background image

 

 

1

Ostra i przewlekła 

Ostra i przewlekła 

biegunka u dzieci

biegunka u dzieci

background image

 

2

 

W

W

edług

edług

 

 

Światowej

Światowej

 

 

Organizacji

Organizacji

 

 

Zdrowia 

Zdrowia 

(WHO) 

(WHO) 

biegunką

biegunką

 

 

u dziecka w wieku do 

u dziecka w wieku do 

dwó

dwó

ch

ch

 lat

 lat

 

 

nazywamy stan

nazywamy stan

w

w

 

 

którym 

którym 

dziecko oddaje

dziecko oddaje

 

 

w ciągu doby co najmniej 3 płynne lub 

w ciągu doby co najmniej 3 płynne lub 

półpłynne stolce lub w tym samym

półpłynne stolce lub w tym samym

 

 

czasie

czasie

 

 

jeden płynny lub

jeden płynny lub

 

 

półpłynny stolec 

półpłynny stolec 

zawierający krew, ropę

zawierający krew, ropę

 

 

 

 

lub 

lub 

śluz

śluz

.

.

 

 

Biegunka  trwająca do

Biegunka  trwająca do

 

 

14 (zwykle 5-10 dni) 

14 (zwykle 5-10 dni) 

określana jest  mianem ostrej (diarrhoea 

określana jest  mianem ostrej (diarrhoea 

acuta), jeżeli  utrzymuje się dłużej 

acuta), jeżeli  utrzymuje się dłużej 

uznawana  jest za przewlekłą (diarrhoea 

uznawana  jest za przewlekłą (diarrhoea 

protracta).

protracta).

background image

 

3

 

Bez względu na wiek dziecka i sposób 

Bez względu na wiek dziecka i sposób 

odżywienia 

odżywienia 

biegunką ostrą

biegunką ostrą

 

 

nazywamy zwiększenie liczby 

nazywamy zwiększenie liczby 

wypróżnień w ciągu doby 

wypróżnień w ciągu doby 

w porównaniu do poprzedniego okresu 

w porównaniu do poprzedniego okresu 

i/lub zmianę konsystencji stolca na 

i/lub zmianę konsystencji stolca na 

płynny lub półpłynny oraz każdy stolec 

płynny lub półpłynny oraz każdy stolec 

patologiczny.

patologiczny.

Biegunką ostrą

Biegunką ostrą

 

 

nazywa się również 

nazywa się również 

stan chorobowy, w którym zwiększa się 

stan chorobowy, w którym zwiększa się 

masa stolca powyżej

masa stolca powyżej

> 10 g/kg m.c./24 h u niemowląt

> 10 g/kg m.c./24 h u niemowląt

> 200 g/24 h

> 200 g/24 h

background image

 

4

 

PRZYCZYNY OSTRYCH BIEGUNEK

PRZYCZYNY OSTRYCH BIEGUNEK

 

 

ZAKAŻENIA:

ZAKAŻENIA:

1. JELITOWE  ( ENTERALNE)

1. JELITOWE  ( ENTERALNE)

:

:

wirusowe

wirusowe

  (najczęściej 

  (najczęściej 

 Rotawirusy

 Rotawirusy

Adenowirusy,

Adenowirusy,

 

 

Norwalk 

Norwalk 

wirusy, Astrowirusy, 

wirusy, Astrowirusy, 

rzadziej K

rzadziej K

oronawirusy

oronawirusy

 

 

i

i

 

 

Enterowirusy

Enterowirusy

)

)

,

,

bakteryjne

bakteryjne

 

 

(Salmonella, Shigella, 

(Salmonella, Shigella, 

enteropatogenne szczepy 

enteropatogenne szczepy 

E. coli

E. coli

Campylobacter

Campylobacter

 

 

jejuni

jejuni

Yersinia enterocolitica, 

Yersinia enterocolitica, 

Vibrio cholerae)

Vibrio cholerae)

,

,

                                    

                                    

pasożytnicze

pasożytnicze

 

 

(Lamblia intestinalis, Entamoeba 

(Lamblia intestinalis, Entamoeba 

histolytica),

histolytica),

      

      

grzybicze 

grzybicze 

(

(

Candida albicans)

Candida albicans)

 

 

2.  POZAJELITOWE (PARENTERALNE)

2.  POZAJELITOWE (PARENTERALNE)

:

:

(

(

zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie ucha środkowego, 

zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie ucha środkowego, 

zakażenia dróg oddechowych, zakażenia dróg moczowych)

zakażenia dróg oddechowych, zakażenia dróg moczowych)

background image

 

5

 

PRZYCZYNY OSTRYCH BIEGUNEK

PRZYCZYNY OSTRYCH BIEGUNEK

3. ZATRUCIA POKARMOWE:

3. ZATRUCIA POKARMOWE:

 

 

    

    

(Stapholococcus aureus A, B, C, D, E, Clostridium 

(Stapholococcus aureus A, B, C, D, E, Clostridium 

perfringens A, C, Bacillus cereus ciepłostabilna, 

perfringens A, C, Bacillus cereus ciepłostabilna, 

ciepłochwiejna)

ciepłochwiejna)

4. NIESWOISTE ZAPALENIA JELIT:

4. NIESWOISTE ZAPALENIA JELIT:

(colitis ulcerosa, ch. Leśniowskiego-Crohna, 

(colitis ulcerosa, ch. Leśniowskiego-Crohna, 

nietolererancja białek pokarmowych, ch. Schonleina-

nietolererancja białek pokarmowych, ch. Schonleina-

Henocha, rzekomobłoniaste zapalenie jelit)

Henocha, rzekomobłoniaste zapalenie jelit)

5. CZYNNIKI JATROGENNE:

5. CZYNNIKI JATROGENNE:

 

 

(leki : antymetabolity, antybiotyki, środki 

(leki : antymetabolity, antybiotyki, środki 

przeczyszczające)

przeczyszczające)

6. BLĘDY DIETETYCZNE:

6. BLĘDY DIETETYCZNE:

(niedożywienie, przekarmianie, nadmiar tłuszczów, 

(niedożywienie, przekarmianie, nadmiar tłuszczów, 

przedwczesne włączenie glutenu do diety)

przedwczesne włączenie glutenu do diety)

background image

 

6

 

NASTĘPSTWA OSTRYCH BIEGUNEK

NASTĘPSTWA OSTRYCH BIEGUNEK

 

 

1. ODWODNIENIE   

1. ODWODNIENIE   

IZOTONICZNE = IZOOSMOLARNE

IZOTONICZNE = IZOOSMOLARNE

- (utrata wody jest proporcjonalna do utraty elektrolitów)

- (utrata wody jest proporcjonalna do utraty elektrolitów)

HIPOTONICZNE = HIPOOSMOTYCZNE

HIPOTONICZNE = HIPOOSMOTYCZNE

 

 

    

    

- (utrata elektrolitów jest większa niż utrata wody, 

- (utrata elektrolitów jest większa niż utrata wody, 

zmniejsza się toniczność płynu zewnątrzkomórkowego, 

zmniejsza się toniczność płynu zewnątrzkomórkowego, 

na skutek przemieszczenia płynu do wnętrza komórek 

na skutek przemieszczenia płynu do wnętrza komórek 

może dojść do zmniejszenia objętości płynu 

może dojść do zmniejszenia objętości płynu 

zewnątrzkomórkowego)

zewnątrzkomórkowego)

HIPERTONICZNE = HIPEROSMOTYCZNE

HIPERTONICZNE = HIPEROSMOTYCZNE

 

 

   

   

- (utrata wody jest mniejsza niż elektrolitów, zwiększa się 

- (utrata wody jest mniejsza niż elektrolitów, zwiększa się 

toniczność płynu zewnątrzkomórkowego, na skutek 

toniczność płynu zewnątrzkomórkowego, na skutek 

przemieszczania płynu na zewnątrz komórek może dojść 

przemieszczania płynu na zewnątrz komórek może dojść 

do zmniejszania objętości płynu wewnątrzkomórkowego)

do zmniejszania objętości płynu wewnątrzkomórkowego)

background image

 

7

 

NASTĘPSTWA OSTRYCH BIEGUNEK

NASTĘPSTWA OSTRYCH BIEGUNEK

 

 

2. KWASICA METABOLICZNA

2. KWASICA METABOLICZNA

    

    

do objawów niewyrównanej kwasicy metabolicznej 

do objawów niewyrównanej kwasicy metabolicznej 

należą : zaburzenia świadomości, pogłębiony oddech 

należą : zaburzenia świadomości, pogłębiony oddech 

Kussmaula

Kussmaula

3. ZABURZENIA JONOWE

3. ZABURZENIA JONOWE

   

   

(hipo- lub hipernatremia, hipokalcemia, hipokaliemia)

(hipo- lub hipernatremia, hipokalcemia, hipokaliemia)

4. 

4. 

ZABURZENIA CZYNNOŚCI I USZKODZENIE 

ZABURZENIA CZYNNOŚCI I USZKODZENIE 

NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH

NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH

   

   

 

 

(np. OUN - zaburzenia świadomości, nerek - skąpomocz 

(np. OUN - zaburzenia świadomości, nerek - skąpomocz 

lub bezmocz, wątroby - obniżenie czynności 

lub bezmocz, wątroby - obniżenie czynności 

detoksykacyjnych i zaburzenia przemiany azotowej)

detoksykacyjnych i zaburzenia przemiany azotowej)

background image

 

8

 

ODWODNIENIE

ODWODNIENIE

 

 

 

 

Oceny stopnia odwodnienia można dokonać na 

Oceny stopnia odwodnienia można dokonać na 

podstawie :

podstawie :

  

  

określenia procentowego ubytku masy ciała, 

określenia procentowego ubytku masy ciała, 

-   

-   

oceny stanu klinicznego pacjenta

oceny stanu klinicznego pacjenta

, d

, d

o p

o p

odstawowych

odstawowych

    

    

objawów odwodnienia należą:

objawów odwodnienia należą:

      

      

- g

- g

wałtowny spadek masy ciała, któremu często towarzyszy podwyższona 

wałtowny spadek masy ciała, któremu często towarzyszy podwyższona 

ciepłota

ciepłota

       

       

ciała,

ciała,

      

      

- u

- u

trata elastyczności skóry (fałd skóry na brzuchu dziecka ujęty dwa

trata elastyczności skóry (fałd skóry na brzuchu dziecka ujęty dwa

 

 

palce 

palce 

       

       

rozprostowuje się powoli, pozostawiając odcisk palców tzw.”skóra 

rozprostowuje się powoli, pozostawiając odcisk palców tzw.”skóra 

plastelinowa”)

plastelinowa”)

,

,

      

      

- s

- s

uchość  błony śluzowej jamy ustnej, języka, krtani

uchość  błony śluzowej jamy ustnej, języka, krtani

,

,

      

      

- z

- z

apadnięcie ciemiączka

apadnięcie ciemiączka

,

,

      

      

- z

- z

apadnięcie gałek ocznych

apadnięcie gałek ocznych

,

,

      

      

- z

- z

aostrzenie rysów twarzy

aostrzenie rysów twarzy

,

,

      

      

- s

- s

uchość spojówek

uchość spojówek

, zmniejszona ilość łez,

, zmniejszona ilość łez,

      

      

- w

- w

argi dziecka odwodnionego są suche, barwy karminowej

argi dziecka odwodnionego są suche, barwy karminowej

,

,

      

      

- s

- s

kąpomocz lub  bezmocz, 

kąpomocz lub  bezmocz, 

      

      

- zaburzenia oddychania (tachypnoe)

- zaburzenia oddychania (tachypnoe)

-

-

   

   

oceny czasu powrotu kapilarnego (>1,5-2 sek.), 

oceny czasu powrotu kapilarnego (>1,5-2 sek.), 

stężenia  wodorowęglanów (<17 mmol/l)

stężenia  wodorowęglanów (<17 mmol/l)

background image

 

 

9

ODWODNIENIE - ocena kliniczna

ODWODNIENIE - ocena kliniczna

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne

(I) Brak objawów 

(I) Brak objawów 

odwodnienia (<3%)

odwodnienia (<3%)

(II) 

(II) 

Odwodnienie 

Odwodnienie 

niewielkie (3-

niewielkie (3-

9%)

9%)

(III) 

(III) 

Odwodnienie 

Odwodnienie 

ciężkie (>9%)

ciężkie (>9%)

stan ogólny

stan ogólny

spokojne, przytomne

spokojne, przytomne

niespokojne, 

niespokojne, 

pobudzone

pobudzone

podsypiające lub 

podsypiające lub 

nieprzytomne

nieprzytomne

śluzówki

śluzówki

wilgotne

wilgotne

suche

suche

bardzo suche

bardzo suche

gałki oczne

gałki oczne

prawidłowo napięte

prawidłowo napięte

zapadnięte

zapadnięte

bardzo zapadnięte   

bardzo zapadnięte   

    i podsychające

    i podsychające

pragnienie

pragnienie

pije normalnie,

pije normalnie,

pragnienie umiarkowane

pragnienie umiarkowane

pije łapczywie, 

pije łapczywie, 

spragnione

spragnione

pije słabo lub 

pije słabo lub 

niezdolne do picia

niezdolne do picia

łzy

łzy

obecne

obecne

brak

brak

brak

brak

ubytek wagi (%)

ubytek wagi (%)

<5%

<5%

5 – 10%

5 – 10%

>10%

>10%

orientacyjny 

orientacyjny 

niedobór płynów 

niedobór płynów 

(ml/kg)

(ml/kg)

<50

<50

50 - 100

50 - 100

>100

>100

background image

 

10

 

POSTĘPOWANIE W OSTREJ BIEGUNCE

POSTĘPOWANIE W OSTREJ BIEGUNCE

1.

1.

zapobieganie odwodnieniu poprzez wczesne podawanie 

zapobieganie odwodnieniu poprzez wczesne podawanie 

płynów do nawadniania w warunkach domowych 

płynów do nawadniania w warunkach domowych 

(FAZA 

(FAZA 

REHYDRATACJI)

REHYDRATACJI)

,

,

2

2

nawadnianie dożylne w przypadku ciężkiego odwodnienia,

nawadnianie dożylne w przypadku ciężkiego odwodnienia,

       

       

nieprzerwane żywienie doustne w czasie epizodu 

nieprzerwane żywienie doustne w czasie epizodu 

biegunki 

biegunki 

       

       

(3-4 h po rozpoczęciu rehydratacji) 

(3-4 h po rozpoczęciu rehydratacji) 

(FAZA WCZESNEJ 

(FAZA WCZESNEJ 

REALIMENTACJI),

REALIMENTACJI),

4.    stosowanie antybiotyków jedynie w określonych 

4.    stosowanie antybiotyków jedynie w określonych 

przypadkach,

przypadkach,

5.   unikanie stosowania leków przeciwbiegunkowych,

5.   unikanie stosowania leków przeciwbiegunkowych,

6.   wysokokaloryczne żywienie do 2 tyg. po ustąpieniu 

6.   wysokokaloryczne żywienie do 2 tyg. po ustąpieniu 

choroby.

choroby.

background image

 

11

 

POSTĘPOWANIE W OSTREJ BIEGUNCE 

POSTĘPOWANIE W OSTREJ BIEGUNCE 

– w zależności od stopnia odwodnienia

– w zależności od stopnia odwodnienia

Sposób 

Sposób 

leczenia

leczenia

(I) ubytek masy 

(I) ubytek masy 

ciała <3%, deficyt 

ciała <3%, deficyt 

płynów <50 ml/kg

płynów <50 ml/kg

(II) ubytek masy 

(II) ubytek masy 

ciała 

ciała 

3-9%, deficyt 

3-9%, deficyt 

płynów 50-100 

płynów 50-100 

ml/kg

ml/kg

(III) ubytek masy 

(III) ubytek masy 

ciała >9%, deficyt 

ciała >9%, deficyt 

płynów >100 ml/kg

płynów >100 ml/kg

Nawadnian

Nawadnian

ie

ie

nawadnianie 

nawadnianie 

enteralne

enteralne

4-6 h: leczenie 

4-6 h: leczenie 

szpitalne- 

szpitalne- 

rehydratacja, 

rehydratacja, 

później 

później 

nawadnianie 

nawadnianie 

enteralne

enteralne

leczenie szpitalne- 

leczenie szpitalne- 

nawadnianie 

nawadnianie 

dożylne, później 

dożylne, później 

nawadnianie 

nawadnianie 

enteralne

enteralne

Żywienie

Żywienie

karmienie 

karmienie 

naturalne dieta 

naturalne dieta 

lekkostrawna, 

lekkostrawna, 

wczesna 

wczesna 

realimentacja

realimentacja

karmienie 

karmienie 

naturalne dieta 

naturalne dieta 

lekkostrawna, 

lekkostrawna, 

wczesna 

wczesna 

realimentacja oraz 

realimentacja oraz 

inna żywność po 

inna żywność po 

zakończeniu 

zakończeniu 

rehydratacji

rehydratacji

karmienie 

karmienie 

naturalne dieta 

naturalne dieta 

lekkostrawna, 

lekkostrawna, 

wczesna 

wczesna 

realimentacja oraz 

realimentacja oraz 

inna żywność po 

inna żywność po 

zakończeniu 

zakończeniu 

rehydratacji

rehydratacji

probiotyki

probiotyki

+

+

+

+

+

+

background image

 

12

 

FAZA REHYDRATACJI

FAZA REHYDRATACJI

1.  Wskazania: 

1.  Wskazania: 

-

ostra biegunka z odwodnieniem 

ostra biegunka z odwodnieniem 

        

        

niewielkiego lub średniego stopnia

niewielkiego lub średniego stopnia

2.  Postępowanie:

2.  Postępowanie:

-

przez pierwsze 0- 4 h stosuje się wyłącznie doustne 

przez pierwsze 0- 4 h stosuje się wyłącznie doustne 

płyny nawadniające DPN, 

płyny nawadniające DPN, 

-

po 4 h skutecznego nawadniania należy rozpocząć fazę 

po 4 h skutecznego nawadniania należy rozpocząć fazę 

podtrzymującą (uzupełnienie bieżących strat wody i 

podtrzymującą (uzupełnienie bieżących strat wody i 

elektrolitów w dawce 5-10 ml/kg m.c. po każdym stolcu 

elektrolitów w dawce 5-10 ml/kg m.c. po każdym stolcu 

biegunkowym lub wymiotach)

biegunkowym lub wymiotach)

 

 

3.  Dawka DPN zależy od stopnia odwodnienia:

3.  Dawka DPN zależy od stopnia odwodnienia:

-

odwodnienie <3% : 30-50 ml/kg m.c./4h* 

odwodnienie <3% : 30-50 ml/kg m.c./4h* 

-

odwodnienie 3-9% : 50-100 ml/kg m.c./4h (średnio 75 

odwodnienie 3-9% : 50-100 ml/kg m.c./4h (średnio 75 

ml/kg m.c/4h)*

ml/kg m.c/4h)*

* + 5-10 ml/kg m.c. po każdym stolcu biegunkowym lub 

* + 5-10 ml/kg m.c. po każdym stolcu biegunkowym lub 

wymiotach

wymiotach

background image

 

13

 

FAZA REHYDRATACJI

FAZA REHYDRATACJI

4.   Doustny płyn nawadniający:

4.   Doustny płyn nawadniający:

-

-

       zaleca się DPN hipoosmolarny zawierający sód o stężeniu

       zaleca się DPN hipoosmolarny zawierający sód o stężeniu

        

        

60 mmol/l ze względu na ryzyko wystąpienia hipernatremii. 

60 mmol/l ze względu na ryzyko wystąpienia hipernatremii. 

        

        

Bardzo istotna jest  prawidłowa proporcja pomiędzy jonami 

Bardzo istotna jest  prawidłowa proporcja pomiędzy jonami 

sodu 

sodu 

        

        

i glukozą (ok. 1:1) ze względu na ryzyko wystąpienia 

i glukozą (ok. 1:1) ze względu na ryzyko wystąpienia 

przejściowej

przejściowej

        

        

nietolerancji glukozy.

nietolerancji glukozy.

5.  W przypadku występowania wymiotów:

5.  W przypadku występowania wymiotów:

-

płyn należy schłodzić,

płyn należy schłodzić,

-

płyn należy podawać małymi porcjami np. niemowlętom i 

płyn należy podawać małymi porcjami np. niemowlętom i 

małym dzieciom 5 ml co 1 min.

małym dzieciom 5 ml co 1 min.

        

        

Nie należy podawać leków przeciwwymiotnych.

Nie należy podawać leków przeciwwymiotnych.

6.  Nie należy stosować klarownych soków owocowych, 

6.  Nie należy stosować klarownych soków owocowych, 

     

     

coca-coli lub innych napojów gazowanych ze względu na ich

coca-coli lub innych napojów gazowanych ze względu na ich

     

     

hiperosmolarność, co może prowadzić do biegunki 

hiperosmolarność, co może prowadzić do biegunki 

osmotycznej.

osmotycznej.

     

     

Należy unikać podawania samej wody.

Należy unikać podawania samej wody.

background image

 

14

 

SK

SK

Ł

Ł

AD  P

AD  P

Ł

Ł

YNÓW  DO  NAWADNIANIA  

YNÓW  DO  NAWADNIANIA  

DOUSTNEGO

DOUSTNEGO

ORS 

ORS 

WHO 

WHO 

2002

2002

ORS 

ORS 

ESPGHA

ESPGHA

N

N

GASTROLI

GASTROLI

T

T

SALTORAL

SALTORAL

FLONIDRAL

FLONIDRAL

Na

Na

+

+

mmol/l

mmol/l

75

75

60

60

60

60

90

90

60

60

K

K

+

+

mmol/l

mmol/l

20

20

20

20

20

20

20

20

20

20

Zasady 

Zasady 

mmol/l

mmol/l

30

30

30

30

30

30

30

30

14

14

cytryniany

cytryniany

Węglowoda

Węglowoda

ny mmol/l

ny mmol/l

75

75

glukoza

glukoza

74-111

74-111

80

80

glukoza

glukoza

111

111

89

89

osmolarność 

osmolarność 

mOsm/kg

mOsm/kg

245

245

200-250

200-250

240

240

310

310

214

214

background image

 

15

 

FAZA REALIMENTACJI

FAZA REALIMENTACJI

  

  

Po 4 godzinach wyłącznego nawadniania drogą doustną zaleca się

Po 4 godzinach wyłącznego nawadniania drogą doustną zaleca się

  

  

powrót do diety stosowanej przed  biegunką (tzw. faza szybkiej

powrót do diety stosowanej przed  biegunką (tzw. faza szybkiej

  

  

realimentacji): 

realimentacji): 

-

niemowlęta karmione piersią

niemowlęta karmione piersią

 – powinny być karmione naturalnie cały 

 – powinny być karmione naturalnie cały 

czas trwania biegunki,

czas trwania biegunki,

-

niemowlęta karmione sztucznie

niemowlęta karmione sztucznie

 – powrót do mieszanki stosowanej 

 – powrót do mieszanki stosowanej 

przed wystąpieniem biegunki,

przed wystąpieniem biegunki,

-

dzieci starsze

dzieci starsze

 – powrót do diety stosowanej przed wystąpieniem 

 – powrót do diety stosowanej przed wystąpieniem 

biegunki, 

biegunki, 

-

mieszanki nisko- lub bezlaktozowe

mieszanki nisko- lub bezlaktozowe

 powinny być stosowane jedynie u 

 powinny być stosowane jedynie u 

dzieci, u których wystąpiło nasilenie biegunki po wprowadzeniu 

dzieci, u których wystąpiło nasilenie biegunki po wprowadzeniu 

pokarmów mlecznych i stwierdza się laboratoryjne cechy nietolerancji 

pokarmów mlecznych i stwierdza się laboratoryjne cechy nietolerancji 

laktozy (pH kału < 5.5, obecność substancji redukujących > 0.5%).

laktozy (pH kału < 5.5, obecność substancji redukujących > 0.5%).

background image

 

16

 

WSKAZANIA DO NAWADNIANIA DOŻYLNEGO 

WSKAZANIA DO NAWADNIANIA DOŻYLNEGO 

Podstawowymi wskazaniami do nawadniania dożylnego są:

Podstawowymi wskazaniami do nawadniania dożylnego są:

-

biegunka przebiegająca z ciężkim odwodnieniem (>9% m.c.)

biegunka przebiegająca z ciężkim odwodnieniem (>9% m.c.)

,

,

-

wstrząs

wstrząs

,

,

-

zaburzenia neurologiczne

zaburzenia neurologiczne

-

niedrożność przewodu pokarmowego

niedrożność przewodu pokarmowego

,

,

-

uporczywe wymioty pomimo nawadniania

uporczywe wymioty pomimo nawadniania

 

 

doustnego

doustnego

,

,

-

niepowodzenie nawadniania doustnego (utrzymywanie lub 

niepowodzenie nawadniania doustnego (utrzymywanie lub 

nasilanie się objawów odwodnienia  i pogorszenie stanu 

nasilanie się objawów odwodnienia  i pogorszenie stanu 

ogólnego chorego, wynikaj

ogólnego chorego, wynikaj

ą

ą

ce najcz

ce najcz

ęś

ęś

ciej z przej

ciej z przej

ś

ś

ciowej 

ciowej 

wtórnej nietolerancji jednocukrów),

wtórnej nietolerancji jednocukrów),

-

współistnienie innych chorób  mogących niekorzystnie 

współistnienie innych chorób  mogących niekorzystnie 

wpływać na przebieg ostrej biegunki,

wpływać na przebieg ostrej biegunki,

-

względy socjalne i rodzinne oraz trudności logistyczne 

względy socjalne i rodzinne oraz trudności logistyczne 

uniemożliwiające powrót dziecka do szpitala, 

uniemożliwiające powrót dziecka do szpitala, 

-

bardzo młody wiek dziecka (< 2m.ż.), nasilanie się objawów 

bardzo młody wiek dziecka (< 2m.ż.), nasilanie się objawów 

(>8stolców / dobę), wątpliwości diagnostyczne

(>8stolców / dobę), wątpliwości diagnostyczne

background image

 

17

 

  

  

SCHEMAT POSTĘPOWANIA 

SCHEMAT POSTĘPOWANIA 

W NAWADNIANIU DOŻYLNYM

W NAWADNIANIU DOŻYLNYM

1. 

1. 

Zapewnić stały dostęp do żyły oraz pobrać krew na podstawowe badania 

Zapewnić stały dostęp do żyły oraz pobrać krew na podstawowe badania 

    

    

laboratoryjne (morfologia,  jonogram, gazometria, mocznik, kreatynina).

laboratoryjne (morfologia,  jonogram, gazometria, mocznik, kreatynina).

2. Obliczyć

2. Obliczyć

 zapotrzebowanie płynowe: 

 zapotrzebowanie płynowe: 

    

    

zapotrzebowanie podstawowe + deficyt wody

zapotrzebowanie podstawowe + deficyt wody

   

   

Zapotrzebowanie podstawowe na wodę w ml/kg m. c./dobę:

Zapotrzebowanie podstawowe na wodę w ml/kg m. c./dobę:

   

   

noworodek

noworodek

                      120 ml/kg m.c.

                      120 ml/kg m.c.

   

   

< 10 kg

< 10 kg

                             

                             

100 ml/kg m.c. 

100 ml/kg m.c. 

   

   

10 – 20 kg

10 – 20 kg

                        

                        

1000 + 50 ml/kg m.c. powyżej 10kg

1000 + 50 ml/kg m.c. powyżej 10kg

   

   

> 20kg

> 20kg

                              

                              

1500 + 20 ml/kg m.c. powyżej 20kg

1500 + 20 ml/kg m.c. powyżej 20kg

   

   

   

   

Deficyt płynów 

Deficyt płynów 

– należy

– należy

 

 

opierać się na badaniu przedmiotowym 

opierać się na badaniu przedmiotowym 

(przybliżone straty wody  w zależności od ciężkości odwodnienia) i ocenie 

(przybliżone straty wody  w zależności od ciężkości odwodnienia) i ocenie 

różnicy masy ciała przed

różnicy masy ciała przed

 

 

wystąpieniem biegunki, a  aktualną masą ciała 

wystąpieniem biegunki, a  aktualną masą ciała 

w momencie badania.

w momencie badania.

    

    

3. 

3. 

Wyliczyć ilość sodu i potasu jaką należy podać 

Wyliczyć ilość sodu i potasu jaką należy podać 

   

   

zapotrzebowanie podstawowe + przybliżone straty

zapotrzebowanie podstawowe + przybliżone straty

background image

 

18

 

  

  

PODSTAWOWE ZAPOTRZEBOWANIE JONOWE 

PODSTAWOWE ZAPOTRZEBOWANIE JONOWE 

(mmo/kg m. c. /dobę)

(mmo/kg m. c. /dobę)

 

 

      

      

Na

Na

+

+

                          

                          

  

  

K

K

+

+

 

 

       

       

Noworodek

Noworodek

                 

                 

2,0                            2,0

2,0                            2,0

                

                

< 10 kg

< 10 kg

                        2,0 –

                        2,0 –

 

 

2,5                   2,0 – 2,5

2,5                   2,0 – 2,5

                

                

10 – 20 kg

10 – 20 kg

                   

                   

1,5 – 2,0                  

1,5 – 2,0                  

 

 

1,5 – 2,0

1,5 – 2,0

                

                

> 20 kg

> 20 kg

                        

                        

1,2 – 1,5                  

1,2 – 1,5                  

 

 

1,2 –

1,2 –

 

 

1,5 

1,5 

                

                

   

   

Według aktualnych 

Według aktualnych 

rekomendacji

rekomendacji

 zalecana jest podaż potasu już 

 zalecana jest podaż potasu już 

 

 

w

w

  

  

pierwszych

pierwszych

 

 

godzinach leczenia 

godzinach leczenia 

bez oczekiwania na diurez

bez oczekiwania na diurez

ę

ę

,

,

 

 

ponieważ w stanach ciężkiego odwodnienia dochodzi do utraty

ponieważ w stanach ciężkiego odwodnienia dochodzi do utraty

 

 

 

 

potasu pomimo prawidłowego jego poziomu 

potasu pomimo prawidłowego jego poziomu 

 

 

w surowicy.

w surowicy.

 

 

 

 

Uzupełnienie stężenia potasu powinno być przeprowadzone

Uzupełnienie stężenia potasu powinno być przeprowadzone

 

 

ostrożnie w pierwszych 24 godzinach nawadniania. Optymalne

ostrożnie w pierwszych 24 godzinach nawadniania. Optymalne

 

 

stężenie potasu w płynie nawadniającym (5% glukoza+ 1/3 stężenia

stężenie potasu w płynie nawadniającym (5% glukoza+ 1/3 stężenia

 

 

roztworu fizjologicznego NaCl) wynosi 20-30 mmol/l.

roztworu fizjologicznego NaCl) wynosi 20-30 mmol/l.

 

 

    

    

background image

 

19

 

 

 

Do stosowania dożylnego używa się

Do stosowania dożylnego używa się

następujących roztworów elektrolitowych:

następujących roztworów elektrolitowych:

1 ml 10% NaCl  -  1,7 mmol Na

1 ml 10% NaCl  -  1,7 mmol Na

+

+

1 ml 15% KCl    -  2,0 mmol K

1 ml 15% KCl    -  2,0 mmol K

+

+

N

N

ie należy przekraczać dawki 

ie należy przekraczać dawki 

K

K

3 mmol/kg 

3 mmol/kg 

m.c./dobę

m.c./dobę

 (średnio 1mmol/kg m.c./dobę czyli 0,5 

 (średnio 1mmol/kg m.c./dobę czyli 0,5 

ml 15%KCl/kg m.c./dobę)

ml 15%KCl/kg m.c./dobę)

 

 

    

    

background image

 

20

 

ZASADY WYRÓWNYWANIA KWASICY 

ZASADY WYRÓWNYWANIA KWASICY 

METABOLICZNEJ

METABOLICZNEJ

W kwasicy metabolicznej podaje się 8,4% NaHCO

W kwasicy metabolicznej podaje się 8,4% NaHCO

3

3

 

 

w ilości wyliczonej ze wzoru:

w ilości wyliczonej ze wzoru:

BE  x 0,3 x masa ciała (kg) = ilość mmol NaHCO

BE  x 0,3 x masa ciała (kg) = ilość mmol NaHCO

3

3

   

   

1 ml 8,4%NaHCO

1 ml 8,4%NaHCO

3

3

= 1 mmol NaHCO

= 1 mmol NaHCO

3

3

  i 1 mmol Na

  i 1 mmol Na

+

+

 

 

Obliczoną ilość podaje się powoli w 2 lub 3 porcjach rozcieńczając

Obliczoną ilość podaje się powoli w 2 lub 3 porcjach rozcieńczając

 

 

wodą destylowaną w stosunku 1:4

wodą destylowaną w stosunku 1:4

  

  

background image

 

21

 

SCHEMAT UJEDNOLICONEGO LECZENIA

SCHEMAT UJEDNOLICONEGO LECZENIA

PŁYNAMI DOŻYLNYMI NIEZALEŻNIE OD 

PŁYNAMI DOŻYLNYMI NIEZALEŻNIE OD 

RODZAJU ODWODNIENIA

RODZAJU ODWODNIENIA

Odwodnienie ze  wstrząsem:

Odwodnienie ze  wstrząsem:

5% albuminy 20 ml

5% albuminy 20 ml

/kg m. c. /30 min.

/kg m. c. /30 min.

dalsze płyny jak w odwodnieniu ciężkim

dalsze płyny jak w odwodnieniu ciężkim

background image

 

 

22

W ciężkim  odwodnieniu :

W ciężkim  odwodnieniu :

- 0,9% NaCl 40-60ml/kg m.c. /4h

- 0,9% NaCl 40-60ml/kg m.c. /4h

-  5%glukoza 70 ml/kg m.c./

-  5%glukoza 70 ml/kg m.c./

8h

8h

   

   

+ 1.5 ml/kg m.c. 10% NaCl

+ 1.5 ml/kg m.c. 10% NaCl

   

   

+ 1-2 ml/kg m.c. 8.4% NaHCO

+ 1-2 ml/kg m.c. 8.4% NaHCO

3

3

   

   

+ 0.5 ml/kg m.c. 15% KCl 

+ 0.5 ml/kg m.c. 15% KCl 

      

      

(0.75 ml/kg m.ciała w hipokalemii)

(0.75 ml/kg m.ciała w hipokalemii)

Podany schemat zakłada nawadnianie chorego w ciągu 12 

Podany schemat zakłada nawadnianie chorego w ciągu 12 

godzin

godzin

         

         

W momencie  poprawy stanu ogólnego dziecka można 

W momencie  poprawy stanu ogólnego dziecka można 

włączyć doustne

włączyć doustne

 

 

płyny nawadniające po 6 – 12 godzinach 

płyny nawadniające po 6 – 12 godzinach 

ograniczając podaż dożylną lub w ogóle z niej rezygnując

ograniczając podaż dożylną lub w ogóle z niej rezygnując

.

.

background image

 

23

 

WSKAZANIA DO BADANIA MIKROBIOLOGICZNEGO 

WSKAZANIA DO BADANIA MIKROBIOLOGICZNEGO 

STOLCA W OSTREJ BIEGUNCE

STOLCA W OSTREJ BIEGUNCE

biegunka krwista,

biegunka krwista,

- >10 stolców / dobę,

- >10 stolców / dobę,

- biegunka przewlekająca się,

- biegunka przewlekająca się,

- podejrzenie cholery,

- podejrzenie cholery,

- biegunka o bardzo ciężkim przebiegu (odwodnienie > 9%, 

- biegunka o bardzo ciężkim przebiegu (odwodnienie > 9%, 

  

  

ciężki stan ogólny),

ciężki stan ogólny),

- biegunka u chorego z obniżona odpornością, 

- biegunka u chorego z obniżona odpornością, 

- względy epidemiologiczne np. dochodzenie epidemiologiczne 

- względy epidemiologiczne np. dochodzenie epidemiologiczne 

  

  

w przypadku epidemii biegunki, w zatruciach pokarmowych),

w przypadku epidemii biegunki, w zatruciach pokarmowych),

- obecność laktoferyny i/lub dużej ilości leukocytów  w stolcu 

- obecność laktoferyny i/lub dużej ilości leukocytów  w stolcu 

(> 5 

(> 5 

  

  

wpw pod dużym powiększeniem).

wpw pod dużym powiększeniem).

 

 

background image

 

24

 

FARMAKOTERAPIA W OSTREJ BIEGUNCE

FARMAKOTERAPIA W OSTREJ BIEGUNCE

 

 

1.

1.

  Leczenie przeciwdrobnoustrojowe

  Leczenie przeciwdrobnoustrojowe

-

zakażenie Salmonella

zakażenie Salmonella

: bez względu 

: bez względu 

        

        

na przebieg u chorych z grup zwiększonego ryzyka uogólnienia się 

na przebieg u chorych z grup zwiększonego ryzyka uogólnienia się 

zakażenia (<3 m. ż. i > 65 r. ż. , niedobory odporności, 

zakażenia (<3 m. ż. i > 65 r. ż. , niedobory odporności, 

immunosupresja, sztuczne zastawki serca, nzj, niedożywienie, 

immunosupresja, sztuczne zastawki serca, nzj, niedożywienie, 

hipoproteinemia, mocznica, anemia sierpowata) oraz w każdym 

hipoproteinemia, mocznica, anemia sierpowata) oraz w każdym 

przypadku ciężkiego przebiegu z gorączką i innymi objawami 

przypadku ciężkiego przebiegu z gorączką i innymi objawami 

ogólnymi,

ogólnymi,

-

potwierdzone zakażenie Shigella i Vibrio cholerae

potwierdzone zakażenie Shigella i Vibrio cholerae

-

zakażenie Yersinia: 

zakażenie Yersinia: 

w grupach ryzyka (< 3 m.ż., niedobory 

w grupach ryzyka (< 3 m.ż., niedobory 

odporności, zespół przeładowania żelazem, hemochromatoza, 

odporności, zespół przeładowania żelazem, hemochromatoza, 

choroba nowotworowa, przewlekłe stosowanie żelaza),

choroba nowotworowa, przewlekłe stosowanie żelaza),

     

     

background image

 

25

 

FARMAKOTERAPIA W OSTREJ BIEGUNCE

FARMAKOTERAPIA W OSTREJ BIEGUNCE

-

  

  

potwierdzone 

potwierdzone 

zakażenie Camphylobacter jejuni, 

zakażenie Camphylobacter jejuni, 

      

      

EPEC, ETEC, EIEC, EHEC, Clostridium difficile

EPEC, ETEC, EIEC, EHEC, Clostridium difficile

      

      

(szczep cytotoksyczny), Giardia lamblia, 

(szczep cytotoksyczny), Giardia lamblia, 

      

      

Etamoeba histolytica, Cryptosporidium parvum,

Etamoeba histolytica, Cryptosporidium parvum,

-

  

  

empirycznie: biegunka przebiegająca z gorączką >38

empirycznie: biegunka przebiegająca z gorączką >38

0

0

oraz 

oraz 

       

       

z obecnością świeżej krwi, dużej ilości leukocytów lub

z obecnością świeżej krwi, dużej ilości leukocytów lub

       

       

laktoferyny w stolcu, u niemowląt <3 m.ż. z powodu 

laktoferyny w stolcu, u niemowląt <3 m.ż. z powodu 

ryzyka

ryzyka

       

       

posocznicy wywołanej przez pałeczki 

posocznicy wywołanej przez pałeczki 

Salmonella, 

Salmonella, 

-

  

  

empirycznie: 

empirycznie: 

w biegunce podróżnych

w biegunce podróżnych

background image

 

26

 

FARMAKOTERAPIA W OSTREJ BIEGUNCE

FARMAKOTERAPIA W OSTREJ BIEGUNCE

2. 

2. 

Leki przeciwbiegunkowe

Leki przeciwbiegunkowe

W ostrej biegunce u dzieci nieuzasadnione jest 

W ostrej biegunce u dzieci nieuzasadnione jest 

stosowanie leków przeciwbiegunkowych:

stosowanie leków przeciwbiegunkowych:

-

  

  

leków hamujących motorykę przewodu pokarmowego

leków hamujących motorykę przewodu pokarmowego

 (loperamid),

 (loperamid),

   

   

(skracają one czas trwania biegunki i zmniejszają ilość i objętość

(skracają one czas trwania biegunki i zmniejszają ilość i objętość

   

   

stolców, ale często wywołują ciężkie objawy niepożądane

stolców, ale często wywołują ciężkie objawy niepożądane

   

   

(depresja ośrodka oddechowego, śpiączka, niedrożność

(depresja ośrodka oddechowego, śpiączka, niedrożność

    

    

porażenna), 

porażenna), 

-

  

  

leków przeciwwydzielniczych

leków przeciwwydzielniczych

 (salicylan bizmutu), 

 (salicylan bizmutu), 

-

  

  

leków absorbujących toksyny bakteryjne

leków absorbujących toksyny bakteryjne

 (kaolinowo-pektynowe,

 (kaolinowo-pektynowe,

   

   

węgiel aktywowany), 

węgiel aktywowany), 

background image

 

27

 

FARMAKOTERAPIA W OSTREJ BIEGUNCE

FARMAKOTERAPIA W OSTREJ BIEGUNCE

3. 

3. 

Smektyn dwuoktanościenny

Smektyn dwuoktanościenny

-

wyniki wielu badań dowodzą, że stosowanie 

wyniki wielu badań dowodzą, że stosowanie 

    

    

tego preparatu łącznie ze standardowym 

tego preparatu łącznie ze standardowym 

    

    

leczeniem u dzieci do 18 r.ż. chorych

leczeniem u dzieci do 18 r.ż. chorych

    

    

na ostrą biegunkę infekcyjną zwiększa o 60% szansę na

na ostrą biegunkę infekcyjną zwiększa o 60% szansę na

    

    

wyleczenie w ciągu 3 dni, skraca czas trwania biegunki 

wyleczenie w ciągu 3 dni, skraca czas trwania biegunki 

    

    

o 24 godziny, nie  wpływa natomiast na objętość stolca,

o 24 godziny, nie  wpływa natomiast na objętość stolca,

4. 

4. 

Probiotyki (gł. 

Probiotyki (gł. 

Lactobacillus GG, Saccharomyces boulardii

Lactobacillus GG, Saccharomyces boulardii

), 

), 

prebiotyki i symbiotyki

prebiotyki i symbiotyki

-

średnio o 17-30 godzin skracają czas trwania ostrej biegunki 

średnio o 17-30 godzin skracają czas trwania ostrej biegunki 

     

     

u niemowląt i małych dzieci, głownie w biegunkach o etiologii

u niemowląt i małych dzieci, głownie w biegunkach o etiologii

     

     

wirusowej przy wczesnym ich zastosowaniu,

wirusowej przy wczesnym ich zastosowaniu,

 

 

background image

 

28

 

FARMAKOTERAPIA W OSTREJ BIEGUNCE

FARMAKOTERAPIA W OSTREJ BIEGUNCE

5. 

5. 

Cynk 

Cynk 

-

wg zaleceń WHO z powodu skracania czasu trwania 

wg zaleceń WHO z powodu skracania czasu trwania 

biegunki jest zalecany dzieciom w krajach 

biegunki jest zalecany dzieciom w krajach 

rozwijających się.

rozwijających się.

  

  

background image

 

29

 

PROFILAKTYKA ZAKAŻEŃ ROTAWIRUSOWYCH

PROFILAKTYKA ZAKAŻEŃ ROTAWIRUSOWYCH

Rotawirusy są główną przyczyną ostrych biegunek 

Rotawirusy są główną przyczyną ostrych biegunek 

u dzieci między 6-24 m. ż.  

u dzieci między 6-24 m. ż.  

Profilaktyka:

Profilaktyka:

-

szczepienie od 6 tyg. ż. do 24 tyg. ż.,

szczepienie od 6 tyg. ż. do 24 tyg. ż.,

-

dostępne preparaty: 

dostępne preparaty: 

Rotarix

Rotarix

 – monowaletna, zawierająca atenuowany szczep 

 – monowaletna, zawierająca atenuowany szczep 

rotawirusa  człowieka, doustna w 2 dawkach,

rotawirusa  człowieka, doustna w 2 dawkach,

RotaTeq

RotaTeq

 – pięciowaletna, zawierajaca 5 resegregowanych 

 – pięciowaletna, zawierajaca 5 resegregowanych 

szczepów bydlęco-ludzkich , doustna w 3 dawkach.

szczepów bydlęco-ludzkich , doustna w 3 dawkach.

background image

 

30

 

DEFINICJA BIEGUNKI PRZEWLEKŁEJ

DEFINICJA BIEGUNKI PRZEWLEKŁEJ

    

    

Jest to stan chorobowy charakteryzujący się 

Jest to stan chorobowy charakteryzujący się 

oddawaniem większej liczby stolców i/lub o 

oddawaniem większej liczby stolców i/lub o 

nieprawidłowym składzie (powyżej 5 stolców na dobę 

nieprawidłowym składzie (powyżej 5 stolców na dobę 

lub pojedyncze stolce z krwią 

lub pojedyncze stolce z krwią 

    

    

i śluzem), utrzymujący się dłużej niż 2 tyg. i 

i śluzem), utrzymujący się dłużej niż 2 tyg. i 

prowadzący często do zaburzeń stanu odżywienia.

prowadzący często do zaburzeń stanu odżywienia.

background image

 

31

 

PRZYCZYNY BIEGUNKI PRZEWLEKŁEJ

PRZYCZYNY BIEGUNKI PRZEWLEKŁEJ

 

 

    

    

1. Pierwotne : wrodzone defekty genetyczne, 

ezymatyczne,immunologiczne usposabiające do 
wystąpienia

     biegunki w wyniku działania niektórych składników 

diety, 

     np. glutenu, białek mleka, laktozy, sacharozy i in.
     Wśród przyczyn wymienić należy:

- chorobę trzewną, 

- mukowiscydozę,

- alergię pokarmową, 

- wrodzone niedobory enzymatyczne, np. laktazy, 

sacharazy,

- wrodzony zanik mikrokosmków,

- wrodzony defekt sekrecji (biegunka chlorowa, 

sodowa), 

- zaburzenia wchłaniania glukozy, galaktozy, 

- defekty immunologiczne( hipogammaglobulinemia, 

niedobór IgA)

- niedobór wchłaniania cynku (Acrodermatitis 

enteropatica)

background image

 

32

 

PRZYCZYNY BIEGUNKI PRZEWLEKŁEJ

PRZYCZYNY BIEGUNKI PRZEWLEKŁEJ

2. Wtórne  są skutkami uszkodzenia jelita wywołanego:
    -  zakażeniami wirusowymi,
    -  zakażeniami bakteryjnymi przewodu pokarmowego,

-  zakażeniami pasożytniczymi,
-  w zespole poantybiotykowym ( po klindamycynie,

       amoksycylinie, cefalosporynach III i IV generacji), 

-  w zespole krótkiego jelita (po resekcjach jelita z powodu wad

       wrodzonych przewodu pokarmowego , po NEC), 

-  przewlekłym stanem zapalnym jelit (colitis ulcerosa, choroba

       Leśniowskiego-Crohna), 

-  chorobami endokrynologicznymi (nadczynność tarczycy, guzy

       hormonalnie czynne: VIP-oma, rakowiak, z. Zollingera -
       Ellisona).

background image

 

33

 

PATOGENEZA BIEGUNKI  PRZEWLEKŁEJ

PATOGENEZA BIEGUNKI  PRZEWLEKŁEJ

Niezależnie od rodzaju pierwotnego czynnika 

Niezależnie od rodzaju pierwotnego czynnika 

uszkadzającego 

uszkadzającego 

w patogenezie biegunki przewlekłej biorą udział: 

w patogenezie biegunki przewlekłej biorą udział: 

-  

-  

uszkodzenie kosmków i mikrokosmków,

uszkodzenie kosmków i mikrokosmków,

obniżona aktywność disacharydaz, zwłaszcza laktozy,

obniżona aktywność disacharydaz, zwłaszcza laktozy,

-

-

zwiększona przepuszczalność błony śluzowej 

zwiększona przepuszczalność błony śluzowej 

    

    

sprzyjająca wtórnej alergizacji alergenami 

sprzyjająca wtórnej alergizacji alergenami 

    

    

pokarmowymi,

pokarmowymi,

-

-

dysbakterioza mikroflory jelitowej prowadząca 

dysbakterioza mikroflory jelitowej prowadząca 

-

-

do dekoniugacji kwasów żółciowych.

do dekoniugacji kwasów żółciowych.

background image

 

34

 

PATOGENEZA BIEGUNKI  PRZEWLEKŁEJ

PATOGENEZA BIEGUNKI  PRZEWLEKŁEJ

 

 

bakterie, wirusy, (toksyny), 

bakterie, wirusy, (toksyny), 

gluten

gluten

alergen pokarmowy 

alergen pokarmowy 

 

 

zwiększona przepuszczalność śluzówki 

zwiększona przepuszczalność śluzówki 

 (alergizacja)

 (alergizacja)

+

+

dysbakterioza 

dysbakterioza 

 dekoniugacja kwasów żółciowych

 dekoniugacja kwasów żółciowych

 

 

uszkodzenie rąbka szczoteczkowego 

uszkodzenie rąbka szczoteczkowego 

 cyklazy adenylowej

 cyklazy adenylowej

                          

                          

 

 

                                                                 

                                                                 

 

 

zmniejszenie powierzchni chłonnej

zmniejszenie powierzchni chłonnej

 sekrecji

 sekrecji

  

  

(Na, K, H

(Na, K, H

2

2

O)

O)

            

            

  

  

 

 

 

 

aktywności dwusacharydaz

aktywności dwusacharydaz

                           

                           

BIEGUNKA SEKRECYJNA

BIEGUNKA SEKRECYJNA

            

            

 

 

złe wchłanianie węglowodanów

złe wchłanianie węglowodanów

 

 

fermentacja

fermentacja

 

 

SCFA

SCFA

          

          

BIEGUNKA OSMOTYCZNA

BIEGUNKA OSMOTYCZNA

↓ 

background image

 

35

 

RODZAJE

RODZAJE

 

 

BIEGUNKI PRZEWLEKŁEJ

BIEGUNKI PRZEWLEKŁEJ

    

Biegunka osmotyczna

 powstaje w wyniku zaburzenia 

równowagi pomiędzy dostarczanymi do przewodu 

pokarmowego węglowodanami a możliwością ich trawienia 

i wchłaniania, związane najczęściej z wtórnym niedoborem 

dwusacharydaz 

     w przebiegu zakażeń, zaostrzeń celiakii, w zespołach 

poantybiotykowych, poresekcyjnych.

     W badaniu stolca: 
     pH<6, obecność substancji redukujących ponad 0.5%, 

wysoka wartość pułapki osmotycznej* >140 mOsml/l.

 
    *pułapka osmotyczna (PO) = różnica pomiędzy wartością
     osmolarności stolca a podwojoną sumą poziomu 

zawartości sodu 

     i potasu w stolcu.

    PO = osmolalność stolca – 2[Na+K]

background image

 

36

 

RODZAJE

RODZAJE

 

 

BIEGUNKI PRZEWLEKŁEJ

BIEGUNKI PRZEWLEKŁEJ

Biegunka sekrecyjna 

powstaje w

 

wyniku zwiększenia wydzielania

     do światła jelita elektrolitów, dwuwęglanów i wody poprzez
     działanie na układ CA, CG lub kinazy C, związane najczęściej 
     z działaniem toksyn E.coli, zdekoniugowanych kwasów żółciowych,
     wrodzonymi defektami sekrecji i absorpcji (biegunka chlorowa,
     sodowa), biegunkami o charakterze autoimmunologicznym. 

   W badaniu stolca:
    wysokie stężenie sodu w stolcu >70 mmol/l, niska wartość pułapki 

osmotycznej.

Określenie charakteru biegunki jest pomocne pośrednio 

w postępowaniu diagnostycznym i terapeutycznym.

background image

 

37

 

DIAGNOSTYKA BIEGUNKI PRZEWLEKŁEJ

DIAGNOSTYKA BIEGUNKI PRZEWLEKŁEJ

Wywiad:

Wywiad:

 liczba, objętość, konsystencja stolców, obecność krwi, śluzu,

 liczba, objętość, konsystencja stolców, obecność krwi, śluzu,

    

    

sposób żywienia przed wystąpieniem biegunki, wiek, w którym

sposób żywienia przed wystąpieniem biegunki, wiek, w którym

    

    

wystąpiła biegunka, stosowanie antybiotyków

wystąpiła biegunka, stosowanie antybiotyków

Badanie przedmiotowe:

Badanie przedmiotowe:

 ocena odwodnienia i stanu odżywienia,

 ocena odwodnienia i stanu odżywienia,

    

    

wykluczenie obecności zakażenia zlokalizowanego poza

wykluczenie obecności zakażenia zlokalizowanego poza

    

    

przewodem pokarmowym (zapalenie płuc, zakażenie dróg

przewodem pokarmowym (zapalenie płuc, zakażenie dróg

    

    

moczowych)

moczowych)

Badania dodatkowe:

Badania dodatkowe:

:

:

 stężenie Na, K, Cl, oznaczenie stężenia glukozy 

 stężenie Na, K, Cl, oznaczenie stężenia glukozy 

w stolcu, pH i osmolarność stolca, posiewy stolca, biopsja jelita 

w stolcu, pH i osmolarność stolca, posiewy stolca, biopsja jelita 

cienkiego, posiewy treści dwunastniczej, wodorowy test oddechowy.

cienkiego, posiewy treści dwunastniczej, wodorowy test oddechowy.

     

     

Rodzaj dalszych badań dodatkowych ustalany jest na podstawie oceny stanu 

Rodzaj dalszych badań dodatkowych ustalany jest na podstawie oceny stanu 

klinicznego pacjenta i uzyskanych wyników  badań dodatkowych

klinicznego pacjenta i uzyskanych wyników  badań dodatkowych

background image

 

38

 

   

   

LECZENIE

LECZENIE

 

 

BIEGUNKI PRZEWLEKŁEJ

BIEGUNKI PRZEWLEKŁEJ

Postępowanie terapeutyczne w poszczególnych 

Postępowanie terapeutyczne w poszczególnych 

zespołach chorobowych jest odmienne, odpowiednie 

zespołach chorobowych jest odmienne, odpowiednie 

do postawionego rozpoznania i obejmuje:

do postawionego rozpoznania i obejmuje:

1.

1.

wyrównanie zaburzeń wodno - elektrolitowych i równowagi

wyrównanie zaburzeń wodno - elektrolitowych i równowagi

kwasowo-zasadowej

kwasowo-zasadowej

,

,

2. 

2. 

leczenie żywieniowe

leczenie żywieniowe

 w oparciu o dietę eliminacyjną polegające na

 w oparciu o dietę eliminacyjną polegające na

czasowym lub stałym usunięciu z diety chorego szkodliwego lub źle

czasowym lub stałym usunięciu z diety chorego szkodliwego lub źle

tolerowanego składnika pokarmowego z jednoczesnym

tolerowanego składnika pokarmowego z jednoczesnym

wprowadzeniem w jego miejsce składników zastępczych 

wprowadzeniem w jego miejsce składników zastępczych 

o równoważnych wartościach odżywczych: preparaty

o równoważnych wartościach odżywczych: preparaty

  

  

mlekozastępcze - bezglutenowe, bezlaktozowe, bezsacharozowe,

mlekozastępcze - bezglutenowe, bezlaktozowe, bezsacharozowe,

    

    

hypoalergiczne, źródłem białka są hydrolizaty kazeiny

hypoalergiczne, źródłem białka są hydrolizaty kazeiny

    

    

(Nutramigen, Pregestimil), izolaty soi (Prosobee, Isomil, Humana

(Nutramigen, Pregestimil), izolaty soi (Prosobee, Isomil, Humana

    

    

SL), hydrolizaty białek serwatkowych (Alfare), homogenaty mięsne,  

SL), hydrolizaty białek serwatkowych (Alfare), homogenaty mięsne,  

background image

 

39

 

    

    

LECZENIE

LECZENIE

 

 

BIEGUNKI PRZEWLEKŁEJ

BIEGUNKI PRZEWLEKŁEJ

-

-

żywienie parenteralne, powinno byś stosowane w stanach 

żywienie parenteralne, powinno byś stosowane w stanach 

niedożywienia celem zapewnienia wysokiej podaży energii 

niedożywienia celem zapewnienia wysokiej podaży energii 

(średnio o 30-50%), lecz należy (jeśli jest to możliwe) dążyć do 

(średnio o 30-50%), lecz należy (jeśli jest to możliwe) dążyć do 

wyłącznego lub łączonego żywienia doustnego – stymulacja 

wyłącznego lub łączonego żywienia doustnego – stymulacja 

regeneracji jelita, 

regeneracji jelita, 

3.

3.

farmakoterapia:

farmakoterapia:

 wynika z postawionego rozpoznania (np. 

 wynika z postawionego rozpoznania (np. 

antybiotykoterapia, vankomycyna p.o. w zakażeniach 

antybiotykoterapia, vankomycyna p.o. w zakażeniach 

Clostridium 

Clostridium 

difficile

difficile

, leki przeciwpasożytnicze w zakażenia 

, leki przeciwpasożytnicze w zakażenia 

Gardia lamblia

Gardia lamblia

),  

),  

       

       

leki mające ponadto zastosowanie: 

leki mające ponadto zastosowanie: 

-      cholestyramina i smecta - wykazujące zdolności absorbowania 

-      cholestyramina i smecta - wykazujące zdolności absorbowania 

toksyn bakteryjnych i zdekoniugowanych kwasów żółciowych

toksyn bakteryjnych i zdekoniugowanych kwasów żółciowych

-    

-    

kolistyna, metronidazol, furazolidon, biseptol - w stanach 

kolistyna, metronidazol, furazolidon, biseptol - w stanach 

dysbakteriozy jelitowej, 

dysbakteriozy jelitowej, 

background image

 

40

 

      

      

LECZENIE

LECZENIE

 

 

BIEGUNKI PRZEWLEKŁEJ

BIEGUNKI PRZEWLEKŁEJ

4.

4.

probiotyki

probiotyki

 – hamują rozwój patogennych szczepów 

 – hamują rozwój patogennych szczepów 

bakteryjnych, wirusów, pobudzają układ odpornościowy, 

bakteryjnych, wirusów, pobudzają układ odpornościowy, 

produkują substancje cytoprotekcyjne, mają 

produkują substancje cytoprotekcyjne, mają 

zastosowanie w biegunkach poinfekcyjnych, w 

zastosowanie w biegunkach poinfekcyjnych, w 

dysbakteriozach, w alergii pokarmowej, 

dysbakteriozach, w alergii pokarmowej, 

5. 

5. 

preparaty enzymatyczne

preparaty enzymatyczne

 – głownie znajdują zastosowanie 

 – głownie znajdują zastosowanie 

       

       

w pierwotnych lub wtórnych chorobach trzustki, 

w pierwotnych lub wtórnych chorobach trzustki, 

6.

6.

leczenie operacyjne

leczenie operacyjne

 – w guzach hormonalnie czynnych, 

 – w guzach hormonalnie czynnych, 

7.

7.

leczenie immunomodulacyjne

leczenie immunomodulacyjne

 – w biegunkach

 – w biegunkach

autoimmunologicznych, nieswoistych zapaleniach jelit, 

autoimmunologicznych, nieswoistych zapaleniach jelit, 

 

 

w niedoborach immunologicznych.

w niedoborach immunologicznych.

background image

 

41

 

ROKOWANIE I PROFILAKTYKA BIEGUNKI 

ROKOWANIE I PROFILAKTYKA BIEGUNKI 

PRZEWLEKŁEJ

PRZEWLEKŁEJ

Rokowanie

Rokowanie

 w biegunce przewlekłej zależy od jej przyczyny. 

 w biegunce przewlekłej zależy od jej przyczyny. 

Znacznie szybciej można uzyskać remisję w biegunkach 

Znacznie szybciej można uzyskać remisję w biegunkach 

osmotycznych, gorzej rokują biegunki o charakterze 

osmotycznych, gorzej rokują biegunki o charakterze 

sekrecyjnym. 

sekrecyjnym. 

 

 

Profilaktyka

Profilaktyka

 (szczególnie u dzieci do 3 r.ż.) obejmuje m.in.:

 (szczególnie u dzieci do 3 r.ż.) obejmuje m.in.:

żywienie naturalne co najmniej do 6 m. ż., 

żywienie naturalne co najmniej do 6 m. ż., 

-

-

profilaktykę alergii u dzieci z atopią, 

profilaktykę alergii u dzieci z atopią, 

-

-

ograniczone i racjonalne stosowanie antybiotyków, 

ograniczone i racjonalne stosowanie antybiotyków, 

-

-

właściwe postępowanie terapeutyczne w ostrej 

właściwe postępowanie terapeutyczne w ostrej 

    

    

biegunce, 

biegunce, 

-

-

właściwą higienę żywności i żywienia.

właściwą higienę żywności i żywienia.


Document Outline