Autor: Lucjan Kozielski, 

  

Strona 1/5

 

 
 
 
 
 

INSTRUKCJA 

LABORATORIUM  

PRZETWORNIKÓW 

ELEKTROMECHANICZNYCH 

 

 

Sterowanie ruchem siłowników 

jednostronnego i dwustronnego działania z 

zastosowaniem wyłącznie elementów 

pneumatycznych

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

 

 

 

 
 
 

 
 

Autor: Lucjan Kozielski, 

  

Strona 2/5

 

Cel ćwiczenia: 
 

Poznanie  zasad  projektowania    i  analizy  układów  pneumatycznych.  Sterowanie  ruchem 
siłowników  jednostronnego  i  dwustronnego  działania  z  zastosowaniem  wyłącznie  elementów 
pneumatycznych 

 
Przebieg ćwiczenia: 
 

1.  Zaprojektować  schemat  działania  i  kolejne  kroki  sterowania  siłownikiem  jednostronnego 

działania  za  pomocą  zaworu  trójdrogowego  dwupołożeniowego  (3/2)  zamieszczonego  na 
Rys. 1  

 

 

 

 Rys. 1. Sterowanie wysuwem tłoczyska w siłowniku jednostronnego działania za pomocą 

pneumatycznego zaworu rozdzielającego trójdrogowego dwupołożeniowego (3/2). 

 
W położeniu początkowym zawór 3/2 odcina dopływ strumienia powietrza (Rys. 1. a), a tłoczysko 
siłownika  pozostaje  w  położeniu  tylnym  końcowym.  Przesterowanie  zaworu  rozdzielającego  3/2 
(np. wciśnięcie przycisku) powoduje skierowanie strumienia powietrza do komory siłownika (Rys. 
1.b), a siłownik zostaje wysunięty (Rys. 1. c). Kolejne przesterowanie zaworu rozdzielającego (np. 
zwolnienie  przycisku)  powoduje  odcięcie  dopływu  strumienia  powietrza,  a  tym  samym  powrót 
tłoczyska siłownika do pozycji wyjściowej za pomocą sprężyny (Rys. 1. a). 
 

2.  Zaprojektować  schemat  działania  i  kolejne  kroki  sterowania  siłownikiem  dwustronnego 

działania za pomocą zaworu czterodrogowego dwupołożeniowego (4/2) zamieszczonego na Rys. 2. 
Zaworem 4/2 można w prosty sposób sterować działaniem siłownika dwustronnego działania: 
 

 

 

 
-   

 

 

 

 

 

 
 
 

 
 

Autor: Lucjan Kozielski, 

  

Strona 3/5

 

 

 
Rys. 2. Sterowanie wysuwem tłoczyska w siłowniku dwustronnego działania za pomocą zaworu 
pneumatycznego rozdzielającego czterodrogowego dwupołożeniowego (4/2). 

W  przypadku  sterownia  wysuwem  tłoczyska  w  siłowniku  dwustronnego  działania  stosuje  się 
zawory sterujące 4/2 lub 5/2. Na Rys. 2 przedstawiono sterowanie wysuwem tłoczyska za pomocą 
zaworu rozdzielającego 4/2. Na rysunku 2. a tłoczysko siłownika zajmuje położenie skrajne lewe, 
ponieważ strumień powietrza przepływa z wejścia (1) do wyjścia (2), co powoduje gromadzenie się 
powietrza  w  prawej  komorze  siłownika  (Rys.  2.  a).  Przesterowanie  zaworu  rozdzielającego  4/2 
powoduje  wypływ  powietrza  z  komory  prawej  do  atmosfery  (3)  i  podanie  w  tym  samym  czasie 
strumienia  powietrza  z  wejścia  (1)  na  wyjście  (4).  Tłoczysko  siłownika  zmienia  położenie  na 
położenie  skrajnie  prawe  (Rys.2b).  Powrót  zaworu  rozdzielającego  do  pozycji  początkowej, 
spowodowany przez sprężynę, powoduje powrót tłoczyska do położenia początkowego (Rys. 2. c).  

    3. Zaprojektować schemat działania i kolejne kroki sterowania  wysuwem tłoczyska w siłowniku 
dwustronnego  działania  za  pomocą  zaworu  rozdzielającego  pięciodrogowego  dwupołożeniowego 
(5/2). Sterowanie  wysuwem tłoczyska w siłowniku dwustronnego działania za pomocą zaworu 4/2 
można z powodzeniem zastąpić sterowaniem za pomocą zaworu rozdzielającego pięciodrogowego 
dwupołożeniowego (5/2) (Rys. 3). 

 

 

 

 

 

 
 
 

 
 

Autor: Lucjan Kozielski, 

  

Strona 4/5

 

 

 
 
Rys. 3. Sterowanie ruchem siłownika dwustronnego działania za pomocą zaworu rozdzielającego 
pięciodrogowego dwupołożeniowego (5/2):  a) stan spoczynku, b) stan działania, c) stan spoczynku. 
 
Zasada działania zaworu rozdzielającego 5/2 jest podobna jak zaworu rozdzielającego 4/2. 
Różnica polega na tym, że w przypadku zaworu rozdzielającego 4/2 zużyte powietrze 
upuszcza  komorę  tłoczyska  przez  jedno  wyjście  odpowietrzające  (3)  (Rys.  2),  a  w  przypadku 
zaworu  rozdzielającego  5/2  zużyte  powietrze  opuszcza  komorę  tłoczyska  przez  dwa  wyjścia 
odpowietrzające (3) i (5), zależnie od położenia tłoczyska w siłowniku  (Rys. 3). 
4. Dalsze schematy łączyć wg wskazówek prowadzącego.

 

 
 
Sprawozdanie 
Sprawozdanie sporządzić na kartkach formatu A4 według wzoru umieszczonego w pracowni. Część 
teoretyczną oraz przebieg ćwiczenia napisać odręcznie. Schematy układów symulacyjnych, zrzuty 
ekranowe i sporządzone z wykorzystaniem programu FLUIDSIM wykresy zamieścić jako wydruk 
Worda.  Pomiary  i  wyniki  obliczeń  zestawić  w  tabeli.  Po  każdej  z  części  ćwiczenia  zanotować 
odpowiednie wnioski. Załączyć wyniki pomiarów podpisane przez prowadzącego. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

 

 

 

 
 
 

 
 

Autor: Lucjan Kozielski, 

  

Strona 5/5

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

LABORATORIUM ELEKTRONIKI 

 

PNEUM001 - Sterowanie ruchem siłowników jednostronnego i dwustronnego działania z 
zastosowaniem wyłącznie elementów pneumatycznych 
 
 
 
Specyfikacja PNEUM001 
 
W skład stanowiska laboratoryjnego wchodzą: 
 



  Komputer PC z zainstalowanym oprogramowaniem FLUIDSIM 



 

Stanowiska montażowe elementów sterowania pneumatycznego