ELEMENTY PRAWA

ELEMENTY PRAWA

Pojęcie prawa

Pojęcie prawa



Prawo to zbiór norm prawnych

Prawo to zbiór norm prawnych

wydanych lub usankcjonowanych

wydanych lub usankcjonowanych

przez odpowiednie organy państwa i

przez odpowiednie organy państwa i

zagwarantowanych przymusem.

zagwarantowanych przymusem.



Normy prawne są wydawane przez

Normy prawne są wydawane przez

wskazane w Konstytucji organy w

wskazane w Konstytucji organy w

odpowiedniej formie.

odpowiedniej formie.

Norma prawna

Norma prawna



Jest to reguła postępowania wydana lub

Jest to reguła postępowania wydana lub

usankcjonowana przez państwo i

usankcjonowana przez państwo i

zagwarantowana przymusem państwowym.

zagwarantowana przymusem państwowym.



Cechy

Cechy

:

:

- ogólny,

- ogólny,

- abstrakcyjny,

- abstrakcyjny,



Elementy

Elementy

:

:

- hipoteza,

- hipoteza,

- dyspozycja,

- dyspozycja,

- sankcja.

- sankcja.

Inne normy

Inne normy



Poza normami prawnymi kierujemy

Poza normami prawnymi kierujemy

się innymi normami postępowania

się innymi normami postępowania

np.

np.

* normami moralnymi,

* normami moralnymi,

* normami obyczajowymi,

* normami obyczajowymi,

* normami religijnymi,

* normami religijnymi,

* normami sportowymi.

* normami sportowymi.

Rodzaje norm prawnych

Rodzaje norm prawnych



Normy bezwzględnie

Normy bezwzględnie

obowiązujące,

obowiązujące,



Normy względnie obowiązujące,

Normy względnie obowiązujące,



Normy semiimperatywne.

Normy semiimperatywne.

Przepis prawny

Przepis prawny



Nie jest pojęciem tożsamym z normą

Nie jest pojęciem tożsamym z normą

prawną,

prawną,



Oznacza elementarną część aktu

Oznacza elementarną część aktu

prawnego np. artykuł, paragraf,

prawnego np. artykuł, paragraf,

punkt, podpunkt.

punkt, podpunkt.

Stosunek prawny

Stosunek prawny

Stosunki społeczne

Stosunki społeczne

Stosunki stanowione

Stosunki stanowione

(tetyczne)

(tetyczne)

Stosunki faktyczne

Stosunki faktyczne

Stosunki prawne

Stosunki prawne

Inne np. regulowane

Inne np. regulowane

normami obyczajowymi

normami obyczajowymi

Elementy stosunku

Elementy stosunku

prawnego

prawnego



Podmiot prawa

Podmiot prawa



Podmiot obowiązku

Podmiot obowiązku



Prawo podmiotowe

Prawo podmiotowe



Obowiązek odpowiadający treści prawa

Obowiązek odpowiadający treści prawa

podmiotowego

podmiotowego



Przedmiot stosunku prawnego

Przedmiot stosunku prawnego

Stosowanie prawa

Stosowanie prawa



Wydawanie decyzji w indywidualnych

Wydawanie decyzji w indywidualnych

sprawach na podstawie

sprawach na podstawie

obowiązujących norm prawnych.

obowiązujących norm prawnych.



Etapy stosowania prawa:

Etapy stosowania prawa:

- ustalenie stanu faktycznego,

- ustalenie stanu faktycznego,

- wyszukanie (ustalenie) normy

- wyszukanie (ustalenie) normy

prawnej,

prawnej,

- wnioskowanie i wydanie decyzji

- wnioskowanie i wydanie decyzji

Art.16 ust.1 ustawy o podatku

Art.16 ust.1 ustawy o podatku

dochodowym od osób

dochodowym od osób

prawnych

prawnych

Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów:

Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów:

Ust.1 pkt 60

Ust.1 pkt 60

Odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce

Odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce

przez jej udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie

przez jej udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie

mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo

mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo

udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie

udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie

mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość

mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość

zadłużenia spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy)

zadłużenia spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy)

tej spółki posiadających co najmniej 25% udziałów

tej spółki posiadających co najmniej 25% udziałów

(akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co

(akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co

najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca

najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca

(akcjonariusza) osiągnie łącznie trzykrotność wartości

(akcjonariusza) osiągnie łącznie trzykrotność wartości

kapitału zakładowego spółki – w części w jakiej

kapitału zakładowego spółki – w części w jakiej

pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia,

pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia,

określoną na dzień zapłaty odsetek (…)

określoną na dzień zapłaty odsetek (…)

Rodzaje wykładni

Rodzaje wykładni

1)

1)

Ze względu na metodę:

Ze względu na metodę:

*językowa

*językowa

*celowościowa

*celowościowa

*systematyczna

*systematyczna

*historyczna

*historyczna

Rodzaje wykładni c.d.

Rodzaje wykładni c.d.

2) Ze względu na podmiot:

2) Ze względu na podmiot:

*autentyczna,

*autentyczna,

*legalna,

*legalna,

*praktyczna,

*praktyczna,

*doktrynalna.

*doktrynalna.

3) Ze względu na rezultat:

3) Ze względu na rezultat:

* rozszerzająca,

* rozszerzająca,

* ścieśniająca,

* ścieśniająca,

* stwierdzająca.

* stwierdzająca.

Źródła prawa

Źródła prawa



Konstytucja

Konstytucja



Ratyfikowane umowy

Ratyfikowane umowy

międzynarodowe

międzynarodowe



Ustawa

Ustawa



Rozporządzenie

Rozporządzenie



Akty prawa miejscowego.

Akty prawa miejscowego.

Cechy prawa wspólnotowego

Cechy prawa wspólnotowego



pierwszeństwo

pierwszeństwo

przed prawem

przed prawem

krajowym, jest wynikiem

krajowym, jest wynikiem

przeniesienia kompetencji do

przeniesienia kompetencji do

stanowienia prawa przez organy

stanowienia prawa przez organy

Wspólnoty,

Wspólnoty,



skutek

skutek

bezpośredni

bezpośredni

licznych norm

licznych norm

wspólnotowych w krajowych

wspólnotowych w krajowych

porządkach prawnych

porządkach prawnych

ORGANY

WSPÓLNOT

EUROPEJSKICH

GŁÓWNE
1) Parlament
2) Rada Unii
3) Komisja
4) Trybunał
Sprawiedliwości
5) Trybunał
Obrachunkowy

POMOCNICZE
1)Komitet Regionów
2) Komitet Ekonomiczno –
Społeczny

POZOSTAŁE
1) Ombudsman
2) Europejski Instytut
Monetarny

Prawo wspólnotowe

Prawo wspólnotowe

Źródła prawa

Źródła prawa

wspólnotowego

wspólnotowego

Prawo pierwotne

(umowne prawo

międzynarodowe),

np. traktaty

Prawo wtórne

akty prawotwórcze

organów

wspólnotowych

Decyzje sui generis

•uchwały nienazwane,

•rezolucje,

•memoranda

Prawo wtórne

Prawo wtórne

1)

1)

Rozporządzenie

Rozporządzenie

ma zasięg ogólny;

ma zasięg ogólny;

obowiązuje ono co do wszystkich jego

obowiązuje ono co do wszystkich jego

elementów i nadaje się do bezpośredniego

elementów i nadaje się do bezpośredniego

stosowania we wszystkich państwach

stosowania we wszystkich państwach

członkowskich.

członkowskich.

2)

2)

Dyrektywa

Dyrektywa

jest aktem wiążącym każde

jest aktem wiążącym każde

państwo członkowskie – jej adresata, co do

państwo członkowskie – jej adresata, co do

rezultatu, który ma być osiągnięty; pozostawia

rezultatu, który ma być osiągnięty; pozostawia

władzom krajowym kompetencje co do wyboru

władzom krajowym kompetencje co do wyboru

formy i sposobów jej implementacji.

formy i sposobów jej implementacji.

3)

3)

Decyzja

Decyzja

jest aktem wiążącym lecz tylko

jest aktem wiążącym lecz tylko

swego adresata (państwo członkowskie,

swego adresata (państwo członkowskie,

jednostki).

jednostki).

Precedens sądu jako źródło prawa

Precedens sądu jako źródło prawa



Rozstrzygnięcia ETS-u wydane w

Rozstrzygnięcia ETS-u wydane w

trybie odesłania wstępnego wiążą

trybie odesłania wstępnego wiążą

sądy krajowe, dopóty ETS sam od

sądy krajowe, dopóty ETS sam od

swego orzecznictwa nie odstąpi.

swego orzecznictwa nie odstąpi.



Jest to precedens o charakterze

Jest to precedens o charakterze

konkretnym, wiążącym i

konkretnym, wiążącym i

prawotwórczym.

prawotwórczym.

Akty prawny to ujęty w odpowiedniej formie wyraz

Akty prawny to ujęty w odpowiedniej formie wyraz

woli państwa – zarówno o charakterze ogólnym jak i

woli państwa – zarówno o charakterze ogólnym jak i

dotyczącym indywidualnej sprawy

dotyczącym indywidualnej sprawy

AKTY

AKTY

NORMATYWNE

NORMATYWNE



wydawane są przez

wydawane są przez

organy upoważnione

organy upoważnione

do stanowienia prawa

do stanowienia prawa



mają charakter

mają charakter

powszechny

powszechny



muszą być

muszą być

opublikowane

opublikowane

AKTY

AKTY

NIENORMATYWNE

NIENORMATYWNE



są wydawane przez

są wydawane przez

sądy i organy

sądy i organy

administracji w

administracji w

konkretnych sprawach

konkretnych sprawach



mają charakter

mają charakter

indywidualny

indywidualny



nie wymagają

nie wymagają

publikacji

publikacji

Publikacja aktów

Publikacja aktów

normatywnych

normatywnych



Vacatio legis

Uchwaleni

e lub

wydanie

aktu

publikacj

a

w Dz. U.

lub

M.P

wejście w

życie

Luki w prawie

Luki w prawie

Luka to brak norm dla stosunku

Luka to brak norm dla stosunku

społecznego, który powinien być

społecznego, który powinien być

uregulowany

uregulowany

Luki wypełnia się za pomocą:

Luki wypełnia się za pomocą:



analogii ustawy

analogii ustawy

(analogia legis),

(analogia legis),



analogii prawa

analogii prawa

(analogia iuris)

(analogia iuris)

ROZSTRZYGANIE KOLIZJI

ROZSTRZYGANIE KOLIZJI

PRZEPISÓW PRAWNYCH

PRZEPISÓW PRAWNYCH

w czasie – sprawa jest uregulowana

w czasie – sprawa jest uregulowana

przez dwa lub więcej przepisów

przez dwa lub więcej przepisów

wydanych w

wydanych w

różnym czasie

różnym czasie



przepisy wprowadzające, przejściowe,

przepisy wprowadzające, przejściowe,

derogacyjne

derogacyjne



lex posterior derogat priori

lex posterior derogat priori



lex posterior generali non derogat legi

lex posterior generali non derogat legi

priori speciali

priori speciali



lex retro non agit

lex retro non agit

Zasada – akt prawny późniejszy o

Zasada – akt prawny późniejszy o

charakterze ogólnym nie uchyla aktu

charakterze ogólnym nie uchyla aktu

wcześniejszego o charakterze szczególnym

wcześniejszego o charakterze szczególnym



Ustawa o podatku

dochodowym

Nowa ustawa o

podatku dochodowym

Rozporządzenie

ROZSTRZYGANIE KOLIZJI PRZEPISÓW

ROZSTRZYGANIE KOLIZJI PRZEPISÓW

PRAWNYCH W PRZESTRZENI

PRAWNYCH W PRZESTRZENI

regulowane jest prawem

regulowane jest prawem

międzynarodowym prywatnym

międzynarodowym prywatnym



prawo osobowe

prawo osobowe

– prawo państwa,

– prawo państwa,

którego

którego



osoba jest obywatelem

osoba jest obywatelem



prawo rzeczowe

prawo rzeczowe

– przepisy państwa na

– przepisy państwa na

terenie którego rzecz się znajduje

terenie którego rzecz się znajduje



ocena umów

ocena umów

– przepisy państwa na

– przepisy państwa na

terytorium którego zawarto umowę

terytorium którego zawarto umowę

Systematyka prawa

Systematyka prawa



SYSTEM PRAWA to wszystkie obowiązujące

SYSTEM PRAWA to wszystkie obowiązujące

przepisy z uwzględnieniem podziału oraz

przepisy z uwzględnieniem podziału oraz

zespół zasadniczych zasad, na których

zespół zasadniczych zasad, na których

opiera się ustrój państwa a także

opiera się ustrój państwa a także

podstawowe idee prawne

podstawowe idee prawne



Prawo dzieli się na działy –

Prawo dzieli się na działy –

gałęzie

gałęzie

;

;

podstawą podziału jest rodzaj

podstawą podziału jest rodzaj

regulowanych stosunków społecznych.

regulowanych stosunków społecznych.



W ramach gałęzi wyróżniamy

W ramach gałęzi wyróżniamy

instytucje

instytucje

prawne.

prawne.

Prawo publiczne a prawo prywatne

Prawo publiczne a prawo prywatne

Wyróżnia się według kryterium:

Wyróżnia się według kryterium:



interesu, który chroni,

interesu, który chroni,



pozycji stron stosunków prawnych,

pozycji stron stosunków prawnych,



sposób dochodzenia naruszonych

sposób dochodzenia naruszonych

praw

praw

Prawo materialne a prawo

Prawo materialne a prawo

formalne

formalne



Prawo materialne obejmuje normy,

Prawo materialne obejmuje normy,

które ustanawiają merytoryczne

które ustanawiają merytoryczne

obowiązki i prawa, regulują

obowiązki i prawa, regulują

zachowania ludzi i instytucji; stanowią

zachowania ludzi i instytucji; stanowią

one istotę systemu prawa,

one istotę systemu prawa,



Prawo formalne tworzą te wszystkie

Prawo formalne tworzą te wszystkie

normy, które odnoszą się do

normy, które odnoszą się do

organizacji aparatu państwa oraz

organizacji aparatu państwa oraz

trybu dochodzenia praw i

trybu dochodzenia praw i

egzekwowania obowiązków.

egzekwowania obowiązków.

Pojęcie konstytucji

Pojęcie konstytucji

Konstytucja to ustawa zasadnicza

Konstytucja to ustawa zasadnicza

państwa

państwa

Jej szczególna rola wynika z faktu, iż:

Jej szczególna rola wynika z faktu, iż:



może być zmieniona w szczególnym

może być zmieniona w szczególnym

trybie

trybie



wszystkie akty prawne muszą być

wszystkie akty prawne muszą być

zgodne z konstytucją

zgodne z konstytucją



reguluje kwestie ustroju politycznego,

reguluje kwestie ustroju politycznego,

gospodarczego i społecznego

gospodarczego i społecznego