Działanie

Działanie

i zastosowanie

i zastosowanie

glikokortykosteroid

glikokortykosteroid

ów

ów

Działanie

Działanie

glikokortykosteroidów na

glikokortykosteroidów na

przemianę materii

przemianę materii



Przemiana

Przemiana

węglowodanowa

węglowodanowa



Przemiana białkowa

Przemiana białkowa



Przemiana tłuszczowa

Przemiana tłuszczowa



Przemiana elektrolitowa

Przemiana elektrolitowa

Przemiana

Przemiana

węglowodanowa

węglowodanowa



przyspieszenie glukoneogenezy

przyspieszenie glukoneogenezy

(działanie anaboliczne): podwyższenie

(działanie anaboliczne): podwyższenie

zawartości cukru we krwi, zwiększenie

zawartości cukru we krwi, zwiększenie

biosyntezy glikogenu

biosyntezy glikogenu



obniżenie poziomu nerkowego dla

obniżenie poziomu nerkowego dla

glukozy

glukozy



obniżenie wrażliwości na insulinę

obniżenie wrażliwości na insulinę

→

→

cukrzyca steroidowa

cukrzyca steroidowa

Przemiana białkowa

Przemiana białkowa



zwiększenie odbudowy białka

zwiększenie odbudowy białka

(działanie kataboliczne)

(działanie kataboliczne)



zwiększone wydzielanie

zwiększone wydzielanie

aminokwasów z moczem;

aminokwasów z moczem;

mięśnie → miopatia;

mięśnie → miopatia;

skóra → atrofia;

skóra → atrofia;

kościec → osteoporoza,

kościec → osteoporoza,

zakłócenia wzrostu

zakłócenia wzrostu

Przemiana tłuszczowa

Przemiana tłuszczowa



lipoliza

lipoliza



zwiększenie aktywności

zwiększenie aktywności

adrenaliny i glukagonu

adrenaliny i glukagonu



przemieszczenie tłuszczu

przemieszczenie tłuszczu

w ustroju → syndrom

w ustroju → syndrom

Cushinga

Cushinga

Przemiana

Przemiana

elektrolitowa

elektrolitowa



retencja sodu i wody, utrata

retencja sodu i wody, utrata

potasu → obrzęki, wzrost

potasu → obrzęki, wzrost

ciśnienia krwi

ciśnienia krwi



zwiększenie wydzielania wapnia

zwiększenie wydzielania wapnia

(hamowanie resorpcji i resorpcji

(hamowanie resorpcji i resorpcji

zwrotnej) → osteoporoza,

zwrotnej) → osteoporoza,

zakłócenia wzrostu.

zakłócenia wzrostu.

Działanie przeciwzapalne

Działanie przeciwzapalne

glikokortykosteroidów

glikokortykosteroidów

wykorzystuje się w leczeniu:

wykorzystuje się w leczeniu:



astmy oskrzelowej,

astmy oskrzelowej,



gorączki reumatycznej,

gorączki reumatycznej,



reumatoidalnego zapalenia stawów,

reumatoidalnego zapalenia stawów,



przewlekłego zapalenia wątroby,

przewlekłego zapalenia wątroby,



ostrego zapalenia mięśnia sercowego,

ostrego zapalenia mięśnia sercowego,



wrzodziejącego zapalenia jelita

wrzodziejącego zapalenia jelita

grubego,

grubego,



zapalnych chorób skóry.

zapalnych chorób skóry.

Antymitotyczne działanie
glikokortykosteroidów wykorzystuje się w
leczeniu

•ostrej białaczki limfatycznej,

•ziarnicy

•niektórych chłoniaków.

Właściwości przeciwuczuleniowe

warunkują zastosowanie

glikokortykosteroidów w chorobach

alergicznych:
• astma oskrzelowa,
• dermatozy uczuleniowe
• uczulenie na leki.

Działanie immunosupresyjne jest

podstawą zastosowania
glikokortykosteroidów do zniesienia
odczynów immunologicznych po
przeszczepach tkanek i narządów.



wstrząs anafilaktyczny,

wstrząs anafilaktyczny,



obrzęk mózgu,

obrzęk mózgu,



przełom tarczycowy,

przełom tarczycowy,



ostra faza tocznia rumieniowatego,

ostra faza tocznia rumieniowatego,



zapalenie wielomięśniowe.

zapalenie wielomięśniowe.

Bezwzględnym wskazaniem do
natychmiastowej
glikokortykosteroidoterapii są choroby
zagrażające życiu, np.:

Najczęstszymi powikłaniami

Najczęstszymi powikłaniami

długotrwałej poza-substytucyjnej

długotrwałej poza-substytucyjnej

terapii glikokortykosteroidami są:

terapii glikokortykosteroidami są:



osteoporoza,

osteoporoza,



zahamowanie wzrostu

zahamowanie wzrostu

u dzieci i młodzieży,

u dzieci i młodzieży,



cukrzyca steroidowa,

cukrzyca steroidowa,



nadciśnienie,

nadciśnienie,



obrzęki,

obrzęki,



hipokalemia,

hipokalemia,



zaburzenia

zaburzenia

zakrzepowo-zatorowe,

zakrzepowo-zatorowe,



zwiększona

zwiększona

podatność na

podatność na

zakażenia,

zakażenia,



miopatia,

miopatia,



atrofia skóry,

atrofia skóry,



wygląd

wygląd

cushingoidalny,

cushingoidalny,



wrzód trawienny,

wrzód trawienny,



zaćma.

zaćma.

Dla zmniejszenia niepożądanych

Dla zmniejszenia niepożądanych

objawów długotrwałej

objawów długotrwałej

kortykoterapii należy:

kortykoterapii należy:



przestrzegać małej kaloryczności posiłków,

przestrzegać małej kaloryczności posiłków,

co zapobiega przyrostowi masy ciała,

co zapobiega przyrostowi masy ciała,

związanej z odkładaniem tkanki tłuszczowej

związanej z odkładaniem tkanki tłuszczowej



ograniczyć spożycie sodu i uzupełnić poziom

ograniczyć spożycie sodu i uzupełnić poziom

potasu, dla uniknięcia nadciśnienia,

potasu, dla uniknięcia nadciśnienia,

obrzęków i hipokalemii

obrzęków i hipokalemii



u pacjentów z chorobą wrzodową stosować

u pacjentów z chorobą wrzodową stosować

blokery receptorów H

blokery receptorów H

2

2

w celu uniknięcia

w celu uniknięcia

wrzodu trawiennego

wrzodu trawiennego



wykluczyć z pożywienia węglowodany

wykluczyć z pożywienia węglowodany

proste, dla zmniejszenia ryzyka cukrzycy

proste, dla zmniejszenia ryzyka cukrzycy

steroidowej.

steroidowej.

Zapobieganie

Zapobieganie

osteoporozie:

osteoporozie:



estrogeny z progesteronem u kobiet w

estrogeny z progesteronem u kobiet w

okresie postmenopauzalnym, testosteron u

okresie postmenopauzalnym, testosteron u

mężczyzn w okresie zaniku czynności jąder

mężczyzn w okresie zaniku czynności jąder



odpowiednia podaż wapnia (1200 mg

odpowiednia podaż wapnia (1200 mg

Ca

Ca

2+

2+

/24h)

/24h)



witamina D3 (1000-15000 j.m./24 h)

witamina D3 (1000-15000 j.m./24 h)



kalcytonina lub bisfosfoniany w przypadku

kalcytonina lub bisfosfoniany w przypadku

złamania kości lub kręgów kręgosłupa,

złamania kości lub kręgów kręgosłupa,

jeżeli miały miejsce w czasie kortykoterapii.

jeżeli miały miejsce w czasie kortykoterapii.