System walutowy z

Bretton Woods

1944-1971

Po upadku systemu waluty złotej

w 1914, w niektórych krajach

(Anglia, Belgia, Czechosłowacja,

Francja i Włochy) zastąpiono go

systemem waluty sztabowo-

złotej (gold bullion standard)

a w pozostałych krajach

systemem waluty dewizowo

złotej (gold exchange

standard).

(gold bullion standard)

• Zasady funkcjonowania systemu

waluty sztabowo- złotej były
zbliżone do zasad systemu waluty
złotej z jednym zasadniczym
wyjątkiem, mianowicie w systemie
tym określono minimalną sumę
wymiany waluty krajowej na złoto.

Pieniądz krajowy był

bezpośrednie

wymienialny na złoto,

ale dopiero powyżej

określonej sumy

stanowiącej

równowartość sztaby

złota.

gold exchange standard

• W systemie waluty dewizowo-

złotej (gold exchange
standard) zastosowanym w
okresie międzywojennym,
założono, że waluta danego
kraju jest wymienialna na
sztaby złota , ale wcześniej
jest potrzebna jej wymiana na
inną walutę wymienialną
(głównie dolary USA).

Najważniejsze konsekwencje

funkcjonowania systemów

międzywojennych były następujące:

)spadek

znaczenia

złota

jako

pieniądza

międzynarodowego (tzw. demonetaryzacja złota);

)zwiększenie amplitudy wahań bieżącego kursu

rynkowego walut oraz dewiz;

)zwiększenie

swobody

odpowiednich

władz

państwowych w kształtowaniu polityki fiskalnej i

pieniężnej;

)zwiększenie

wpływu

efektów

polityki

makroekonomicznej na kształtowanie sytuacji

gospodarczej i politycznej w poszczególnych

krajach i w świecie;

)zwiększanie się różnic między siła nabywczą

różnych walut.

W lipcu 1944

przedstawiciele 44

krajów na

spotkaniu w

Bretton Woods

(New Hampshire)

USA , zredagowali

i podpisali statut

porozumienia w

sprawie

Międzynarodowego

Funduszu

Walutowego.

Konferencja w Bretton Woods była

przygotowywana ponad 3 lata. Już w

1941 r. personel Skarbu

Amerykańskiego opracował memoriał

na temat problemów monetarnych i

finansowych, zalecających założenie

międzynarodowego funduszu i

międzynarodowego banku.

Międzynarodowy Fundusz Walutowy

(International Monetary Fund) ma

siedzibę w Waszyngtonie. Został

utworzony 27 grudnia 1945 r. po

ratyfikacji układów z Bretton Woods

przez 29 spośród 44 państw

uczestniczących w konferencji, w

tym i Polskę.

Cele MFW zawarte są w art. I

statutu

• Popieranie międzynarodowej

współpracy walutowej dzięki

powołaniu stałej instytucji

tworzącej mechanizm konsultacji i

współpracy w dziedzinie

międzynarodowych problemów

walutowych,

• ułatwianie ekspansji i wzrostu

handlu międzynarodowego, wzrostu

zatrudnienia i utrzymania realnych

dochodów, a także rozwoju zasobów

produkcyjnych krajów

członkowskich,

Cele MFW zawarte są w art. I

statutu c.d.

• popieranie stabilizacji kursów,

utrzymywanie uporządkowanej

wymiany między krajami

członkowskimi i unikanie deprecjacji

walut inspirowanej przez rywalizację,

• pomoc w ustanowieniu systemu

rozliczeń multilateralnych w zakresie

transakcji bieżących oraz eliminacja

ograniczeń walutowych, które

przeszkadzają w rozwoju handlu

światowego.

Cele MFW zawarte są w art. I

statutu c.d.2

• Obdarzenie zaufaniem krajów członkowskich przez czasowe

oddawanie w ich dyspozycję zasobów ogólnych MFW w celu

korygowania nierównowagi bilansu płatniczego bez konieczności

uciekania się do środków szkodliwych dla narodowego i

międzynarodowego rozwoju,

• zmniejszenie rozmiaru i skracanie okresu trwania nierównowagi

bilansu płatniczego

.

System z Bretton Woods

był zatem pierwszym

międzynarodowym

systemem walutowym
utworzonym umownie

przez jego uczestników.

Podstawę systemu z

Bretton Woods stanowiły

dwie zasady:

•Zasada stabilności

walutowej

•Zasada

wymienialności
walut;

Zasada stabilności

walutowej

• Obejmowała reguły kształtowania

kursów bieżących walut w długim

i krótkim okresie. Kursy narodowe

miały być wyrażane w złocie

(kursy parytetowe) lub w dolarach

amerykańskich (kurs centralne)

Kształowaniem się kursów

rządziły reguły:

• Parytety wymienialnych walut narodowych

musiały być określone w złocie lub w dolarach

USA wymienialnych na złoto przez banki

Systemu Rezerwy Federalnej USA,

• Ustalano stałą cenę złota 35USD za uncję

złota,

• W oficjalnych transakcjach złotem i walutami

wymienialnymi dopuszczalne były odchylenia

+-1% od kursu centralnego,

• W momencie zbliżenia się kursu bieżącego

waluty wymienialnej do odchyleń +-1% władze

monetarne były zobowiązane do

odpowiedniego interweniowania na rynkach

walutowych,

• zamiana wartości waluty powyżej 10% była

możliwa jedynie za zgodę MFW.

Zasada wymienialności

walut;

• I. Oznaczała gwarancję

odkupienia przez władze

monetarne od innych

banków centralnych

własnej waluty za złoto,

jeżeli nie została ona

zakupiona w celu dokonania

płatności związanych z

transakcjami bieżącymi.

jako wymienialność

gwarantowana

przez bank

centralny

emitujący daną

walutę.

Zasada wymienialności

walut c.d.;

• II. wymienialność oznaczała

zobowiązanie władz

monetarnych do niestosowania

ograniczeń dewizowych w

zakresie płatności bieżących

bilansu płatniczego.

•jako wymienialność

rynkowa tzn.
całkowita swoboda
obrotu pieniężnego
w skali
międzynarodowej .

Zasady funkcjonowania

systemu z Bretton Woods

były rygorystyczne. Chodziło

o

• Utrzymanie stałego zaufania do

dolara USA (a także do kilku
innych walut rezerwowych)

• Wzrost płynności

międzynarodowej (tj. możliwości
dokonywania płatności z tytułu
rozwoju międzynarodowych
powiązań gospodarczych) w
warunkach utrzymania stałej ceny
złota w USD

W celu

utrzymania

rynkowe ceny

złota w dolarach

w końcówce lat

60. USA musiały
sprzedać rezerw

złota na rynku

londyńskim.

Stan posiadania rezerw złota

przez USA na tle światowych

zasobów

•1949 - 69%
•1958 – 52%
•1968 – 27%

Nadmiar dolarów USA

• Wskutek

narastający
deficyt bilansu
płatniczego
USA pojawiło
się zjawisko
nadmiaru USD

Wspomagały USA

inne kraje (Belgia,

Francja, Holandia,

RFN, Szwajcaria,

Włochy oraz

Wielka Brytania)

tworząc w 1961 r.

tzw. Pool złota

Kraje G-10

•Kraje

należące do
Pool złota

•plus Kanada

i Japonia

Zawieszenie wymienialności

USD

• 15 sierpnia

1971 r.
Prezydent Nixon
postanowił
zawieszać
zewnętrznej
wymienialności
dolara na złoto.

W 1973 r. USA,

Wielka Brytania,

Japonia, Włochy,

Kanada oraz

Szwajcaria,

zdecydowały

zrezygnować z

utrzymywania

stałych kursów

swoich walut.

Oznaczało

definitywny rozpad

systemu z Bretton

Woods.

Jakie były przyczyny rozpadu

Systemu z Bretton Woods?

• Monowalutowość,
• Brak elastyczności w

przywracaniu zewnętrznej
równowagi płatniczej,

• Wysoki stopień

międzynarodowej
mobilności pieniądza i
kapitałów
krótkoterminowych.

Monowalutowość

• Cecha ta była związana z rolą

dolara USA jako waluty kluczowej i

rezerwowej systemu.

• Dolar pozbawiał władze monetarne

USA możliwości prowadzenia

własnej polityki kursowej gdyż inne

kraje ustalały kursy centralne

swoich walut w stosunku do dolara.

• W konsekwencji narastał deficyt

bilansu płatniczego USA, którego

bez ograniczeń dewizowych lub

protekcjonistycznych nie można

było zmniejszyć .

Brak elastyczności

• Brak elastyczności w przywracaniu

zewnętrznej równowagi płatniczej
był związany z systemem stałego
kursu walutowego obowiązującego
na mocy porozumienia z Bretton
Woods.

• W konsekwencji utrzymywanie

stałego kursu walutowego w
dłuższym czasie prowadziło do
powstania bądź strukturalnych
nadwyżek płatniczych, bądź
strukturalnych deficytów
płatniczych.

Wysoki stopień mobilności

pieniądza i kapitałów

krótkoterminowych

• Wymienialność walut połączona z

rozwiniętymi międzynarodowymi rynkami

walutowymi i pieniężnymi spowodowała

zwiększenie międzynarodowej mobilności

pieniądza. Pod koniec lat 60- tych.

• Międzynarodowe przepływy głównie

depozytów a vista wzrosły do znaczących

rozmiarów.

• W konsekwencji stan rezerw walutowych

poszczególnych krajów w coraz większym

stopniu był uzależniony od

spekulacyjnych ruchów kapitałów krótko-

terminowych.

System

wielodewizowy

Genezy systemu

wielodewizowego można

upatrywać

• 1. W procesie

dywersyfikacji
rezerw
walutowych jaki
nastąpił w
latach
siedemdziesiąty
ch.

2. W rozwoju

międzynarodowego

rynku kredytowego

oraz eurorynku

pieniężnego i

kapitałowego.

Przyczyny

dywersyfikacji rezerw

walutowych

• 1. W warunkach płynnych kursów

walut dywersyfikacja chroni przed
stratami, które mogą powstać w
wyniku gdy rezerwy są gromadzone
w jednej walucie. (Utrzymywanie
rezerw w kilku walutach
wymienialnych powoduje, że zmiany
kursów tych walut nie kumulują się i
mogą się znosić wzajemnie).

2. Spadek pozycji

dolara USA w

gospodarce światowej

i towarzysząca temu

jego deprecjacja

doprowadziły do

zmiany struktury

walutowej handlu

światowego. (Wzrosła

rola innych walut jako

waluty transakcyjnych

i lokacyjnych).

3. Wskutek wyższej stopy

procentowej również w

Europy Zachodniej

zwiększyła się atrakcyjność

walut wymienialnych tych

krajów jako walut

rezerwowych.(Banki

centralne krajów Europy

Zachodniej zaczęły właśnie

przechowywać swoje rezerwy

w swoich walutach).

Waluty rezerwowe

• Są to waluty które

pełnią funkcje
środka
tezauryzacji lub
skarbienia, czyli
władza walutowa
kraju przechowuje
w skarbcu swoje
rezerwy walutowe.

Składniki rezerw

walutowych

•

Złoto,

•

Waluty
międzynarodowe,

•

SDR (Specjalne Prawa
Ciągnienia – Special
Drawing Rights)

•

Do rezerw walutowych
wlicza się również
pozycję rezerwową
utrzymaną w MFW
przez kraje
członkowskie

Na strukturę rezerw

walutowych wywierają

wpływ trzy czynniki:

1. System kursowy tych

krajów (w szczególności

uczestniczących w

zbiorowych

porozumieniach jak np.

ESW)

2. Handel zagraniczny tych

krajów z krajami, których

waluta narodowa jest

walutą rezerwową.

3. Waluty używane w

płatnościach z tytułu

obsługi zadłużenia

zewnętrznego.

Waluta lokacyjna

(inwestycyjna)

Waluta w której nierezydenci

danego kraju utrzymują swoje

należności i zobowiązania i w której

dokonywane są emisje

międzynarodowych obligacji i

eurobligacje.

Czołowe

miejsce walut

lokacyjnych

zajmują, dolar

US, euro i frank

szwajcarski.

Waluta interwencyjna

Jest to waluta w której

banki centralne lub

inne oficjalne instytucje

monetarne

przeprowadzają

operacje na rynkach

walutowych w celu

niedopuszczenia do

nadmiernych odchyleń

kursu waluty narodowej

wobec innych walut.

Lub

w celu uzyskania takiego

poziomu kursu waluty

narodowej który jest

uznawany za pożądany

czy optymalny w danych

warunkach rynkowych.

W Systemie

waluty złotej -

złoto (w

ograniczonym

stopniu funt

brytyjski).

W Systemie z

Bretton

Woods-

złoto i

dolar US.

W Systemie

wielodewizo

wy-

Czołowe

miejsce walut

interwencyjnych

zajmują, dolar US,

euro (marka

niemiecka) i jen

japoński

Waluta

transakcyjna

Waluta która występuje

w obrotach na rynku

walutowym oraz walutę

używaną do

fakturowania eksportu i

importu.

Zaleta systemu

wielodewizowego

•jest to, że wzrost

płynności
międzynarodowej
pochodzi z wielu źródeł

Dalszą zaletą jest to, iż

umożliwia on rozwój wielu

narodowych rynków

walutowych i kredytowych,

których ranga i znaczenie

sprawia, że waluty

narodowe krajów w których

te rynki funkcjonują zaczęły

pełnić funkcję pieniądza w

obiegu międzynarodowym.

Wada systemu

wielodewizowego

• jest to, że system ten jest mało

stabilny. Ze względu na to, iż istnieje
wiele walut wymienialnych
odgrywające różne role (rezerwowa,
transakcyjna, itp.).

• Więc o ich wyborze decydują różne

względy które ulegają zmianom kursy
tych walut i ich pozycja rynkowa.