CHARAKTERYSTYKA I
WŁAŚCIWOŚCI GAŚNICZE
STOSOWANYCH ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
•Podział środków gaśniczych
według mechanizmu
gaśniczego
•Sposoby przerywania procesu palenia
•Charakterystyka środków gaśniczych
•Literatura
SPIS TREŚCI
PODZIAŁ ŚRODKÓW GAŚNICZYCH
•Woda i jej roztwory
•Piany gaśnicze
•Proszki gaśnicze
•Mechanizm działania środków gaśniczych
•Halony
•Gazy gaśnicze
DALEJ
Woda i jej
roztwory
• chłodzenie materiału palnego
• rozcieńczanie strefy spalania
• izolowanie strefy spalania
Działanie
gaśnicze:
PODZIAŁ ŚRODKÓW GAŚNICZYCH
Piany gaśnicze
• ciężkie – izolujące, chłodzące
• średnie – chłodzące, izolujące, rozcieńczające
• lekkie – rozcieńczające, izolujące
Działanie
gaśnicze:
PODZIAŁ ŚRODKÓW GAŚNICZYCH
Proszki gaśnicze
• inhibicja heterofazowa i homofazowa
• spowalnianie reakcji spalania
• działanie izolujące
Działanie
gaśnicze:
PODZIAŁ ŚRODKÓW GAŚNICZYCH
Halony
• inhibicja homofazowa (wiązanie rodników
NO, H, O, spowalnianie reakcji spalania)
• obniżenie stężenia tlenu
Działanie
gaśnicze:
PODZIAŁ ŚRODKÓW GAŚNICZYCH
Gazy gaśnicze
• obniżenie stężenia tlenu wokół strefy
spalania
Działanie
gaśnicze:
PODZIAŁ ŚRODKÓW GAŚNICZYCH
Mechanizm działania
środków gaśniczych
PODZIAŁ ŚRODKÓW GAŚNICZYCH
MECHANIZM DZIAŁANIA
ŚRODEK GAŚNICZY
chłodzący tłumiący izolujący
inhibitor
Woda
Para wodna
Piana gaśnicza
Lekka woda
Gazowe środki gaśnicze
Proszki gaśnicze
Halony
Środki zwilżające
Środki zwiększające
przyczepność
TAK
-
-
-
-
-
-
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
-
TAK
TAK
-
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
-
-
-
-
TAK
TAK
-
-
SPOSOBY PRZERYWANIA PROCESU PALENIA
•Usunięcie materiału palnego
•Odcięcie dopływu tlenu
•Rozcieńczenie substancji
•Odbieranie ciepła
•Przerwanie łańcuchowej reakcji spalania
DALEJ
Usunięcie materiału palnego.
Z tą metodą mamy do czynienia na co
dzień np. wyłączając dopływ gazu do
palnika kuchenki lub dopływu cieczy do
urządzeń technologicznych.
SPOSOBY PRZERYWANIA PROCESU PALENIA
Odcięcie dopływu tlenu.
Jest to odizolowanie substancji uczestniczących w procesie
spalania od dopływu tlenu z zewnątrz. Najprostszym
sposobem jest nakrycie płonącego przedmiotu kocem
gaśniczym i podanie odpowiednich środków gaśniczych lub
uszczelnienie pomieszczeń w których przebiega spalanie.
SPOSOBY PRZERYWANIA PROCESU PALENIA
Rozcieńczenie substancji.
Głównymi substancjami rozcieńczającymi są
ciecze i gazy obojętne. Poprzez rozcieńczenie
doprowadzamy do zwolnienia reakcji spalania a
tym samym zmniejszenia wydzielania ciepła.
SPOSOBY PRZERYWANIA PROCESU PALENIA
Odbieranie ciepła.
Odbieranie ciepła polega na wprowadzaniu w strefę spalania
środków ochładzających środowisko, w którym przebiega
proces spalania. Duże znaczenie ma tutaj zastosowanie
właściwych środków gaśniczych i techniki ich podawania.
SPOSOBY PRZERYWANIA PROCESU PALENIA
Przerywanie łańcuchowej
reakcji spalania.
• Odbywa się to poprzez wywołanie reakcji chemicznej
doprowadzającej do przerwania przebiegu reakcji
łańcuchowej. Stwarza ona także warunki w których środki
czynne tracą swą energię poprzez fizyczne zderzenie z
ekranem.
SPOSOBY PRZERYWANIA PROCESU PALENIA
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
•Woda
•Piany gaśnicze
•Proszki gaśnicze
•Halony
•Gazy gaśnicze
DALEJ
Woda.
•wodne roztwory
środków
zagęszczających
•wodne roztwory
środków zwilżających
•woda
CD
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Woda.
Gaśnicze właściwości wody
związane są bezpośrednio z jej
działaniem chłodzącym. Woda
skutecznie obniża temperaturę
palących się materiałów a także
strefy spalenia. Powstała para
wodna rozcieńcza strefę spalania,
hamuje częstotliwość zderzeń
rodników z palnymi gazami.
CD
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Woda.
Właściwości fizyczne wody
temperatura krzepnięcia
temperatura wrzenia
ciśnienie krytyczne
temperatura krytyczna
ciepło właściwe w
14,5-15,5
o
C
ciepło parowania
ciepło topnienia
0
o
C
100
o
C
217,5 KG/cm
2
374,2
o
C
1cal/g
(0,41868
10 Kj/kg*k)
539,1cal/g
(225,71
10 Kj/kg*k)
79,40cal/g
(33,24
10 Kj/kg*k)
Tabela właściwości fizycznych wody.
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Wodne roztwory środków
zagęszczających.
Celem stosowania tych środków jest
zwiększenie przyczepności wody do
gaszonych materiałów. Po
odparowaniu wody z palącego się
materiału zagęszcza się tworząc
szczelną warstwę odcinającą
powietrze.
CD
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Przykłady środków
zagęszczających
(naturalne)
- karboksymetyloceluloza
- pektyny
- wyciągi z roślin strączkowych
- wyciągi z wodorostów morskich
Pochodzenia organicznego
CD
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Przykłady środków
zagęszczających
(naturalne)
Pochodzenia nieorganicznego
- chlorek wapnia CaCl
2
- chlorek magnezu MgCl
2
- siarczan amonu (NH
4
)
2
SO
4
- fosforan amonu (NH
4
)
3
PO
4
- fosforan dwuamonowy (NH
4
)
2
HPO
4
-
bentonity
CD
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Przykłady środków
zagęszczających
(syntetyczne)
akrylonitryle i jego pochodne
(polimery)
Stosuje się w celu poprawiania
skuteczności gaśniczej wody. Efekt
uzyskuje się poprzez dodanie do wody
środków zmniejszających napięcie
powierzchniowe. Środki zwilżające
posiadają bardzo dobrą przenikliwość
materiałów trudno nasiąkliwych.
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Wodne roztwory środków
zwilżających.
CD
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Przykłady środków
zwilżających.
- NEKALINA
- KERYLLO
- ERKALEN
- TWEN – na bazie STEARYNIANÓW
- SPAN – na bazie OLEINÓW
SORBITOWYCH
Piany
gaśnicze.
• Wymagania techniczno użytkowe dla
proteinowego środka pianotwórczego
• Wymagania techniczno użytkowe dla
syntetycznego środka pianotwórczego
• Wymagania techniczno użytkowe dla
środka
pianotwórczego perfluorowego – środek
AFFF
• Piany gaśnicze
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Piana jest to zbiór pęcherzyków gazu
oddzielonych od siebie filmem
utworzonym z warstewki cieczy.
Działanie pian gaśniczych polega na
odizolowaniu palącego się materiału
od tlenu, schładzaniu oraz
rozcieńczaniu palącej się substancji.
CD
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Piany
gaśnicze.
Rozróżniamy następujące rodzaje pian
gaśniczych ze względu na liczbę
spieniania:
•piana ciężka – Ls do 20
•piana średnia – Ls od 20 do 200
•piana lekka – Ls powyżej 200
CD
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Piany
gaśnicze.
CD
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Piany
gaśnicze.
Wymagania
techniczno użytkowe dla
środka pianotwórczego perfluorowego –
środek AFFF
nazwa parametru
metoda badania
jednostki
miary
wymagania
stężenie stosowane
gęstość właściwa w 283 K
(20
o
C)
temperatura krzepnięcia
odczyn
liczba spienienia
czas wykroplenia:
25 % roztworu
50 % roztworu
z objętości piany.
%
10
3
kg m
-3
K (
o
C)
pH
-
min
min
3 lub 6
0,94-1,05
nie więcej niż
263 (-10)
7-8
nie mniej niż 5,5
nie mniej niż 4
nie mniej niż 4
CD
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Wymagania
techniczno użytkowe dla
proteinowego
środka pianotwórczego
nazwa parametru
metoda badania
jednostki
miary
wymagania
stężenie stosowane
gęstość właściwa w 283 K
(20
o
C)
temperatura krzepnięcia
odczyn
liczba spienienia
czas wykroplenia:
25 % roztworu
50 % roztworu
z objętości piany.
%
10
3
kg m
-3
K (
o
C)
pH
-
min
min
6-7
1,15-1,24
nie więcej niż
259 (-14)
7-8
nie mniej niż 6,5
nie mniej niż 11
nie mniej niż 21
CD
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Wymagania
techniczno użytkowe dla
syntetycznego
środka pianotwórczego
nazwa parametru
metoda badania
jednostki
miary
wymagania
stężenie stosowane
gęstość właściwa w 283 K
(20
o
C)
temperatura krzepnięcia
odczyn
liczba spienienia
czas wykroplenia:
25 % roztworu
50 % roztworu
z objętości piany.
%
10
3
kg m
-3
K (
o
C)
pH
-
min
min
1,5-5,0
0,96 0,02
nie więcej niż
263 (-10)
7-8
nie mniej niż 8
10
20
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
•Proszki gaśnicze typu BC
•Proszki gaśnicze typu D
•Proszki gaśnicze typu ABC
•Proszki gaśnicze
Proszki gaśnicze.
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Są to mieszaniny ciał stałych
złożonych z jednego lub kilku
składników mających właściwości
gaśnicze. Działanie ich jest tłumiące,
izolujące i inhibicyjne. Jako czynnik
wyrzucający stosowane są sprężone
gaz: dwutlenek węgla i azot.
Proszki gaśnicze.
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Proszki gaśnicze typu ABC
nazwa parametru
metoda badania
jednostki
miary
wymagania
gęstość przy swobodnym
wypływie
zawartość wilgoci
zagęszczalność
odporność na zbrylenie
płynność (sypkość)
repelencja (odpychanie wody)
10
3
kg m
-3
%
%
%
cm
3
/s
%
0,79 0,07
nie więcej niż 0,2
nie więcej niż 30
nie więcej niż 0,1
nie mniej niż 58
nie więcej niż 0,2
CD
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Nazwy środków typu ABC
FAVORITT AREO
FAVORITT 111
TROPOLAR
LB-3 POLENIT F
TOPOLAR FORTE
ABCE
ABCDE
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Proszki gaśnicze typu BC
nazwa parametru
metoda badania
jednostki
miary
wymagania
gęstość przy swobodnym
wypływie
zawartość wilgoci
zagęszczalność
odporność na zbrylenie
płynność (sypkość)
repelencja (odpychanie wody)
10
3
kg m
-3
%
%
%
g/s
%
1,00 0,05
nie więcej niż 0,1
nie więcej niż 29,5
nie więcej niż 0,1
nie mniej niż 59
nie więcej niż 0,4
CD
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Nazwy środków typu BC
ANTYPIRO, BCE-JET
BCE-101K, BCE-
1000Sr
Bi-EX, COMPYAT 65
SUPER
COMPAT 3000, GRANITO
D
LB-2 POLENIT W,
MONNEX
NOVO TROXIN, NOVO TROXIN
SY
CD
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Środki typu BC w akcji
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Proszki gaśnicze typu D
nazwa parametru
metoda badania
jednostki
miary
wymagania
gęstość przy swobodnym
wypływie
zawartość wilgoci
zagęszczalność
odporność na zbrylenie
płynność (sypkość)
repelencja (odpychanie wody)
10
3
kg m
-3
%
%
%
g/s
%
1,00
0,05
nie więcej niż 0,15
nie więcej niż 29
nie więcej niż 3
nie mniej niż 62
nie więcej niż 0,2
CD
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Nazwy środków typu D
FAVORIT M
M-28
TOTALIT M
TEC
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
•Typy halonów
•Halony
Halony.
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Halony.
Są to środki gaśnicze, których
działanie (antykatalityczne)
powstrzymuje proces palenia. Do
tych środków należą związki
będące chlorowcopochodnymi
węglowodorów nasyconych.
Spotykana nazwa freony oznacza
te halony w skład których wchodzi
fluor.
CD
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
CD
Halony.
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Typy halonów
-dwufluorochlorobromometan
Halon 1211 CF
2
ClBr
-trójfluorobromometan
Halon 1301 CF
3
Br
-czterofluorodwubromometan
Halon 2402 C
2
F
4
Br
2
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
•Azot
•Gazy spalinowe
•Dwutlenek węgla
•Gazy gaśnicze
Gazy gaśnicze.
•Para wodna
•Dwutlenek siarki
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Gazy gaśnicze.
Są to gazy obojętne nie biorące
udziału w procesie palenia.
Działanie ich polega na obniżeniu
stężenia tlenu w powietrzu do
takiego momentu aż nastąpi
przerwanie procesu palenia.
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Dwutlenek węgla CO
2
Jest bezbarwnym gazem, bezwonnym o
bardzo słabym kwaśnym smaku.
-ciśnienie krytyczne 75,3 kg/cm
2
-temperatura krytyczna 31,0
o
C
wpływ na organizm ludzki:
-0,04% oddziaływanie obojętne
-podczas przebywania 20-30 min w
10% stężeniu może nastąpić śmierć
CD
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
CD
Dwutlenek węgla CO
2
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Mechanizm gaśniczy:
-tłumiący
-obniżający stężenie tlenu w
powietrzu
-efekt schładzający
Dwutlenek węgla CO
2
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Azot N
2
Otrzymywany poprzez skroplenie
powietrza a następnie poprzez
jego destylację. Jest gazem
bezbarwnym, bezwonnym i bez
smaku.
-ciśnienie krytyczne 34,6 atm
-temperatura krytyczna –147,1
o
C
CD
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Wpływ na organizm ludzki:
-Jako gaz obojętny nie wpływa
trująco na organizm człowieka.
Stosowany do gaszenia linii
technologicznych, urządzeń
przemysłowych np. suszarnie,
piece lakiernicze, aparaturę
chemiczną.
Azot N
2
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Gazy spalinowe.
W skład gazów spalinowych wchodzą: N
2
,
CO
2
, SO
2
, para wodna, śladowe ilości O
2
.
ZALETY - nieograniczony czas wytwarzania.
WADY – niewielka zawartość CO
2
,
zmienność stanu gazu(wymaga stałej
kontroli), konieczność schładzania gazów.
CD
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Dzielimy na:
-gazy z urządzeń kominowych
-gazy z silników DIESLA
-gazy z dostosowanych do tego celu
agregatów
Gazy spalinowe.
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Para wodna H
2
O
Jako środek gaśniczy występuje
wszędzie tam gdzie istnieją linie
technologiczne do jej wytwarzania.
-ciśnienie krytyczne 217,5 atm
-temperatura krytyczna 274,2
o
C
CD
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
ZALETY - można pobierać ze źródła
wytwarzania. Niewielki koszt
wytwarzania, nie wyrządza szkód
wprowadzana do urządzeń pracujących
w wysokich temperaturach.
WADY – brak właściwości chłodzących
(minimalne), może powodować poważne
obrażenia ciała, powoduje straty przy
gaszeniu materiałów stałych
Para wodna H
2
O
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Dwutlenek siarki SO
2
Jest gazem bezbarwnym o ostrej
duszącej woni i kwaśnym smaku.
Otrzymuje się poprzez spalanie
wolnej siarki lub poprzez prażenie
rud zawierających siarkę.
-ciśnienie krytyczne 77,7 atm
-temperatura krytyczna 157,2
o
C
CD
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
Działanie na organizm człowieka:
SO
2
jest gazem silnie toksycznym
dawka śmiertelna wynosi 0,02%
objętości w powietrzu.
Dwutlenek siarki SO
2
CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW
GAŚNICZYCH
LITERATURA
•Stefan Wilczkowski –“Środki gaśnicze” S.A.
PSP Kraków 1995r
•Zbigniew Grynczel –“ Środki gaśnicze,
własności i zastosowanie” Arkady Warszawa
1968r
•Piotr Bielicki-“Podstawy taktyki gaszenia
pożarów” S.A. PSP Kraków 1996r
•Praca zbiorowa-“Technologia działań
ratowniczo gaśniczych” S.G.S.P. Warszawa
1995r
•Adresy internetowe:
http://www.sp.strażacy.html
http:// www.kg.psp.gr.pl
http:// www.sg.sp.edu.pl
http:// www.sp.psp.bydgoszcz.pl/akcje.html