Wody chlorkowo – sodowe o stężeniu

Wody chlorkowo – sodowe o stężeniu

większym niż 1,5% nazywane są solankami

większym niż 1,5% nazywane są solankami

i służą do kąpieli.

i służą do kąpieli.

Stężenia solanek do kąpieli leczniczych

Stężenia solanek do kąpieli leczniczych

mogą wynosić co najwyżej 5-6%.

mogą wynosić co najwyżej 5-6%.

W solance o stężeniu poniżej 6% organizm

W solance o stężeniu poniżej 6% organizm

człowieka pobiera wodę, a kiedy jest

człowieka pobiera wodę, a kiedy jest

wyższe traci ją (odwodnienie).

wyższe traci ją (odwodnienie).

W kąpielach wannowych oraz basenach do

W kąpielach wannowych oraz basenach do

ćwiczeń ruchowych i pływania stosuje się

ćwiczeń ruchowych i pływania stosuje się

stężenia w przedziale 2-5%.

stężenia w przedziale 2-5%.

W przypadku leczenia łuszczycy stosuje się

W przypadku leczenia łuszczycy stosuje się

solanki o stężeniu do 12%.

solanki o stężeniu do 12%.

Solanki jak wszystkie wody mineralne

Solanki jak wszystkie wody mineralne

zawierają zawsze poza zasadniczymi

zawierają zawsze poza zasadniczymi

jonami pewną ilość różnych jonów

jonami pewną ilość różnych jonów

dodatkowych, które wpływają modyfikująco

dodatkowych, które wpływają modyfikująco

na działanie solanki i dlatego muszą być

na działanie solanki i dlatego muszą być

ujęte w nazwie wody, (np.: jod, potas,

ujęte w nazwie wody, (np.: jod, potas,

brom, magnez, wapń).

brom, magnez, wapń).

Kąpiel solankowa w wannie

Właściwości fizyczne kąpieli

Właściwości fizyczne kąpieli

solankowych

solankowych

Wysokie ciśnienie osmotyczne i stosunkowo

Wysokie ciśnienie osmotyczne i stosunkowo

duża gęstość względna solanek, związane

duża gęstość względna solanek, związane

z wysokim stężeniem, decydują o

z wysokim stężeniem, decydują o

szczególnych właściwościach fizycznych

szczególnych właściwościach fizycznych

kąpieli solankowych. Ciśnienie

kąpieli solankowych. Ciśnienie

hydrostatyczne wywierane przez solankę na

hydrostatyczne wywierane przez solankę na

ciało kąpanego jest nieco większe niż wody

ciało kąpanego jest nieco większe niż wody

gospodarczej. W stosowanych zazwyczaj do

gospodarczej. W stosowanych zazwyczaj do

zabiegów kąpielowych 2-5% stężeniach

zabiegów kąpielowych 2-5% stężeniach

solanki poziom wody w wannie podnosi się

solanki poziom wody w wannie podnosi się

od 1 do 2cm w stosunku do kąpieli w

od 1 do 2cm w stosunku do kąpieli w

zwykłej wodzie.

zwykłej wodzie.

Innym następstwem wysokiego ciężaru

Innym następstwem wysokiego ciężaru

właściwego solanek jest znaczne pozorne

właściwego solanek jest znaczne pozorne

zmniejszenie masy ciała znajdującego się

zmniejszenie masy ciała znajdującego się

w kąpieli - zgodnie z prawem Archimedesa.

w kąpieli - zgodnie z prawem Archimedesa.

Duża zawartość soli kuchennej w wodzie

Duża zawartość soli kuchennej w wodzie

powoduje obniżenie przewodnictwa cieplnego

powoduje obniżenie przewodnictwa cieplnego

wody, co z kolei jest przyczyną obniżenia o 0,5

wody, co z kolei jest przyczyną obniżenia o 0,5

do kilku stopni Celcjusza temperatury

do kilku stopni Celcjusza temperatury

obojętnej kąpieli solankowej, w porównaniu do

obojętnej kąpieli solankowej, w porównaniu do

kąpieli w wodzie gospodarczej, różnica

kąpieli w wodzie gospodarczej, różnica

ta wzrasta wraz ze wzrostem stężenia solanki.

ta wzrasta wraz ze wzrostem stężenia solanki.

Działanie fizjologiczne kąpieli

Działanie fizjologiczne kąpieli

solankowych

solankowych

Od dawna uważa się ,że kąpiele lecznicze

Od dawna uważa się ,że kąpiele lecznicze

w wodach chlorkowo-sodowych

w wodach chlorkowo-sodowych

wywierają korzystne działanie lecznicze

wywierają korzystne działanie lecznicze

przede wszystkim dzięki swym cechom

przede wszystkim dzięki swym cechom

fizycznym, a dopiero wtórnie w grę wchodzi

fizycznym, a dopiero wtórnie w grę wchodzi

działanie chemiczne. Ogólnie należy

działanie chemiczne. Ogólnie należy

stwierdzić, że kąpiele solankowe, poprzez

stwierdzić, że kąpiele solankowe, poprzez

receptory skóry i autonomiczny układ

receptory skóry i autonomiczny układ

nerwowy oraz hormony tkankowe, wywołują

nerwowy oraz hormony tkankowe, wywołują

wiele miejscowych i ogólnych reakcji.

wiele miejscowych i ogólnych reakcji.

Działanie kąpieli solankowych

Działanie kąpieli solankowych

Czynnik

Czynnik

Działanie miejscowe

Działanie miejscowe

Działanie ogólne

Działanie ogólne

NaCl w wodzie

NaCl w wodzie

Depozycja (odkładanie

Depozycja (odkładanie

płaszcza solnego) w

płaszcza solnego) w

skórze i powolne

skórze i powolne

wchłanianie

wchłanianie

Rozszerzenie naczyń.

Rozszerzenie naczyń.

Wzrost temp. skóry.

Wzrost temp. skóry.

Zmniejszenie

Zmniejszenie

pobudliwości

pobudliwości

zakończeń nerwowych

zakończeń nerwowych

czuciowych i

czuciowych i

ruchowych.

ruchowych.

Zwiększenie pocenia

Zwiększenie pocenia

się. Zwiększenie

się. Zwiększenie

wypłukiwania

wypłukiwania

mocznika i kwasu

mocznika i kwasu

urokanowego –

urokanowego –

wrażliwość na UV.

wrażliwość na UV.

Pobudzanie lub

Pobudzanie lub

hamowanie mitozy w

hamowanie mitozy w

skórze.

skórze.

Działanie osmotyczne.

Działanie osmotyczne.

Pobudzenie

Pobudzenie

przemiany materii.

przemiany materii.

Przestrojenie układu

Przestrojenie układu

autonomicznego.

autonomicznego.

Modyfikacja

Modyfikacja

oddawania ciepła.

oddawania ciepła.

Normalizacja ciśnienia

Normalizacja ciśnienia

krwi.

krwi.

Poprawa regulacji

Poprawa regulacji

krążenia.

krążenia.

Wzrost ogólnej

Wzrost ogólnej

odporności.

odporności.

Działanie hartujące.

Działanie hartujące.

Płaszcz solny

Płaszcz solny

Wraz z wodą wnika do warstwy rogowej

Wraz z wodą wnika do warstwy rogowej

naskórka pewna ilość rozpuszczonego w niej

naskórka pewna ilość rozpuszczonego w niej

chlorku sodowego, który z chwilą

chlorku sodowego, który z chwilą

wyparowania wody pozostaje w niej w postaci

wyparowania wody pozostaje w niej w postaci

kryształków. Podczas każdej następnej kąpieli

kryształków. Podczas każdej następnej kąpieli

chlorkowo-sodowej impregnacja solą

chlorkowo-sodowej impregnacja solą

kuchenną warstwy rogowej naskórka

kuchenną warstwy rogowej naskórka

zwiększa się. Od dawna mówi się o płaszczu

zwiększa się. Od dawna mówi się o płaszczu

solnym powstającym na skórze podczas

solnym powstającym na skórze podczas

kąpieli chlorkowo-sodowej, np. po kąpieli

kąpieli chlorkowo-sodowej, np. po kąpieli

morskiej.

morskiej.

Uważa się, że płaszcz solny powstający

Uważa się, że płaszcz solny powstający

podczas kąpieli solankowej jest ważnym,

podczas kąpieli solankowej jest ważnym,

nie tyle chemicznym, ile osmotycznym,

nie tyle chemicznym, ile osmotycznym,

czynnikiem leczniczym w tym zabiegu.

czynnikiem leczniczym w tym zabiegu.

Odłożona bowiem w naskórku

Odłożona bowiem w naskórku

sól powoduje (na drodze

sól powoduje (na drodze

osmotycznej) zmiany jonowe

osmotycznej) zmiany jonowe

w zakończeniach nerwowych

w zakończeniach nerwowych

znajdujących się w górnej warstwie skóry

znajdujących się w górnej warstwie skóry

właściwej.

właściwej.

Zmieniają one ich pobudliwość i wpływają w

Zmieniają one ich pobudliwość i wpływają w

ten sposób na czynność autonomicznego

ten sposób na czynność autonomicznego

układu nerwowego, regulującego czynności

układu nerwowego, regulującego czynności

wszystkich narządów. Miejscowe działanie

wszystkich narządów. Miejscowe działanie

soli, powoduje przy tym rozszerzenie

soli, powoduje przy tym rozszerzenie

naczyń krwionośnych i zwiększenie

naczyń krwionośnych i zwiększenie

ukrwienia skóry. Występujące po

ukrwienia skóry. Występujące po

ciepłej kąpieli solankowej parowanie potu z

ciepłej kąpieli solankowej parowanie potu z

powierzchni skóry dodatkowo zwiększa

powierzchni skóry dodatkowo zwiększa

grubość płaszcza solnego.

grubość płaszcza solnego.

Pocenie się i utrata ciepła

Pocenie się i utrata ciepła

W kąpieli solankowej wzrost temperatury

W kąpieli solankowej wzrost temperatury

skóry następuje szybciej i jest większy niż

skóry następuje szybciej i jest większy niż

w kąpieli w zwykłej wodzie o tej

w kąpieli w zwykłej wodzie o tej

samej temperaturze. Wzrost ten utrzymuj

samej temperaturze. Wzrost ten utrzymuj

się jakiś czas po kąpieli. Należy podkreślić,

się jakiś czas po kąpieli. Należy podkreślić,

że ciepłe kąpiele solankowe powodują

że ciepłe kąpiele solankowe powodują

znacznie intensywniejsze i dłużej

znacznie intensywniejsze i dłużej

utrzymujące się pocenie, aniżeli kąpiele

utrzymujące się pocenie, aniżeli kąpiele

w wodzie gospodarczej o tej

w wodzie gospodarczej o tej

samej temperaturze i czasie trwania.

samej temperaturze i czasie trwania.

Tłumaczy się to tym, że podczas kąpieli

Tłumaczy się to tym, że podczas kąpieli

w wodzie gospodarczej, na

w wodzie gospodarczej, na

skutek wnikania wody do naskórka (przede

skutek wnikania wody do naskórka (przede

wszystkim do jego warstwy rogowej)

wszystkim do jego warstwy rogowej)

powstający obrzęk zwęża przewody

powstający obrzęk zwęża przewody

wyprowadzające gruczołów potowych,

wyprowadzające gruczołów potowych,

upośledzając wydzielanie potu.

upośledzając wydzielanie potu.

W kąpieli solankowej o temperaturze

W kąpieli solankowej o temperaturze

obojętnej woda paruje wolniej z powierzchni

obojętnej woda paruje wolniej z powierzchni

naskórka, co jest przyczyną zmniejszonej

naskórka, co jest przyczyną zmniejszonej

utraty ciepła. Ciepła kąpiel solankowa

utraty ciepła. Ciepła kąpiel solankowa

modyfikuje przebieg procesów utraty ciepła

modyfikuje przebieg procesów utraty ciepła

przez organizm, czego wyrazem jest

przez organizm, czego wyrazem jest

utrzymywanie się jeszcze przez jakiś czas po

utrzymywanie się jeszcze przez jakiś czas po

zabiegu podwyższonej temperatury skóry.

zabiegu podwyższonej temperatury skóry.

Jest to spowodowane pobudzającym

Jest to spowodowane pobudzającym

działaniem kąpieli solankowej na

działaniem kąpieli solankowej na

autonomiczne mechanizmy termoregulacji

autonomiczne mechanizmy termoregulacji

poprzez wpływ na termoreceptory skóry

poprzez wpływ na termoreceptory skóry

występujące w pobliżu warstwy rogowej

występujące w pobliżu warstwy rogowej

naskórka.

naskórka.

Kąpiel chlorkowo-sodowa ma z reguły

Kąpiel chlorkowo-sodowa ma z reguły

charakter kąpieli w roztworze

charakter kąpieli w roztworze

hipertonicznym, co sprawia że woda nie

hipertonicznym, co sprawia że woda nie

wnika w takiej ilości do warstwy rogowej

wnika w takiej ilości do warstwy rogowej

naskórka, by zmniejszyć wypływ potu

naskórka, by zmniejszyć wypływ potu

z gruczołów potowych. Warstwa rogowa

z gruczołów potowych. Warstwa rogowa

naskórka zawiera po kąpieli solankowej

naskórka zawiera po kąpieli solankowej

mniej wody niż po kąpieli w zwykłej wodzie

mniej wody niż po kąpieli w zwykłej wodzie

gospodarczej.

gospodarczej.

Działanie na komórki naskórka

Działanie na komórki naskórka

Wyniki badań doświadczalnych wskazują

Wyniki badań doświadczalnych wskazują

na to, że kąpiele solankowe wywierają

na to, że kąpiele solankowe wywierają

lekkie nieswoiste działanie bodźcowe na

lekkie nieswoiste działanie bodźcowe na

żywe warstwy naskórka, powodując jego

żywe warstwy naskórka, powodując jego

pogrubienie.

pogrubienie.

Po kąpieli solankowej, dzięki

Po kąpieli solankowej, dzięki

właściwościom higroskopijnym soli

właściwościom higroskopijnym soli

zatrzymywanych w

zatrzymywanych w

naskórku, zwiększa się wilgotność i stan

naskórku, zwiększa się wilgotność i stan

napięcia skóry.

napięcia skóry.

Wykonanie

Wykonanie

Zależnie od konstytucji, stanu

Zależnie od konstytucji, stanu

autonomicznego układu nerwowego,

autonomicznego układu nerwowego,

układu krążenia, wieku, choroby i jej

układu krążenia, wieku, choroby i jej

stadium, stosuje się kąpiele całkowite,

stadium, stosuje się kąpiele całkowite,

kąpiele ¾, półkąpiele, kąpiele nasiadowe.

kąpiele ¾, półkąpiele, kąpiele nasiadowe.

Kąpiele indywidualne wykonuje się w

Kąpiele indywidualne wykonuje się w

wannach, zbiorowe w basenach lub

wannach, zbiorowe w basenach lub

zbiornikach wód leczniczych otwartych.

zbiornikach wód leczniczych otwartych.

Przed kąpielą w solance wszelkie ubytki

Przed kąpielą w solance wszelkie ubytki

w skórze należy pokryć obojętną

w skórze należy pokryć obojętną

maścią.

maścią.

Dawkowanie kąpieli solankowych

Dawkowanie kąpieli solankowych

u dorosłych

u dorosłych

Stężenie soli wynosi zazwyczaj 2-4%.

Stężenie soli wynosi zazwyczaj 2-4%.

Temperatura pierwszych kąpieli

Temperatura pierwszych kąpieli

mieści się na ogół w granicach 35-

mieści się na ogół w granicach 35-

36ºC, ze stopniowym wzrostem w

36ºC, ze stopniowym wzrostem w

następnych do 38ºC. Temperatura

następnych do 38ºC. Temperatura

półkąpieli wynosi na ogół 39-40ºC.

półkąpieli wynosi na ogół 39-40ºC.

Czas trwania pierwszej kąpieli wynosi

Czas trwania pierwszej kąpieli wynosi

10-12 min, każdej następnej

10-12 min, każdej następnej

przedłuża się o 2 min. Maksymalny

przedłuża się o 2 min. Maksymalny

czas trwania kąpieli solankowej

czas trwania kąpieli solankowej

wynosi na ogół 20-24 min. Kąpiele

wynosi na ogół 20-24 min. Kąpiele

solankowe stosuje się na ogół co

solankowe stosuje się na ogół co

drugi dzień, tj. 3 kąpiele w tygodniu.

drugi dzień, tj. 3 kąpiele w tygodniu.

Seria obejmuje 8-10 zabiegów.

Seria obejmuje 8-10 zabiegów.

Dawkowanie kąpieli

Dawkowanie kąpieli

solankowej u dzieci i

solankowej u dzieci i

młodzieży.

młodzieży.

W wieku dziecięcym i młodzieńczym na ogół

W wieku dziecięcym i młodzieńczym na ogół

stosuje się dwie kąpiele tygodniowo

stosuje się dwie kąpiele tygodniowo

w 2-procentowej solance, o temperaturze

w 2-procentowej solance, o temperaturze

37

37

º

º

C, trwające 10-15 min.

C, trwające 10-15 min.

Na serie składa się 12 kąpieli. W

Na serie składa się 12 kąpieli. W

niektórych uzdrowiskach 2-3 razy w tygodniu

niektórych uzdrowiskach 2-3 razy w tygodniu

dzieci i młodzież pływają przez

dzieci i młodzież pływają przez

15-20 min w basenach wypełnionych 2-3

15-20 min w basenach wypełnionych 2-3

procentową solanką o

procentową solanką o

temperaturze 26-27

temperaturze 26-27

º

º

C.

C.

W przypadku dzieci otyłych kąpiele stosuje

W przypadku dzieci otyłych kąpiele stosuje

się nawet codziennie (przy starannej

się nawet codziennie (przy starannej

kontroli lekarskiej). Podczas leczenia

kontroli lekarskiej). Podczas leczenia

kąpielami solankowymi należy

kąpielami solankowymi należy

systematycznie kontrolować masę ciała,

systematycznie kontrolować masę ciała,

temperaturę, sen i inne wykładniki stanu

temperaturę, sen i inne wykładniki stanu

zdrowia

zdrowia

.

.

Postępowanie po kąpieli

Postępowanie po kąpieli

Po kąpieli solankowej nie należy obmywać

Po kąpieli solankowej nie należy obmywać

ciała wodą gospodarczą ani wycierać

ciała wodą gospodarczą ani wycierać

ręcznikiem. Ze względu na

ręcznikiem. Ze względu na

celowość utrzymania płaszcza solnego

celowość utrzymania płaszcza solnego

należy pozwolić skórze wyschnąć na

należy pozwolić skórze wyschnąć na

powietrzu.

powietrzu.

Po kąpieli solankowej dorośli

Po kąpieli solankowej dorośli

powinni zawsze wypocząć w pozycji

powinni zawsze wypocząć w pozycji

leżącej przez co najmniej pół godziny, a

leżącej przez co najmniej pół godziny, a

dzieci przez godzinę.

dzieci przez godzinę.

Wskazania do stosowania

Wskazania do stosowania

kąpieli solankowych u

kąpieli solankowych u

dorosłych.

dorosłych.



przewlekłe choroby dróg oddechowych i

przewlekłe choroby dróg oddechowych i

zatok włącznie,

zatok włącznie,



przewlekłe i zwyrodnieniowe choroby

przewlekłe i zwyrodnieniowe choroby

reumatyczne,

reumatyczne,



reumatoidalne zapalenie stawów,

reumatoidalne zapalenie stawów,



choroba Bechterewa,

choroba Bechterewa,



stany wymagające zwiększenia odporności

stany wymagające zwiększenia odporności

na zakażenia,

na zakażenia,



rekonwalescencja po ciężkich chorobach,

rekonwalescencja po ciężkich chorobach,



otyłość,

otyłość,



niektóre choroby ginekologiczne np.:

niektóre choroby ginekologiczne np.:

bezpłodność, nerwica wegetatywna, zespół

bezpłodność, nerwica wegetatywna, zespół

klimakteryczny, starczy zanik narządów

klimakteryczny, starczy zanik narządów

płciowych,

płciowych,



niektóre choroby skóry, np. łuszczyca.

niektóre choroby skóry, np. łuszczyca.

W solance zalecane jest prowadzenie

W solance zalecane jest prowadzenie

rehabilitacyjnych kąpieli

rehabilitacyjnych kąpieli

kinezyterapeutycznych.

kinezyterapeutycznych.

Wskazania do stosowania

Wskazania do stosowania

kąpieli solankowych u dzieci

kąpieli solankowych u dzieci



przewlekłe nawracające zakażenia dróg

przewlekłe nawracające zakażenia dróg

oddechowych,

oddechowych,



alergia z astmą oskrzelową włącznie,

alergia z astmą oskrzelową włącznie,



zaburzenia neurowegetatywne,

zaburzenia neurowegetatywne,



przedłużające się rekonwalescencje po

przedłużające się rekonwalescencje po

ciężkich chorobach,

ciężkich chorobach,



otyłość.

otyłość.

Przeciwwskazania do

Przeciwwskazania do

stosowania kąpieli

stosowania kąpieli

solankowych u dorosłych

solankowych u dorosłych



niewydolność krążenia,

niewydolność krążenia,



choroby naczyń wieńcowych z wysiłkową

choroby naczyń wieńcowych z wysiłkową

dusznicą bolesną,

dusznicą bolesną,



świeżo przebyty zawał mięśnia sercowego,

świeżo przebyty zawał mięśnia sercowego,



wady zastawkowe, przede wszystkim

wady zastawkowe, przede wszystkim

o charakterze zwężenia,

o charakterze zwężenia,



wszystkie ostre choroby,

wszystkie ostre choroby,



okresy zaostrzeń chorób przewlekłych

okresy zaostrzeń chorób przewlekłych

stanowiących wskazania do ich

stanowiących wskazania do ich

stosowania,

stosowania,



przewlekłe choroby wyniszczające,

przewlekłe choroby wyniszczające,



ukryte psychozy,

ukryte psychozy,



ciężkie psychopatie,

ciężkie psychopatie,



choroby przebiegające z napadami,

choroby przebiegające z napadami,



nadczynność tarczycy,

nadczynność tarczycy,



ciąża,

ciąża,



czynna gruźlica,

czynna gruźlica,



nowotwory,

nowotwory,



niewydolność jajników i zaburzenia

niewydolność jajników i zaburzenia

rozwojowe narządów rozrodczych.

rozwojowe narządów rozrodczych.

Przeciwwskazania do

Przeciwwskazania do

stosowania kąpieli

stosowania kąpieli

solankowych u dzieci

solankowych u dzieci

i młodzieży

i młodzieży

Obowiązują wszystkie przeciwwskazania

Obowiązują wszystkie przeciwwskazania

do stosowania kąpieli solankowych u

do stosowania kąpieli solankowych u

dorosłych, a więc m.in. Wszystkie

dorosłych, a więc m.in. Wszystkie

postacie gruźlicy, z gruźlicą

postacie gruźlicy, z gruźlicą

węzłów chłonnych włącznie, choroby

węzłów chłonnych włącznie, choroby

gorączkowe, wszystkie choroby

gorączkowe, wszystkie choroby

przebiegające z objawami ze strony

przebiegające z objawami ze strony

serca i nerek oraz choroba reumatyczna.

serca i nerek oraz choroba reumatyczna.

Bibliografia

Bibliografia

1. A.Straburzyńska-Lupa,

1. A.Straburzyńska-Lupa,

G.Straburzyński Fizjoterapia PZWL,

G.Straburzyński Fizjoterapia PZWL,

Warszawa 2007

Warszawa 2007

Wykonała:

Wykonała:

Monika W

Monika W

Fizjoterapia II SUM

Fizjoterapia II SUM

gr I

gr I