd W = P

g (N

)

b) funkcja podaży pracy :

W
P

2. Model rynku pracy

118

c) równowaga rynku pracy

Popyt równy podaży ( N

= N

) , czyli po

uproszczeniu

) = g (N

)

Krótkookresowa stabilizacja rynku pracy następuje,
- gdy poziom płac jest opłacalny dla przedsiębiorców

i akceptowany przez pracowników ;

- gdy „przykrość” pracy zrówna się z przyjemnością

konsumpcji

oraz - co ważne dla IS - LM – gdy powstająca dzięki

pracy produkcja zrównoważy rynek towarowy .

Przesunięcia
krzywej podaży
- przykłady

Przesunięcia
krzywej popytu
- przykłady

Elementy analizy
:

Ruch na krzywych N

i N

zależy od poziomu płac.

W
P

119

3. Nierównowaga na rynku pracy

Dwa kierunki :

- za duża podaż, niedobór miejsc pracy
-

za duży popyt, nadmiar miejsc pracy.

Największym problemem jest bezrobocie .

stopa bezrobocia =

bezrobotni

bezrobotni plus pracujący
czyli zasoby pracy

Poważne znaczenie mają definicje.

Bez ich jednoznaczności -

pole do nieporozumień

i różnorodnych manipulacji.

120

Bezrobotny nie pracuje, ale :
- jest do pracy zdolny ( odpowiedni wiek,

odpowiednie cechy fizyczne i psychiczne ) ;

- chce pracować, aktywnie poszukuje pracy ;
- gotowy jest do podjęcia każdej oferowanej pracy .
To są aspekty realne,
często dodaje się też aspekt prawny

( rejestracja w odpowiednim urzędzie pracy )

oraz aspekt finansowy ( pobieranie zasiłku dla

bezrobotnych ).

Konkretne ( w danym kraju i w danym czasie ) przyjęte

rozwiązania w tych trzech aspektach mogą być różnorodne,

prowadzą więc do innej definicji licznika stopy bezrobocia

( „właściwi” bezrobotni )

i jej mianownika ( zasoby pracy, tj. bezrobotni plus

pracujący )

- a inne definicje to inne wnioski o stopie bezrobocia !

Bezrobotny

121

- praca dorywcza ;

- pracujący młodociani i staruszkowie ;

- pracujący w rodzinnym gospodarstwie rolnym ;

- prywatni właściciele firm, zwłaszcza wielu firm ;

- praca w tzw. szarej strefie, praca nielegalna ;

- praca za granicą .

Pracujący- przykładowe problemy definicyjne :

122

W porównaniach międzynarodowych ( zgodnie z

zaleceniami Międzynarodowej Organizacji Pracy )

odchodzi się od lokalnych definicji i przepisów

- w Polsce to Badania Aktywności Ekonomicznej

Ludności ( BAEL ), prowadzone przez GUS .

Według BAEL :
- pracujący : w tygodniu poprzedzającym badanie

przepracował zarobkowo przynajmniej 1 godzinę,

niezależnie od statusu tej pracy ;

- bezrobotny : nie pracuje, ale aktywnie szuka pracy

zarobkowej ( niezależnie od wieku, zdrowia itp. ) ;

- pozostali : nie są zaliczani do zasobów pracy

( tj. do mianownika stopy bezrobocia ) .

Wyniki BAEL są różne od oficjalnych, ale :
- są porównywalne międzynarodowo,
- są realistyczne,
- są wolne od manipulacji politycznych.

123

Pytania :

1. Wyjaśnij, dlaczego i jakie specyficzne cechy posiada

rynek pracy w porównaniu do innych rynków

objętych

modelowaniem typu IS-LM ?

2. Przedstaw ( też graficznie ) wyprowadzenie

krzywych równowagi na rynku pracy.

124

ad. Wykład IX – Rynek pracy
( część II )

1. Płace a
bezrobocie

płace elastyczne

Pracujący to N

bezrobotni to ( N

- N

) .

Szukają tylko dobrej płacy. To bezrobocie dobrowolne.

Przyczyna – za wysokie żądania płacowe

Natomiast

wzrost

płac

to maksymalna podaż pracy.

Dlaczego nie
pracują ?

Bo warunkiem jest

obniżka płac

do W

prowadzi do wzrostu zatrudnienia aż do N

125

b) płace nieelastyczne ( za wysokie )
Przyczyny - np. siła ZZ, decyzje państwa o płacy
minimalnej

Poziom płac W

równoważy

rynek pracy, ale usztyw-
nienie nastąpiło przy W

Wtedy pracuje N

a chce pracować
N

Różnica ( N

- N

) to bezrobocie wymuszone :

bezrobotni są skłonni podjąć pracę przy tej płacy, ale
nie mogą znaleźć pracy.

Przyczyna bezrobocia : wygórowane
płace.

126

c) płace nieelastyczne ( za niskie )
Przyczyny - np. silni pracodawcy

Poziom płac W

równoważy rynek.

Pracuje N

pracowników.

Ale usztywnienie
nastąpiło przy W

A przedsiębiorcy chcą zatrudnić
N

Różnica ( N

– N

)

to nadwyżka miejsc
pracy,

z reguły krótkookresowa .

Przyczyna nierównowagi : zaniżone płace.

127

2. Podaż pracy a bezrobocie

a)ograniczenie podaży pracy
Przyczyna - np. jakakolwiek dyskryminacja.

Zmniejszenie podaży
pracy ( tj. N

w lewo )

Przy płacach W

chce pracować N

osób,

S 1

S 0

podnosi płace do
W

i ogranicza
zatrudnienie
do N

lecz pracuje tylko
N

Różnica ( N

– N

)

to bezrobocie wymuszone.

Przyczyna : j.w.

128

b) wzrost podaży pracy
( np. wyż demograficzny, skrócenie obowiązku szkolnego

czy wojskowego ).

Jeśli płace nie zmienią się, będzie bezrobocie

wymuszone równe ( N

- N

) .

Zwiększenie podaży pracy
przesuwa N

w prawo.

S 1

S 0

Jeśli płace obniżą się do
W

zatrudnienie wzrośnie do
N

Część dodatkowej podaży pracy uzyska zatrudnienie
i bezrobocie wyniesie ( N

- N

) .

Przyczyny : wzrost podaży +
usztyw-
nienie
płac.

129

3. Popyt na pracę a bezrobocie

a) obniżenie popytu na pracę (skutek spadku popytu na towary)

będzie bezrobocie wymuszone równe ( N

- N

) .

Obniżenie popytu przesuwa
krzywą N

w lewo.

Jeśli płace obniżą się
do W

to
zatrudnienie
spadnie do N

a bezrobocie
wyniesie ( N

- N

)

Przyczyny obniżenia zatrudnienia : recesja + sztywne
płace.

Jeśli płace nie ulegną obniżce,

130

wzrost popytu na pracę (po wzroście popytu na towary)

Wzrost popytu
przesuwa
krzywą N

w prawo.

Pracodawcy chcą wzrostu zatrudnienia do N

ale warunkiem jest wzrost płac do W

Dopóki nie spełnią tego warunku, będzie
nadwyżka miejsc pracy równa ( N

- N

) .

Przyczyna nierównowagi : ożywienie gospodarki.

131

Założenia :
- ZZ pełnią rolę przede wszystkim ekonomiczną ;
- ZZ działają w imieniu gospodarstw domowych
( tj. pracowników ) podczas negocjacji
dotyczących warunków pracy i płacy ;
- ZZ negocjują umowy zbiorowe i mają wpływ na
kształt ustawodawstwa związanego z
warunkami zatrudnienia ;
- w rezultacie określają pracę i płacę większości
zatrudnionych, a nie tylko swych członków ;
- pomimo różnic pomiędzy odmiennymi ZZ i ogólnie
niezbyt wysokiego poziomu
„uzwiązkowienia” w analizach makroekonomicznej roli
ZZ uprawnione jest więc założenie, że mamy do
czynienia z jednym ZZ obejmującym wszystkich
pracowników !

4. Związki zawodowe a bezrobocie

132

1 – ZZ powodują
wprowa-dzenie pakietu
dodatkowych świadczeń
pozapłacowych – motywy
i przykłady
2 – pracodawcy traktują
to jako wzrost kosztów
płac

3 – również dla
pracowników pakiet
oznacza wzrost „płac”
4 – w rezultacie krzywa
NS przesuwa się do N

5 – nowy punkt równowagi to E

6 – najsłabsi pracodawcy zwolnią pracowników

– pod groźbą bankructwa
7 – zatrudnienie obniży się do N

8 – pozornie „pro-pracownicza” akcja ZZ stworzy bezrobocie !

4. Związki zawodowe a bezrobocie

133

S 0

Zmniejszenie
podaży pracy
przesuwa N

lewo do N

S 1

i ogranicza
zatrudnienie do N

„Pro-społeczna” akcja ZZ spowodowała bezrobocie.

Inna „pro-społeczna” akcja ZZ to powodowanie
zapisów ustawowych określających minimum
kwalifikacyjne ( np. egzamin „korporacyjny” ),
warunkujące przyjęcie do pracy na konkretnym
stanowisku. Skutkiem makro-ekonomicznym jest
sztuczne ograniczenie podaży pracy .

134

S 1

S 2

S 0

Efekt A

- wzrost płac

oczekiwanyc

Efekt

-wzros

podaż

pracy

Skutki :

zmniejszenie

zatrudnienia ;

- wzrost

bezrobocia

przymusoweg

Łączne skutki to wzrost
bezrobocia.

5. Zasiłki dla bezrobotnych a bezrobocie

Podwyższenie zasiłków zwiększając atrakcyjność

bezrobocia podwyższa poziom płac, przy jakim bezrobotni

są skłonni podjąć pracę (efekt A), a także zachęca osoby

niepracujące do uzyskania statusu osoby bezrobotnej i

prawa do zasiłku (efekt B).

135

6. Podatki a bezrobocie

Do analizy wybieram tylko dwa rodzaje podatków :

- pierwsze płacone przez pracowników ( np.

dochodowe ) ;

- drugie płacone przez pracodawców ( np. „para-podatek”

ZUS ).

Analiza dotyczyć będzie zmian poziomu
bezrobocia, jakie nastąpią po
wprowadzeniu ( lub po podwyższeniu ) tych
podatków.

136

Podatek pierwszy przesuwa w górę krzywą N

, do N

Skutkiem jest zmniejszenie zatrudnienia do N

czyli bezrobocie równe N

- N

Podatek drugi zmniejszy popyt na pracę
i krzywa N

przesunie się w dół, do

Skutkiem jest zmniejszenie zatrudnienia do N

czyli bezrobocie równe N

- N

Jeśli oba podatki zostaną wprowadzone ( podwyższone
), rynek pracy znajdzie się w E

zatrudnienie w N

a bezrobocie spowodowane podatkami wyniesie N

- N

137

7. Rynek pracy a inflacja

Uchylamy założenie : ceny = const.,
ale nie chodzi o tzw. giętkość cen
( elastyczność zależną od gry popytu i podaży ) ,
lecz o powszechne w praktyce zjawisko inflacji
( tj. P

> 0 ) .

a) zmiana założeń

138

Pozostajemy przy analizie okresu krótkiego,
więc uwzględniamy tylko tzw. szoki
inflacyjne :

- kosztowy ( wzrost kosztów pcha ceny w górę ) ;
- dochodowy ( wzrost popytu ciągnie ceny w górę
) .

Inflacja, zwłaszcza wysoka, ma wiele negatywnych
skutków gospodarczych, m.in. :

- zniechęca do podejmowania inwestycji ,
co zwiększa bezrobocie ;

- wywołuje szum informacyjny i wypacza każdy
rachunek ekonomiczny ;

- powoduje przypadkową redystrybucję dochodów.

Teraz chodzi jednak tylko o jej związki z rynkiem
pracy.

139

pracownicy widzą inflację jako wzrost cen

artykułów konsumpcyjnych

czyli wzrost kosztów utrzymania

i spadek realnychlwynagrodzeń ;

- naturalną reakcją jest żądanie wzrostu płac nominalnych ;

- jeśli nacisk jest odpowiednio silny ( ze strajkami

włącznie ),

płace rosną.

b) postrzeganie inflacji

Strona podażowa :

140

przedsiębiorcy postrzegają inflację jako wzrost cen

m.in. na towary przez siebie wytwarzane ;

- a więc odczytują to jako sygnał o rosnącym
popycie.

W odpowiedzi należy zwiększyć produkcję

- warunkiem jest wzrost zatrudnienia,

a on zależy głównie od wzrostu płac.

Płace więc rosną.

Strona popytowa :

141

W praktyce płace mogą rosnąć równocześnie z obu

powodów,

więc rosną dochody i popyt, a także koszty produkcji.

A taki wzrost „ciągnie i popycha” ceny w górę.

W gospodarce rozkręca się spirala inflacyjna

( wzrost płac, wzrost cen, wzrost płac ...) .

Sytuacja może stać się groźna ( hiperinflacja ! ).

Jedynym prawdziwym wyjściem jest wzrost produkcji

( jej volumenu ! ).

Możliwe są jednak różne przypadki.

Całość rynku :

142

Przypadek I

- przedsiębiorcy postrzegają wzrost cen jako wzrost

popytu, chcą wzrostu produkcji, muszą zwiększyć
zatrudnienie, warunkiem jest wzrost płac ;

- o wzroście płac decydują wyłącznie

przedsiębiorcy,
to przypadek dyktatu pracodawców ;

- pracownicy albo nie dostrzegają inflacji,
- albo nie mają siły do skutecznych żądań

płacowych ;

- skutki : wzrost płac, wzrost zatrudnienia,

wzrost produkcji, likwidacja przyczyn inflacji

i szybkie „uzdrowienie gospodarki”.

8. Analizy

143

144

Przypadek II

- pracownicy postrzegają inflację jako spadek płac

realnych, skutecznie żądają podwyżki płac ;

- przedsiębiorcy są słabi, o płacach decydują

pracobiorcy, to przypadek dyktatu
pracowniczego ;

- wymuszony wzrost płac przesuwa w górę krzywą

podaży pracy, reakcją producentów jest zmniejszenie
zatrudnienia i produkcji ;

- zmniejszenie produkcji napędza inflację,

wygrana pracowników jest pozorna,

- a gospodarka „bardziej chora”.

145

146

Przypadek III

- równe siły obu stron rynku pracy,

obie przyczyny powodują wzrost płac ;

- krzywa popytu idzie w górę, krzywa podaży też ;
- ani zatrudnienie, ani produkcja nie ulegają

zmianie ;

- obniża się tylko wartość pieniądza ;
- to kompromis, który niczego nie rozwiązuje ;
- skutkiem jest „stabilizacja choroby”.

Jest to tzw. przypadek klasyczny.

147

= Y

Y = 0

148

Przypadek IV

To ogólny przypadek keynesowski,

łagodniejszy od przypadku I
( ekstremalnego ) .

Na rynku pracy decydują przedsiębiorcy,

oni lepiej znają gospodarkę i rozumieją inflację,
oni decydują o wzroście płac,

ale pracownicy też coś wywalczą !

Obie krzywe zmieniają położenie ( „popyt bardziej” ) ,

rosną płace, zatrudnienie i produkcja,

a przyczyna inflacji jest stopniowo likwidowana.

„Powraca zdrowie” !

149

Czy jest inne

wyjście z
inflacji ?

Tak, ale

długookresowe

- dzięki zmianie

kształtu i poło-
żenia F

( inwestycje

i postęp
techniczny ! )

150

Pytania :

1. Omów ( i przedstaw graficznie ) sytuacje

nierównowagi

na rynku pracy, jakie mogą wystąpić przy płacach
elastycznych / przy płacach nieelastycznych za

wysokich / za niskich.

2. Omów ( i przedstaw graficznie ) wpływ wzrostu /

spadku podaży pracy / popytu na pracę na sytuacje
nierównowagi na rynku pracy.

3. Rynek pracy w warunkach inflacji – przedstaw

przypadek I / II / III / IV ( por. slajdy 142 – 149
).

151

ad. Wykład X - Kompleksowy model

krótkookresowej

równowagi makroekonomicznej

Ujęcie graficzne :

Do modelu gospodarki otwartej IS – LM - BP

dodajemy model rynku pracy ( SR )

za pośrednictwem krótkookresowej funkcji produkcji ( Fp )

i powstaje kompleksowy model IS – LM – BP – SR .

1. Konstrukcja modelu

152

W
P

(E)

153

Algebraiczna postać modelu
to układ 6 równań definiujących funkcje równowagi

wszystkich uwzględnionych rynków.

Cztery główne zmienne modelu to :
i - stopa procentowa ;
Y - produkcja ( dochód ) ;
N - zatrudnienie ;
W - płace .

Rozwiązanie modelu to wyznaczenie takich

wartości powyższych zmiennych, przy których
cztery powiązane rynki są
zrównoważone.

154

Dla algebraicznego rozwiązania modelu niezbędna jest

znajomość wszystkich występujących w nim parametrów
( np.  ,  ,  , k , m , a ) ,

- a także wielkości autonomicznych

_ _ _ _ ___ ___

( np. C , I , G , M , Exp , Imp ) .

To warunek poprawnego umiejscowienia krzywych,

określenia ich kształtów i kątów nachylenia,
współrzędnych punktów przecięcia,

- to znaczy określenia takiego położenia punktów

wyróżnionych w analizach ( tj. E, P i Pp ), które odpowiada
realiom ekonomicznym - przy zachowaniu
idealizacyjnych założeń modelu.

155

2. Możliwości wykorzystania modelu

Bez znajomości parametrów musimy ograniczyć się

do analiz graficznych.

Analizy graficzne dają odpowiedź :
- co do logiki przebiegu dostosowań automatycznych ;
- co do kierunku reakcji gospodarki na pociągnięcia

polityki

ekonomicznej ;
- ale nie co do siły tych zmian ( wartości numerycznej ) .

Podczas studiów wystarczy poznanie, rozumienie związków

i możliwych skutków,

natomiast w praktyce prowadzenia polityki ekonomicznej

jak najlepsze oszacowanie parametrów

jest niezbędne !

156

Działanie modelu :
Trzy współzależne rynki wyznaczają poziom stopy

procentowej i poziom produkcji, równoważące podaż
z popytem.

Funkcja produkcji określa poziom zatrudnienia,

niezbędny do uzyskania tej produkcji.

A rynek pracy decyduje o poziomie płac, jaki odpowiada
temu zatrudnieniu.
Otrzymujemy gospodarkę zrównoważoną – na
wszystkich rozpatrywanych rynkach !

Poruszając się w modelu zgodnie z ruchem wskazówek
zegara możemy badać powiązane dostosowania
automatyczne przebiegające na różnych rynkach ( od
IS do SR ) .

Model pozwala opisać gospodarkę rynkową,

zrozumieć jej funkcjonowanie,

przewidywać jej reakcje na bodźce losowe.

157

Model pozwala też badać skutki polityki ekonomicznej

( fiskalnej i monetarnej ) - od skutków na

rynku towarowym / pieniężnym aż do skutków na rynku

pracy.

Czasem jednak to rynek pracy ma znaczenie
decydujące.

Model umożliwia też taką analizę

( w kierunku przeciwnym do ruchu

wskazówek zegara ) .

Zmiany na rynku pracy, dotyczące wzrostu lub

obniżenia podaży pracy, popytu na pracę oraz

poziomu płac, wynikające z przyczyn

ekonomicznych i pozaekono-micznych mogą

wymagać zmian polityki gospodarczej.

Model wykazuje, że np. dodatkowa podaż pracy

zostanie przez gospodarkę wykorzystana

( wchłonięta ), jeśli nastąpi odpowiednie

ożywienie produkcji ( i taki przykład

omówimy szczegółowo ) .

Podobnie politykę stopy procentowej czy podatkowej,

a także politykę handlu zagranicznego i kursu

walutowego można dostosować do zmian na rynku

pracy.

Model potrafi „podpowiedzieć”, jaką politykę ekonomiczną

należy zastosować, by osiągnąć pożądany cel.

158

3. Założenia analiz

Ogólne :
- stabilność cen, krótki okres, popytowa elastyczność
produkcji ;
- gospodarka otwarta, a w niej :

- płynny kurs walutowy
- stała, ale wysoka mobilność
- założenie o kraju małym .

Analityczne :
- tylko syntezy ;
- najpierw dostosowania automatyczne ;
- potem skutki polityki ekonomicznej ;
- a następnie szerzej o polityce rozpoczętej od rynku

pracy.

159

Dostosowania : - wędrówka P ku E ;

Punkt wyjścia : dowolne P = E

W
Pc

(E)

- zmiany dostosowawcze i oraz Y ;

- poprzez Fp tłumaczone na zmiany N

i W

a) dostosowania automatyczne - synteza

Równowaga w E .

Uwaga ! Krzywe IS , LM i BP mogą zmienić położenie

( z założenia ceny są stałe, ale kurs walutowy jest

płynny ! ) .

160

- G zmienia położenie IS ( tu : ekspansja fiskalna ) ;
- M zmienia położenia LM ( tu : restrykcja monetarna ) ;
- możliwy też ruch BP ( zmienny kurs walutowy ! ) ;
- oraz dodatkowe ruchy IS i LM ( zmiany kursowe ) ;

- w efekcie następują zmiany i oraz Y od E ku P

;

Punkt wyjścia :

równowaga,

ale problem P

W
Pc

(E)

Nowa równowaga w P

b) skutki polityki ekonomicznej - synteza

- poprzez Fp tłumaczone na zmiany N i W .

161

Jeśli dopuścimy inflacyjną zmianę cen :
-

dodatkowe ruchy IS, LM i BP ( inflacyjna zmiana

wartości dochodów i popytu,
pieniądza i kursu walutowego ) ;
-

praktycznie - dostosowania ilościowe zostaną

zmienione ( osłabione lub wzmocnione )
przez możliwe dostosowania cenowe

( np. zmiana skutków polityki fiskalnej - dodatkowego

popytu lub polityki monetarnej - dodatkowej podaży
pieniądza ) ;

czyli zmieni się też skuteczność polityki
ekonomicznej
( na + lub na - ) .

162

c) reakcja polityki ekonomicznej na zmiany
rynku pracy

Społeczna motywacja polityki ekonomicznej :

- wyż demograficzny ( dodatkowa podaż pracy ! )

ma znaleźć zatrudnienie ;

- dobrze byłoby skojarzyć to również ze wzrostem

płac

( wtedy podwójna korzyść )

Przykład : jakiej polityki ekonomicznej wymaga wyż

demograficzny ?

163

Początek analizy - rynek pracy ( ćwiartka
C ) :

Wchłonięcie wyżu demograficznego i
uzyskanie
zakładanego wzrostu płac, tj. osiągnięcie
punktu E

Z założenia :

wzrost podaży pracy

oraz podniesienie płac

wymaga radykalnego wzrostu popytu na pracę.

Warunkiem wzrostu popytu na pracę jest wzrost

popytu na towary czyli ożywienie gospodarki.

Polityka ekspansji
!

164

W
P

(E)

( wracamy do dużego modelu ... )

ma radykalnie wzrosnąć popyt na pracę ( ruch do N

Poprzez krzywą F

można wskazać produkcję

tworzącą taki popyt na pracę – to Y

Po wzroście podaży pracy ( ruch do N

)

Jak osiągnąć Y

165

a) - ekspansja

fiskalna

( przesunie IS do

) ;

b) - ekspansja

monetarna

( przesunie LM do

) ;

c) -

obie

ekspansje, lecz słabsze (

) .

Ekspansja

fiskalna

monetarna

czy

obie

razem

Załóżmy podjęcie wyłącznie

ekspansji fiskalnej

( punkt a )

- tj. działanie rządu kierowanego przez

konkretną partię polityczną zabiegającą o poparcie
społeczne ) oraz brak jakiejkolwiek akcji ( i
reakcji ) ze strony BC .

Ćwiartka A

166

Ćwiartka A

W E

brak jeszcze równowagi, jest nadwyżka BP !

Musi obniżyć się kurs walutowy, co zmieni

położenie

krzywej BP ( w lewo, bo mniej

złotówek...).

( wracamy
do dużego
modelu ... )

„Kursowe” przesunięcia krzywej IS ( wynik zmiany

popytu Exp i Imp ) oraz krzywej LM ( wynik

krajowych transakcji walutami ) dla uproszczenia

pomijamy.

Ekspansja

fiskalna

przesunie

krzywą IS

Produkcja

ma wzrosnąć

do Yp

167

W
P

(E)

Ekspansja fiskalna to

, zmiana kursu to

Pożądana przez rynek pracy produkcja Y

wymaga równowagi

w punkcie E

Cel rządu został osiągnięty

168

Zagrożenia :

inflacja
,

„wyciek”

popytu,

- deficyt

budżetu,

wzrost stopy

procentowej,

zmniejszenie inwestycji i przyhamowanie

rozwoju ...

Ich rezultaty to przyczyny zmniejszenia skuteczności

ekspansji fiskalnej ( miał nastąpić wymagany wzrost
produkcji, by był możliwy pożądany wzrost
zatrudnienia i płac ).

Będzie konieczna korekta polityki gospodarczej,
- czyli nowa

ekspansja

będzie niezbędna !

Efekty ekspansji - wzrost zatrudnienia, płac i

produkcji -będą tylko

krótkookresowe !

Rozwiązanie

długookresowe

to tylko droga

inwestycyjna,

tj. zmiana kształtu i położenia Fp .

konsekwencje
zmiany kursu walutowego,

169

Pytania :

1. Posługując się kompleksowym modelem

krótkookresowej

równowagi makroekonomicznej omów ( i

przedstaw

graficznie ) automatyczne dostosowania, jakie

zachodzić

będą na 4 powiązanych rynkach w gospodarce

otwartej

o stałych cenach i stałym ( - płynnym ) kursie

walutowym

- przyjmij P

jako punkt wyjścia .

Jakim zmianom ulegną dostosowania rynkowe,

gdy w gospodarce wystąpi jednorazowy niewielki

szok

inflacyjny ?

170

2. Posługując się kompleksowym modelem

krótkookresowej

równowagi makroekonomicznej omów ( i przedstaw

graficznie ) skutki polityki ekspansji ( - restrykcji )

fiskalnej ( - monetarnej ) w gospodarce otwartej o

stałych

cenach i stałym ( - płynnym ) kursie walutowym,

jakie nastąpią na 4 powiązanych rynkach.

Jaką politykę ekonomiczną należy zastosować,

by gospodarka osiągnęła pożądany punkt P

Jakim zmianom ulegnie skuteczność tej polityki

ekonomicznej, gdy w gospodarce wystąpi

jednorazowy niewielki szok inflacyjny ?

171

3. Posługując się kompleksowym modelem
krótkookresowej

równowagi makroekonomicznej omów ( i
przedstaw

graficznie ) politykę ekonomiczną, jaką może
zastosować

rząd ( - bank centralny ), by doprowadzić do
wchłonięcia

przez gospodarkę dodatkowej podaży pracy,

zwiększonej w wyniku wyżu demograficznego

( - do praktycznej realizacji politycznie
motywowanej

decyzji o zwiększeniu przeciętnych płac ).

Załóż, że jest to gospodarka otwarta o stałych

cenach i stałym ( - płynnym ) kursie walutowym.

Analizę przeprowadź na wszystkich 4 powiązanych
rynkach.

172

1. Pomiar dynamiki gospodarczej

W okresie długim zmienia się popyt ( AD ) i produkcja

( AS )

- czyli ogólna aktywność ekonomiczna

( dochód, zatrudnienie, inwestycje, spożycie itd. ) .

- brutto czy netto ?
- ceny bieżące czy inne ?
- co ze zmianą liczby ludności ?
- co ze zmianą struktury i jakości produkcji ?
- co z porównywalnością w przestrzeni

( międzynarodową ) ?

Syntetyczny miernik efektów tych zmian to dochód

narodowy ( obliczenia oparte na wielkości wartości

dodanej ) :

ad. Wykład XI – Cykl koniunkturalny

- itd., np. zmiany terytorialne

173

Wady :

tylko roczny efekt procesu produkcji, a nie

nagromadzony poziom majątku produkcyjnego i

dobrobytu społecznego ;

wymierne efekty produkcji, a nie jakość życia

( np. czas wolny, środowisko przyrodnicze ) ;

tylko towarowa produkcja rejestrowana,

brak gospodarki naturalnej i szarej strefy ;

brak uwzględnienia sposobu podziału

( zagadnień sprawiedliwości społecznej ) ;

trudne przeliczenie na obcą walutę ( kurs ? , złoto ?,

waluta głównego partnera ?, siła nabywcza ? ) ;

problemy z cenami porównywalnymi ( stałymi ) ;

itd.

Ale brak lepszego miernika !

Rozwiązanie umowne : realny dochód narodowy
brutto ( Gross National Income ) per capita w
USD .

174

wahania przypadkowe
- przyczyny wewnętrzne ( np. klęski żywiołowe ) ;
- przyczyny zewnętrzne ( wpływ otoczenia ) .
Usunięcie trudne, rozumowanie na zasadzie :

co by było, gdyby nie było ...
( wiele punktów zmieni położenie )

wahania sezonowe
- przyczyny przyrodnicze ( np. produkcja rolna ) ;
- przyczyny „kalendarzowe” ( np. turystyka ) ;

Usunięcie trudne ...

2. Rodzaje dynamiki gospodarczej

175

Po oczyszczeniu z wahań przypadkowych i sezonowych

widać regularność zmian, okresy ekspansji i recesji.

3 cykl koniunkturalny

- periodyczne fluktuacje całej aktywności

ekonomicznej, okresy przyspieszenia i
zwolnienia ;

- powtórki nie są identyczne, różne interpretacje ;
- zniekształcenia jako skutki interwencji państwa

( polityki antycyklicznej ) ;

- podobieństwa nie tylko objawów, lecz

mechanizmów, przyczyn.

trend rozwojowy gospodarki
- dominująca tendencja długookresowa

( wzrost, stagnacja, regres ) ;

- widoczna po oczyszczeniu z wahań koniunkturalnych.

176

3. Klasyfikacja teorii cyklu

I kryterium – opis przebiegu cyklu ( jaki jest )
np. 4 fazy : ożywienie, rozkwit, recesja, depresja ;
3 fazy : ożywienie, stabilizacja, kryzys ;
2 fazy : przemienne okresy ożywienia i recesji .

II kryterium – mechanizm wystąpienia cyklu, jego

przyczyny, tj. nie tylko jaki jest, lecz też dlaczego jest ?

Koncepcje egzogeniczne ( pozaekonomiczne )

oraz koncepcje endogeniczne ( ekonomiczne ) :
- głównie przyczyny inwestycyjne
i związane z drugim czynnikiem produkcji – pracą
III kryterium – teoretyczna podstawa teorii cyklu
- tyle teorii cyklu, ile szkół myśli ekonomicznej

177

4. Model Kaldora

Założenia keynesowskie, model oparty na relacji
pomiędzy inwestycjami a oszczędnościami.

W długim okresie

oszczędności

są nie stałą,

lecz rosnącą

funkcją dochodu.

Inwestycje są rosnącą

funkcją dochodu,

ale ten wzrost

jest zmienny !

178

Model Kaldora to nałożenie obu funkcji :

Interpretacja punktów i obszarów pomiędzy nimi :

S ,

gdy I < S – produkcja maleje
gdy I > S – produkcja rośnie

179

- obniży się skłonność do oszczędzania i krzywa

przesunie się w dół, do

;

- wzrośnie skłonność do inwestycji i krzywa

przesunie się w górę, do

;

Po kilkuletniej równowadze o niskiej produkcji i dochodach ( A

- w dolnej części wykresu krzywe będą się rozsuwać .

Punkty A

i B

będą się zbliżać do siebie, potem zleją

się w jeden punkt ,

A = B

potem znikną ) .

180

- obniży się skłonność do oszczędzania i krzywa

przesunie się w dół, do

;

- wzrośnie skłonność do inwestycji i krzywa

przesunie się w górę, do

;

Po kilkuletniej równowadze o niskiej produkcji i dochodach ( A

- w dolnej części wykresu krzywe będą się rozsuwać .

Punkty A

i B

będą się zbliżać do siebie, potem zleją

się w jeden punkt ,

potem znikną ) .

Pozostanie

punkt C

jako jedyny punkt przecięcia .

Skutek ?

gdy I < S – produkcja maleje
gdy I > S – produkcja rośnie

ożywienie gospodarcze

( skok produkcji z A do

C ).

181

Natomiast po kilkuletniej równowadze o wysokiej produkcji ( C

) :

- obniży się skłonność do inwestycji i krzywa

przesunie się w dół, do

;

- wzrośnie skłonność do oszczędzania i krzywa

przesunie się w górę, do

;

- w górnej części wykresu krzywe będą się rozsuwać .

B = C

Punkty B i C będą się zbliżać do siebie, potem zleją

się

w jeden,

potem znikną.

182

Natomiast po kilkuletniej równowadze o wysokiej produkcji ( C

) :

- obniży się skłonność do inwestycji i krzywa

przesunie się w dół, do

;

- wzrośnie skłonność do oszczędzania i krzywa

przesunie się w górę, do

;

- w górnej części wykresu krzywe będą się rozsuwać .

Punkty B i C będą się zbliżać do siebie, potem zleją

się

w jeden,

potem znikną.

Punkt

będzie jedynym punktem

przecięcia.

Skutek ?

gdy I < S – produkcja maleje
gdy I > S – produkcja rośnie

Faza

recesji gospodarczej

(skok z C do A).

W efekcie otrzymujemy model cyklu

koniunkturalnego .

183

Pytania :

1. Omów podstawowe problemy związane z

wykorzystaniem

PKB do pomiaru dynamiki gospodarczej.

2. Wykorzystując model Kaldora omów ( i przedstaw

graficznie )

mechanizm przejścia gospodarki do fazy ożywienia

( - recesji ).

184

1. Istota teorii wzrostu gospodarczego

- przedmiot : długookresowa dynamika gospodarcza
- metoda :

- obserwacja danych i ich oczyszczenie ;
- wykrycie zależności ( funkcja produkcji ) ;
- formuła tempa wzrostu produkcji ( r = ? ).

- cel :

- zbadanie, poznanie, wyjaśnienie, przewidywanie
procesu wzrostu ( ekonomia opisowa ) ;
- dostarczenie podstaw długookresowej polityki

gospodarczej, symulacja, określenie warunków
działania i skutków poszczególnych instrumentów
polityki ekonomicznej ( ekonomia normatywna ) .

ad. Wykład XII – Teorie wzrostu

gospodarczego

185

2. Klasyfikacja teorii wzrostu

Kryterium I : główny czynnik wzrostu ( ekonomia

opisowa )

- waga rolnictwa i zasobów naturalnych ;
- waga pracy ;
- waga kapitału ;
- waga inwestycji ;
- waga nauki i postępu technicznego ;
- waga informacji i regulacji ;
- waga kapitału ludzkiego.

Kryterium III : baza teoretyczna

Kryterium II : tempo postulowanego wzrostu

( ekonomia normatywna )
- koncepcje wzrostu przyspieszonego ;

– koncepcje wzrostu zerowego;
- koncepcje wzrostu zrównoważonego .

- tyle teorii, ile szkół !

186

Współczesne praktyczne problemy wspólne
( przykładowe ) :

- ile inwestować ?
- jak inwestować ?
- gdzie inwestować ?
- jak kształtować relację :

gospodarka - środowisko przyrodnicze ?

- co z problemem własności ?
- jak rozwiązywać konflikty wokół inwestycji
publicznych,

dotacji, kredytów ...

187

3. Model Domara

Założenia ( wybrane ) :

- gospodarka dwusektorowa ;
- w punkcie wyjściowym równowaga ;
- rezerwy wykorzystane ( też zasoby pracy ) ;
- wzrost gospodarczy jest funkcją kapitału,

a ten inwestycji ;

- inwestycyjne efekty popytowe i podażowe są

natychmiastowe ( brak odroczeń ) ;

- równowaga procesu wzrostu,

gdy dynamika obu efektów równa.

188

Efekt popytowy :  AD = 

I 

gdzie :  = =

1 - c s

1 1

Przyrost popytu jest funkcją przyrostu inwestycji.
Efekt podażowy : ZP = I e
gdzie : ZP - zdolności produkcyjne,
e - efektywność inwestycji
Przyrost zdolności produkcyjnych jest funkcją

inwestycji.

Równowaga dynamiczna, gdy  AD =  ZP ,

tj. gdy w procesie wzrostu oba efekty są równe.

Wzrost inwestycji jest tożsamy ze wzrostem produkcji

( rośnie popyt i sama produkcja ) , więc r = e s

Jeśli  I  I e , to łatwo obliczyć, że =

e s

 I

189

Wzrost zrównoważony wymaga :

- pełnego wykorzystania zasobów

- stałego przyrostu inwestycji.

Według Domara interwencja państwa jest konieczna,

by utrzymać gospodarkę na tzw. ostrzu noża

– czyli państwo musi prowadzić odpowiednią

politykę

pro-produkcyjną i pro-inwestycyjną.

Jeśli r  e s , to przegrzanie lub recesja
- czyli wzrost cykliczny, niezrównoważony.

190

Pytania :

1. Czym zajmują się i do jakich celów służą teorie

wzrostu

gospodarczego ? Przedstaw też podstawowe

kryteria

ich klasyfikacji.

2. Omów założenia i istotę teorii wzrostu

gospodarczego

E. Domara.

3. Posługując się modelem Domara omów skutki

sytuacji,

w której r < es ( lub r > es ) .

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52
Slide 53
Slide 54
Slide 55
Slide 56
Slide 57
Slide 58
Slide 59
Slide 60
Slide 61
Slide 62
Slide 63
Slide 64
Slide 65
Slide 66
Slide 67
Slide 68
Slide 69
Slide 70
Slide 71
Slide 72
Slide 73
Slide 74
Slide 75
Slide 76
Slide 77
Slide 78
Slide 79
Slide 80
Slide 81
Slide 82
Slide 83
Slide 84
Slide 85
Slide 86
Slide 87
Slide 88
Slide 89
Slide 90
Slide 91
Slide 92
Slide 93
Slide 94
Slide 95
Slide 96
Slide 97
Slide 98
Slide 99
Slide 100
Slide 101
Slide 102
Slide 103
Slide 104
Slide 105
Slide 106
Slide 107
Slide 108
Slide 109
Slide 110
Slide 111
Slide 112
Slide 113
Slide 114
Slide 115
Slide 116
Slide 117
Slide 118
Slide 119
Slide 120
Slide 121
Slide 122
Slide 123
Slide 124
Slide 125
Slide 126
Slide 127
Slide 128
Slide 129
Slide 130
Slide 131
Slide 132
Slide 133
Slide 134
Slide 135
Slide 136
Slide 137
Slide 138
Slide 139
Slide 140
Slide 141
Slide 142
Slide 143
Slide 144
Slide 145
Slide 146
Slide 147
Slide 148
Slide 149
Slide 150
Slide 151
Slide 152
Slide 153
Slide 154
Slide 155
Slide 156
Slide 157
Slide 158
Slide 159
Slide 160
Slide 161
Slide 162
Slide 163
Slide 164
Slide 165
Slide 166
Slide 167
Slide 168
Slide 169
Slide 170
Slide 171
Slide 172
Slide 173
Slide 174
Slide 175
Slide 176
Slide 177
Slide 178
Slide 179
Slide 180
Slide 181
Slide 182
Slide 183
Slide 184
Slide 185
Slide 186
Slide 187
Slide 188
Slide 189
Slide 190

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wykaz Polskich Norm jesień 08
lep jesien 08
Wykaz przepisów jesień 08
22.09.08-Jaki jest jesienny ogród, Konspekty
sesja jesien sz 08 09
FP w 08
08 Elektrownie jądrowe obiegi
archkomp 08
02a URAZY CZASZKOWO MÓZGOWE OGÓLNIE 2008 11 08
ankieta 07 08
08 Kości cz Iid 7262 ppt
08 Stany nieustalone w obwodach RLCid 7512 ppt
2009 04 08 POZ 06id 26791 ppt
08 BIOCHEMIA mechanizmy adaptac mikroor ANG 2id 7389 ppt
depresja 08 09

więcej podobnych podstron

makro2 jesien 08

Document Outline