PRYNCYPIA MEDYCYNY RODZINNEJ

Krzysztof Buczkowski

Katedra i Zakład Lekarza

Rodzinnego

Collegium Medicum UMK

Medycyna rodzinna jest dyscypliną
akademicką i naukową, a
także specjalnością medyczną,
z własną treścią edukacyjną, badaniami
naukowymi,

bazą

potwierdzonych

danych i aktywnością
kliniczną, ukierunkowaną na opiekę
podstawową.

Większość specjalności precyzuje
swój zakres

kompetencji, stosując różnego rodzaju
wykluczenia lub ograniczenia, takie jak :
wiek, płeć, narząd, układ.
Medycyna rodzinna nie ma granic tego
rodzaju; jest to specjalność, której
atrybutem jest scalanie.
W centrum uwagi medycyny rodzinnej
znajduje się pacjent, a nie choroba.

Pryncypia medycyny rodzinnej

WONCA (World Organization of Family Doctors)

• Opieka w kontekście rodziny
• Opieka w kontekście warunków

środowiskowych

• Dominacja prewencji
• Wszechstronność opieki
• Koordynacja opieki
• Ciągłość opieki

Pryncypia medycyny rodzinnej

Opieka w kontekście rodziny

oznacza to, że lekarz rodzinny
postrzega swojego pacjenta jak
jednostkę podlegającą wpływom
biologicznym, psychologicznym i
socjalnym rodziny z której się
wywodzi i w której żyje.
- rodzina jako system wsparcia dla
pacjenta

Rodzina jest wspólnotą wielu osób w

jednym
środowisku życiowym.

Tradycja, kultura, religia oraz normy

prawne
kształtują warunki zewnętrzne.

Dziedzictwo, wychowanie,

kształcenie i
wykształcenie determinują zachowanie
się jednostek
względem siebie czyli warunki
wewnętrzne.

Cykl życiowy rodziny

(według Garcia – Shelton i Hamm)

• Nowa para
• Narodziny pierwszego dziecka
• Rodzina z dziećmi w wieku szkolnym
• Dorastająca rodzina
• Początek rozpadu
• Rodzice bez dzieci (puste gniazdo)
• Starzejące się małżeństwo w wieku

emerytalnym

• Starzenie się jako wdowa/wdowiec

Cykl życia rodziny

Dziec
i

Dzieci
w
wieku
szkolny
m

Dorastani
e

Początek
rozpadu

Rodzice
bez dzieci

Emery
ci

Wdo-

wa/wdo-
wiec

=

założenie

Przewidywalne momenty przełomowe w
cyklu życiowym rodziny

• Narodziny pierwszego dziecka
• Początek i koniec szkoły, wybór zawodu
• Pierwsza miłość dziecka
• Wakacje bez ochrony ze strony

rodziców

• Małżeństwo dziecka

Nieoczekiwane momenty przełomowe w
cyklu życiowym rodziny

• Narodziny chorego dziecka
• Utrata członka rodziny
• Utrata pracy
• Przestępczość i więzienie
• Inwalidztwo z powodu wypadku lub choroby
• Choroba zmieniająca życie
• Problemy z uzależnieniem
• Konflikty partnerskie, separacja, rozwód

Pryncypia medycyny rodzinnej

Opieka w kontekście

warunków środowiskowych

- oznacza to, że lekarz rodzinny
postrzega problemy pacjenta w
kontekście jego warunków życia i
pracy w środowisku lokalnym
- czynniki mogące stanowić
zagrożenie – bieda, bezrobocie,
alkoholizm, narkomania
-

narażenia

ekologiczne

i

epidemiologiczne

rodzina

miasto, wieś,
miejsce nauki,
pracy

kraj (geografia, polityka)

naród (kultura, religia,
tradycja)

mieszkanie,
dom

świat

Pryncypia medycyny rodzinnej

Dominacja prewencji

-

oznacza

to,

że

lekarz

ukierunkowuje swoje myślenie i
działanie lekarskie nie tylko na
chorych, ale także, a może i przede
wszystkim na zdrowych członkach
populacji powierzonej jego opiece,
dla ustrzeżenia ich przed chorobą
- profilaktyka

16%

21%

53%

10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Czynniki

genetyczne

Środowisko

Styl życia

system opieki

zdrowotnej

Czynniki warunkujące zdrowie populacji

Pryncypia medycyny rodzinnej

Wszechstronność opieki

oznacza to, że lekarz rodzinny zajmuje
się pacjentem, niezależnie od jego płci,
wieku i rodzaju choroby. Co
więcej problem każdego pacjenta
analizuje nie tylko w kontekście
biologicznym,

ale

także

psychologicznym i socjo-
ekonomicznym.
! Wszechstronność nie oznacza jednak,
że wszystkie problemy zdrowotne
pacjenta lekarz rodzinny rozwiązuje
samodzielnie.

Bycie

chorym

jest

to

pojęcie

określające

wielowymiarowość

sytuacji chorobowej w
aspektach:

• medycznym

• psychologicznym

• społecznym

choroba

aspekt
rodzinny

ja i moja
choroba

aspekt
towarzyski

aspekt
socjalny

funkcje
społeczne

1000

dorosłych

osób

obserwowanych

750 zachorowało lub doznało urazu
500 samoleczenie
235 pomoc lekarza rodzinnego
9 przyjęto do szpitala
5 konsultowano u specjalisty

1

skierowany

do

kliniki

uniwersyteckiej
Kerr
White

Pryncypia medycyny rodzinnej

Koordynacja opieki

- oznacza to, że wszędzie tam, gdzie
problemy

pacjenta

przekraczają

poziom

kompetencji

lekarza

rodzinnego, przejmuje on na siebie
rolę

koordynatora

opieki

świadczonej przez specjalistów lub
innych

pracowników

systemu

ochrony zdrowia.
- lekarz rodzinny kieruje na badania
i konsultacje

Pryncypia medycyny rodzinnej

Ciągłość opieki

oznacza to, że lekarz rodzinny nie ogranicza

się do leczenia pojedynczych epizodów

chorób, lecz opiekuje się pacjentem, który w

różnym okresie sprawowania tej opieki

podlega zachorowaniom

! Nie oznacza to sprawowania opieki przez

24 godziny na dobę

Pryncypia medycyny rodzinnej

• Opieka w kontekście rodziny
• Opieka w kontekście warunków
środowiskowych
• Dominacja prewencji
• Wszechstronność opieki
• Koordynacja opieki
• Ciągłość opieki

Definicja podsumowująca

Istotą medycyny rodzinnej jest
ciągła opieka nad pacjentem w
chorobie i w zdrowiu,
przy

zastosowaniu

szerokiej,

niezbyt specjalistycznej wiedzy
medycznej.
Lekarz rodzinny jest przy tym
kompetentny, jeśli chodzi o wiele
nie

medycznych

problemów

swojego pacjenta.

OPIEKA PODSTAWOWA

OPIEKA SPECJALISTYCZNA

Stan

obecny

Model
docelowy

Internista

Pediatra

Stomatolog

Świadczenia
specjalistyczn
e

Specjalistyczn
e lecznictwo
otwarte

Szpital

Specjalistyk
a

ambulatoryj
na

Lekarz rodzinny

Stomatolog

Specjalistyczn
e lecznictwo
otwarte

Szpital

Specjalistyk
a

ambulatoryj
na

Medycyna rodzinna w Polsce

• 1992 - utworzenie Kolegium Lekarzy

Rodzinnych w Polsce

• 1994 - utworzenie specjalizacji w zakresie

medycyny rodzinnej

• 1994 - struktury akademickie medycyny

rodzinnej funkcjonują we wszystkich
uczelniach medycznych

• 1995 - pierwsza praktyka lekarza

rodzinnego