Pedagogika

Janusza

Korczaka

Janusz Korczak

-

lekarz, pisarz, pedagog, moralista i

działacz społeczny, pochodził z zasymilowanej

rodziny żydowskiej, związanej z ruchem haskali. W

latach 1989-1905 studiował medycynę w

Warszawie, w 1907 r. w Berlinie, a w 1909 r. w

Paryżu. Należał do kręgu podstawowej inteligencji

warszawskiej przełomu XIX i XX wieku.

Współpracował między innymi z redakcjami

„Głosu”, „Przeglądu Społecznego” i „Czytelni dla

Wszystkich”. W 1912 roku przyczynił się do

otwarcia Domu Sierot dla dzieci żydowskich w

Warszawie, którego dyrektorem pozostał do

śmierci. Od 1919 r. współpracował z Marią Falską w

powołaniu do życia zakładu wychowawczego Nasz

Dom dla dzieci polskich.

W 1926 r. założył pierwsze i jedyne w swoim

rodzaju czasopismo dla dzieci i młodzieży „Mały

Przegląd”, które redagował wraz z dziećmi.

Ukazywało się ono do 1939 r., przy czym od 1930 r.

funkcję redaktora naczelnego przejął jego

przyjaciel i sekretarz Igor Newerly. Korczak był też

w latach 1935-1936 autorem popularnych

pogadanek radiowych, zwanych gadaninkami

Starego Doktora. W sierpniu 1942 roku mimo

szansy opuszczenia getta, pozostał ze swymi

podopiecznymi i wraz z nimi został wywieziony do

obozu zagłady

w Treblince, gdzie zginął.

Apel Dziecka

Napisany Przez Janusza Korczaka :

1.Nie psuj mnie. Dobrze wiem, że nie powinienem mieć tego

wszystkiego,

czego się domagam. To tylko próba sił z mojej strony

.

2.Nie bój się stanowczości. Właśnie tego potrzebuję- poczucia

bezpieczeństwa.

3.Nie bagatelizuj moich złych nawyków. Tylko ty możesz pomóc

mi

zwalczyć zło, póki jest to jeszcze w ogóle możliwe.

4.Nie rób ze mnie większego dziecka, niż jestem. To sprawia, że

przyjmuje

postawę głupio dorosłą.

5.Nie zwracaj mi uwagi przy innych ludziach, jeśli nie jest to

absolutnie

konieczne. O wiele bardziej przejmuję się tym, co mówisz,

jeśli

rozmawiamy w cztery oczy.

6.Nie wmawiaj mi, że błędy, które popełniam, są grzechem. To

zagraża

mojemu poczuciu wartości

.

7.Nie chroń mnie przed konsekwencjami. Czasami dobrze jest

nauczyć się rzeczy bolesnych i nieprzyjemnych.

8.Nie przejmuj się za bardzo, gdy mówię, że cię nienawidzę. To

nie ty

jesteś moim wrogiem, lecz twoja miażdżąca przewaga.

9.Nie zwracaj zbytniej uwagi na moje drobne dolegliwości.

Czasami

wykorzystuję je, by przyciągnąć twoją uwagę.

10.Nie zrzędź. W przeciwnym razie muszę się przed tobą bronić
i robię.się

głuchy

11.Nie dawaj mi obietnic bez pokrycia. Czuję się

przeraźliwie tłamszony, kiedy nic z tego

wszystkiego nie wychodzi.

12.Nie zapominaj, że jeszcze trudno mi jest precyzyjnie

wyrazić myśli.

To, dlatego nie zawsze się rozumiemy.

13.Nie sprawdzaj z uporem maniaka mojej uczciwości.

Zbyt łatwo strach zmusza mnie do

kłamstwa.

14.Nie bądź niekonsekwentny. To mnie ogłupia i wtedy

tracę całą moją wiarę w ciebie.

15.Nie odtrącaj mnie, gdy dręczę cię pytaniami. Może

się wkróte okazać, że zamiast prosić cię o

wyjaśnienia, poszukam ich gdzie indziej.

16.Nie wmawiaj mi, że moje lęki są głupie. One po

prostu są.

17.Nie rób z siebie nieskazitelnego ideału. Prawda na

twój temat byłaby w przyszłości nie do

zniesienia. Nie wyobrażaj sobie, iż przepraszając

mnie stracisz autorytet. Za uczciwą grę umiem

podziękować miłością, o jakiej nawet ci się nie śniło.

18.Nie zapominaj, że uwielbiam wszelkiego rodzaju

eksperymenty. To po prostu mój sposób

na życie, więc przymknij na to oczy.

19 Nie bądź ślepy i przyznaj, że ja też rosnę. Wiem, jak

trudno

dotrzymać mi kroku w tym galopie, ale zrób, co

możesz, żeby nam się to udało.

20.Nie bój się miłości. Nigdy!!!

Niektóre z myśli Janusza Korczaka

:

''Nie ma dzieci - są ludzie, ale o innej skali pojęć, innym

zasobie doświadczenia, innych popędach, innej grze uczuć.

Pamiętaj, że my ich nie znamy.''

''Bądź sobą - szukaj własnej drogi. Poznaj siebie, zanim

zechcesz dzieci

poznać. Zdaj sobie sprawę z tego, do czego sam jesteś

zdolny, zanim

dzieciom poczniesz wykreślać zakres ich praw i

obowiązków. Ze wszystkich sam jesteś dzieckiem, które

musisz poznać, wychować i wykształcić przede wszystkim.

Kiedy śmieje się dziecko, śmieje się cały świat.''

„

Pomóżmy dzieciom, by każdy z nich stał się tym, kim stać

się może”

„

Mów dziecku, że jest dobre, że może, że potrafi.”

''Dorosłemu nikt nie powie: 'Wynoś się', a dziecku często

się tak mówi. Zawsze jak dorosły się krząta, to dziecko się

plącze, dorosły żartuje, a dziecko błaznuje, dorosły płacze,

a dziecko się maże i beczy, dorosły jest ruchliwy, dziecko

wiercipięta, dorosły smutny, a dziecko skrzywione, dorosły

roztargniony, dziecko gawron, fujara. Dorosły się zamyślił,

dziecko zagapiło. Dorosły robi coś powoli, a dziecko się

guzdrze. Niby żartobliwy język, a przecież niedelikatny.

Pędrak, brzdąc, malec, rak - nawet kiedy się nie gniewają,

chcą być dobrzy."

"Dziecko jest pergaminem szczelnie zapisanym drobnymi

hieroglifami,

których część tylko zdołasz odczytać, a niektóre potrafisz

wytrzeć lub tylko zakreślić i własną wypełnić treścią."

Pedagogika Janusza Korczaka jest

niezwykle rzadko spotykana w

literaturze pedagogicznej .Stanowi

ona dość ostrożny i uwolniony od

wszelkiego moralizmu typ myślenia o

tym, jak pedagodzy powinni

postępować wobec wychowanków, by

nie naruszyć wzajemnego prawa do

wolności i do godnego życia.

Radykalizm w myśleniu Korczaka,

konsekwencja w działaniu oraz

miłość w odczuwaniu i obejmowaniu

wzajemnych relacji z dziećmi

stworzyły niepowtarzalną koncepcję

Nowego Wychowania, której istotą

jest poszukiwanie gwarancji dla

ludzkiej, a nade wszystko dziecięcej

wolności i dla sensu ludzkiego życia.

Dziecku należy się szacunek,

powinno być traktowane jako

podmiot, gdyż rozwija się

dzięki własnej aktywności

Wychowanie powinno być

traktowane jako proces oparty

na partnerstwie

Dziecko powinno mieć

zapewnione prawo do opieki

Całe społeczeństwo dorosłych

powinno być odpowiedzialne

za warunki życia dziecka

Powinno się poszukiwać i

pogłębiać wiedzę o dziecku

Wszelkie techniki zastosowane

w działaniach pedagogicznych

powinny wynikać z założeń

danego systemu opiekuńczo -

wychowawczego

Podstawowe założenia

pedagogiki Janusza

Korczaka

„Dom Sierot”, Warszawa

1935 r.

Trzy Główne Zakresy Treści

Pedagogicznej Nowego Wychowania

Zawarte w Dziełach Korczaka;

treści ogólnoludzkie,

które powinny być

udostępnione całemu społeczeństwu,

adresowane do rodziców i dzieci

treści ogólnopedagogiczne

–

do

wykorzystania w kształceniu i doskonaleniu

kadry pedagogicznej

treści szczegółowe

–

do wykorzystania

szczególnie przez wychowawców

zatrudnionych w placówkach opiekuńczo –

wychowawczych

W praktyce pedagogicznej Janusz Korczak był wrogiem

zamkniętego, sztywnego, mało elastycznego systemu

wychowawczego. Wskazywał ogólne kierunki

działania, ogólne zasady, które wychowawca powinien

dostosowywać zawsze do konkretnych potrzeb i

warunków oraz do konkretnych dzieci w określonych

sytuacjach.

Wychowanie wg. Korczaka to proces twórczy,

ustawiczne poszukiwanie własnych, skutecznych form

i metod.

Z praktyki wychowawczej stosowanej w

Korczakowskich Domach dość przejrzyście wyłaniają

się zasady, na których Korczak opierał wewnętrzną

organizację życia dzieci w zespole.

prowadzić stopniowo do usamodzielnienia dziecka

przez stwarzanie sytuacji do wyłaniania się dziecięcej

inicjatywy

czujnie obserwować codzienne zachowanie się

dziecka, nie lekceważąc pozornie drobnych zjawisk

poznawać każde dziecko, a także, aby wewnętrzną

organizację zakładu oprzeć na porozumieniu z dziećmi,

na wzajemnej umowie

Chciał :

Zgodnie z hasłem Korczaka

„Dziecko jest dobrym

rzeczoznawcą własnego życia.”

Funkcje sędziów w Sądzie

Koleżeńskim pełniły same dzieci. Istniał specjalny

kodeks, w którym czytamy:

„Jeżeli ktoś zrobił coś złego,

najlepiej mu przebaczyć, jeżeli zrobił coś złego

nieumyślnie, będzie w przyszłości ostrożniejszy [...] Jeżeli

zrobił coś złego, bo go namówili, już się nie będzie

słuchał. Jeżeli zrobi coś złego lepiej mu przebaczyć,

czekać aż się poprawi. Ale sąd musi bronić cichych, by ich

nie krzywdzili zaczepni i natrętni, sąd musi bronić

słabszych, by im nie dokuczali silni, sąd musi bronić

sumiennych i pracowitych, by im nie przeszkadzali

niedbali i leniwi, sąd musi dbać by był porządek, bo

nieład najbardziej krzywdzi dobrych, uczciwych i

sumiennych ludzi. Sąd nie jest sprawiedliwością, ale do

sprawiedliwości dążyć powinien, sąd nie jest prawdą, ale

pragnie prawdy”

.

Sąd miał prawo sądzenia nie tylko dzieci, ale i dorosłych.

Miało to ogromne znaczenie wychowawcze i zmieniło

pozycję wychowanka w procesie wychowania. Mówi o tym

Korczak:

„W ciągu półrocza podałem się do sądu pięć

razy. Raz, że chłopcu dałem w ucho, raz, że chłopca

wyrzuciłem z sypialni, raz, że postawiłem w kącie, raz, że

obraziłem sędziego[...] tych kilka spraw było kamieniem

węgielnym mego wychowania jako uczciwego,

konstytucyjnego wychowawcy, który nie dlatego nie

krzywdzi dzieci, że je lubi, czy kocha, ale dlatego, że

istnieje instytucja, która je przed bezprawiem, samowolą

i despotyzmem wychowawcy broni”

Stworzenie Sądu

Koleżeńskiego

Cele Sądu Koleżeńskiego :

usunąć zależność dziecka od woli i humoru

wychowawcy

wprowadzić zasady, normy, które obowiązywały w

życiu gromady i regulowały atmosferę zakładu

zainteresować wychowanka własnym

postępowaniem,

obudzić refleksję nad swoimi czynami

uczyć samokrytycyzmu i tolerancji wobec drugiego

człowieka

kształtować mocny fundament wzorowej postawy

etycznej wychowanka

Korczak wychodził z założenia, że nie wystarczy dać

dzieciom i młodzieży przyzwyczajenia życia i pracy

zbiorowej, trzeba dać ujście pędowi twórczemu

organizowaniu i wzbogacenia ich młodocianego

społeczeństwa. Tym celom służyła

Rada Samorządowa

–

jako organ wybieralny, obradujący raz w tygodniu w

składzie 10 wychowanków i wychowawca. W skład rady

mogły wejść osoby o wysokim statusie a ponadto byli

poddawani plebiscytowi ogólnemu. Nie mogli więc wejść

do niej wychowankowie sprawiający trudności. Praca w

samorządzie mogła mieć dla nich wychowawcze

znaczenie

.

Do Podstawowych Zadań Rady

Należało :

zaspokojenie licznych potrzeb współmieszkańców

poprzez wysłuchanie próśb,
rozważanie pretensji, projektów i inicjowanie

nowych przedsięwzięć,
regulowanie współżycia jednostki z jednostką,

jednostki z grupą i układanie współpracy z

dorosłymi,
konstytuowanie postanowień, które były

wprowadzone jako przepisy.

Koncepcję Pedagogiczną Korczaka

Wzbogacały Ponadto Takie Formy

Oddziaływań Wychowawczych Jak:

wpisywanie się do księgi podziękowań i

przeprosin

kategorie obywatelskie

kategorie czystości

nagradzanie w postaci pamiątkowych

pocztówek

pełnienie dyżurów

plebiscyt życzliwości i niechęci

gazetka i wiele innych

Janusz Korczak był prekursorem walki o prawa

dziecka, zwracał szczególną uwagę na

nierównoprawną pozycję dzieci w

społeczeństwie, ich zależność od dorosłych.

Domagał się, by uznano, że dziecko jest

pełnowartościowym człowiekiem od chwili

narodzin, na każdym etapie swego istnienia i

ma prawo być sobą, takim jakim jest. Idee te

znalazły odbicie

i rozwinięcie w stworzonym przez Korczaka

nowatorskim – jak na tamte czasy – podejściu do

wychowania, które respektowało potrzeby i

dążenia dziecka do własnej aktywności i

samodzielności, a zarazem realistycznie

uwzględniało jego słabości. Szczególnie

dotyczyło to niemożności przejęcia przez dzieci

pełnej odpowiedzialności za świat i trudności

pracy nad sobą. Integralnym elementem jego

koncepcji wychowawczej były różne formy

uspołecznienia i samorządności instytucji czy

środowisk edukacyjnych, opiekuńczych lub

wychowawczych.

Dziecko nie może być dodatkiem do życia

dorosłych ani tym bardziej przedmiotem ich

manipulacji, ale samoistna siłą i wartością, z

którą należy się liczyć. Korczak przeciwny jest

generalizowaniu, absolutyzowaniu dzieci w

ogóle, gdyż tak naprawdę w procesie

wychowania zawsze mamy do czynienia tylko z

konkretnymi indywidualiami.

Był kreatorem takich wartości jak:

miłość do

bliźnich, sprawiedliwość, godność, szacunek,

piękno i prawda.

Twierdził, że dorośli często nie

dopuszczają dzieci do ich spraw codziennych,

uznając je za małe i niedoświadczone.

Prawa Dziecka Przestrzegane Przez

Wychowawców I Głoszone Przez

Korczaka :

prawo do szacunku (dla niewiedzy, dla

smutku, niepowodzeń i łez, dla poprawy,

dla młodego wysiłku i ufności, dla pracy

poznania, dla tajemnic i wahań ciężkiej

pracy wzrostu, dla własnych słabości)

prawo do miłości (do piersi matki,

atmosfery ciepła i troskliwości) i

przyjaźni

prawo do tajemnicy (tajemnicy osoby,

jak i własnych spraw, przeżyć i doznań)

prawo do samostanowienia (,prawo do

oporu, do protestu, do upominania się i

do żądania, do wypowiadania własnych

myśli, do życia własnym wysiłkiem i

własną aktywnością)

prawo do własności (do samoposiadania

i do swoich rzeczy)

prawo do własnego rozwoju i

dojrzewania

prawo do ruchu, do zabawy, do pracy i

badania

prawo do sprawiedliwości w życiu

Korczak demaskuje

faryzeuszy wychowania

–

wszystkich tych, którzy pozorując swoją

szczerość, zgodę na poszanowanie praw czy

też wolę partnerskiego bycia z dzieckiem,

czynią wszystko, by tak naprawdę do tego

nie doszło.

Zdaniem Korczaka, pseudowychowawcy nie

powinni być dopuszczani do pracy z dziećmi,

zaś troską osób odpowiedzialnych za jakość

kadr pedagogicznych powinno być

pozyskiwanie przez nie jak najlepszych

kandydatów.

Wychowawcą Nigdy Nie

Będzie Osoba Która :

Oburza się
Dąsa się
ma żal do dziecka, że jest tym, czym jest, kim się

urodziło lub jakie doświadczenie je wychowało,
nie jest świadom czekających go, często przykrych,

obowiązków i doświadczeń
w kontaktach z ubogimi czy zaniedbanymi dziećm

i.

Według Korczaka dobry

wychowawca powinien :

Być sobą

Poznać samego siebie

Zdać sobie sprawę z

tego, do czego sam

jest zdolny

Dobry wychowawca

różni się od złego tylko

liczbą popełnianych

błędów, wyrządzanych

krzywd.

„Są błędy, które dobry

wychowawca popełnia

tylko raz, a oceniwszy

krytycznie nie ponawia

ich. Zły wychowawca

winę własnych pomyłek

przypisuje dzieciom”.

„Dziecko chce być dobre.
Jeśli nie umie – naucz.. 
Jeśli nie wie – wytłumacz..
Jeśli nie może – pomóż”

W 1978 powstał Międzynarodowy Komitet im.

Korczaka
W 1993 utworzono Ośrodek Dokumentacji i

Badań Korczakianum
W Zielonej Górze działa od 1961 roku drużyna

harcerska Korczakowcy, nosząca imię Starego

Doktora
2006 w Warszawie stanął pomnik Janusza

Korczaka w pobliżu Pałacu Kultury i Nauki,

wcześniej przed dawnym Domem Sierot dla

dzieci żydowskich w W-wie oraz na cmentarzu

żydowskim
We Wrocławiu funkcjonuje Wojewódzkie Centrum

Pediatryczne im. Janusza Korczaka
Dom dziecka im. Janusza Korczaka w Gdańsku-

Oliwie
W 1990 Andrzej Wajda wyreżyserował dramat

„Korczak”
I wiele wiele innych…

Został doceniony

Możemy zatem zmieniać świat,

zaczynając od naprawiania spraw

dzieci, czemu musi równolegle

towarzyszyć samodoskonalenie, praca

duchowa nad własnym charakterem czy

osobowością dorosłych – w tym przede

wszystkim nauczycieli i wychowawców.

Literatura

1.Kwieciński, Śliwerski,

Pedagogika, t.1, PWN 2003

2.Korczak J. Jak Kochać dziecko

źródło:

http.//edukacja.edux.pl/p-1494-

pedagogika-janusza-korczaka.php