NIESPEŁNIONE

NIESPEŁNIONE

MACIERZYŃSTWO:

MACIERZYŃSTWO:

PSYCHOLOGICZNA SYTUACJA

PSYCHOLOGICZNA SYTUACJA

MATEK PO PORONIENIU

MATEK PO PORONIENIU

Wstęp

Wstęp



Około

Około

50 %

50 %

wszystkich poczętych istot ludzkich obumiera

wszystkich poczętych istot ludzkich obumiera

w najwcześniejszym okresie swojego rozwoju

w najwcześniejszym okresie swojego rozwoju



Wśród klinicznie rozpoznanych sytuacji poczęcia dziecka

Wśród klinicznie rozpoznanych sytuacji poczęcia dziecka

około

około

10-20%

10-20%

kończy się samoistnym poronieniem.

kończy się samoistnym poronieniem.



Statystki: co roku w Polsce dochodzi do

Statystki: co roku w Polsce dochodzi do

40 tysięcy

40 tysięcy

poronień

poronień



Wysoka częstotliwość występowania samoistnego

Wysoka częstotliwość występowania samoistnego

poronienia oraz korzystanie z istniejącej przez wiele lat

poronienia oraz korzystanie z istniejącej przez wiele lat

możliwości poddania się aborcji

możliwości poddania się aborcji

zmniejsza w odczuciu

zmniejsza w odczuciu

społecznym

społecznym

znaczenia utraty dziecka.

znaczenia utraty dziecka.

Częstotliwość i długość trwania

Częstotliwość i długość trwania

emocjonalnej reakcji po poronieniu

emocjonalnej reakcji po poronieniu



Reakcje związane z samoistnym poronieniem są

Reakcje związane z samoistnym poronieniem są

zazwyczaj podobne do tych, które towarzyszą stracie

zazwyczaj podobne do tych, które towarzyszą stracie

w wyniku aborcji, śmierci wewnątrzmacicznej, śmierci

w wyniku aborcji, śmierci wewnątrzmacicznej, śmierci

dziecka po urodzeniu lub urodzeniu dziecka z wadą

dziecka po urodzeniu lub urodzeniu dziecka z wadą

ale są zwykle

ale są zwykle

mniej intensywne

mniej intensywne

i

i

krócej trwające

krócej trwające

.

.



Przeżycia te stanowią mniej lub bardziej nasilony

Przeżycia te stanowią mniej lub bardziej nasilony

uraz

uraz

psychiczny

psychiczny

i powodują powstanie wielu konsekwencji

i powodują powstanie wielu konsekwencji

w psychospołecznym funkcjonowaniu kobiety.

w psychospołecznym funkcjonowaniu kobiety.



Niektórzy badacze twierdzą, że

Niektórzy badacze twierdzą, że

każda

każda

kobieta jest

kobieta jest

dotknięta psychologicznymi następstwami poronienia,

dotknięta psychologicznymi następstwami poronienia,

inni nie identyfikują tych zmian u wszystkich.

inni nie identyfikują tych zmian u wszystkich.



Negatywne przeżycia związane z poronieniem trwają z

Negatywne przeżycia związane z poronieniem trwają z

różną siłą przez okres tygodni, miesięcy a nawet lat. Z

różną siłą przez okres tygodni, miesięcy a nawet lat. Z

badań wynika, że przeciętnie między

badań wynika, że przeciętnie między

pół rokiem a

pół rokiem a

rokiem

rokiem

rodzice powoli zaczynają radzić sobie ze

rodzice powoli zaczynają radzić sobie ze

stratą dziecka

stratą dziecka

.

.

Przeżycia matek po samoistnym

Przeżycia matek po samoistnym

poronieniu

poronieniu



W początkowym etapie matka przeżywa

W początkowym etapie matka przeżywa

szok

szok

- ogólne

- ogólne

pobudzenie lub odrętwienie uczuciowe. Matka nie potrafi

pobudzenie lub odrętwienie uczuciowe. Matka nie potrafi

przeżywać jakichkolwiek uczuć, nawet płakać. Sprawia

przeżywać jakichkolwiek uczuć, nawet płakać. Sprawia

wrażenie, ze nie przeżywa nic szczególnego, ze nie

wrażenie, ze nie przeżywa nic szczególnego, ze nie

doświadcza straty. Stan ten może trwać parę godzin, dni lub

doświadcza straty. Stan ten może trwać parę godzin, dni lub

tygodni.

tygodni.



Następnie może pojawić się

Następnie może pojawić się

etap zaprzeczania

etap zaprzeczania

- niewiara

- niewiara

w to, co się stało, zaabsorbowanie myślami i wyobrażeniami

w to, co się stało, zaabsorbowanie myślami i wyobrażeniami

dotyczącymi dziecka, poczucie „pustego łona” (odczuwanie

dotyczącymi dziecka, poczucie „pustego łona” (odczuwanie

obecności dziecka w łonie i dolegliwości ciążowych), objaw

obecności dziecka w łonie i dolegliwości ciążowych), objaw

„pustych ramion”

„pustych ramion”



W miarę, jak mija czas pojawia się

W miarę, jak mija czas pojawia się

cała gama uczuć

cała gama uczuć

, a u

, a u

niektórych nawet objawy zaburzeń psychicznych. Uczucia:

niektórych nawet objawy zaburzeń psychicznych. Uczucia:

agresja

agresja

(chęć wykrzyczenia bólu, zniszczenia czegoś),

(chęć wykrzyczenia bólu, zniszczenia czegoś),

złość

złość

do siebie, ludzi i Boga. Ponadto pojawia się uczucie

do siebie, ludzi i Boga. Ponadto pojawia się uczucie

smutku

smutku

i żalu po stracie, które z czasem mogą przybierać

i żalu po stracie, które z czasem mogą przybierać

postać patologicznego

postać patologicznego

żalu

żalu

lub

lub

depresji.

depresji.

Żal a depresja

Żal a depresja



Doświadczenie

Doświadczenie

żalu

żalu

jest rozłożone w czasie i ma wiele

jest rozłożone w czasie i ma wiele

etapów i trzeba je różnicować z depresją.

etapów i trzeba je różnicować z depresją.



Rokowania są lepsze w przypadku żalu niż depresji.

Rokowania są lepsze w przypadku żalu niż depresji.

Jeśli matka pozwoli sobie na wyrażenie bólu z powodu

Jeśli matka pozwoli sobie na wyrażenie bólu z powodu

utraty dziecka, na żal i smutek i zachowania związane z

utraty dziecka, na żal i smutek i zachowania związane z

procesem opłakiwania jego śmierci oraz na stopniowe

procesem opłakiwania jego śmierci oraz na stopniowe

uwalnianie się z zaabsorbowania myśleniem o nim, to

uwalnianie się z zaabsorbowania myśleniem o nim, to

zwykle ostra i dotkliwa faza procesu żałoby mija w ciągu

zwykle ostra i dotkliwa faza procesu żałoby mija w ciągu

4-

4-

6 tygodni

6 tygodni

.

.



Dane empiryczne dotyczące długości trwania

Dane empiryczne dotyczące długości trwania

depresji

depresji

po

po

poronieniu wskazują na jej tendencje do zalegania, jest ona

poronieniu wskazują na jej tendencje do zalegania, jest ona

bowiem bardziej związana z osobowościową predyspozycją,

bowiem bardziej związana z osobowościową predyspozycją,

a nie tak, jak żal - z sytuacyjną reakcją na stratę

a nie tak, jak żal - z sytuacyjną reakcją na stratę

Przeżycia matek po samoistnym

Przeżycia matek po samoistnym

poronieniu

poronieniu

Kobiety przeżywają uczucia

Kobiety przeżywają uczucia



dręczącego poczucia

dręczącego poczucia

niesprawiedliwości

niesprawiedliwości

losu i krzywdy,

losu i krzywdy,



głębokie poczucie nieszczęścia,

głębokie poczucie nieszczęścia,

bezradności,

bezradności,



ograniczenie zainteresowań, zobojętnienie

ograniczenie zainteresowań, zobojętnienie

i bierność.

i bierność.



uczucie niepokoju,

uczucie niepokoju,



trudności z koncentracją uwagi,

trudności z koncentracją uwagi,



zaburzenia snu i jedzenia,

zaburzenia snu i jedzenia,



podatność na skaleczenia, choroby,

podatność na skaleczenia, choroby,

spowodowanie wypadku

spowodowanie wypadku



Lęki

Lęki



Długotrwałe konsekwencje:

Długotrwałe konsekwencje:

niestałość

niestałość

emocjonalna, zaburzenia nastroju,

emocjonalna, zaburzenia nastroju,

poczucie niższej wartości, poczucie bycia

poczucie niższej wartości, poczucie bycia

złą matką, zaburzenia seksualne, kryzys

złą matką, zaburzenia seksualne, kryzys

religijny.

religijny.

Przyczyny poronienia w

Przyczyny poronienia w

doświadczeniu kobiety

doświadczeniu kobiety

Dla kobiety poronienie oznacza:

Dla kobiety poronienie oznacza:



utratę poczucia kontroli nad życiem

utratę poczucia kontroli nad życiem



uporczywe poszukiwanie przyczyny tego, co się stało,

uporczywe poszukiwanie przyczyny tego, co się stało,



dręczące myśli o niewykorzystanych możliwościach zapobieżenia mu w

dręczące myśli o niewykorzystanych możliwościach zapobieżenia mu w

przeszłości i o możliwościach ustrzeżenia się przed podobnymi

przeszłości i o możliwościach ustrzeżenia się przed podobnymi

doświadczeniami w przyszłości.

doświadczeniami w przyszłości.

Rozważając przyczynę poronienia kobiety poszukują jej

Rozważając przyczynę poronienia kobiety poszukują jej



- we własnej osobowości „jestem zbyt nerwowa”

- we własnej osobowości „jestem zbyt nerwowa”



- we własnym zachowaniu „upadłam”, „uderzyłam się w brzuch”

- we własnym zachowaniu „upadłam”, „uderzyłam się w brzuch”



- w zdarzeniach, które zaszły „miałam grypę”

- w zdarzeniach, które zaszły „miałam grypę”



- w postępowaniu innych ludzi np. męża, lekarza

- w postępowaniu innych ludzi np. męża, lekarza



Nawet jeśli przyczyna poronienia jest wyjaśniona z medycznego punktu

Nawet jeśli przyczyna poronienia jest wyjaśniona z medycznego punktu

widzenia, może zrodzić się

widzenia, może zrodzić się

poczucie winy

poczucie winy

za dawne niewłaściwe

za dawne niewłaściwe

postępowanie moralne i traktowanie poronienia jako kary za grzechy.

postępowanie moralne i traktowanie poronienia jako kary za grzechy.

Doświadczenia nawykowych

Doświadczenia nawykowych

poronień

poronień

Kolejne, wczesne straty swoich dzieci dotyczą około

Kolejne, wczesne straty swoich dzieci dotyczą około

1%

1%

rodziców

rodziców

Kobiety, które doświadczyły nawykowych poronień cechuje:

Kobiety, które doświadczyły nawykowych poronień cechuje:



obniżone samopoczucie,

obniżone samopoczucie,



poczucie winy i wstydu

poczucie winy i wstydu



tendencja do poniżania siebie i niskie poczucie własnej

tendencja do poniżania siebie i niskie poczucie własnej

wartości,

wartości,



skłonność do porównywania się z innymi kobietami, zwłaszcza

skłonność do porównywania się z innymi kobietami, zwłaszcza

z teściową;

z teściową;



negatywny obraz siebie jako kobiety niepełnosprawnej

negatywny obraz siebie jako kobiety niepełnosprawnej

(niezdolnej mieć dziecko) oraz obraz własnego ciała jako

(niezdolnej mieć dziecko) oraz obraz własnego ciała jako

fizycznie niepełnowartościowego,

fizycznie niepełnowartościowego,



zazdrość wobec innych kobiet, które są w ciąży lub mają dzieci;

zazdrość wobec innych kobiet, które są w ciąży lub mają dzieci;



unikanie sytuacji kontaktu z małymi dziećmi.

unikanie sytuacji kontaktu z małymi dziećmi.

Doświadczenia nawykowych

Doświadczenia nawykowych

poronień

poronień

Wśród cech psychologicznego

Wśród cech psychologicznego

funkcjonowania wyróżnia się

funkcjonowania wyróżnia się

również:

również:



labilność emocjonalną,

labilność emocjonalną,



wrogość i krytycyzm w

wrogość i krytycyzm w

stosunku do otoczenia i siebie,

stosunku do otoczenia i siebie,



zawężenie kontaktów

zawężenie kontaktów

społecznych oraz małe

społecznych oraz małe

zadowolenie z partnera

zadowolenie z partnera

.

.

Na przeżywanie depresji i niepokoju

Na przeżywanie depresji i niepokoju

oraz konflikty małżeńskie

oraz konflikty małżeńskie

narażone są szczególnie te

narażone są szczególnie te

kobiety, u których kolejne

kobiety, u których kolejne

poronienia wystąpiły po

poronienia wystąpiły po

wcześniejszej aborcji.

wcześniejszej aborcji.

Niektóre czynniki modelujące

Niektóre czynniki modelujące

przeżycia matki po poronieniu

przeżycia matki po poronieniu

samoistnym

samoistnym



Płeć

Płeć



Pragnienie dziecka

Pragnienie dziecka

- im silniejsze

- im silniejsze

pragnienie dziecka, tym jego strata

pragnienie dziecka, tym jego strata

bardziej odczuwalna.

bardziej odczuwalna.



Wiek dziecka

Wiek dziecka

- im później w ciąży

- im później w ciąży

następuje poronienie, tym jest ono

następuje poronienie, tym jest ono

zasadniczo trudniejsze do przeżycia.

zasadniczo trudniejsze do przeżycia.



Spostrzeganie dziecka jako

Spostrzeganie dziecka jako

odrębnej

odrębnej

istoty

istoty

i identyfikacja z rolą matki

i identyfikacja z rolą matki



Poronienie poprzedzone

Poronienie poprzedzone

komplikacjami

komplikacjami

w przebiegu ciąży

w przebiegu ciąży

Niektóre czynniki modelujące

Niektóre czynniki modelujące

przeżycia matki po poronieniu

przeżycia matki po poronieniu

samoistnym

samoistnym



Typ osobowości

Typ osobowości

– typologia

– typologia

Connoly:

Connoly:



-kobiety, których związki z ludźmi są pełne niepokoju i

-kobiety, których związki z ludźmi są pełne niepokoju i

ambiwalencji - kobiety, które doznały w dzieciństwie

ambiwalencji - kobiety, które doznały w dzieciństwie

odrzucenia uczuciowego i do tej pory poszukują obiektu miłości

odrzucenia uczuciowego i do tej pory poszukują obiektu miłości



-kobiety, które odczuwają przymus opiekowania się innymi

-kobiety, które odczuwają przymus opiekowania się innymi



-kobiety, które manifestują chłód uczuciowy i niechęć do

-kobiety, które manifestują chłód uczuciowy i niechęć do

wchodzenia w związki emocjonalne z innymi

wchodzenia w związki emocjonalne z innymi



-kobiety, które mają negatywne lub ambiwalentne stosunki z

-kobiety, które mają negatywne lub ambiwalentne stosunki z

ludźmi

ludźmi



Relacje z mężem

Relacje z mężem



Uzyskiwane wsparcie

Uzyskiwane wsparcie

- kto go udziela, jaki ma ono

- kto go udziela, jaki ma ono

charakter.

charakter.



Stan zdrowia kobiety

Stan zdrowia kobiety

- ogólny zły stan zdrowia fizycznego i

- ogólny zły stan zdrowia fizycznego i

psychicznego odgrywa negatywną rolę.

psychicznego odgrywa negatywną rolę.

Zachowania personelu medycznego jako

Zachowania personelu medycznego jako

czynnik modyfikujący przeżycia matek po

czynnik modyfikujący przeżycia matek po

poronieniu.

poronieniu.



poronienie jako

poronienie jako

naturalny, choć niepożądany sposób

naturalny, choć niepożądany sposób

zakończenia ciąży

zakończenia ciąży

- traktowanie kobiet jako

- traktowanie kobiet jako

normalnych pacjentek, bez szczególnej troski o ich sferę

normalnych pacjentek, bez szczególnej troski o ich sferę

psychiczną

psychiczną



postępowanie lekarza staje się

postępowanie lekarza staje się

rutynowe

rutynowe



podważanie statusu dziecka

podważanie statusu dziecka

- po poronieniu kobieta

- po poronieniu kobieta

nie jest traktowana jako matka, która utraciła dziecko,

nie jest traktowana jako matka, która utraciła dziecko,

ale jako pacjentka po łyżeczkowaniu macicy

ale jako pacjentka po łyżeczkowaniu macicy



brak przygotowania lekarzy

brak przygotowania lekarzy

do przeprowadzania

do przeprowadzania

rozmów z rodzicami w takiej sytuacji

rozmów z rodzicami w takiej sytuacji



personel medyczny także może przeżywać

personel medyczny także może przeżywać

smutek i żal

smutek i żal



poczucie

poczucie

odpowiedzialności

odpowiedzialności

za to, co się stało -

za to, co się stało -

poczucie braku kompetencji zawodowej

poczucie braku kompetencji zawodowej



personel może uważać, że pacjentka obarcza go

personel może uważać, że pacjentka obarcza go

odpowiedzialnością za to, co się stało lub odwrotnie -

odpowiedzialnością za to, co się stało lub odwrotnie -

myśleć, ze to pacjentka jest odpowiedzialna za

myśleć, ze to pacjentka jest odpowiedzialna za

poronienie.

poronienie.