Ćwiczenie X

Zaburzenia w układzie

czerwonokrwinkowym cz. II

Niedokrwistość (anaemia)



Stan chorobowy charakteryzujący się
niedoborem hemoglobiny przy
równoczesnym (najczęściej! lecz nie
zawsze) zmniejszeniu liczby erytrocytów,
który nie zaspokaja potrzeb tlenowych
organizmu:



względna (zwiększona ilość osocza)



bezwzględna



NIEDOKRWISTOŚĆ JEST OBJAWEM!



Niedokrwistość:



 liczby erytrocytów

(oligocytaemia)



 Ht



 Hb

Patofizjologia

niedokrwistości

Zaburzenia produkcji

Zwiększone zużycie

zaburzenia

erytropoezy

niedobór

EPO

niedobór

skł.bud.

Uszkodzenie/zanik

kom.

prekursorowych

szpiku

przewlekłe

zapalenia

ostre

krwawienia

hemoliza

erytrocytarna

pozaerytrocytarna

OGÓLNY PODZIAŁ
NIEDOKRWISTOŚCI

Niedokrwistości jest skutkiem:
1)niedostatecznego tworzenia

erytrocytów



niedokrwistość z niewydolności szpiku

kostnego

2)nadmiernej ich utraty lub rozpadu

(hemoliza lub krwotok)



niedokrwistość pokrwotoczna



niedokrwistość hemolityczna

Podział niedokrwistości

Podział niedokrwistości

Ze względu na odpowiedź

szpiku:

REGENERATYWNE

REGENERATYWNE

NIEREGENERATYWNE

NIEREGENERATYWNE

-

ostrej

ostrej

lub

- przewlekłej

- przewlekłej

(utrata bez

(utrata bez

niszczenia)

niszczenia)

-

-

zewnątrznaczyniow

zewnątrznaczyniow

a

a

-

-

wewnątrznaczyniow

wewnątrznaczyniow

a

a

(utrata ze

(utrata ze

zniszczeniem)

zniszczeniem)

po utracie

po utracie

krwi

krwi

hemolitycz

hemolitycz

ne

ne

Pierwotna lub wtórna

niewydolność szpiku

(choroby przewlekłe)

(upośledzona
produkcja)

NIEDOKRWISTOŚCI

NIEDOKRWISTOŚCI

Regeneratywne

Regeneratywne



Wielobarwliwość (polichromazja)

Wielobarwliwość (polichromazja)







skorygowanego % retikulocyt

skorygowanego % retikulocyt

ó

ó

w

w







bezwzględnej liczby retikulocyt

bezwzględnej liczby retikulocyt

ó

ó

w

w



„

„

agregatowe

agregatowe

”

”

retikulocyty u kot

retikulocyty u kot

ó

ó

w

w

Nieregeneratywne

Nieregeneratywne



Żadnej z w/w cech

Żadnej z w/w cech

Niedokrwistość z
niedostatecznego tworzenia
erytrocytów:



Wywołana niedoborem żelaza, wit. B

12

lub/i kwasu foliowego



utrata wskutek przewlekłych krwawień



niedostateczne wchłanianie



niedostateczna podaż



pasożyty, np. tasiemce

•

zaburzenia dojrzewania cytoplazmy

(mikrocytoza,niedobarwliwość), jądra

(makrocytoza)



Aplastyczna (wskutek zaburzonego

różnicowania komórek macierzystych

krwiotwórczego układu szpikowego)



Wynikająca z zaburzonego procesu

tworzenia krwinek czerwonych

•

Zmniejszona proliferacja

erytroblastów (upośledzone

wytwarzanie erytropoetyny lub

uszkodzenie szpiku)

Niedokrwistości z
nadmiernej utraty
erytrocytów:



Hemolityczna w następstwie zaburzeń

zlokalizowanych w krwinkach czerwonych (defekty

błony kom.,Hb, enzymów) lub poza nimi (czynniki

biol,chem,tło immunologiczne)



Autoimmunohemolityczna;

•

samoistna

•

wtórna(polekowa,w przebiegu chorób rozrostowych

ukł.chłonn, zakażeń)



Nieimmunizacyjna RZADKO! (leki,zakażenia,czynniki

mechaniczne, ciężkie oparzenia)



Pokrwotoczna

Hemolityczna niedokrwistość

Hemolityczna niedokrwistość

tła immunologicznego (IMHA)

tła immunologicznego (IMHA)



Pierwotna

Pierwotna lub

wtórna

wtórna

(po podaniu leków,

odpowiedź zapalna, pasożyty krwi, nowotwory, zakażenia
wirusowe,

poszczepienna !

poszczepienna !, po użądleniu przez pszczoły)



Immunoglobuliny (IgG, IgM) i/lub dopełniacz przyłączają
się do błony erytrocytów bezpośrednio lub pośrednio:

-

bezpośrednio

bezpośrednio - przez antygeny będące częścią błony

erytrocytów

-

pośrednio

pośrednio - via antygeny absorbowane na błonie

erytrocytów (leki, pasożyty)

HEMOLIZA

HEMOLIZA



fagocytować

fagocytować

całą krwinkę

całą krwinkę – brak

charakterystycznych objawów

Po połączeniu się z erytrocytami

Po połączeniu się z erytrocytami

makrofagi

makrofagi

śledziony

śledziony

mogą

mogą:

•

fagocytować

fagocytować

błonę komórkową

błonę komórkową





uwolnienie Hb

uwolnienie Hb

- średnie nasilenie





widoczna

Hb-emia

Hb-emia

- przy znacznym





widoczna

Hb-uria

Hb-uria

Niedokrwistości wtórne

O nieznanej etiologii lub złożonym

mechanizmie: (w zakażeniach,
nowotworach, hipersplenizmie?,
niedoborach żywieniowych,
zespołach proliferacyjnych szpiku)

W zależności od stosunku ilościowego

Hb do liczby erytrocytów w 1 litrze

rozróżnia się niedokrwistości:

•

Normalnobarwliwe

•

Niedobarwliwe (zaburzenie syntezy

hemu-np. niedobór Fe)

•

Nadbarwliwe (niedobór witaminy

B

12

, kw.foliowego)

Kryteria morfologiczne

niedokrwistości:

•

Mikrocytarna

•

Makrocytarna

•

Normocytarna

Niedokrwistość - objawy

Niedokrwistość - objawy

kliniczne

kliniczne



pojawienie się

nietolerancji wysiłkowej

nietolerancji wysiłkowej



bladość błon śluzowych

bladość błon śluzowych



tachykardia

tachykardia



gdy Ht poniżej 0,20 l/l 

szmery sercowe

szmery sercowe



głębsze i szybsze

głębsze i szybsze

oddechy

oddechy



gorączka



Hb-emia 

-uria



bilirubinuria



żółtaczka



metHb-emia



splenomegalia



hepatomegalia

CZERWIENICA
(polycytaemia,
erythraemia)

Nadkrwistość:



 liczby erytrocytów,



 Hb,



 Ht



Czerwienica prawdziwa (polycytaemia
vera)-rozrost całego układu
krwiotwórczego



Czerwienica rzekoma (p.spuria)- tylko
układ erytroblastyczny

Czerwienica



względna (odwodnienie!, utrata białek)



bezwzględna

•

pierwotna (nadkrwistość prawdziwa)

Choroba przewlekła o nieznanej etiologii
Nadczynność układu

czerwonokrwinkowego,
granulocytowego, płytkowego

•

wtórna

Czerwienica pierwotna



Przewlekła choroba

mieloproliferacyjna- nowotworowa

proliferacja komórek prekursorowych

erytropoezy



Komórki nie reagują prawidłowo na

erytropoetynę i nie odpowiadają na

mechanizmy zwrotne (hamujące)



Zwiększona wrażliwość na EPO i/lub

nadmiar czynników wzrostu

Czerwienica wtórna



Powstaje wtórnie na skutek hipoksji,
powodowana chorobami płuc,
przewlekłą niewydolnością krążenia,
wadami serca, przebywanie na
dużych wysokościach (góry),



Choroby nerek oraz guzy
produkujące EPO (nadprodukcją
erytropoetyny),

Objawy



 erytrocytów



 objętości krwi



 lepkości krwi ( obciążeń serca)



tworzenie zakrzepów



niedotlenienie tkanek (zwłaszcza
OUN, nerki, serce)



Napady drgawkowe, letarg,
osłabienie, ataksja, objawy
depresyjne, śpiączka

Dziękuję za uwagę!

UKŁAD

UKŁAD

CZERWONOKRWINKOWY

CZERWONOKRWINKOWY

OCENA JAKOŚCIOWA

OCENA JAKOŚCIOWA

Jaki antykoagulant, objętość pobranej krwi,
stopień wypełnienia probówki, kiedy pobrano

Ocena makroskopowa pr

Ocena makroskopowa pr

ó

ó

bki krwi

bki krwi

• Zmiany w wyglądzie próbki krwi:

-

ślady

ślady hiperlipidemii,

hemolizy

hemolizy,

żółtaczki

żółtaczki

w osoczu

(gdy krew stoi dłużej)

- obecność

skrzepów

skrzepów lub

aglutynacji (!)

aglutynacji (!)

krwinek

krwinek

(różnicowanie pod mikroskopem)

(różnicowanie pod mikroskopem)

-

- czekoladowo-brązowe zabarwienie krwi

(metHb-

emia)

Koniec

Koniec

( za cienki)

( za cienki)

Początek

Początek

rozmazu

rozmazu

za

za

gruby

gruby

Opis

Opis

Właśni

Właśni

e

e

tu !

tu !

OCENA MIKROSKOPOWA

OCENA MIKROSKOPOWA



1 ETAP

1 ETAP – przeglądanie pod małym powiększeniem (

x 10

x 10

)

- ocena prawidłowości wykonania rozmazu !
- ocena rozmieszczenia krwinek białych,
- ocena rozmieszczenia płytek i ułożenia erytrocytów,
- znalezienie

optymalnego obszaru do badania

optymalnego obszaru do badania pod immersją

Rutynowe postępowanie z

Rutynowe postępowanie z

rozmazem

rozmazem

•

2 ETAP

2 ETAP – badanie pod immersją (

obiektyw x 100

obiektyw x 100)

- liczenie krwinek białych

- oszacowanie liczby płytek krwi

-

-

ocena morfologii erytrocytów

ocena morfologii erytrocytów

Małe powiększenie

Małe powiększenie

(

(

obiektyw x 10

obiektyw x 10

)

)



ocena prawidłowości wykonania rozmazu

ocena prawidłowości wykonania rozmazu: krwinki białe

skupione na końcu – mazany

za wolno

za wolno

!

!



znalezienia optymalnego obszaru do badania pod immersją:

tzw.

standardowego pola widzenia:

standardowego pola widzenia:

Obszar, w kt

Obszar, w kt

ó

ó

rym erytrocyty układają się

rym erytrocyty układają się

jednowarstwowo

jednowarstwowo

oraz

oraz

połowa z nich styka się ze sobą

połowa z nich styka się ze sobą

(przed końcem rozmazu)

(przed końcem rozmazu)

Postępowanie z rozmazem

Postępowanie z rozmazem

SPOS

SPOS

Ó

Ó

B UŁOŻENIA ERYTROCYT

B UŁOŻENIA ERYTROCYT

Ó

Ó

W

W

W ROZMAZIE

W ROZMAZIE

Dwa rodzaje zaburzeń widocznych tylko pod

Dwa rodzaje zaburzeń widocznych tylko pod

mikroskopem:

mikroskopem:

- Rulony

- Rulony – kilka/kilkanaście erytrocytów nakładających

się na siebie; zwykle są wykładnikiem zapalenia

(zwiększone stężenie fibrynogenu we krwi)

(zwiększone stężenie fibrynogenu we krwi)

- Aglutynacja

- Aglutynacja

–

–

przy niezbyt dużym mianie

przeciwciał widoczna jedynie pod mikroskopem;
często nie do odróżnienia od rulonów 

konieczność

konieczność

r

r

ó

ó

żnicowania

żnicowania

Makroaglutynacja

Makroaglutynacja

W

W

probówce ....

probówce ....

(pełna krew)

Makroaglutynacja

Makroaglutynacja

Rozpoznanie

Rozpoznanie

:

:

AUTOIMMUNOLOGICZNA

AUTOIMMUNOLOGICZNA

NIEDOKRWISTOŚĆ

NIEDOKRWISTOŚĆ

HEMOLITYCZNA

HEMOLITYCZNA

(1 kropla krwi zmieszana z 2
kroplami roztworu
fizjologicznego)

Na szkiełku ....

Na szkiełku ....

Rulony i/lub aglutynacja

Rulony i/lub aglutynacja

R

R

ó

ó

żnicowanie rulon

żnicowanie rulon

ó

ó

w od

w od

aglutynacji

aglutynacji



Na szkiełko podstawowe nanieść

1 kroplę krwi, po

1 kroplę krwi, po

czym

czym dodać

2 krople roztworu fizjologicznego

2 krople roztworu fizjologicznego



Delikatnie wymieszać poruszając szkiełkiem



Oglądać na białym tle, czy nie widać

makroaglutynacji

makroaglutynacji



Nałożyć szkiełko nakrywkowe i pod immersją
(x100) sprawdzić, czy występuje

mikroaglutynacja

mikroaglutynacja

CZY

CZY

??

??

RULONY

RULONY

AGLUTYNACJA

AGLUTYNACJA

Po rozcieńczeniu krwi rulony znikają,

Po rozcieńczeniu krwi rulony znikają,

aglutynacja nie !

aglutynacja nie !

AGLUTYNACJA =

AGLUTYNACJA =

ROZPOZNANIE !!

ROZPOZNANIE !!

Autoaglutynacja

Autoaglutynacja

•

We krwi

We krwi





zlepy erytrocytów o wyglądzie

zlepy erytrocytów o wyglądzie

winogron

winogron

•

Antyerytrocytarne IgM

Antyerytrocytarne IgM

•

Bardzo wysokie

Bardzo wysokie

stężenie

stężenie

antyerytrocytarnego IgG

antyerytrocytarnego IgG

... czasem

... czasem

–

–

erytrofagocytoza

erytrofagocytoza

Neutrofile fagocytujące we krwi obwodowej uszkodzone erytrocyty

= podejrzenie autoimmunologicznej niedokrwistości

hemolitycznej

Retikulocyty

Retikulocyty

przyżyciowe barwienie nowym błękitem metylenowym lub bł. brylantowo-

przyżyciowe barwienie nowym błękitem metylenowym lub bł. brylantowo-

krezylowym

krezylowym

pies

kot

Średnia objętość krwinek
SOK=MCV (fl)

Ht (l/l) x 1000



MCV= -----------------------

erytrocyty(10

12

l/l)

Ht (%) x 10
MCV=--------------------------
erytrocyty (mln/ml)

Czynniki wpływające na
wartość MCV



Retikulocytoza jako powód wzrostu MCV



Wrodzona makrocytoza zdarza się u pudli



Aglutynacja erytrocytów może prowadzić
do fałszywego wzrostu MCV



Zwierzęta młode posiadają niską wartość
MCV (małe erytrocyty)



Mikrocytoza-niedobór Fe, u niektórych ras
np. Akita

Średnie stężenie Hb
SSH=MCHC (g/l)

Hb (g/l)
MCHC=-----------------
Ht (l/l)

mmol/l = g/l x 0,0621
g/l = mmol/l x 16,11

Klasyfikacja na podstawie MCV i

Klasyfikacja na podstawie MCV i

MCHC

MCHC



MCV i MCHC norma =

MCV i MCHC norma =

normocytarna

normocytarna

normobarwliwa

normobarwliwa







MCV,

MCV,





MCHC =

MCHC =

mikrocytarna

mikrocytarna

niedobarwliwa

niedobarwliwa

- przy niedoborze Fe (np. przewlekłe krwawienia),

-

UWAGA

UWAGA: rasa Akita = fizjologicznie mikrocytoza !

Klasyfikacja na podstawie MCV i

Klasyfikacja na podstawie MCV i

MCHC

MCHC







MCV, pr. MCHC

MCV, pr. MCHC

=

=

makrocytarna

makrocytarna

normobarwliwa

normobarwliwa

- dysplazja szpiku,
- niedobór wit. B

12

(u sznaucerów)







MCV,

MCV,





MCHC

MCHC

=

=

makrocytarna niedobarwliwa

makrocytarna niedobarwliwa

regeneratywna

regeneratywna

(

więcej dużych krwinek o

więcej dużych krwinek o





Hb, czyli

Hb, czyli

retikulocyt

retikulocyt

ó

ó

w

w)

NIEDOKRWISTOŚCI

NIEDOKRWISTOŚCI

REGENERATYWNE

REGENERATYWNE



U ps

U ps

ó

ó

w

w

–

–

50

50

%

%

wszystkich przypadk

wszystkich przypadk

ó

ó

w niedokrwistości;

w niedokrwistości;

u kot

u kot

ó

ó

w

w

–

–

tyko

tyko

30

30

%

%

(gł. przyczyna

(gł. przyczyna





hemobartoneloza!

hemobartoneloza!

)

)



RETIKULOCYTOZA

RETIKULOCYTOZA (polichromazja) to zawsze pierwszy
objaw odnowy układu czerwonokrwinkowego:

4

4

–

–

5 dnia

5 dnia od

utraty krwinek



MAKROCYTOZA

MAKROCYTOZA (wzrost MCV) – później, na szczycie
odpowiedzi szpiku:

7

7

–

–

10 dnia

10 dnia po utracie krwinek



Gdy w

autoimmunologicznej niedokrwistości hemolitycznej

autoimmunologicznej niedokrwistości hemolitycznej

przeciwciała zniszczą komórki prekursorowe szpiku -

objawy

objawy

regeneracji mogą pojawić się dopiero po 2

regeneracji mogą pojawić się dopiero po 2

–

–

3 tygodniach

3 tygodniach

!

!