Bakterie

Bakterie

Autor: Marcelina Spychała

Autor: Marcelina Spychała

Królestwo prokariota

Królestwo prokariota

Należą do niego organizmy

Należą do niego organizmy

nie

nie

posiadające jądra,

posiadające jądra,

tak zwane

tak zwane

bezjądrowce, czyli bakterie i sinice.

bezjądrowce, czyli bakterie i sinice.

Bakterie są najmniejszymi

Bakterie są najmniejszymi

organizmami jednokomórkowymi

organizmami jednokomórkowymi

występującymi w przyrodzie.

występującymi w przyrodzie.

Ich komórki mają od 0,5

Ich komórki mają od 0,5

µ

µ

m do

m do

rekordowych 2mm.

rekordowych 2mm.

Małe jest piękne…… ………a duże

Małe jest piękne…… ………a duże

potraf

potraf

Największą znaną obecnie bakterią jest

Thiomargarita namibiensis. Wyizolowano ją z osadu
dennego u wybrzeży Namibii w 1998r. Nazwa
Thiomargarita oznacza "siarkową perłę", ze
względu na charakterystyczny obraz widziany pod
mikroskopem. Bezbarwna komórka tej bakterii
siarkowej może wykazywać rozmiary od 0,3 do

1 mm, jednak zarejestrowana rekordzistka miała 2

mm.

Sposoby odżywiania

Sposoby odżywiania

bakterii

bakterii

Odżywiają się one na ogół

Odżywiają się one na ogół

cudzożywnie, czyli pobierają

cudzożywnie, czyli pobierają

gotowe związki organiczne z

gotowe związki organiczne z

otoczenia.

otoczenia.

Zdarzają się również

Zdarzają się również

przedstawiciele samożywni,

przedstawiciele samożywni,

produkujący związki organiczne z

produkujący związki organiczne z

pobranych z otoczenia związków

pobranych z otoczenia związków

nieorganicznych.

nieorganicznych.

Sposoby oddychania

Sposoby oddychania

bakterii

bakterii

Ze względu na sposób oddychania wyróżniamy

Ze względu na sposób oddychania wyróżniamy

trzy grupy:

trzy grupy:

•

bezwzględne tlenowce

bezwzględne tlenowce

-występują tylko w

-występują tylko w

obecności tlenu atmosferycznego i uzyskują

obecności tlenu atmosferycznego i uzyskują

energię dzięki oddychaniu tlenowemu;

energię dzięki oddychaniu tlenowemu;

•

bezwzględne beztlenowce

bezwzględne beztlenowce

-występują tylko w

-występują tylko w

miejscach gdzie nie ma tlenu (tlen jest dla nich

miejscach gdzie nie ma tlenu (tlen jest dla nich

zabójczy!), uzyskują energię dzięki fermentacji;

zabójczy!), uzyskują energię dzięki fermentacji;

•

względne beztlenowce

względne beztlenowce

- występują przy niskich

- występują przy niskich

stężeniach tlenu atmosferycznego, uzyskują

stężeniach tlenu atmosferycznego, uzyskują

energię na obydwa sposoby.

energię na obydwa sposoby.

Sposoby rozmnażania

Sposoby rozmnażania

bakterii

bakterii

Bakterie rozmnażają się przez

Bakterie rozmnażają się przez

podział komórki - jest to przykład

podział komórki - jest to przykład

rozmnażania bezpłciowego.

rozmnażania bezpłciowego.

W warunkach niekorzystnych, do

W warunkach niekorzystnych, do

jakich zalicza się na przykład niską

jakich zalicza się na przykład niską

lub wysoką temperaturę, tworzą one

lub wysoką temperaturę, tworzą one

przetrwalniki, z których w

przetrwalniki, z których w

optymalnych warunkach może

optymalnych warunkach może

wytworzyć się organizm.

wytworzyć się organizm.

Budowa bakterii

Budowa bakterii

Występowanie bakterii

Występowanie bakterii

Bez wielkiej przesady można powiedzieć, że bakterie

Bez wielkiej przesady można powiedzieć, że bakterie

występują wszędzie. Spotykamy je bowiem w całej

występują wszędzie. Spotykamy je bowiem w całej

biosferze.

biosferze.

Środowiskiem najliczniej zasiedlonym przez bakterie

Środowiskiem najliczniej zasiedlonym przez bakterie

jest gleba. Przeciętna liczba bakterii w 1 gramie suchej

jest gleba. Przeciętna liczba bakterii w 1 gramie suchej

gleby waha się od kilku milionów do kilku miliardów.

gleby waha się od kilku milionów do kilku miliardów.

Innymi środowiskami dogodnymi dla życia wielu form

Innymi środowiskami dogodnymi dla życia wielu form

bakteryjnych są wody różnych typów, na przykład:

bakteryjnych są wody różnych typów, na przykład:

oceany, morza, rzeki, jeziora, stawy, studnie, kałuże itp.

oceany, morza, rzeki, jeziora, stawy, studnie, kałuże itp.

W 1 ml wody występuje średnio do kilkudziesięciu

W 1 ml wody występuje średnio do kilkudziesięciu

tysięcy osobników.

tysięcy osobników.

Występowanie bakterii stwierdzono nawet w

Występowanie bakterii stwierdzono nawet w

najgłębszych miejscach oceanów. Najobfciej zasiedlone

najgłębszych miejscach oceanów. Najobfciej zasiedlone

są pokłady mułów dennych, przypuszczalnie mogą one

są pokłady mułów dennych, przypuszczalnie mogą one

zawierać nawet więcej bakterii niż gleba.

zawierać nawet więcej bakterii niż gleba.

Występowanie bakterii

Występowanie bakterii

Osobną grupę stanowią bakterie, dla których

Osobną grupę stanowią bakterie, dla których

środowiskiem życia są inne organizmy, czyli

środowiskiem życia są inne organizmy, czyli

rośliny lub zwierzęta.

rośliny lub zwierzęta.

Liczne bakterie występują np. w

Liczne bakterie występują np. w

przewodzie pokarmowym zwierząt i ludzi.

przewodzie pokarmowym zwierząt i ludzi.

Wiele bakterii jest nieszkodliwych, a nawet

Wiele bakterii jest nieszkodliwych, a nawet

pożytecznych dla swoich nosicieli i żywicieli.

pożytecznych dla swoich nosicieli i żywicieli.

Oprócz nich istnieją jednak bakterie

Oprócz nich istnieją jednak bakterie

pasożytnicze, wywołujące różnorodne choroby

pasożytnicze, wywołujące różnorodne choroby

zwierząt i roślin.

zwierząt i roślin.

Rozprzestrzenianie

Rozprzestrzenianie

się

się

bakterii

bakterii

Tak niezwykle szerokie i intensywne

Tak niezwykle szerokie i intensywne

rozprzestrzenianie się bakterii

rozprzestrzenianie się bakterii

możliwe jest dzięki:

możliwe jest dzięki:

•

bardzo drobnym wymiarom tych

bardzo drobnym wymiarom tych

organizmów,

organizmów,

•

ich ogromnej sile rozrodczej,

ich ogromnej sile rozrodczej,

•

odporności na niekorzystne dla życia

odporności na niekorzystne dla życia

warunki otoczenia,

warunki otoczenia,

•

wielkiej różnorodności wymagań

wielkiej różnorodności wymagań

życiowych.

życiowych.

Rola bakterii

Rola bakterii

Bakterie odgrywają

Bakterie odgrywają

ogromną rolę w

ogromną rolę w

przyrodzie. Mimo, że

przyrodzie. Mimo, że

nieraz wywołują wiele

nieraz wywołują wiele

chorób, ich działanie

chorób, ich działanie

bywa również pożyteczne

bywa również pożyteczne

dla innych organizmów.

dla innych organizmów.

Pozytywne strony

Pozytywne strony

działania bakterii

działania bakterii

Rola reducenta

Rola reducenta

Wiele bakterii mineralizuje szczątki roślin lub

Wiele bakterii mineralizuje szczątki roślin lub

zwierząt, a to oznacza, że między innymi

zwierząt, a to oznacza, że między innymi

dzięki nim następuje krążenie materii w

dzięki nim następuje krążenie materii w

ekosystemie.

ekosystemie.

Bakterie gnilne rozkładają szczątki martwych

Bakterie gnilne rozkładają szczątki martwych

organizmów, uwalniając proste związki

organizmów, uwalniając proste związki

mineralne, takie jak dwutlenek węgla, woda i

mineralne, takie jak dwutlenek węgla, woda i

tlenek azotu.

tlenek azotu.

Pobierając z martwej materii organicznej

Pobierając z martwej materii organicznej

potrzebne składniki, przyczyniają się do

potrzebne składniki, przyczyniają się do

zwrotu substancji mineralnych do podłoża, te

zwrotu substancji mineralnych do podłoża, te

zaś służą następnie producentom do

zaś służą następnie producentom do

wytwarzania substancji organicznych i koło

wytwarzania substancji organicznych i koło

zostaje ponownie zatoczone.

zostaje ponownie zatoczone.

Symbioza

Symbioza

Jednym z najbardziej

znanych przykładów symbiozy

bakterii z innym organizmem

są bakterie brodawkowe na

korzeniach roślin

motylkowych.

Wiążą one azot zawarty w

atmosferze i umożliwiają

korzystanie z niego roślinom,

które z kolei zaopatrują

bakterie w wodę i substancje

organiczne.

Bakterie glebowe z rodzaju

Bakterie glebowe z rodzaju

Rhizobium

Rhizobium

Bakterie

Bakterie

w

w

oczyszczalni

oczyszczalni

Ogromną rolę odgrywają bakterie

Ogromną rolę odgrywają bakterie

w oczyszczaniu wód i ścieków, co przy

w oczyszczaniu wód i ścieków, co przy

dzisiejszym stanie zanieczyszczania rzek

dzisiejszym stanie zanieczyszczania rzek

ma coraz większe znaczenie. Bakterie

ma coraz większe znaczenie. Bakterie

rozkładają związki aromatyczne oraz

rozkładają związki aromatyczne oraz

węglowodory i ich pochodne

węglowodory i ich pochodne

wprowadzone przez człowieka do gleby

wprowadzone przez człowieka do gleby

w postaci pestycydów, fungicydów czy

w postaci pestycydów, fungicydów czy

detergentów.

detergentów.

Unieszkodliwiają trujące

Unieszkodliwiają trujące

substancje np. fenole i ich

substancje np. fenole i ich

pochodne dostające się do

pochodne dostające się do

rzek ze ściekami

rzek ze ściekami

przemysłowymi. To właśnie

przemysłowymi. To właśnie

bakterie neutralizujące

bakterie neutralizujące

zanieczyszczenia używane

zanieczyszczenia używane

są w oczyszczalniach w

są w oczyszczalniach w

procesie biologicznego

procesie biologicznego

oczyszczania wody.

oczyszczania wody.

Walka ze szkodnikami

Walka ze szkodnikami

Dzięki bakteriom istnieją bezpieczne

metody walki z owadami szkodnikami.

Zaawansowane są prace nad bakteriami

Bacillus atakującymi gąsienice szkodników

łuskoskrzydłych lub atakującymi larwy

chrząszczy.

Przez tę naturalną

Przez tę naturalną

metodę usuwania

metodę usuwania

szkodników zaoszczędza

szkodników zaoszczędza

się na środkach ochrony

się na środkach ochrony

roślin, jak i ochrania się

roślin, jak i ochrania się

środowisko.

środowisko.

Bakterie Bascillus

Symbioza z owadami

Symbioza z owadami

Bakterie symbiotyczne

Bakterie symbiotyczne

znajdują się w komórkach

znajdują się w komórkach

pierwotniaków, a także

pierwotniaków, a także

żyją w jelitach owadów

żyją w jelitach owadów

roślinożernych oraz

roślinożernych oraz

termitów, umożliwiając im

termitów, umożliwiając im

trawienie celulozy i

trawienie celulozy i

dostarczając witaminy B.

dostarczając witaminy B.

Same zaś zyskują

Same zaś zyskują

pożywienie.

pożywienie.

Bakterie w przemyśle

Bakterie w przemyśle

mleczarskim

mleczarskim

Cały nowoczesny przemysł mleczarski

Cały nowoczesny przemysł mleczarski

oparty jest na zdobyczach mikrobiologii.

oparty jest na zdobyczach mikrobiologii.

Śmietankę do sporządzania masła

Śmietankę do sporządzania masła

zakwasza się hodowlą bakterii

zakwasza się hodowlą bakterii

mlekowych. Dzięki wytwarzaniu przez

mlekowych. Dzięki wytwarzaniu przez

bakterie dwuacetylu, otrzymujemy

bakterie dwuacetylu, otrzymujemy

masło o przyjemnym, sobie właściwym

masło o przyjemnym, sobie właściwym

zapachu. W serowarstwie cały proces

zapachu. W serowarstwie cały proces

tzw. dojrzewania serów opiera się na

tzw. dojrzewania serów opiera się na

bakteriach mlekowych. Przez dobór

bakteriach mlekowych. Przez dobór

odpowiednich bakterii otrzymać

odpowiednich bakterii otrzymać

możemy mleko kwaśne, jogurt, kefr.

możemy mleko kwaśne, jogurt, kefr.

Bakterie Streptococcus.

Fermentacja

Fermentacja

Dzięki bakteriom

Dzięki bakteriom

odbywa się produkcja

odbywa się produkcja

alkoholu i acetonu –

alkoholu i acetonu –

proces zachodzi na

proces zachodzi na

drodze fermentacji

drodze fermentacji

(przy udziale bakterii

(przy udziale bakterii

beztlenowych), w

beztlenowych), w

wyniku której

wyniku której

otrzymujemy też ocet

otrzymujemy też ocet

spożywczy.

spożywczy.

Bakterie w

Bakterie w

medycynie

medycynie

W przemyśle

W przemyśle

farmaceutycznym

farmaceutycznym

bakterie służą do

bakterie służą do

produkcji

produkcji

szczepionek, witamin

szczepionek, witamin

(np. B

(np. B

12

12

, C), surowic,

, C), surowic,

antybiotyków

antybiotyków

(np. streptomycyny).

(np. streptomycyny).

Witaminy

i

szczepionki.

Walka z głodem

Walka z głodem

Bakterie mogą przyczynić się do

walki z głodem. Zawierają one

w swoich komórkach znaczną

część białka. Mogą rozpuszczać

niedostępne dla roślin fosforany

mineralne, wiążą również azot

atmosferyczny, przyczyniając się

do powstania upraw

w niekorzystnych dla roślin

warunkach. Gdyby człowiek

umiał to wykorzystać w sposób

właściwy, na świecie nie

umierałoby z głodu tyle ludzi.

Żyzne

Żyzne

gleby

gleby

Bakterie biorą udział

w tworzeniu gleby.

Rozkładając substancje

organiczne, są przyczyną

powstania żyznej warstwy

humusu (zawierającej

kwasy organiczne).

Rozkładają również

minerały. Biorą udział w

tworzeniu węglanów

wapnia, siarczkowych rud

żelaza, saletry potasowej

i sodowej. Ma to

podstawowe znaczenie dla

kształtowania się pokrywy

roślinnej.

Negatywna

Negatywna

rola bakterii

rola bakterii

Choroby pochodzenia

Choroby pochodzenia

bakteryjnego

bakteryjnego

Bakterie po przeniknięciu do

ludzkiego organizmu wywołuje
wiele chorób, takich jak np.

– rzeżączka
– kiła
– salmonelloza
– gruźlica
– cholera

Dwoinka rzeżączki

Krętek blady

Pałeczka
salmonelli

Prątek gruźlicy

Przecinkowie

c cholery

Truciciele

Truciciele

Bakterie, które żyją w symbiozie ze

zwierzętami roślinożernymi (w ich

przewodzie pokarmowym) mogą dostać

się jako zanieczyszczenie do konserw

żywnościowych.

Wydzielają one toksyczną substancję

jadową zwaną jadem kiełbasianym,

która po spożyciu powoduje bardzo silne

zatrucia kończące się śmiercią.

Zatrucia pokarmowe mogą być

również spowodowane przez gronkowca

złocistego, zakażającego lody, pasztety,

kremy.

„

„

Ząb czasu”

Ząb czasu”

Bakterie siarkowe są w stanie

wytworzyć kwas siarkowy niszczący
np. mury, cegły, zaprawę, cement.
Rozpuszczają również przedmioty
żelazne. Przez te procesy trzeba
często konserwować zabytki i
dzieła sztuki.

Źli

Źli

reducenci

reducenci

Innym negatywnym przejawem

działalności bakterii są powodowane

przez nie procesy rozkładu, które

przysparzają wiele strat gospodarce

ludzkiej. Dotyczy to zarówno produktów

żywnościowych (gnicie produktów

spożywczych pochodzenia roślinnego

i zwierzęcego), jak i wielu surowców

i artykułów przemysłowych, jak drewno,

włókna, papier itp.

Kończąc, można stwierdzić, że bakterie są

przyczyną powstawania wielu chorób roślin,
zwierząt i człowieka. Niszczą wspaniałe
budowle. Powodują gnicie produktów
spożywczych i artykułów przemysłowych. Jednak
nie można jednoznacznie osądzić o ich winie i
szkodliwości. Obecnie człowiek nauczył się
opanowywać większość chorób bakteryjnych.
Zaczął wykorzystywać umiejętności bakterii w
wielu gałęziach przemysłu. Poznał ogromną rolę
bakterii w kształtowaniu życia na Ziemi.
Zrozumiał, że życie na naszej planecie bez
udziału bakterii nie byłoby możliwe.

KONIEC

KONIEC

Bibliografa:

Bibliografa:

• www.wikipedia.pl
• www.edusek.pl
• www.interklasa.pl
• www.ściąga.pl
• www.zgaga.pl
• Natura – biologia dla klasy 3

gimnazjum, LektorKlett, Poznań 2001