Mowa dziecka

w wieku przedszkolnym

Etapy rozwój mowy dziecka



Etap/okres melodii [0-1]



Etap/okres wyrazu [1-2]



Etap/okres zdania [2-3]



Etap/okres swoistej mowy dziecięcej

[3-5]

Okres melodii

Dziecko:



poznaje przedmioty i zaczyna kojarzyć
nazwę z przedmiotem [znak –
desygant]



poprawnie wymawia samogłoski :a,e



poprawnie wymawia spółgłoski
m,n,d,t

Okres wyrazu

Dziecko:



używa już prawie wszystkich samogłosek z
wyjątkiem nosowych oraz spółgłoski:

p,p’,b,m,t,d,k,j,ś,ź,ć,dź,ch



zna około 300 słów



wypowiedzi są głównie jednowyrazowe
(oznaczaja przedmiot, czynność, stosunek
do przedmiotu lub czynności)

Okres zdania

Dziecko:



wypowiada poprawnie wszystkie
samogłoski oraz spółgłoski:
p,b,m,b’,p’,m’,f,f’,w’,k,g,ch,t,d,n,l



pojawiają się pierwsze wypowiedzenia,
początkowo złożone z 3 wyrazów,
później złożone z 4-5 wyrazów.

Okres mowy swoistej

Dziecko:



komunikuje się poprzez proste wypowiedzi,



wymawia wszystkie samogłoski,

spółgłoski:p,p’,b,b’,m,m’,n,n’,f,f’,w,w’t,d,n,l,l’,ś

,ć,dź,j,k,k’,g,g’,ch



Dziecko czteroletnie wymawia: s,z,c,dz.



Dziecko sześcioletnie wymawia: sz,cz,dż,r.



Dziecko siedmioletnie ma utrwaloną

wymowę wszystkich głosek oraz

opanowaną technikę mówienia.

Rozwój mowy dziecka



I okres niemowlęcy – pozawerbalny



II okres poniemowlęcy 2-3 r.ż. –

mowa czynna wypiera mowę bierną

-

Tendencje do rozwoju mowy czynnej:

a)

formułowanie coraz dłuższych wypowiedzi

b)

wypowiedzi poprawniejsze pod względem

gramatycznym

c)

wypowiedzi mniej zniekształcone pod względem

fonetycznym

Rozwój mowy dziecka



Wiek przedszkolny

Rozwój mowy dziecka:

-

funkcja komunikacyjna

-

funkcja intelektualna

Myślenie słowne – Dlaczego?, Po co?

Mowa dziecka
w wieku przedszkolnym



Wymowa nie jest w pełni
ukształtowana – swoista mowa
dziecięca



Głoski trudne dla dziecka –
szczelinowe, zwartoszczelinowe,
zwarte

Mowa dziecka
w wieku przedszkolnym



Prawidłowy oddech



Umiejętność posługiwania się słowem



Prawidłowe stosowanie elementów
prozodycznych: melodia, akcent, rytm



Zdolność różnicowania dźwięków mowy;
analiza i synteza słuchowa



Umiejętność obserwowania narządów mowy



Zdolność wykonywania ruchów

Rozwój języka dziecka



Teorie behawiorystyczne



Teorie lingwistyczno-
natywistyczne



Teorie interakacyjne

Podejście behawiorystyczne



Skinner (1957) – przyswajanie języka =wytwarzanie

określonych nawyków pod wpływem bodźców zewnętrznych.



Dziecko opanowuje reakcje werbalne tak, jak inne

zachowania.



Model uczenie się instrumentalnego.



Dziecko odkrywa określone reakcje i zachowanie werbalne

pod wpływem bodźców napływających ze środowiska.



Rozwój języka jest funkcją treningu a nie procesu rozwoju i

dojrzałości dziecka.



Dziecko jest biernym odbiorcą sygnałów wzorów językowych

płynących ze środowiska.



Słowa i grupy słów są kojarzone z zachowaniami w

określonych sytuacjach.



Dziecko najpierw poznaje funkcje języka a potem jego

strukturę.

Podejście lingwistyczno-
natywistyczne



Język ma swoją strukturę zwaną gramatyką, która jest

konstrukcją niezależną od wykonania językowego.



Dzieci w zadziwiającą krótkim czasie opanowują

reguły tworzenia słów, wyrażeń, zdań i tekstu.



Chomsky (1957)- dziecko dysponuje wrodzonym

mechanizmem przyswajania języka; generuje

poprawne konstrukcje składniowe, mimo że wcześniej

nie znały wzorców.



Środowisko dziecka umożliwia jedynie dojrzewania

wewnętrznego systemu przyswajania języka, ale w

żadnym wypadku go nie warunkuje.



Odmienność gramatyki dziecka od gramatyki
dorosłych.



Minimalizacja wpływu środowiska.

Podejście interakcyjne – poznawcze,
interakcji społecznych, koneksjonistyczne



Teoria poznawcza J. Piageta akcentuje

podporządkowanie języka rozwojowego

poznawczemu; rozwój języka jest

uzależniony od opanowania szeregu pojęć.



Teoria interakcji społecznych – język =

wyraz zachowań komunikacyjnych, które

mogą się rozwijać w interakcji z innymi.



Wystarczy kontakt z językiem, aby dziecko

mogło utworzyć neutronalną sieć powiązań

ułatwiających interpretację i uogólnianie

mowy; dziecko uczy się przez asocjacje, nie

reguły.

Konteksty rozwoju języka dziecka



Dostarczanie odpowiednich stymulacji



Tworzenie okazji do mówienia



Wspieranie rozwoju języka



Dbanie o sprzyjający kontekst
kulturowy

Rozwój sprawności komunikacyjnej
i językowej dziecka



Słownictwo gramatyka

Dziecko:

-

opanowuje do 10 słów dziennie

-

tworzy neologizmy

-

wykorzystuje gramatykę języka
polskiego

Rozwój sprawności komunikacyjnej
i językowej dziecka



Kompetencja narracyjna

Dziecko:

-

wiąże historię z celowym działaniem

-

uwzględnia pojawianie się przeszkód

-

oczekuje zakończenia

Rozwój sprawności komunikacyjnej
i językowej dziecka



Umiejętności konwersacyjne:

Dziecko:

-

pyta, prosi

-

słucha wypowiedzi partnera i analizuje je

-

próbuje dostosować swoje komunikaty do
potrzeb odbiorcy

-

uczy się zwrotów podtrzymujących rozmowę

Rozwój sprawności komunikacyjnej
i językowej dziecka



Pytania

U dziecka:

-

liczba pytań synpraktycznych rośnie

do 3-6 lat, potem maleje

-

liczba pytań heurystycznych rośnie do

5 lat a potem spada

A.I. Brzezińska, Psychologiczne portrety człowieka. GWP, Gdańsk

2005

Determinanty rozwoju
prawidłowej mowy dziecka

Mowa dziecka

Ogólna

sprawność

narządów

artykulacyjnych

Poziom

percepcji

słuchowej

Ogólny

rozwój

intelektualny

Ćwiczenia wrażliwości słuchowej



Wysłuchiwanie i rozpoznawanie
dźwięków naturalnych



Rozpoznawanie dźwięków
dochodzących z otoczenia



Rozpoznawanie wytwarzanych
dźwięków

Ćwiczenia wstępne do nauki mowy



ćwiczenia oddechowe



ćwiczenia usprawniające narządy
artykulacyjne:

-

ćwiczenia warg i języka,

-

ćwiczenia podniebienia miękkiego

-

ćwiczenia pierścieni zwierających gardło

-

ćwiczenia szczęki dolnej

-

ćwiczenia prawidłowego połykania

[5-7 min. kilka razy dziennie]

Ćwiczenia z zakresu słuchu
fonematycznego



Ćwiczenia różnicujące czas trwania
dźwięków mowy



Ćwiczenia tempa wypowiedzi



Ćwiczenia akcentu wypowiedzi



Ćwiczenia intonacji wypowiedzi

Ćwiczenia rozwijające słuch fonematyczny oraz
analizę i syntezę słuchową



Wysłuchiwanie zdań, rozdzielanie ich na
wyrazy, określenie liczby i kolejności
wyrazów w zdaniu,



Wysłuchiwanie i wybrzmiewanie sylab
(dzielenie wyrazów na sylaby), z których
składa się wyraz, określenie ich liczby i
kolejności,



Stwierdzenie, że wyraz składa się z głosek
(wyodrębnienie głosek w nagłosie,
wygłosie, śródgłosie), liczenie głosek

Ćwiczenia doskonalące
pamięć słuchową i wzrokową



Rozpoczynamy od odgadywania
słyszanych prostych dźwięków i ich
identyfikowania do odtwarzania
szeregu słyszanych dźwięków.



Recytacja utworów literackich

Ćwiczenia słownikowe



Cele:

-

Bogacenie zasobu słownikowego dzieci

-

Przenoszenie słownictwa z biernego do

czynnego słownictwa dziecka

-

Kształcenie sprawności operowania

wyrazem (precyzowanie słownictwa)

-

Uwrażliwianie na estetykę wypowiedzi i

wyrabianie odpowiedzialności za słowo

-

Zapobieganie i zwalczanie błędów

słownikowo-frazeologicznych

Mowa dziecka

w wieku wczesnoszkolnym

Mowa dziecka w wieku w wieku
wczesnoszkolnym



Mowa dziecka w wieku wczesnoszkolnym to
mowa sytuacyjna na najwyższym stadium
rozwoju wchodząca w stadium konkretno-
wyobrażniowe.



Determinizm poznawczy wyznacza
kategorie językowe.



Dziecko 10-12 letnie osiąga stadium „mowy
wewnętrznej” – opanowuje podstawy
języka.

Modele nabywania mowy – przyswajanie
systemu językowego przez dziecko

Warunki społeczne

Poziom rozwoju

psychofizycznego

Tempo i charakter
rozwoju myślenia

Możliwości poznawcze

Tempo i jakość

aktywizacji

i rozwoju mowy

Predyspozycje

genetyczne

Uczenie się mowy



Dziecko nie uczy się języka drogą wytwarzania

nawyków językowych, ale opanowuje abstrakcyjne

reguły produkowania słów, wyrażeń, zdań tzw. twórczy

charakter języka.



Teoria o wrodzonej zdolności językowej człowieka –

model transformacyjno-generatywny N. Chomsky’ego;

wrodzony mechanizm nauki języka, który zakłada

wykrycie w wypowiedziach dorosłych uniwersalnych

reguł językowych umożliwiających generowanie

nowych wypowiedzi przez dziecko.



Model interarkcyjny – aktywność jednostki

Lingwistyka edukacyjna



Nabywanie, kształcenie i rozwój
języka można interpretować jako
dwie fazy:

1.

to nabywanie języka w drodze
kształcenia,

2.

oznacza względne pojęcie rozwoju w
zależności od opanowania języka w
fazie pierwszej;

Lingwistyka edukacyjna



Nabywanie i rozwój są w znacznym

stopniu efektem sterowanym,

programowanym, a tylko w pewnym

stopniu skutkiem uczenia się;



Nabywanie, kształcenie i rozwój

języka wchodzą w skład jeszcze

szerszego procesu jako poziomy

opanowania kompetencji od

subkompetencji do nadkompetencji.

Model rozwoju języka
T. Rittel, 1994

Dom Sytuacje

nabywanie

rozwój

kształcenie

przedszkole

szkoła

Sprawność językowa



Nadawca zna system językowy tylko
wówczas, jeżeli umie w tym systemie
budować zdania gramatycznie poprawne.



Cecha osoby mówiącej lub piszącej,
polegająca na umiejętności przekazywania
w swoich tekstach, tego, co się chce
przekazać (informacji, przeżyć, emocji) w
sposób jak najodpowiedniejszy w danej
sytuacji komunikacyjnej.

Językowa sprawność sytuacyjna

Sytuacja użycia języka

K.P.

L.R.

M.R.

T.R.

G.W.

T.M.

F.D.

F.M.

M.

D.

P.

T.P.

Charakter ćwiczeń słownikowych



Przygotowujące dłuższe wypowiedzi

[grupowanie wyrazów wokół tematu, wyrażanie treści za pomocą

przenośni, porównań, wyrazy bliskoznaczne]



Związane z czytaniem

[wyjaśnianie trudnych wyrazów, wyrażeń]



Związane z nauką ortografii

[wyjaśnianie pułapek ortograficznych]



Związane z nauką gramatyki

[gromadzenie słownictwa i określanie części mowy]

Ćwiczenia frazeologiczne



Wiążą się z ćwiczeniami słownikowymi
– ćwiczenia słownikowo-
frazeologiczne



Poznawanie stałych związków
frazeologicznych



Czas trwania ćwiczeń – od kilku do
kilkunastu minut; przeplatane z
innymi formami pracy ucznia

Czytanie

Wprowadzenie

Definicje czytania



1.

podejście lingwistyczne

Czytanie jest tworzeniem dźwiękowej formy
słowa na podstawie obrazu graficznego.
Wskaźnikiem prawidłowo opanowanej
czynności czytania jest właściwe
transponowanie grafemów na fonemy oraz
słów zapisanych na słowa mówione. Pomija
się rozumienie tekstu.

Definicje czytania – cd.



2.

podejście poznawczo-psychologiczne

Czytanie polega na rozpoznawaniu
symboli (drukowanych lub pisanych)
stanowiących bodziec do aktualizowania
znaczeń wbudowanych w doświadczenie
jednostki oraz do powstawania nowych
znaczeń już poprzez manipulowanie
pojęciami już posiadanymi.

Etapy czytania wg. E. Malmquist



Opanowanie techniki czytania; funkcjonalne

wykorzystanie tej umiejętności –

gotowość

psychomotoryczna



Refleksyjno-krytyczny stosunek do

przeczytanych treści –

gotowość słowno-

pojęciowa



Czytanie kreatywne – czytanie inspirujące do

stawiania pytań, poszukiwania rozwiązań -

gotowość emocjonalno-motywacyjna

Etapy czytania wg. A. Brzezińskiej



Techniczny

(technika czytania)



Semantyczny

(czytanie ze

zrozumieniem)



Krytyczno-twórczy

(czytanie

krytyczne)

Fizjologia procesu czytania

Oko wykonuje trzy rodzaje ruchów:



postępujące – wzdłuż wierszy; od

strony prawej do lewej, czyli ruchy

skokowe,



wsteczne (regresyjne) – korygujące

błędy w czytaniu; gubienie myśli



zwrotne – podczas przenoszenia

wzroku z jednego wiersz na drugi



POLE CZYTANIA

Etapy w procesie nauki czytania



przygotowawczy

– utrwalający umiejętność

czytania w zakresie poznanych liter,
wyrównujący braki i przygotowujący do
pisania



elementarzowy

– wprowadzający

poszczególne litery, dwuznaki, zmiękczenia
oraz kontynuujący naukę pisania



poelementarzowy

– oparty na pracy z

tekstem, doskonalący czytanie i pisanie

Rodzaje czytania



Czytanie głośne: wzorowe czytanie

tekstu przez nauczyciela;

indywidualne i zbiorowe, zbiorowe z

podziałem na role



Czytanie szeptem



Czytanie ciche



Czytanie ze zrozumieniem



Czytanie kreatywne/czytanie

krytyczne

Cechy poprawnego czytania



Płynność



Wyrazistość



Biegłość



Poprawność

Wyrabianie gotowości do czytania



rozwijanie słuchu przez dostrzeganie, rozpoznawanie i
różnicowanie dźwięków z otoczenia;



poprawne wymawianie wszystkich głosek i grup
spółgłoskowych;



doskonalenie umiejętności wyrazistego mówienia;



wyróżnienie, rozpoznawanie i powtarzanie głosek;



analiza i synteza dźwiękowa (głoskowanie) wyrazów o
prostej budowie fonetycznej zgodnej z zapisem,
wyodrębnianie wybranych głosek w nagłosie, śródgłosie,
wygłosie wyrazu, ich przeliczanie i określanie kolejności;



rozwijanie spostrzegawczości wzrokowej

Wprowadzanie elementów czytania



zaznajamianie z istotą symbolu graficznego;



wprowadzanie zapisu graficznego

wybranych treści znajdujących

zastosowanie w działalności dzieci;



kształtowanie motywacji do samodzielnego

czytania;



analiza i synteza słuchowo-wzrokowa

znanych wyrazów o prostej budowie

fonetycznej zgodnej z zapisem, kojarzenie

głosek z odpowiednimi literami;

Wprowadzanie elementów czytania



tworzenie i odczytywanie odpowiednio

dobranych wyrazów z wprowadzeniem liter

drukowanych, małych i wielkich liter:

a,b,c,d,e,f,g,i,k,l,ł,m,n,o,p,r,t,u,w,y,z;



przyporządkowywanie napisów do

odpowiednich ilustracji przedmiotów i

własnych rysunków (w formie podpisu);



układanie i odczytywanie równoważników

zdań i krótkich zdań;



czytanie krótkich tekstów w powiązaniu z

oglądaniem odpowiednich ilustracji.

Przedszkolna nauka czytania
w zabawie



W. Hammerling, Zabawy w nauczaniu

początkowym, WSiP, Warszawa 1990



K.Kamińska, Nauka czytania dzieci w

wieku przedszkolnym, WSiP,

Warszawa 1999.



E.Słodownik-Rycaj, Gry i zabawy

językowe. Jak pomagać dziecku w

przyswajaniu języka, Wydawnictwo

Akademickie „Żak,Warszawa 2001.

Czytanie

Przegląd metod czytania

Tradycyjne metody czytania



Metody syntetyczne:

-

Metoda alfabetyczna

-

Metoda fonetyczna

-

Metoda sylabowa

Tradycyjne metody czytania



Metody analityczne:

-

Metoda wyrazowa

-

Metoda zdaniowa

Tradycyjne metody czytania



Metody analityczno-syntetyczne:

-

Metoda analityczno-syntetyczna
o charakterze wzrokowym

-

Metoda analityczno-syntetyczna
o charakterze fonetycznym

-

Metoda analityczno-syntetyczna
o charakterze funkcjonalnym

Tradycyjne metody czytania



Metody globalne

W Polsce dominuje metoda
analityczno-syntetyczna
w odmianie wyrazowej.

Nowe koncepcje czytania



Metoda G. Domana



Metoda naturalnej nauki czytania



Metoda E. i F. Przyłubskich



Metoda B. Rocławskiego



Metoda H. Metery



Metoda Dobrego Startu M. Bogdanowicz



Metoda C. Freineta



Metoda I. Majchrzak



Metoda E. Arciszewskiej

Pisanie

Kaligrafia



Sztuka starannego i estetycznego

pisma , często zdobionego

artystycznie.



Nauka kaligrafii miała kształtować

charakter, cierpliwość.



Do około 1960 roku była w Polsce

przedmiotem nauczania

początkowego, którego celem było

kształtowanie pisma odręcznego.

Terminy - pisanie

Nazwy grup terminów

wytwory

wytwory-
- normy

nor
-
my

procesy

gotowość

Ter-
miny

pismo

pismo
wiązane

pismo
wyjściowe

wzór
pisma pisanie

pisanie
wiązane

umiejętność
odwzorowy-
-wania

Terminy - pisanie

pismo
odrywane

pismo
łączone

pismo
rozwojowe

pisanie
odrywane

pisanie łączne

umiejętność
pisania

elementy
pisma

krój liter

styl pisma

połączenia

nawyk pisania

łączenie

pisanie
po śladzie

charakter
pisma

Pismo - pisanie



„

Pismo

jest śladem

narzędzia na
podkładzie; ślad ten
został wytworzony
przez rękę ludzką i
ukształtowany w
ruchu przy użyciu
znaków będących
nosicielami myśli
przeznaczonych do
przekazania innym
ludziom.”

M. Radwiłowiczowa, 1972



„

Pisanie

jest to

odtwarzania przez
ludzką rękę przy
pomocy ruchu
narzędzia na
podkładzie znaków
posiadających
znaczenie dla tego, je
kto pisze.”

M. Radwiłowiczowa, 1972

Proces i etapy w opanowaniu pisma



wyobrażenia słuchowe związane z
wyodrębnianiem głosek i sylab



ich odpowiedniki (wyobrażenia
graficzne), kształty liter i ich
powiązania w wyrazach



wyobrażenia ruchowe (pewne całości
motoryczne)

Ruch pisarski



Układ szeregowy – ręka wykonuje ruch po
ruchu w pewnym ciągu



Układ równoważny – wykorzystywanie kilku
ruchów na przemian



Ruch podbiegający – w wyniku którego
powstają pętle lub proste



Ruch postępujący – w wyniku którego
piszemy litery obok siebie w płaszczyżnie
poziomej

Stadia procesu pisania



Stadium opanowania schematów liter
i ich połączeń



Stadium modyfikacyjne w piśmie



Stadium pisma zindywidualizowanego

Proces nauki pisania
– rodzaje ćwiczeń



Odwzorowywanie



Przepisywanie



Pisanie z pamięci



Pisanie ze słuchu

-

z komentowaniem i sprawdzające



Pisanie samodzielne

Błędy graficzne pisma



Błąd konstrukcyjny

– wymagania

odnośnie kształtu i formy litery

-

niedokładność w odtworzeniu formy
litery

-

brak spójności elementów z których
składa się litera

-

zatracenie proporcji w budowie litery

Błędy graficzne pisma



Błędy łączenia liter

-

brak łączenia liter (obniżenie tempa
pisania)

-

łączenie niewłaściwe (obniżenie
czytelności)

Błędy graficzne pisma



Błędy proporcjonalności

-

niewłaściwe zagęszczenie

-

zachwianie proporcji w wyrazach

-

nierównomierne ułożenie liter pod
względem wielkości

Błędy graficzne pisma



Błędy niejednolitego położenia pisma

-

zmiana kierunku pochylenia liter w
wyrazie „chwiejące się pismo”

-

zmiana kierunku pochylenia liter w
wyrazie

Ocena pisma



Kryteria:

1.

Czytelności

2.

Pisemności

3.

Estetyki

Pisanie

Język pisany

Język mówiony a język pisany

Kategoria

porównania

Język pisany Język

mówiony

Rodzaj

aktywności
fizycznej

ustna,

wyeksponowana

strona dźwiękowa

motoryczna,

wyeksponowana

strona graficzna,

wizualna

Czas trwania

To, co można

powiedzieć w

ciągu 1 minuty

wymaga co

najmniej 6 minut

zapisywania

Język mówiony a język pisany

Kontekst i

odbiorca

Ograniczony,

sytuacyjny; bezpośredni

kontakt z odbiorcą;

wypowiedź

spontaniczna, nie

zaplanowana wcześniej;

interakcyjny charakter

wypowiedzi

Niezależny, wolny, bez

sytuacyjnych

ograniczeń, autonomia

tekstu, interakcja z

potencjalnym, ale

nieobecnym, często

nieznanym odbiorcą

Charakter języka

Czasowy; dokonuje się

w określonym czasie,

raz wypowiedziany

tekst przestaje istnieć

wraz z zakończeniem

wybrzmiewania

wypowiedzi

Przestrzenny;

wytwarzany dłużej niż

mówiony, po

zakończeniu tego

procesu pozostaje

produkt (tekst), do

którego zawsze można

powrócić i dokonać jego

korekty

Język mówiony a język pisany

Styl wypowiedzi

Częściej nieformalny,

mniejsza ciągłość, mniej

uwagi przywiązuje się

do reguł gramatyki,

obecność powtórzeń,

przerw

Bardziej sfomalizowany,

wytwarzany dłużej niż

mówiony, więcej uwagi

przywiązuje się do

poprawności

gramatycznej, wymaga

jasności i klarowności

Struktura
wypowiedzi

Swobodniejsza, bardziej

rozbudowana

zmienność środków

językowych, dominacja

zdań pojedynczych lub

współrzędnie złożonych,

mniejsza spójność

tekstu; przewaga strony

czynnej

Syntetyczna, spoista i

złożona konstrukcja

wypowiedzi, stałość

zastosowanych środków

językowych, większa

liczba spójników,

przewaga zdań

podrzędnie złożonych

Język mówiony a język pisany

Słownictwo

Krótsze słowa,

znaczenie związane z

doświadczeniem

mówiącego

Dłuższe słowa, bardziej

zróżnicowane i

urozmaicone, więcej

słów o treści

abstrakcyjnej; ich

znaczenie nie wykracza

poza indywidualne

doświadczenie –

bardziej ogólne

informacje niż

wyjaśniająco-opisujące

Jednostki

prozodyczne

Obecność fonicznych

cech ilościowych sylab,

wyrazów, i ich układów,

sposoby artystycznego

kształtowania akcentu,

intonacji, iloczasu,

rytmu wypowiedzi

Brak jednostek

prozodycznych; znaki

interpunkcyjne

Formy wypowiedzi pisemnych

Opowiadanie

jako forma literacka

jest przedstawieniem akcji,
czyli zespołu czynności i zdarzeń
występujących w stosunkach
przczynowo-skutkowych
i następstwie czasowym

Kompozycja opowiadania

I.

Wstęp

Co było najpierw?

1. Przedstawienie sytuacji

przed zdarzeniem

II. Rozwinięcie

Co się stało?

2. Wskazanie przyczyny

wydarzenia
3. Opis przebiegu zdarzenia
4. Podanie skutków

wydarzenia.

III. Zakończenie

Jak to się skończyło?

5. Wyciągnięcie wniosków,
refleksji

Opis



najtrudniejsza forma wypowiedzi



wymaga wnikliwej obserwacji
opisywanych przedmiotów oraz
uporządkowania poszczególnych cech
wg pewnej logicznej kolejności



istotne cechy: wielkość, kształt, barwa
i inne właściwości

Kompozycja opisu



Wstęp



Opis właściwy



Zakończenie (uwagi własne, ocena)

Pisma użytkowe



List prywatny



Życzenia



Zaproszenia