Park położony jest w centralnej części Gór Świętokrzyskich i obejmuje:

pasmo Łysogór, z najwyższym szczytem Łysicą - 612 m n.p.m. i Łysą Górą

595 m n.p.m., część pasma Klonowskiego z górami Psarską i Miejską,
Doliny Wilkowskiej i Doliny Dębniańskiej, a także trzy enklawy - Górę

Chełmową, Las Serwis i Skarpę Zapusty od roku 1996.

W 1950 r. część pasma Gór Świętokrzyskich nazwano Puszczą Jodłową im.

Stefana Żeromskiego, który był zwolennikiem i rzecznikiem ochrony tego

obszaru.

Po drugiej wojnie światowej kontynuowano starania o objęcie ochroną tego

terenu. Ich uwieńczeniem było utworzenie w 1950 roku Świętokrzyskiego

Parku Narodowego.. Teren Parku podzielony jest pod względem

administracyjnym na 8 obwodów ochronnych (leśnictw): Chełmowa Góra,

Dąbrowa, Dębno, Jastrzębi Dół, Klonów, Podgórze, Święta Katarzyna, Święty

Krzyż. Realizuje się w nich zaplanowane wcześniej zadania polegające na

ochronie walorów przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych.

Ś

Świętokrzyski Park Narodowy w liczbach

Powierzchnia Parku:       7626,45 ha

Powierzchnia otuliny:   20 786,07 ha

Długość granicy :                168 km

95% powierzchni parku zajmują lasy

23% powierzchni stanowi strefa ochrony ścisłej

w której działalność człowieka jest prawnie zabroniona

W ekosystemach Parku żyje między innymi:

ponad 859 gatunków roślin, w tym 35 gatunków drzew

glonów 272 gatunki

grzybów wielkoowocnikowoych ok. 450 gatunków

porosty ok. 340 gatunków

Plan Świętokrzyskiego Parku

Narodowego

W Świętokrzyskim Parku Narodowym wyodrębniono obszary podlegające

ochronie krajobrazowej, czynnej oraz ścisłej. Na obszarze ochrony ścisłej

zabroniono całkowicie ingerencji człowieka. Pozostawiono go swobodnemu

oddziaływaniu sił przyrody. W Parku wydzielono pięć takich obszarów,

pierwotnie rezerwatów:

- "Chełmowa Góra". Utworzony w 1920 r. w celu ochrony naturalnych

stanowisk modrzewia polskiego Larix polonica. Obecnie jego powierzchnia

wynosi 13,2 ha. Na tym niewielkim terenie występują lasy grądowe, bory

mieszane oraz buczyny.

- "Święty Krzyż". Utworzony w 1924 r. Zajmuje obszar 476,9 ha. Rosną tu

lasy grądowe, bory jodłowe i buczyny. Bardzo cennym elementem są rozległe

gołoborza.

- "Łysica". Utworzony w 1924s r. Powierzchnia rezerwatu to 1186,4 ha. Pod

względem przyrodniczym podobny do rezerwatu Św. Krzyż. Występują tu

lasy gradowe, bory jodłowe i buczyny oraz gołoborza jeszcze bardziej

rozległe niż w rez. Św. Krzyż.

- "Czarny Las". Utworzony w 1954 r. Obszar wynosi 26,5 ha. Tworzą go lasy

mieszane, grądy z udziałem jodły, lipy drobnolistnej, miejscami buka lub

olszy czarnej, olsy i łęgi.

- "Mokry Bór". Utworzony w 1954 r. o powierzchni 37,9 ha. Obejmuje on

jedyne w Parku, niewielkie obszary bagiennego boru trzcinnikowego oraz

boru bagiennego i boru świeżego. Występują tu również torfowiska wysokie i

przejściowe.

Utworzony, jak wcześniej wspomniano w 1920 r. W chwili powstania obejmował całą Chełmowa

Górę, należącą do Nadleśnictwa Łagów, o łącznej powierzchni 163,1 ha. Stał się jednym z

najsłynniejszych rezerwatów w Polsce. Cieszył się wielkim zainteresowaniem uczonych. Swą sławę

zawdzięcza prof. M. Raciborskiemu, który w 1890 roku na podstawie szyszek i gałązek

pochodzących z modrzewi z Chełmowej Góry, napisał pierwszą pracę o modrzewiu polskim pod

tytułem "Kilka słów o modrzewiu w Polsce".

Rezerwat "Łysica" został utworzony 1924 r. i początkowo obejmował powierzchnię 114,96 ha.

Zajmował drzewostany naturalne wraz gołoborzami na północnym stoku Łysicy. W 1932 r.

wyznaczono wokół niego pas rezerwatu częściowego. O łącznej powierzchni 565,75 ha. Obecna

powierzchnia obszaru ochrony ścisłej "Łysica" wynosi 1187,84 ha. Ochroną objęto tu fragment

odwiecznej puszczy, która nie podlega bezpośredniej ingerencji człowieka już ponad 80 lat

Osobliwością przyrody nieożywionej na tym obszarze, widoczną z dużych

odległości są gołoborza, które występują w partiach przyszczytowych Łysej

Góry. Na północnym stoku tej góry podziwiać możemy z galerii widokowej

najbardziej rozległe gołoborze Łysogór.

Duża powierzchnia tego gołoborza utworzyła się w wyniku połączenia ze sobą

fragmentów dwóch sąsiadujących pasów gołoborzy. Na skutek połączenie

górnego i środkowego poziomu, rumowisko to przybrało znaczne rozmiary.
Dolna granica gołoborza rozpoczyna się na wysokości około 500 m a górna

kończy na wysokość 585 m n.p.m. Całkowita powierzchnia gołoborza wynosi

3,84 ha.

Rezerwat "Święty Krzyż" został utworzony w 1924 r. Obejmował początkowo lasy jodłowo-bukowe

na południowych stokach Łysej Góry. Powierzchnia ochrony ścisłej wynosiła wówczas 196,5 ha. W

1936 r. objęto ochroną częściową pas otaczający ten rezerwat, tak więc łączna powierzchnia

rezerwatów ścisłych i częściowych wyniosła wówczas 546,22 ha. W chwili utworzenia ŚPN

powierzchnia została pozostawiona bez zmian. Na początku lat 70 - po gradacji zwójek jodłowych -

powierzchnię tego rezerwatu zmniejszono. Obecna powierzchnia obszaru ochrony ścisłej "Święty

Krzyż" wynosi 465,26 ha. Ochronie podlegają tutaj naturalne lasy jodłowe i jodłowo-bukowe o

zachowanej złożonej strukturze, podlegające

Rezerwat „Czarny Las”

utworzony został w 1954

r. a jego powierzchnia

wynosi 26,45 ha.

Położony jest w

zachodniej części Doliny

Dębniańskiej stanowiącej

przedłużenie Doliny

Wilkowskiej. Najbardziej

rozpowszechnionym

zbiorowiskiem leśnym na

tym obszarze jest grąd

subkontynetalny Tilio-

Carpinetum.

Charakterystycznym, a

często dominującym

składnikiem warstwy

drzewiastej grądów

świętokrzyskich jest

jodła, a często również

buk i jawor. W warstwie

krzewiastej, a zwłaszcza

w składzie runa

zielonego spotykamy

wiele gatunków, które

głównie występują w

lasach górskich (np. bez

koralowy, czosnek

niedźwiedzi, żywiec

gruczołkowaty). W

związku z niewielkim

udziałem tego typu

zbiorowisk w szacie

roślinnej Parku, jest ono

z naukowego punktu

widzenia zbiorowiskiem

bardzo cennym.

"

Mokry Bór" utworzono w 1954 r. Obejmuje powierzchnię 38,44 ha. Położony jest u

północnych podnóży Góry Psarskiej, w obszarze źródliska rzeki Czarna Woda. O

objęciu tego obszaru taką formą ochrony zadecydowała odmienność jego zbiorowisk

roślinnych w stosunku do pozostałych występujących w Parku. Ochroną objęto tutaj

wilgotny bór trzcinnikowy. Jest jedynym miejscem w Parku z zespołem leśnym boru

bagiennego. W drzewostanie spotykamy sosnę, domieszkowo występuje brzoza

brodawkowata i omszona, świerk, dąb bezszypułkowy i jodła.

Jelonek
rogacz

Pachnica
dębowa

Popielic
a

Program Natura 2000 na terenie

ŚPN

Na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego w

ramach projektu Natura 2000 zaprojektowano specjalny

obszar ochronny (SOO) siedlisk o nazwie "Łysogóry",

zajmujący powierzchnię 5573,586 ha. Występuje tu

endemiczny świętokrzyski bór jodłowy - Abietetum

polonicum, bogate w rzadkie i cenne gatunki mszaków,

porostów i zwierząt gołoborza, jedna z największych

ostoi modrzewia polskiego. Stwierdzono tu ok. 700

gatunków roślin naczyniowych, zagrożonych, rzadkich i

chronionych. Fauna bezkręgowców reprezentowana jest

przez ponad 4000 stwierdzonych gatunków

(prawdopodobnie w rzeczywistości jest ich znacznie

więcej). Wiele z nich to unikatowe relikty lasów

pierwotnych, tzw. "gatunki puszczańskie".

Fauna w Świętokrzyskim Parku

Narodowym.

Ryby

Park cechuje ubóstwo wód powierzchniowych. Są one ograniczone głównie

do potoków i ich źródeł. W granicach samego Parku występuje pięć

gatunków dziko żyjących: strzebla potokowa, szczupak pospolity , płoć, kiełb

krótkowąsy, śliz pospolity. Łysogóry stanowią krainę pstrąga potokowego,

jednak niestety gatunek ten jest tu obecnie bardzo rzadki. Najliczniejszym

gatunkiem ryby w ŚPN jest strzebla potokowa.

Płazy

Płazy bezogonowe

reprezentują: kumak

nizinny, grzebiuszka

ziemna, 3 gatunki

ropuch: szara, zielona i

paskówka, rzekotka

drzewna oraz 5

gatunków żab:

jeziorkowa, wodna,

śmieszka, trawna i

moczarowa.

Typowym kręgowcem

świętokrzyskich lasów

jest ropucha szara, nasz

największy krajowy

płaz. Gatunek ten

zasiedla zróżnicowane

zbiorowiska leśne,

ponadto łąki, pola
uprawne, a nawet

gołoborza.

Gady

Faunę gadów Świętokrzyskiego Parku

Narodowego stanowi 6 gatunków:

jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna,

padalec zwyczajny, zaskroniec zwyczajny,

gniewosz plamisty i żmija zygzakowata. O

górskim charakterze Parku świadczy

rozmieszczenie dwóch blisko

spokrewnionych gatunków jaszczurek:

zwinki i żyworódki. Jaszczurka zwinka jest

nieliczna i występuje niemal wyłącznie u

podnóża Łysogór i Pasma Klonowskiego.

Najliczniejszym miejscowym gatunkiem

gada jest jaszczurka żyworodna,

zasiedlająca niemal cały obszar Parku.

Szczególnie łatwo można ją znaleźć na

wilgotnych łąkach w Dolinie Czarnej Wody

oraz na wysoko położonej polanie Bielnik.

Ptaki

Awifauna Parku reprezentowana jest głównie przez gatunki

charakterystyczne dla biocenoz leśnych. Wśród gatunków najliczniej

występujących niemal we wszystkich typach lasów należy wymienić

następujące ptaki: ziębę, kapturkę i rudzika. W buczynach poza

wymienionymi spotkać można również często świstunkę i

muchołówkę małą. W lasach z dużym udziałem jodły usłyszymy na

pewno charakterystyczny śpiew sikory sosnówki i mysikrólika,

występuje tu także niezbyt liczny gil i pokrzywnica, która jest

ptakiem prowadzącym skryty tryb życia, dlatego trudnym do

zaobserwowania.

Ssaki

Jedynym rodzimym licznie występującym

przedstawicielem rodziny psowatych jest lis.

Borsuk - największy przedstawiciel

łasicowatych nielicznie występujący w

granicach Parku. Inni przedstawiciele rodziny

łasicowatych to kuna leśna zwana tumakiem i

kuna domowa - kamionka. Największy

przedstawiciel rzędu gryzoni - bóbr, został

reintrodukowany na terenie Parku w 1989 roku.

Obecnie niewielka populacja tych zwierząt

występuje stale w Czarnej Wodzie. Spiętrzenia

wody spowodowane budowanymi przez bobry

tamami bardzo korzystnie wpłynęły na stosunki

wodne, zróżnicowanie warunków

środowiskowych, a przez to także na

bioróżnorodność zasiedlonego przez nie terenu.

Na uwagę zasługują trzy gatunki z rodziny

pilchowatych: popielica, koszatka i orzesznica,

dwa pierwsze, ze względu na swą rzadkość

zostały wpisane do "Polskiej czerwonej księgi

zwierząt".

Klimat

Budowa rusztowa Gór Świętokrzyskich, pasowy układ pasm górskich i dolin, a także

znaczne wysokości względne (200 - 350 m.) sprawiają, że klimat jest zdecydowanie

różny od klimatu obszarów otaczających Góry Świętokrzyskie. Po przeanalizowaniu

średnich wartości pomiarów meteorologicznych, okazuje się, że klimat wyżej

położonych obszarów ŚPN (powyżej 400 m n.p.m.) wykazuje największe podobieństwa

do klimatu Beskidu Niskiego i Sądeckiego (600-700 m n.p.m.), a pod pewnymi

względami jest podobny do klimatu Suwalszczyzny i Kaszub. Średnia roczna

temperatura powietrza na stacji Św. Krzyż (575 m n.p.m.) wynosi 5,8°C. Najzimniejszy

jest styczeń - średnia - 4,6°, a najcieplejszy lipiec 16°C. O surowych warunkach tych

obszarów świadczy również to, że termiczne lato trwa przeciętnie 57 dni, natomiast

zima ponad dwukrotnie dłużej (121 dni). Szczytowe partie Łysogór otrzymują

zdecydowanie wyższe sumy opadów, niż pozostałe części Parku. Najczęściej suma

roczna opadów waha się między 800-850 mm, podczas gdy najniżej położone obszary

ŚPN tylko 550-600 mm.

Autor: Bartłomiej Pietras, Grupa C, II rok
Geografia

Źródło informacji oraz zdjęć:
http://www.swietokrzyskipn.org.pl/
http://www.gory-swietokrzyskie.pl/
http://www.lop.org.pl/