01 podręcznk 2008 12 12

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBEK

do laboratoryjnych badań diagnostycznych

chorób zakaźnych zwierząt

Opracowanie: Główny Inspektorat Weterynarii

PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ

I BUDŻETU PAŃSTWA

Warszawa 2008

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBE K

Spis treści

Spis użytych skrótów ................................................................................ 3

Wstęp .................................................................................................. 4

II.

Część ogólna ..................................................................................... 5

a. Ogólna procedura pobierania próbek................................ ............ 6

b. Zasady pobierania poszczególnych rodzajów materiału

biologicznego ................................ ................................ .................. 8

i. Próbki od zwierząt żywych ................................ ................. 8

ii. Próbki od zwierząt martwych (próbki post-mortem) ......... 9

iii. Próbki środowiskowe ................................ .......................... 10

c. Procedury dodatkowe związane z pobieraniem próbek

od zwierząt w stadzie podejrzanym ................................ .............. 10

d. Zestaw do pobierania materiału biologicznego do

laboratoryjnych badań w zakresie chorób zakaźnych

zwierząt (ilości minimalne) ................................................................12

III. Wytyczne pobierania próbek do diagnostyki określonych

chorób zakaźnych zwierząt z zastosowaniem właściwej
metody badawczej ........................................................................... 13

a. Bydło ................................ ................................ .............................. 14

i. Enzootyczna białaczka bydła................................ .............. 14

ii. Gąbczasta encefalopatia bydła ................................ ........... 16

iii. Gruźlica bydła ................................ ................................ ..... 18

iv. Zakaźne zapalenie nosa i tchawicy / otręt bydła ............... 20

v. Zaraza płucna bydła ................................ ........................... 21

b. Zwierzęta świniowate ................................ ................................ .... 23

i. Afrykański pomór świń ................................ ...................... 23

ii. Choroba Aujeszkyego u świń ................................ .............. 24

iii. Choroba pęcherzykowa świń ................................ .............. 27

iv. Klasyczny pomór świń ................................ ........................ 32

c. Zwierzęta jednokopytne ................................ ................................ 36

i. Afrykański pomór koni ................................ ....................... 36

ii. Niedokrwistość zakaźna koni ................................ ............. 38

iii. Nosacizna ................................ ................................ ............ 39

iv. Wirusowe zapalenie tętnic koni ................................ ......... 40

v. Zaraza stadnicza ................................ ................................ . 42

d. Małe przeżuwacze ................................ ................................ .......... 43

i. Trzęsawka owiec ................................ ................................ . 43

e. Ptaki ................................ ................................ ............................... 45

i. Chlamydioza ptaków ................................ .......................... 45

ii. Grypa ptaków ................................ ................................ ...... 46

iii. Mykoplazmy drobiu ................................ ............................ 48

iv. Rzekomy pomór drobiu ................................ ....................... 50

f. Pszczoły ................................ ................................ .......................... 52

i. Zgnilec amerykański pszczół ................................ .............. 52

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBE K

ii. Zgnilec europejski ................................ ............................... 54

g. Zwierzęta akwakultury ................................ ................................ . 55

i. Bonamioza ................................ ................................ ........... 55

ii. Marteilioza ................................ ................................ .......... 57

iii. Wiosenna wiremia karpi ................................ .................... 59

iv. Wirusowa posocznica krwotoczna ................................ ...... 61

v. Zakaźna anemia łososi................................ ........................ 63

vi. Zakaźna martwica układu krwiotwórczego ....................... 65

h. Różne gatunki zwierząt ................................ ................................ . 67

i. Bruceloza ................................ ................................ ............. 67

ii. Gorączka Q ................................ ................................ .......... 70

iii. Listerioza................................ ................................ ............. 72

iv. Pęcherzykowe zapalenie jamy ustnej................................ . 74

v. Pryszczyca ................................ ................................ ........... 75

vi. Wąglik ................................ ................................ ................. 81

vii. Wścieklizna ................................ ................................ ......... 83

IV.

Dane adresowe laboratoriów weterynaryjnych ....................... 85

Aktualizacja i zgłaszanie uwag do Podręcznika ...................... 89

VI.

Bibliografia ....................................................................................... 90

VII. Załączniki .......................................................................................... 94

a. Załącznik 1 – Pismo przewodnie do próbek przekazywanych

do laboratoryjnych badań diagnostycznych................................ .. 95

b. Załącznik 2 – Protokół pobrania prób ................................ ........... 96

c. Załącznik 3 – Zalecany sposób pakowania materiałów

biologicznych z podejrzeniem pryszczycy i/lub choroby

pęcherzykowej świń ................................ ................................ ....... 98

d. Załącznik 4 – Protokół pobrania prób krwi od świń do badań

kontrolnych w kierunku choroby Aujeszkyego............................. 100

e. Załącznik 5 – Arkusz wyników badań w kierunku brucelozy

u bydła/kóz/owiec/świń ................................ ................................ .. 102

f. Załącznik 6 – Arkusz wyników badań w kierunku enzootycznej

białaczki bydła ................................ ................................ ............... 103

g. Załącznik 7 – Opis prawidłowo pobranej próbki do badań w

kierunku BSE z wykorzystaniem szybkich testów ...................... 104

h. Załącznik 8 – Przygotowanie płynów utrwalających ................... 105

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBE K

Spis użytych skrótów

SKRÓT

ZNACZENIE

AGID

Test immunodyfuzji w żelu agarowym - Agar gel immunodiffusion

c-ELISA

Kompetencyjny test immunoenzymatyczny - competitive ELISA

ELISA

Test immunoenzymatyczny - Enzyme-linked immunosorbent assay

ELISA gB

Test immunoenzymatyczny - test ELISA IBR-IPV Serum gB Blocking

Hemaglutynacja

Odczyn immunofluorescencji

IFAT

Metoda immunofluorescencji - Indirect Immunofluorescence Antibody Test

MIT

Test izolacji wirusa na białych myszkach

NPLA

Odczyn seroneutralizacji - Neutralising peroxidase-linked assay

Odczyn aglutynacji probówkowej

OKAP

Odczyn kwaśnej aglutynacji płytowej

OWD

Odczyn wiązania dopełniacza

PCR

Reakcja polimeryzacji łańcuchowej - Polymerase chain reaction

RT-PCR

Reakcja polimeryzacji łańcuchowej z odwróconą transkrypcją - Reverse-

transcription polymerase chain reaction

Test seroneutralizacji

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBE K

Wstęp

Podręcznik pobierania próbek do laboratoryjnych badań diagnostycznych

chorób zakaźnych zwierząt, zwany dalej Podręcznikiem, jest adresowany do

wszystkich jednostek i osób pobierających próbki od zwierząt w celu:

1. diagnostyki określonych chorób zakaźnych zwierząt,

2. sprawowania nadzoru nad zdrowiem zwierząt,

3. wystawiania certyfikatów poświadczających zdrowie zwierząt,

4. monitoringu skuteczności leczenia lub szczepień.

Celem Podręcznika jest ujednolicenie postępowania jednostek i osób

pobierających wyżej wskazane próbki w zakresie:

procedury pobierania próbek,

stosowania odpowiedniego sprzętu,

pakowania pobranych próbek,

zapewnienia

odpowiednich

warunków

termicznych

przy

przechowywaniu i transporcie próbek,

opisu pobranych materiałów i informacji, które powinny być

przekazane do laboratorium,

terminowego dostarczania próbek do odpowiednich laboratoriów

diagnostycznych.

Podręcznik nie jest dokumentem prawnie wiążącym i nie może stanowić

podstawy prawnej decyzji administracyjnych.

Wersje elektroniczne załączników niniejszego Podręcznika są dostępne na

stronie internetowej Głównego Inspektoratu Weterynarii (www.wetgiw.gov.pl).

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBE K

II. Część ogólna

Przy podejmowaniu decyzji dotyczących próbek, które będą przekazane do

laboratorium, niezbędne jest posiadanie znaczącego zasobu wiedzy o chorobach

zakaźnych oraz odpowiednich umiejętności pobierania próbek, gdyż badanie

laboratoryjne rozpoczyna się już w momencie próbkobrania, a pobierający próbkę w

ten sposób w badaniu tym uczestniczy. Źle pobrana, niewłaściwie przechowywana

lub źle przesłana próbka może być powodem fałszywie dodatnich lub ujemnych

wyników badań laboratoryjnych lub może nie nadawać się w ogóle do analizy.

Próbki mogą być pobierane od zwierząt żywych, zwierząt padłych, poddanych

ubojowi lub zabitych, jak również ze środowiska, w celach, które podano we
Wstępie.

Próbki powinny być pobierane z uwzględnieniem celu, kierunku badania

i metody, którą będą badane, a ich wielkość i liczba powinny pozwalać na uzyskanie

statystycznie ważnych wyników.

W przypadku chorób o przebiegu klinicznym pobrane próbki powinny być

reprezentatywne dla stanu zdrowia i stwierdzonych zmian. Wskazane jest pobranie

próbek od kilku zwierząt, co stwarza większe szanse na wykrycie czynnika

zakaźnego (wirusów, bakterii).

W programach nadzoru i monitoringu zdrowia zwierząt, przy braku

klinicznych przypadków chorób, liczba próbek powinna być adekwatna do

częstotliwości występowania poszukiwanego czynnika w populacji. Ta częstotliwość

może być różna dla różnych jednostek chorobowych i różnych stad.

Pobieranie próbek powinno przebiegać z zachowaniem ostrożności

i należytej uwagi, tak, aby unikać niepotrzebnego stresu lub zranienia zwierzęcia

jak również zagrożenia dla osoby/osób zaangażowanych w procedurę próbkobrania.

Ponadto, próbki powinny być pobierane w taki sposób, aby uniknąć ich skażenia

krzyżowego.

W każdym przypadku manipulacja materiałem biologicznym pochodzącym

od zwierząt żywych lub martwych wymaga zachowania ostrożności w celu

uniknięcia potencjalnego ryzyka zakażenia chorobami odzwierzęcymi, skażenia

środowiska lub rozprzestrzenienia się choroby. W związku z powyższym, należy

właściwie zabezpieczać zwierzęta i tkanki generujące niebezpieczeństwo

skażenia.

Wszystkie pobrane próbki powinny być starannie opakowane, oznakowane

i przekazane do laboratorium w najkrótszym możliwym czasie z zachowaniem

odpowiednich wymagań termicznych.

Specyficzne wymagania w zakresie pobierania próbek do badania w kierunku

określonej choroby z zastosowaniem określonej procedury badawczej są podane w

Części III niniejszego Podręcznika.

Szczegółowe procedury pobierania próbek (postępowanie zabezpieczające,

liczba próbek, częstotliwość badania, itp.) w ramach realizacji programów

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBE K

zwalczania chorób lub planów gotowości, zawarte są w opracowanych

i zatwierdzonych planach i programach i powinny być przestrzegane przy

wykonywaniu czynności związanych z ich wdrażaniem.

a. Ogólna procedura pobierania próbek

Przed pobraniem próbek należy starannie przeanalizować cel, dla

którego będą one pobrane, gdyż wpłynie on zarówno na ich rodzaj i liczbę,

jak i warunki, które będą musiały być zapewnione aby uzyskać wiarygodne

wyniki.

Materiał od żywych zwierząt należy pobierać bez zadawania zwierzęciu

zbędnego bólu oraz z zachowaniem szczególnej ostrożności w celu uniknięcia

niepotrzebnego stresu lub zranienia zwierzęcia, jak również zagrożenia dla

pobierającego próbkę lub innych osób uczestniczących w próbkobraniu.

Koniecznym może być mechaniczne poskromienie zwierzęcia, zastosowanie

środków uspokajających lub narkozy.

Miejsca, z których pobierane są próby, nie mogą być odkażane, ponieważ

nawet nieznaczna ilość środka odkażającego może inaktywować zarazek.
Należy takie miejsca oczyścić lub opłukać wodą bez detergentów i środków

dezynfekcyjnych. Próbki materiału biologicznego pobiera się czystymi

jałowymi narzędziami najlepiej jednokrotnego użycia.

Pobrane próbki powinny być oznaczone liczbą bieżącą, pod którą badane

zwierzę zostało wpisane na listę w protokole pobierania próbek (Załącznik 2, 4, 5

lub 6). Pobierający próbki każdorazowo powinien sprawdzać zgodność ich

oznakowania z oznakowaniem zwierząt, tak aby nie doszło do zamiany kolejności

w protokole.

Zużyty sprzęt i odzież ochronna jednorazowego użytku powinny być

wyrzucone do wyznaczonego do tego celu, szczelnie zamykanego pojemnika i

przekazane wyspecjalizowanej jednostce do utylizacji lub zutylizowane pod

urzędowym nadzorem w gospodarstwie. Miejsce, w którym pobierano materiał

zakaźny, po zakończeniu tych czynności oczyszcza się i odkaża, a pozostały

materiał

biologiczny

i/lub

części

zwłok

zwierząt

usuwa

się

w sposób uniemożliwiający szerzenie się choroby, zgodnie z obowiązującymi

przepisami.

Z uwagi na to, że materiał biologiczny może zawierać niebezpieczne

czynniki zakaźne, każda próbka pobranego materiału powinna być

odpowiednio opakowana i transportowana z zachowaniem szczególnych

środków ostrożności. Opakowanie musi zapewniać:

- dobre zabezpieczenie próbki, tak aby w czasie transportu nie

zmieniła ona swoich cech w stopniu uniemożliwiającym otrzymanie

prawidłowego wyniku,

- całkowitą ochronę przed zakażeniem ludzi zaangażowanych

w transport próbki.

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBE K

Każda pobrana próbka powinna być umieszczona w mocnym szklanym

lub plastikowym sterylnym, szczelnie zamykanym pojemniku (w miarę

możliwości zakręcanym korkiem z gumową podkładką lub uszczelką)
zabezpieczającym przed wyciekiem zawartości. Zamknięcie to należy okleić

dookoła wodoodporną taśmą samoprzylepną. Powierzchnię zewnętrzną

pojemnika należy po zamknięciu starannie zdezynfekować, a następnie

opłukać czystą wodą.

Każdy pojemnik należy zaopatrzyć w etykietę zawierającą:

- numer identyfikacyjny i opis zwierzęcia,

- rodzaj i numer próbki,

- datę i miejsce pobrania.

Przekazywanym próbkom powinno towarzyszyć pismo przewodnie

wskazujące m. in. nadawcę, pochodzenie przekazywanego materiału

biologicznego wraz ze stosowną informacją na jego temat, identyfikacją zwierząt,

od których pobrano próbki oraz

wskazaniem

kierunku badania,

w celu wykonania którego próbki są przekazywane (wzór pisma przewodniego

zawarto w Załączniku 1; wzór protokołu badania, zawierającego informacje na

temat zwierząt, rodzaju próbek, terminu ich pobrania, itp., zawarty jest w

Załącznikach 2, 4, 5 i 6).

Po starannym zapakowaniu próbki, pojemnik z próbką i załączonym

pismem przewodnim umieszcza się w kontenerze, mocnym kartonie lub

pudełku drewnianym i transportuje do właściwego laboratorium zgodnie z

zachowaniem odpowiednich wymagań czasowych, temperaturowych, itp.,

zawartych w Części IV Podręcznika.

Na opakowaniu zewnętrznym kontenera (pudełka), w którym przewozi

się pobrany materiał biologiczny, należy zamieścić następujące napisy

ostrzegawcze i informacje:

Materiał biologiczny zakaźny! Nie otwierać podczas transportu!

W sytuacjach szczególnych kontaktować się z

.......................................................

......................................................................................................................................

Podać imiona i nazwiska lub nazwy oraz adresy i telefony nadawcy i odbiorcy.

Wskazane jest, aby osoba odpowiedzialna za pobrane próbki (Powiatowy

Lekarz Weterynarii lub osoba przez niego upoważniona), zgłosiła w laboratorium

przewidywaną datę i godzinę dostarczenia próbki, aktualne swoje dane (imię

nazwisko, adres, telefony itp.), umożliwiające nawiązanie kontaktu, jeśli okaże

się to konieczne.

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBE K

b. Zasady pobierania poszczególnych rodzajów materiału biologicznego

i. Próbki od zwierząt żywych

Pobieranie próbek krwi

Krew jest materiałem biologicznym najczęściej poddawanym

badaniom

laboratoryjnym:

hematologicznym,

serologicznym,

wirusologicznym, bakteriologicznym, parazytologiczn ym. W każdym

przypadku próbki powinny być pobierane jałowo, a używany sprzęt

powinien być sterylny.

Do testów serologicznych krew pobiera się „na skrzep” (probówka bez

antykolagulantów). W celu pozyskania surowicy, krew pobraną
pozostawia się w temperaturze pokojowej na około 2 godziny. Po

wydzieleniu się surowicy skrzep można oddzielić od ścian probówk i

sterylną długą igłą, a następnie próbki umieścić w lodówce w

temperaturze 4°C. Po kilku godzinach lub następnego dnia próbki można

odwirować – 1000g/10-15min., surowicę zdekantować lub przenieść pipetą

do probówek typu Ependorf.

Do pozostałych wymienionych wyżej rodzajów badań krew pobiera się

do probówek z dodatkiem środków zapobiegających krzepnięciu takich jak

sole heparyny czy kwas etyleno-dwuamino 4-octowy (EDTA). Próbki
pobrane na antykoagulant należy delikatnie wymieszać. Do wykonania

reakcji PCR preferowany jest EDTA.

U dużych zwierząt krew pobiera się z żyły jarzmowej, u świń najlepiej

z żyły czczej przedniej, a u drobiu z żyły skrzydłowej.

Pobieranie próbek kału

Kał do badań powinien być świeżo oddany lub pobrany bezpośrednio z

prostnicy.

Próbka kału nie powinna być mniejsza niż 10g. Kał do badań

parazytologicz nych

powinien

wypełniać

cały

pojemnik.

Czas

przechowywania i transportu nie powinien przekraczać 24 godzin, a

próbki należy przechowywać i transportować w temperaturze około 4°C.

Alternatywną i często zalecaną metodą jest pobieranie wymazów z

prostnicy (albo kloaki u drobiu). Wymazówka w czasie pobierania musi

mieć kontakt z błoną śluzową, a jej powierzchnia powinna być pokryta

kałem. Pobrane wymazy najlepiej przechowywać i transportować w

temperaturze 4°C.

Pobieranie próbek ze skóry

W chorobach, które powodują powstanie zmian pęcherzowych należy

pobrać z zachowaniem zasad aseptyki, o ile to możliwe, 2g tkanki

nabłonkowej, nie mniej jednak niż 1g lub o powierzchni 2 cm

i umieścić w 5ml buforu fosforanowego z gliceryną w równych częściach,

albo buforu tris o pH 7,2 – 7,6, najlepiej 7,4. Z pęcherzy nieuszkodzonych

należy pobrać płyn aspirując go strzykawką i przenieść do sterylnych

probówek. Transportować w temperaturze 4°C.

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBE K

Pobieranie próbek z układu rozrodczego

Próbki można pobierać w dwojaki sposób: płucząc pochwę lub worek

napletkowy albo poprzez pobranie wymazów. Te ostatnie można pobierać
również z szyjki macicy, jak i z samej macicy. Nasienie pobiera się za

pomocą sztucznej pochwy lub przez sztuczną stymulację prącia. Do badań

przesyła się frakcję bogatą w plemniki. Do przesyłania wymagane są

specjalne podłoża transportowe.

Pobieranie próbek z oka (worka spojówkowego) i jamy nosowej

Próbki pobiera się w sposób delikatny z powierzchni spojówki.

Wymazó wki powinny być mocowane na elastycznych aplikatorach. Ze

względów bezpieczeństwa nie używa się wymazówek z aplikatorem
drewnianym (uchwytem, rękojeścią).

Wydzielinę z nosa pobiera się wymazówką zwilżoną w podłożu

transportowym, a kontakt wymazówki z wydzieliną powinien trwać około

1 minuty.

Pobieranie próbek mleka

Przed pobraniem próbek mleka należy dokładnie oczyścić

i wysuszyć strzyk i ujście kanału strzykowego bez używania środków

dezynfekcyjnych.

Pierwsze

strumienie

mleka

należy

usunąć,

a następne pobrać do pojemnika (probówki).

Do wykonania niektórych testów można pobierać z jednego

gospodarstwa mleko zbiorcze.

Mleko do testów serologicznych nie może być zamrażane,

podgrzewane, czy też gotowane jak też poddawane gwałtownemu

wytrząsaniu. Jeżeli przesłanie próbek do laboratoriu m opóźni się, można

dodać środek konserwujący.

Próbki do badań bakteriologicznych, jeżeli jest to konieczne, można

zamrażać.

ii. Próbki od zwierząt martwych (próbki post-mortem)

Po śmierci zwierząt można pobierać próbki tkanek do

przeprowadzania badań laboratory jnych w różnych kierunkach.

Szczegółowe procedury przeprowadzania sekcji zwłok są opisane w wielu

podręcznikach z zakresu anatomii patologicznej. Lekarz przeprowadzający

sekcję powinien legitymować się dużym zasobem wiedzy z obszaru chorób

zakaźnych i patologii, która pozwoli mu dokonać właściwego wyboru

tkanek i narządów do badań.

Sprzęt niezbędny do sekcji zależy od wielkości i gatunku zwierzęcia,

ale zazwycza j niezbędne są: nóż, piła, topór, skalpele, kleszcze, pęsety,

nożyczki, w tym również z jednym ramieniem tępym do otwierania jelit.

Narzędzia do pobierania próbek powinny być jałowe.

Przeprowadzający badanie musi posiadać wystarczającą ilość

kontenerów, pojemników z podłożami transportowymi dla określonych

próbek i kierunków badań. Niezbędne jest posiadanie i używanie w czasie

sekcji odzieży ochronnej takiej jak: kombinezony, fartuchy, rękawice i buty

gumowe, a także maski ochronne na twarz i oczy. Te ostatnie są

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBE K

szczególnie ważne, jeżeli u zwierzęcia podejrzewamy chorobę odzwierzęcą i

istnieje potencjalne ryzyko zakażenia.

Wykaz niezbędnego sprzętu i odzieży ochronnej przedstawiony jest na

stronie 12 niniejszego Podręcznika.

iii. Próbki środowiskowe

Próbki środowiskowe mogą być pobierane w celu monitorowania

higieny w miejscu przebywania zwierząt albo mogą stanowić element

nadzoru nad drogami rozprzestrzeniania się choroby. Pobieranie próbek

środowiskowych jest szczególnie ważne w zakładach wylęgowych, stacjach

unasienniania oraz rzeźniach.

Najczęściej pobieranym materiałem jest pomiot albo ściółka, świeży

kał. Wymazy pobierane są też z powierzchni przewodów wentylacyjnych,

urządzeń do karmienia i pojenia zwierząt. Pasza może być pobierana z

urządzeń do karmienia, jak również z silosów (zbiorników).

c. Procedury dodatkowe związane z pobieraniem próbek od zwierząt

w stadzie podejrzanym

Członkowie zespołu pobierającego próbki, przed przystąpieniem do

próbkobrania, powinni omówić plan czynności, ubrać odzież ochronną,

przeprowadzić dezynfekcję osobistą, a następnie rozpocząć przegląd stada

i badanie kliniczne zwierząt podejrzanych oraz pobrać próbki. Wykonując

powyższe czynności należy zachować szczególną staranność w celu uniknięcia

rozprzestrzenienia czynnika zakaźnego.

W podejrzanym stadzie przegląd zwierząt gatunków podatnych

przeprowadza się na podstawie aktualnej księgi rejestracji znajdującej się

w każdej siedzibie stada, odrębnie dla poszczególnych gatunków zwierząt

oznakowanych i ich numerów identyfikacyjnych (jeżeli zwierzęta posiadają
indywidualne oznakowanie).

Podczas przeglądu sporządza się wykaz zwierząt chorych, podejrzanych

o chorobę lub o zakażenie, a także zapisuje się wszystkie objawy chorobowe,

które mogą świadczyć o zakażeniu. Określa się również miejsca lokalizacji

poszczególnych zwierząt w gospodarstwie.

Przegląd zwierząt rozpoczyna się w pierwszej kolejności od części,

w której znajdują się zwierzęta uznawane przez właściciela lub przedstawiciela
właściciela za zdrowe. Zwierzęta chore, podejrzane o chorobę lub zakażenie bada

się na końcu przeglądu. Jeśli zalecenia tego nie można spełnić, szczególnie gdy

stado jest liczne a pomoc niewystarczająca, przegląd z konieczności rozpoczyna

się od zwierząt podejrzanych o zakażenie, chorobę lub od chorych.

Zwierzęta przebywające na pastwisku w pobliżu gospodarstwa zapędza się

do pomieszczeń inwentarskich. Zwierzęta przebywające na pastwisku z dala od

gospodarstwa, gromadzi i bada się na pastwisku, szczególnie, gdy zachodzi

obawa, że w czasie ich przemieszczania do obór mogłoby zwiększyć się ryzyko

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBE K

rozprzestrzeniania czynnika zakaźnego, zainfekowania innych zwierząt lub

środowiska.

W celu zmniejszenia stresu zwierząt możliwe jest zastosowanie środków

uspokajających oraz, jeżeli jest to wskazane, miejscowego znieczulenia.

Uspokojenie i znieczulenie korzystnie wpływa zarówno na bezpieczeństwo

obsługi jak i zwierząt. Zmniejsza również zagrożenie dla obsługi podczas badania

klinicznego, a przede wszystkim umożliwia: dokładne badanie i ocenę zmian

chorobowych, ocenę i wybór materiału biologicznego do badań oraz właściwe

pobranie próbek. Uspokojenie jest szczególnie ważne przy osobnikach trudnych

do poskromienia oraz sprawiających problemy podczas badania. Zwierzętom,

których nie można schwytać, środek uspokajający w iniekcji należy podać przy
użyciu lotek wyrzucanych z broni pneumatycznej.

Jeżeli przed badaniem i pobieraniem próbek wymagane jest oczyszczenie

miejsc niezbędnych do przeprowadzenia badania lub pobrania próbek (np. racic),

należy obmyć je czystą zimną wodą i miękkim kawałkiem tkaniny lub gąbki.

Nie należy stosować mydła, detergentów, chemicznych środków

dezynfekcyjnych lub dezynfekcyjno-myjących, gdyż środki te mogą inaktywować

czynniki chorobotwórcze w materiale biologicznym i spowodować, że próbka

będzie nieprzydatna do badania laboratoryjnego (wynik może być fałszywie
ujemny).

Narzędzia do pobierania próbki i pojemniki na próbki również nie mogą

mieć kontaktu ze środkami dezynfekcyjnymi, aż do chwili szczelnego zamknięcia

próbki w pojemniku.

Poza sporządzeniem protokołu pobrania próbek (Załącznik 2, 4, 5 lub 6),

każde zwierzę, od którego została pobrana próbka należy oznaczyć łatwo

dostrzegalnym znakiem np. farbą w aerozolu, aby można było je łatwo odszukać,

jeśli konieczne będzie powtórne pobranie próbek.

Po zakończonym badaniu klinicznym i pobraniu próbek wszyscy, którzy

brali w tych działaniach udział, powinni dokładnie zdezynfekować ręce,

narzędzia, najbliższe otoczenie i odzież ochronną. Odzież po zdjęciu należy

umieścić w podwójnych workach foliowych, worki dokładnie zamknąć, a ich

powierzchnie zewnętrzne zdezynfekować i przekazać wyspecjalizowanej firmie

utylizacji

lub

zutylizować

pod

urzędowym

nadzorem

w gospodarstwie.

Uwaga! Jeśli podejrzenie choroby zostanie potwierdzone, zaleca się aby

członkowie zespołu pobierającego próbki przez trzy dni unikali kontaktów ze

zwierzętami podatnymi oraz nie przebywali w miejscach gromadzenia się takich

zwierząt.

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBE K

d. Zestaw do pobierania materiału biologicznego do laboratoryjnych

badań rozpoznawczych chorób zakaźnych zwierząt (ilości minimalne)

W skład zestawu do pobierania materiału biologicznego do laboratoryjnych

badań rozpoznawczych dla chorób zakaźnych zwierząt wchodzi:

1. Kombinezon ochronny z kapturem ................................ .. 2 szt.

2. Fartuch gumowy ................................ ................................ 2 szt.

3. Pokrowce ochronne na buty lub buty gumowe .............. 2 pary

4. Rękawice gumowe ................................ .............................. 2 pary

5. Okulary ochronne lub maska na twarz ........................... 2 szt.

6. Środki przeciwbólowe i uspokajające

7. Pęseta ................................ ................................ ................... 2 szt.
8. Nożyczki chirurgiczne z ostrym końcem .......................... 2 szt.

9. Nożyczki z jednym końcem tępym ................................................ 2 szt.

10. Łyżeczki z ostrymi krawędziami ................................ ...... 2 szt.

11. Skalpele ................................ ................................ ............... 2 szt.

12. Strzykawki jednorazowe ................................ ................... 5 szt.

13. Igły do strzykawek ................................ ............................ 100 szt.

14. Probówki z igłą do pobierania krwi (min. 10 ml):

a) dla bydła ................................ ................................ .. 50 szt.

b) dla świń ................................ ................................ ... 40 szt.

15. Kleszcze donosowe dla bydła ................................ ............ 1 szt.

16. Kleszcze donosowe dla świń ................................ ............. 1 szt.

17. Zgłębnik do pobierania próbek śluzu w przypadku

podejrzenia o nosicielstwo ................................ ............... 1 szt.

18. Pałeczki do wymazów z nosa dla świń, jałowe

w probówce z podłożem transportowym .......................... 10 szt.

19. Probówki ze środkiem przeciwkrzepliwym (heparyna

lub sól potasowa EDTA) ................................ ................... 10 szt.

20.Pojemnik na próbki mały (20—30 ml) odporny na

rozbicie z zakręcanym korkiem ................................ ....... 4 szt.

21.Pojemnik na probówki duży (100—200 ml) wyłożony

materiałem amortyzacyjnym i resorbującym z

zakręcanym korkiem ................................ ......................... 2 szt.

22. Kontener do transportu, chłodzony ................................ 2 szt.

23. Roztwór 10% formaliny ................................ .....................

24. Soda kaustyczna w płatkach (0,5 kg) lub inne środki

dezynfekcyjne

25. Pisak wodoodporny ................................ ........................... 2 szt.

26. Naklejki samoprzylepne ................................ ................... 100 szt.
27. Taśma uszczelniająca ................................ ......................... 5 szt.

28. Worki foliowe na zużyte materiały ................................ . 100 szt.

Ponadto, wskazane jest, aby w czasie pobierania prób posiadać:

1. termometr lekarski,

2. notes i pisak,

3. kolorowy mazak lub farbę w aerozolu do znaczenia zwierząt,

4. latarkę, zapasowe baterie,

5. formularze druków oficjalnych (pismo przewodnie, listy zwierząt).

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBE K

III. Wytyczne pobierania próbek do diagnostyki określonych

chorób zakaźnych zwierząt z zastosowaniem właściwej
metody badawczej

Uwagi ogólne

Część III Podręcznika zawiera wytyczne w zakresie pobierania,

przechowywania i transportu próbek materiału biologicznego pobranego w celu

diagnostyki określonych chorób zakaźnych zwierząt przy zastosowaniu właściwej

metody badawczej.

Wytyczne uporządkowane są według zwierząt, od których pobierany jest

materiał biologiczny, i tak:

- Część zielona zawiera wytyczne pobierania próbek do diagnostyki

chorób zakaźnych bydła;

- Część różowa zawiera wytyczne pobierania próbek do diagnostyki

chorób zakaźnych zwierząt świniowatych;

Część granatowa

zawiera wytyczne pobierania próbek do diagnostyki

chorób zakaźnych

zwierząt jednokopytnych

;

Część fioletowa

zawiera wytyczne pobierania próbek do diagnostyki

chorób zakaźnych

małych przeżuwaczy

;

- Część pomarańczowa zawiera wytyczne pobierania próbek do

diagnostyki chorób zakaźnych ptaków;

- Część żółta zawiera wytyczne pobierania próbek do diagnostyki

chorób zakaźnych pszczół;

- Część niebieska zawiera wytyczne pobierania próbek do diagnostyki

chorób zakaźnych zwierząt akwakultury;

Część brązowa

zawiera wytyczne pobierania próbek do diagnostyki

chorób zakaźnych wspólnych dla

różnych gatunków zwierząt

Choroby przenoszone przez zwierzęta, które stanowią zagrożenie również dla

zdrowia ludzkiego (zoonozy) i w związku z tym wymagające szczególnej ostrożności,

zostały wskazane poprzez umieszczenie w punkcie UWAGI SPECJANE

następującej informacji: „Ze względu na

potencjalne ryzyko zakażenia osób

zaangażowanych w próbkobranie należy zachować szczególnie surowe środki

ostrożności.”

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBE K

BYDŁO

KIERUNEK BADANIA

ENZOOTYCZNA BIAŁACZKA BYDŁA

Enzootic bovine leucosis - EBL

METODA / TEST

AGID

ELISA

UWAGI SPECJALNE

MATERIAŁ DO

BADANIA

Krew zwierząt podatnych.

REPREZENTATYWNA

LICZBA PRÓBEK

W zależności od statusu epizootycznego regionu, liczba pobieranych próbek

powinna być zgodna z programem zwalczania lub kontroli EBL.

SPRZĘT NIEZBĘDNY

DO POBRANIA

POJEDYNCZEJ

PRÓBKI

· jałowa igła

· próbówka bez antykoagulantu

PROCEDURA

POBRANIA PRÓBKI

Krew należy pobierać jałową igłą z żyły jarzmowej. Probówkę bez

antykoagulantu po napełnieniu krwią do 2/3 objętości (około 7 ml) należy

zamknąć szczelnie korkiem.

WYMAGANIA
ZWIĄZANE Z

PRZECHOWYWANIEM

I TRANSPORTEM

Świeżo pobraną krew należy odstawić na około 2 godziny w temperaturze
pokojowej, a następnie (najlepiej tego samego dnia) dostarczyć do

laboratorium. W czasie transportu próbki krwi chronić przed

przemarznięciem lub nadmiernym przegrzaniem, gdyż powoduje to

hemolizę.

Próbki surowicy można przechowywać w lodówce( w temperaturze +5°C ±

3°C) do 7 dni lub zamrażarce (temperatura - 20°C ± 3°C).

DOKUMENTACJA

TOWARZYSZĄCA

· Załącznik 1 – Pismo przewodnie do próbek przekazywanych do

laboratoryjnych badań diagnostycznych

· Załącznik 6 – Arkusz wyników badania w kierunku enzootycznej

białaczki bydła

CZAS NA

DOSTARCZENIE

POBRANEGO

MATERIAŁU DO
LABORATORIUM

Najlepiej w dniu pobrania próbki.

W razie trudności w dostarczeniu próbek krwi do laboratorium w dniu ich

pobrania, można po uformowaniu się skrzepu w temperaturze pokojowej

przechować je do dnia następnego w temperaturze 2-8ºC.

LABORATORIUM

WETERYNARYJNE

POSIADAJĄCE

AKREDYTACJĘ

METODY

· ZHW w Warszawie, TP w

Ostrołęce

· PIWet-PIB w Puławach

· ZHW w Bydgoszczy

· ZHW w Bydgoszczy, OT we

Włocławku

· ZHW w Łodzi

· ZHW w Krakowie

· ZHW w Warszawie, TP w

Siedlcach

· ZHW w Warszawie, TP w

Ostrołęce

· ZHW w Opolu

· ZHW w Krośnie

· ZHW w Białymstoku

· ZHW w Białymstoku Oddz. w

Łomży

· ZHW w Gdańsku

· ZHW w Katowicach

· ZHW w Kielcach

· ZHW w Poznaniu

· ZHW w Poznaniu Prac. w Lesznie

· ZHW w Poznaniu Prac. w

Koninie

· ZHW w Szczecinie

· ZHW w Szczecinie Oddz. w

Koszalinie

· PIWet-PIB w Puławach

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBE K

PRAWODAWSTWO UE Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie

problemów zdrowotnych zwierząt wpływających na handel wewnątrz
wspólnotowy bydłem i trzodą chlewną

PRAWODAWSTWO

POLSKIE

· Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz

zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt

· Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia

2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu

prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zwierząt

· Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 czerwca

2005 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych

niezbędnych do uzyskania i zachowania uznania stada lub

gospodarstwa za urzędowo wolne lub wolne od chorób zakaźnych

zwierząt

· Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada

2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminów przekazywania

informacji o występowaniu chorób zakaźnych zwierząt podlegających

obowiązkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania

chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych a

także związanej z nimi oporności na środki przeciw drobnoustrojowe

· Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 2007 r. w sprawie

wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej białaczki bydła,

gruźlicy bydła, brucelozy u bydła, wścieklizny, gąbczastej

encefalolopatii oraz programu zwalczania i kontroli zakażeń wirusami
wysoce zjadliwej grypy ptaków dawny pomór drobiu w drobiu i ptaków

dzikich

· Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie

wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej białaczki bydła

· Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia

2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji związanej ze

zwalczaniem chorób zakaźnych zwierząt

· Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia

2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji związanej ze

zwalczaniem chorób zakaźnych zwierząt

· Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 marca

2008 r. w sprawie zwalczania enzootycznej białaczki bydła

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBE K

BYDŁO

KIERUNEK BADANIA

GĄBCZASTA ENCEFALOPATIA BYDŁA

Bovine spongiform encephalopathy - BSE

METODA / TEST

Szybki test

ELISA.

Szybki test Bio-

Rad.

Szybki test

Enfer TSE.

Szybki test

IDEXX.

UWAGI SPECJALNE

Ze względu na

potencjalne ryzyko zakażenia osób

zaangażowanych w

próbkobranie należy zachować szczególnie surowe środki ostrożności.

Przedmiotem badania jest wykrywanie patologicznej formy białka

prionowego (PrP

) szybkimi testami w próbkach pobranych z rdzenia

przedłużonego.

MATERIAŁ DO

BADANIA

Rdzeń przedłużony z regionem zasuwki (Załącznik 7 – Opis prawidłowo

pobranej próbki do badań w kierunku BSE z wykorzystaniem szybkich

testów).

REPREZENTATYWNA

LICZBA PRÓBEK

Zgodnie z programem zwalczania.

SPRZĘT NIEZBĘDNY

DO POBRANIA

POJEDYNCZEJ

PRÓBKI

Specjalna łyżeczka (szpatułka).

PROCEDURA

POBRANIA PRÓBKI

Do badania należy pobrać rdzeń przedłużony z rejonem zasuwki. Każdą

pobraną próbkę wkłada się do odrębnego pojemnika (patrz również

Załącznik 7)

WYMAGANIA

ZWIĄZANE Z

PRZECHOWYWANIEM

I TRANSPORTEM

Nie zamrażać, przechowywać w temperaturze 2-8°C.

DOKUMENTACJA
TOWARZYSZĄCA

· Załącznik 1 – Pismo przewodnie do próbek przekazywanych do

laboratoryjnych badań diagnostycznych

· Załącznik 2 – Protokół pobrania prób

CZAS NA

DOSTARCZENIE
POBRANEGO

MATERIAŁU DO

LABORATORIUM

Jak najszybciej.

LABORATORIUM

WETERYNARYJNE

POSIADAJĄCE

AKREDYTACJĘ

METODY

· ZHW w

Warszawie

· ZHW w

Warszawie

TP w

Siedlcach

· ZHW w

Gdańsku

· ZHW w

Poznaniu

Prac. w

Lesznie

· PIWet-PIB w

Puławach

· ZHW w

Gdańsku

· ZHW w

Krakowie

· PIWet-PIB w

Puławach

PRAWODAWSTWO UE

· Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 999/2001 z dnia

22 maja 2001 r. ustanawiające zasady dotyczące zapobiegania, kontroli

i zwalczania niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii

· Rozporządzenie Komisji (WE) nr 21/2008 z dnia 11 stycznia 2008 r.

zmieniające załącznik X do rozporządzenia (WE) nr 999/2001

Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wykazów szybkich

testów

PRAWODAWSTWO

· Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBE K

POLSKIE

zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt

· Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia

2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu

prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zwierząt

· Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada

2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminów przekazywania

informacji o występowaniu chorób zakaźnych zwierząt podlegających
obowiązkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania

chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych a

także związanej z nimi oporności na środki przeciw drobnoustrojowe

· Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 2007 r. w sprawie

wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej białaczki bydła,

gruźlicy bydła, brucelozy u bydła, wścieklizny, gąbczastej

encefalolopatii oraz programu zwalczania i kontroli zakażeń wirusami

wysoce zjadliwej grypy ptaków dawny pomór drobiu w drobiu i ptaków

dzikich

· Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia

2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji związanej ze

zwalczaniem chorób zakaźnych zwierząt

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBE K

BYDŁO

KIERUNEK BADANIA

GRUŹLICA BYDŁA

Bovine tuberculosis

METODA / TEST

Wykrywanie drobnoustrojów z rodzaju Mycobacterium w materiale

biologicznym. Obejmuje następujące etapy:

· wstępne badanie anatomopatologiczne próby tkankowej

· badanie mikroskopowe

· badanie hodowlane

· badanie biologiczne na zwierzętach laboratoryjnych

· identyfikację genotypową izolatów Mycobacterium.

UWAGI SPECJALNE

Ze względu na

potencjalne ryzyko zakażenia osób

zaangażowanych w

próbkobranie należy zachować szczególnie surowe środki ostrożności.

MATERIAŁ DO

BADANIA

Do badań diagnostycznych pobiera się:

· wycinki chorobowo zmienionych narządów i organów miąższowych,

takich jak: płuca, wątroba, śledziona wraz z okolicznymi węzłami

chłonnymi – w przypadku uboju, padnięcia lub zabicia bydła, które

wykazywało dodatni wynik w teście tuberkulinowym;

· węzły chłonne: okołogardzielowe, oskrzelowe, śródpiersiowe,

nadwymieniowe, kąta żuchwy, krezkowe oraz wnęki

wątroby – w przypadku braku zmian chorobowych oraz w przypadku

zabicia bydła, które wykazywało dodatni wynik w teście

tuberkulinowym;

· inne próby, w epizootycznie uzasadnionych przypadkach:

- kał,

- mleko,

- wydzielina narządów rodnych,

- wykrztusina,

- nasienie,

- mocz.

REPREZENTATYWNA

LICZBA PRÓBEK

Badana laboratoryjnie jest każda sztuka bydła tuberkulinododatniego

poddanego ubojowi lub zabiciu oraz każde zwierzę padłe, u którego w czasie

sekcji stwierdzono zmiany anatomo-patologiczne nasuwające podejrzenie

gruźlicy.

SPRZĘT NIEZBĘDNY

DO POBRANIA

POJEDYNCZEJ

PRÓBKI

Próby pobiera się czystymi, jałowymi narzędziami, najlepiej jednorazowego

użytku:

- wydzielina narządów rodnych, pobierana jest jałowym tamponem

lub kateterem;

- wyksztusina, pobierana jest pędzelkiem dotchawicowym;

- nasienie, pobierane jest za pomocą sztucznej pochwy;

- mocz od samic, pobierany jest kateterem.

Dodatkowo:

· mocny, sterylny, szklany lub plastikowy pojemnik, zamykany

szczelnym przykryciem zabezpieczającym przed wyciekiem zawartości;

· wodoodporna taśma samoprzylepna.
Do zapakowania wszystkich pobranych prób:

· kontener, mocny karton lub drewniane pudełko.

PROCEDURA

POBRANIA PRÓBKI

Miejsca, z których są pobierane próby nie powinny być odkażane, ze

względu na możliwość inaktywowania czynnika zakaźnego nawet przez

nieznaczną ilość produktu biobójczego. Miejsca te oczyszcza się lub płucze

wodą bez detergentów i produktów biobójczych.

Próby inne:

- Kał, pobierany bezpośrednio z prostnicy. Wielkość próbki – 2-5 g.

- Próby mleka, pobierane są jałowo w końcowej fazie udoju, w

objętości około 25-50 cm

z każdej ćwiartki. W okresie letnim do

próby mleka możemy dodać kwas borny, do uzyskania końcowego

stężenia w próbce 0,5%.

- Wydzielina narządów rodnych - objętość próbki 2-10 cm

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBE K

- Wyksztusina, pobierana jest pędzelkiem dotchawicowym.

- Nasienie - objętość próbki 10-50 cm

- Mocz - objętość próby około 100 cm

WYMAGANIA

ZWIĄZANE Z

PRZECHOWYWANIEM

I TRANSPORTEM

Każdą próbę umieszcza się w mocnym, sterylnym, szklanym lub

plastikowym pojemniku, zamykanym szczelnym przykryciem

zabezpieczającym przed wyciekiem zawartości. Przykrycie okleja się

dookoła wodoodporną taśmą samoprzylepną. Powierzchnię zewnętrzną

pojemnika po jego zamknięciu odkaża się, a następnie płucze się czystą

wodą i osusza. Każdy pojemnik zaopatruje się w etykietę zawierającą opis

zwierzęcia i jego numer identyfikacyjny, rodzaj próby, datę i miejsce jej

pobrania, imię i nazwisko oraz adres posiadacza zwierzęcia.

Próby zapakowane w sposób określony powyżej umieszcza się w
kontenerze, mocnym kartonie lub drewnianym pudełku i transportuje do

laboratorium w temperaturze 4-8°C. Dopuszcza się transport zamrożonych

prób, bez rozmrażania ich w trakcie transportu.

DOKUMENTACJA

TOWARZYSZĄCA

· Załącznik 1 – Pismo przewodnie do próbek przekazywanych do

laboratoryjnych badań diagnostycznych

· Załącznik 2 – Protokół pobrania prób

CZAS NA

DOSTARCZENIE

POBRANEGO

MATERIAŁU DO

LABORATORIUM

Próby przesyła się bezpośrednio do laboratorium, w możliwie najkrótszym

terminie.

LABORATORIUM

WETERYNARYJNE
POSIADAJĄCE

AKREDYTACJĘ

METODY

PRAWODAWSTWO UE

· Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie

problemów zdrowotnych zwierząt wpływających na handel wewnątrz

wspólnotowy bydłem i trzodą chlewną

· Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1226/2002 z dnia 8 lipca 2002 r.

zmieniające załącznik B do dyrektywy Rady 64/432/EWG

PRAWODAWSTWO

POLSKIE

· Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz

zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt

· Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 listopada

2004 r. w sprawie zwalczania gruźlicy bydła

· Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia

2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu

prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt

· Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 czerwca

2005 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych niezbędnych

do uzyskania i zachowania uznania stada lub gospodarstwa za urzędowo

wolne lub wolne od chorób zakaźnych zwierząt

· Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada

2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminów przekazywania informacji

o występowaniu chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi

zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorób

odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych a także
związanej z nimi oporności na środki przeciw drobnoustrojowe

· Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 2007 r. w sprawie

wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej białaczki bydła,

gruźlicy bydła, brucelozy u bydła, wścieklizny, gąbczastej encefalolopatii

oraz programu zwalczania i kontroli zakażeń wirusami wysoce zjadliwej

grypy ptaków dawny pomór drobiu u drobiu i ptaków dzikich

· Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia

2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji związanej ze

zwalczaniem chorób zakaźnych zwierząt

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBE K

BYDŁO

IERUNEK BADANIA

ZAKAŹNE ZAPALENIE NOSA I TCHAWICY / OTRĘT BYDŁA

Infectious bovine rhinotracheitis / infetious pustular vulvovaginitis

IBR/IPV

METODA / TEST

ELISA gB

Test izolacji.

UWAGI SPECJALNE

MATERIAŁ DO

BADANIA

Krew zwierząt podatnych.

Wycinki narządów

wewnętrznych płodu,

łożysko, wymazy z

worka spojówkowego,
nosa i układu

rozrodczego.

REPREZENTATYWNA

LICZBA PRÓBEK

Do określenia w przypadku przyjęcia programu

zwalczania.

SPRZĘT NIEZBĘDNY

DO POBRANIA

POJEDYNCZEJ

PRÓBKI

Sterylna próbówka.

Sprzęt używany do

sekcji.

PROCEDURA

POBRANIA PRÓBKI

Krew pobierać do sterylnych probówek z

zachowaniem zasad aseptyki.

Próbki pobiera się do

sterylnych naczyń,

szczelnie zamykanych,

każdy narząd

oddzielnie.

WYMAGANIA

ZWIĄZANE Z

PRZECHOWYWANIEM

I TRANSPORTEM

Nie zamrażać.

DOKUMENTACJA

TOWARZYSZĄCA

· Załącznik 1 – Pismo przewodnie do próbek przekazywanych do

laboratoryjnych badań diagnostycznych

· Załącznik 2 – Protokół pobrania prób

CZAS NA
DOSTARCZENIE

POBRANEGO

MATERIAŁU DO

LABORATORIUM

Jak najszybciej.

LABORATORIUM

WETERYNARYJNE

POSIADAJĄCE

AKREDYTACJĘ

METODY

· ZHW w Bydgoszczy

· ZHW w Krośnie

· ZHW w Poznaniu

· ZHW w Szczecinie

Oddz. w Koszalinie