J. Wilkin, Ekonomia

Rola państwa w

gospodarce

Wykład 7

WNE UW

J. Wilkin, Ekonomia

Pojęcie państwa w

ekonomii

• Państwo jako podmiot gospodarczy;
• Państwo i rynek jako komplementarne

i substytucyjne regulatory gospodarki;

• Państwo minimalne, państwo aktywne,

państwo socjalne (państwo dobrobytu);

• Wpływ keynesizmu na zwiększenie roli

państwa w gospodarce;

• Rola państwa w socjalizmie i

kapitalizmie

J. Wilkin, Ekonomia

Państwo wobec zjawiska

niesprawności rynku

Sfera
niesprawności

rynku

Sfera interwencji
państwa

Przykłady narzędzi
polityki państwa

Nieefektywność:

-monopolizacja
-efekty zewnętrzne
-dobra publiczne

-interwencja na
rynku
-subsydiowanie
niektórych form
działalności

-ustawodawstwo
antymonopolowe
-regulacje
dotyczące ochrony
środowiska
-finansowanie
obrony narodowej,
sądów, opieki
zdrowotnej itp..

J. Wilkin, Ekonomia

Państwo wobec zjawiska

niesprawności rynku (2)

Nierówność:

- nadmierne
zróżnicowanie
dochodów i
bogactwa

- redystrybucja
dochodów

-progresywne
opodatkowanie
-wspieranie
dochodów
niektórych grup

ludności

Niestabilność

:

-inflacja
-bezrobocie
-wahania wzrostu
gosp.

-kształtowanie
polityki

makroekonomiczn
ej

-polityka
monetarna
-polityka fiskalna
-inne formy
polityki

J. Wilkin, Ekonomia

Dobra publiczne

      Konieczność wytwarzania dóbr publicznych jako efekt

zawodności rynku

      Dobra prywatne (wykluczalność i konkurencyjność) a

dobra publiczne (niewykluczalność i
niekonkurencyjność)

      Dobra publiczne a zjawisko „gapowicza” (free rider)
      Zerowy koszt krańcowy i zerowa cena dóbr publicznych
      Czy sektor prywatny może być zaangażowany w

wytwarzanie i dostarczanie dóbr publicznych?
Czy dobra publiczne mogą być zastąpione dobrami
prywatnymi?

J. Wilkin, Ekonomia

Wydatki państwa, jako

odsetek PKB

Kraj

187
0

191
3

1920

193
7

196
0

1980

199
0

19
96

Francja
Japonia
Niemcy
Szwecja
USA

12,
6
8,8
10,
0
5,7
3,9

17,
0
8,3
14,
8
6,3
1,8

27,6
14,8
25,0
8,1
7,0

29,
0
25,
4
42,
4
10,
4
8,6

34,
6
17,
5
32,
4
31,
0
27,
0

46,1
32,0
47,9
60,1
31,8

49,
8
31,
7
45,
1
59,
1
33,
3

54,
5
36,
2
49,
0
64,
7
33,
3

średnio

8,3

15,4

20,
7

27,
9

42,6

44,
8

45,
9

J. Wilkin, Ekonomia

Państwo i rynek w
różnych modelach

gospodarki

 

Państwo
socjalistyc
zne
(ZSRR,
PRL)

Państwo
rozwojo
we
(np.
Tajwan,
Korea
Płd.)

Państwo
praw
socjalny
ch
(np.
Szwecja
)

Państwo
stabilizacj
i makro-
ekonomicz
nej
(Keynesiz
m)

Państwo
dóbr
publiczn
ych

 
 

 

wysoka

państwowa kontrola gospodarki

niska
niska

rola rynku

wysoka

J. Wilkin, Ekonomia

Opinie Polaków na temat

roli państwa w

gospodarce

 
Zgadzam się z opinią, że:

Rok badań

1991

1997

-

        

Rząd powinien kontrolować ceny

-

        

Rząd powinien zapewnić mieszkania tym,

których na nie nie stać
-

        

Elektrownie powinny być własnością państwa

-

        

Transport kolejowy powinien być własnością

państwa
-

        

Poczta powinna być własnością państwa

-

        

Huty powinny być własnością państwa

-

        

Rząd powinien zmniejszać różnice dochodów

między bogatymi a biednymi

85,0
 
80,6
77,4
77,3
75,9
73,7
 
72,1

79,6
 
80,4
77,4
75,7
75,0
70,4
 
69,7

J. Wilkin, Ekonomia

Nawrót liberalizmu w

gospodarce

• Zjawiska wpływające na ograniczenie roli

państwa w gospodarce:

- Reaganomics
- Thatcheryzm
- Kryzys koncepcji „państwa dobrobytu”
- Upadek systemu socjalizmu typu

radzieckiego

• Od „państwa rządzącego” do „państwa

zarządzającego” (governing vs. governance)

J. Wilkin, Ekonomia

Dyskusja o roli państwa w

transformującej się, polskiej

gospodarce

• Jaki model gospodarki kapitalistycznej?
• Rola państwa w kształtowaniu

fundamentów nowego systemu

(kreacjonizm vs spontaniczność)

• Zakres i tempo prywatyzacji
• Państwo opiekuńcze czy państwo

produktywne?

• Rola państwa w integrowaniu Polski z

UE

J. Wilkin, Ekonomia

Zasady „dobrego

państwa”

• Symbioza państwa i rynku
• Komplementarność rynku i demokracji
• Dominacja mechanizmu rynkowego w

regulowaniu gospodarowania

• „Surowy paternalizm” państwa
• Ekonomizacja funkcjonowania sfery publicznej
• Poszerzanie samorządności i decentralizacji
• Zapewnienie stabilności, która nie

demobilizuje

• Przejrzystość i dezalienacja państwa

J. Wilkin, Ekonomia

Rodzaje polityki państwa

• Polityka kształtowania ładu gospodarczego

i społecznego – Ordnungspolitik

• Polityka makroekonomiczna:
- Fiskalna
- Monetarna
- Kursu walutowego
• Polityka sektorowa (mikroekonomiczna):
- Rolna
- Przemysłowa
• Polityka regionalna, socjalna, spójności itp..