Świętokrzyski Park Narodowy
Został
utworzony w 1950 roku. W tym samym roku część pasma Gór
Świętokrzyskich nazwano Puszczą Jodłową . Ogólna powierzchnia
parku wynosi 5908 ha. Symbolem parku jest jeleń.
Park
położony jest w centralnej części Gór Świętokrzyskich i
obejmuje: pasmo Łysogór (z najwyższym szczytem Łysicą - 612 m
n.p.m. i Łysą Górą (Świętym Krzyżem) - 595 m n.p.m.), część
pasma Klonowskiego (z górami Psarską i Miejską), Doliny
Wilkowskiej i Doliny Dębniańskiej, a także dwie strefy - Górę
Chełmową i Las Serwis.
Na grzbietach górskich występują
charakterystyczne rumowiska skalne - gołoborza, nadające
krajobrazowi specyficzny charakter. Największe i najbardziej
malownicze gołoborza znajdują się w okolicach Łysej Góry i na
Łysicy.
Na gołoborzach spotyka się różnorodną roślinność:
nitkowate glony, wątrobowce, mchy, porosty, torfowce i
paprocie.
Swoiste warunki glebowe i klimatyczne wpłynęły
na obecny charakter roślinności parku. Na przeważającej części,
zwłaszcza w partiach szczytowych, występują lasy jodłowe, niżej
jodłowo-bukowe z domieszką jaworu, klonu i innych gatunków. Do
rzadkich należą: cis, brzoza czarna, olsza czarna, wiąz szypułkowy
i górski. Z roślin zielnych występują tu także: śnieżyczka
przebiśnieg, pełnik europejski, storczyki - podkolan biały i
kruszczyk szerokolistny, goryczka wąskolistna, rosiczka
okrągłolistna, wawrzynek wilczełyko i inne. Stwierdzono tu 700
gatunków roślin naczyniowych.
Wśród zwierząt na uwagę
zasługują ssaki objęte ochroną gatunkową, m.in.: popielica,
orzesznica, gronostaj, łasica łaska, kuna domowa i kilka gatunków
nietoperzy.
Z ciekawych ptaków należy wymienić: dzięcioła
czarnego, orlika krzykliwego, cietrzewca, jarząbka.
Występują
tu także: traszka górska, rzekotka drzewna, jaszczurka żyworodna,
padalec zwyczajny, żmija zygzakowata, zaskroniec zwyczajny,
pożyteczne owady - biegacze, mrówki.
Warte odwiedzenia w
Świętokrzyskim Parku Narodowym są:
Muzeum przyrodnicze na
Świętym Krzyżu. W muzeum można obejrzeć minerały i
skamieniałości, florę i faunę oraz eksponaty związane z
zagrożeniami parku, a także ekspozycję o parkach krajobrazowych
Gór Świętokrzyskich.
Klasztor benedyktynów świętokrzyskich
z XII w.
na
Świętym Krzyżu. W okresie rozwoju opactwa (XIII i XIX w.) powstały
tu najstarsze zabytki piśmiennictwa polskiego - Kazania
Świętokrzyskie i Pieśni Łysogórskie.
Wał kultowy wokół
Łysej Góry z IX i X w.
Szlaki turystyczne na obszarze
Świętokrzyskiego Parku Narodowego:
z Trzcianki przez Święty
Krzyż, Przełęcz Hucką, Łysicę do Świętej Katarzyny (fragment
głównego szlaku Gór Świętokrzyskich)
z Nowej Słupi na
Święty Krzyż
z Bodzentyna do Świętej Katarzyny
z
Łącznej przez Pasmo Klonowskie, Psiary do Bodzentyna
z Barczy
na Pasmo Klonowskie
przez enklawę ŚPN Góra Chełmowa
W
bezpośrednim sąsiedztwie parku warte zwiedzenia są:
klasztor
sióstr benedyktynek z 1633 r. w Świętej Katarzynie.
kościół
w Bielinach (wczesnobarokowy z pierwszej połowy XVII w.)
kościół
w Bodzentynie (gotycki z połowy XV w.)
kościół w Słupi
Nowej (późnorenesansowy z drugiej połowy XVII w.)
budynek
opactwa szpitalnego z XVI w. w Nowej Słupi
muzeum starożytnego
hutnictwa w Nowej Słupi
Bodzentyn - kolegiata z XV wieku oraz
ruiny zamku biskupiego, kapliczki św. Franciszka i św. Mikołaja
położone przy szlaku ze Świętej Katarzyny na Święty Krzyż, tu
znajduje się siedziba dyrekcji parku
osada Tarczek - kościółek
romański
Chybice - gotycki kościół
Kazimierzowski
Grzegorzowice - kościółek z romańską
absydą
dymarki we wsi Huta Szklana.