Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
WYKA
AD Z MIKROEKONOMII DLA KIERUNKU INFORMATYKA I EONOMETRIA
TEMATY WYKA
ADÓW
1. Na czym polega ekonomiczne myślenie i podejmowanie decyzji przez konsumenta, firmę
i rząd?
2. Mechanizm rynkowy. Podstawowe prawa rynku
3. Polityka mikroekonomiczna rządu
4. Teoria zachowania konsumenta
5. Teoria konkurencji: koszty produkcji, konkurencja doskonała, monopol, konkurencja
niedoskonała
6. Rynek czynników wytwórczych (pracy i kapitału)
7. Niedoskonałości rynku
LITERATURA:
1. E. Mansfield, Podstawy mikroekonomii, Zasady, przykłady, zadania,
Agencja Wydawnicza, Warszawa 2000
2. T. Kamińska, B. Kubska-Maciejewicz, J. Laudańska-Trynka, Teoria podejmowania
decyzji przez podmioty rynkowe, Wyd. UG, wydania od 2000 r
3. W. Krysiński, K. Maciejewicz, A. Siwa  Niedrowska, To tylko mikro, Wyd. WSB
Poznań 2007
4. B. Czarny, Podstawy ekonomii, PWE, Warszawa 2004
5. R.F. Frank, Mikroekonomia jakiej jeszcze nie było, GWP, Gdańsk 2007
EKONOMICZNE MYŚLENIE
Ekonomia jest nauką o dokonywaniu wyborów dotyczących gospodarczej sfery \
ycia na tle
sprzeczności między potrzebami i mo\
liwościami ich realizacji.. Wyboru dokonuje
konsument, przedsiębiorstwo, rząd, inwestor, pracodawca, pracobiorca, organizacja, tak\
e
pozarządowa.
Potrzeby ludzkie są nieograniczone i zawsze większe od mo\
liwości ich zaspokojenia.
Wynika to bezpośrednio z faktu ograniczoności zasobów czynników wytwórczych, której
konsekwencją jest zjawisko rzadkości.
Podmioty gospodarujące dokonują ciągłego wyboru wariantów wykorzystania
czynników wytwórczych będących w ich dyspozycji. Wybór ten łączy się z ponoszeniem
kosztu alternatywnego, którym jest utrata najlepszej, niewybranej mo\
liwości zastosowania
posiadanych zasobów oraz czas, dlatego mo\
na go te\
określić jako koszt utraconych
mo\
liwości lub korzyści.
Zale\
ności między rzadkością, wyborem i kosztem alternatywnym pokazuje graficznie
krzywa mo\
liwości produkcyjnych, zwana te\
krzywą transformacji. Nachylenie tej
krzywej to krańcowa stopa transformacji MRT określająca, o ile nale\
y zmniejszyć
produkcję jednego dobra, aby zwiększyć produkcję drugiego dobra o jednostkę (coś za coś 
ang. trade off).
Mo\
liwości produkcyjne poszczególnych podmiotów nie są określone raz na zawsze.
Ich wzrost lub spadek powoduje odpowiednie przesunięcie KMP.
1
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
Krzywa mo\
liwości produkcyjnych KMP
spódnice
Zatrudnienie Produkcja
spódnice spódnice
spodnie spodnie
0 5 0 15
1 4 5 14
2 3 9 12
3 2 12 9
4 1 14 5
5 0 15 0
0 5 10 15 spodnie
- "Y
MRT =
"X
Gospodarka jest to mechanizm prowadzący do alokacji czynników wytwórczych między
konkurencyjne zastosowania oraz do dystrybucji dochodu. Dzięki temu mechanizmowi
mo\
na odpowiedzieć na fundamentalne pytania ekonomii:
1. co i ile produkować?,
2. jak produkować?,
3. dla kogo produkować?
Wszystkie wyprodukowane dobra stanowią produkt narodowy, a w ujęciu pienię\
nym
dochód narodowy.
Od końca XIX wieku ekonomia zajmuje się równie\
innymi ograniczeniami - oprócz
rzadkości zasobów  wpływającymi na wybory podmiotów rynkowych. Nale\
ą do nich
instytucje, rozumiane jako wzorce i normy postępowania wyznaczone przez zwyczaje,
moralność i prawo. Instytucje te ograniczają wybory ekonomiczne ze względu na
przyzwyczajenia człowieka lub przez swoją represyjność.
5 6
Rynek dóbr
4 3
konsumpcyjnych
Gospodarstwa
przedsiębiorstwa
domowe
1 2
Rynek czynników
8 7
wytwórczych
Obieg okrę\
ny w gospodarce rynkowej
2
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
Co stałoby się, gdyby uchylono zało\
enie o braku ingerencji władzy w gospodarce.?
MECHANIZM RYNKOWY
Rynek to proces uzgadniania wszelkich warunków dostaw i zakupu (rodzaj, ilość i
cenę dóbr i usług, formę zapłaty, warunki transportu i gwarancji). Istotą mechanizmu
rynkowego są nie zakłócane ingerencją organów administracji państwowej procesy
dostosowawcze popytu i poda\
y, w rezultacie których dochodzi do wykształcenia się ceny i
wielkości równowagi w określonym czasie i przestrzeni geograficznej. Dla istnienia rynku
niezbędne jest występowanie co najmniej dwóch podmiotów wymiany, tj. producenta 
sprzedawcy i konsumenta  nabywcy. Współcześnie nawiązywanie stosunków wymiennych
mo\
e odbywać się za pomocą telefonu, faxu lub internetu.
Popyt to wielkości zgłaszanego zapotrzebowania na dane dobro przy ka\
dym z poziomów
cen tego dobra, którą nabywcy są skłonni i są w stanie zakupić w danym czasie, przy
zało\
eniu, \
e inne czynniki wpływające na popyt pozostają bez zmian (ceteris paribus). Jego
ilustracją graficzną ilustracją jest - na ogół - opadająca krzywa popytu.
baryłka 150
ropy w $ 125
100
50
30
25
20
15
10
5
0
1973 1990 1995 2000 .05 .06 01.08 05.08 08.08 09.08 lata
Wielkość popytu (rozmiary popytu), ilustrowana punktem na krzywej popytu,
oznacza wielkość zapotrzebowania przy danym poziomie ceny. Opadający przebieg krzywej
popytu jest ilustracją prawa popytu, mówiącego, i\
wielkość popytu zmienia się w
przeciwnym kierunku do zmiany ceny, tj. gdy cena spada, wielkość popytu rośnie i vice
versa. Jeśli zmienia się cena danego dobra, z analizy graficznej zmian w sferze popytu
dokonuje się przesuwając się po krzywej popytu; zmiana któregoś z tzw. czynników
pozacenowych, powoduje przejście na nową krzywą popytu.
W rezultacie popyt na dane dobro jest funkcją ceny dobra, dochodu kupujących, poziomem
cen dóbr substytucyjnych i komplementarnych, liczbą nabywców (ich strukturą wieku, płci,
wykształcenia, zawodów), preferencji nabywców (upodobania, gusty wynikające z tradycji,
zwyczaje, naśladownictwo, moda), oczekiwania co zmiany cen i dochodów, sytuacja
gospodarcza i polityczna kraju.
3
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
cena baryłki 150
ropy 125
100
50
30
25
20
15 D05.08
10
5 D09.08 D2000
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 baryłki
cena
baryłki S09.08 S2000 S2005
5,0
4,5
4,0
3,5
3,0
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 baryłki
Poda\
to zestawienie ró\
nych wielkości ofert towarowych przy ró\
nych poziomach ceny
rynkowej, czyli relacja pomiędzy ilością dóbr dostarczonych na rynek a ich cenami w
określonym czasie. Jest ona ilustrowana krzywą poda\
y. Wielkość poda\
y to punkt na
krzywej poda\
y oznaczający wielkość oferty określonego dobra przy danym poziomie ceny.
Krzywa poda\
y jest rosnąca, poniewa\
- zgodnie z prawem poda\
y - wraz ze wzrostem ceny,
ceteris paribus, wielkość poda\
y rośnie. Zmiany ceny oferowanego towaru powodują - w
analizie graficznej - przesuwanie się po krzywej poda\
y, zmiana w obrębie czynników
pozacenowych - wywołuje przejście na nową krzywą poda\
y.
4
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
cena
baryłki S2000
150
125
100
50
30 A
25
20
15
10 B
5 D2000
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 baryłki
Podobnie jak w wypadku popytu, poda\
jest funkcją ceny dobra oraz technologii i kosztów
produkcji, przewidywań producentów odnośnie do zmiany cen i popytu w przyszłości, liczby
przedsiębiorstw w bran\
y, interwencjonizmu państwowego, warunków naturalnych i
czynników losowych, sezonowości produkcji, rozmiarów importu i eksportu, czasu.
Zrównanie wielkości popytu i poda\
y, a więc przecięcie się krzywej popytu z krzywą poda\
y
wyznacza cenę i wielkość równowagi rynkowej.
Ró\
nica między ceną, jaką gotowi są zapłacić konsumenci za określoną ilość dobra a ceną,
jaką faktycznie płacą nazywa się rynkową nadwy\
ką konsumentów (w odró\
nieniu od
nadwy\
ki konsumenta). Ró\
nica między ceną, jaką otrzymują producenci za sprzeda\

określonej ilości produktu a ceną, po której byliby skłonni ju\
ją sprzedać nazywa się
rynkową nadwy\
ką producentów (w odró\
nieniu od nadwy\
ki producenta).
Załó\
my, \
e zapotrzebowanie na dobro X zgłaszane jest tylko przez trzech konsumentów:
Marka, Jacka i Krysi. W tabeli przedstawiono kształtowanie się rozmiarów popytu tych
konsumentów na dobro X w zale\
ności od poziomu ceny.
cena wielkość popytu zgłaszana przez wielkość
w zł/szt. konsumentów w szt. popytu
rynkowego
Marek Jacek Krysia
1,00 10 12 15
2,00 8 11 13
3,00 6 10 11
4,00 4 9 9
5,00 2 8 7
6,00 1 7 5
7,00 0 6 3
8,00 0 5 1
9,00 0 4 0
10,00 0 3 0
5
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
12
10
8
6
4
2 dM dJ dK D=dM+dJ+dK
0 10 20 30 40
Krzywa popytu rynkowego
cena
P
s2 s3
s1
S = s1+s2+s3
P3
P2
P1
0 10 20 30 40
Krzywa poda\
y rynkowej
6
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
NARZ
DZIA INTERWENCJI RZ
DU NA RYNKU
Ze względu na bezduszność mechanizmu rynkowego programy wspierające redystrybucję
dochodu i korygujące ceny  szczególnie w rolnictwie - są powszechnie stosowane w świecie.
Do najpowszechniej wykorzystywanych narzędzi interwencji w mechanizm rynkowy nale\
ą:
1. cena maksymalna i minimalna
2. system podatkowy
3. subsydia (dotacje)
4. kwoty produkcyjne
5. taryfy i kwoty importowe
6. dumping
Programy wspierające producentów lub konsumentów wykorzystywane są głównie w
odniesieniu do rolnictwa i przybierają ró\
norodną formę. W zamian za ograniczenie przez
rolników powierzchni zasiewów zbó\
lub roślin pastewnych rząd zobowiązuje się skupić
płody rolne po gwarantowanych cenach minimalnych, gdyby cena równowagi była ni\
sza od
gwarantowanej. W rolnictwie mają zastosowanie tak\
e kwoty produkcyjne i kwoty
importowe w celu podtrzymania krajowych cen rynkowych. W rezultacie interwencja rządu
nie dopuszcza do ukształtowania się efektywnej alokacji rzadkich zasobów, czyli
uniemo\
liwia strukturę produkcji zgodnie z najwy\
szym kosztem utraconych mo\
liwości
(kosztem alternatywnym).
Ponadto interwencja powoduje poprawę sytuacji majątkowych jednych grup społecznych
kosztem zubo\
enia innych. Rolnicy korzystający z wsparcia cenowego często organizują się
w grupy interesu, walczące o utrzymanie takich programów rządowych, podczas gdy grupy
konsumentów i podatników są jej przeciwne. Do analizy skutków wymienionych narzędzi
interwencji będzie zastosowane podejście od strony równowagi cząstkowej, skupiającej się na
rynku pojedynczego dobra, gdy \
aden z uczestników rynku (producenci i nabywcy) nie
dysponuje siłą rynkową, tj. nie mo\
e wpływać na wysokość ceny rynkowej, lecz posiada
pełną o nich informację.
Aby zbadać, jak zakłócenie na jednym rynku wpływa na rynki dóbr substytucyjnych i
komplementarnych oraz czynników wytwórczych nale\
ałoby zastosować podejście od strony
równowagi ogólnej (globalnej). Wówczas mo\
na określić warunki równowagi na wszystkich
rynkach jednocześnie. Jednak wnioski, jakie wynikają z równowagi cząstkowej (efekty
pierwotne ingerencji rządowej) mogą nie zbiegać się z wnioskami z równowagi ogólnej.
7
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
Dlaczego równowaga jest efektywna ekonomicznie?
PX
20 V
18
16
14 S
12
10 U SX
8 A E
6 T Z
4 W
2
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10QX
Nadwy\
ka konsumentów to pole " AVE. Nadwy\
ka producentów to pole " AWE.
Dobrobyt społeczny to suma nadwy\
ek producentów i konsumentów, czyli pole " WVE.
Odpowiedzi na to pytanie mo\
na dokonać porównując zarówno dobrobyt społeczny w
punkcie równowagi i innych punktach z krzywych popytu i poda\
y, jak i za pomocą kosztów
produkcji i korzyści, osiąganych przez nabywców.
Ustalenie ceny minimalnej i maksymalnej
PX
S
PMIN nadmiar
PE
PMAX niedobór
D
0 QK QP QE QK QP QX
Cena maksymalna chroni nabywcę, a cena minimalna stanowi wsparcie dla producenta. W
efekcie zarówno krzywa popytu, jak i poda\
y jest złamana.
8
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
Obcią\
enie podatkiem pośrednim (akcyza)
PX
20 V
18 S + T
16
14
12 L N
10 T SX
8 Y K E
6 A M
4
2 W
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10QX
Obcią\
enie podatkiem T odcinek MN
Wpływy do bud\
etu MN x AM = pole 1
ALNM
"PK 1
=
T
Edp
Obcią\
enie nabywców = pole 1
YLNK =
1+
Esp
"PP
Obcią\
enie producentów = pole 1
AYKM =
T
Nieefektywność rynku (strata dobrobytu) pole " MNE
Rezultaty obcią\
enia podatkiem dobra na rynku o rosnącej krzywej poda\
y i malejącej
krzywej popytu sprowadzają się do:
1. mniejszej produkcji w porównaniu do efektywnego poziomu
2. nadwy\
ki konsumentów i producentów spadną w porównaniu do efektywnego
poziomu
3. wpływ na bud\
et jest pozytywny, poniewa\
następuje wpływ środków do
bud\
etu, które następnie zostaną rozprowadzone w innych sektorach
gospodarki
4. przychody z podatku są mniejsze ni\
spadek nadwy\
ek konsumentów i
producentów, zatem podatek powoduje spadek korzyści ekonomicznych netto
(zmniejszenie dobrobytu społecznego).
9
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
Dotacje kwotowe
PX
20
18 S
16 A
14
12 B C
10 J S - T
8 E G K
6 F
4
2
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10QX
Nadwy\
ka konsumentów pole A + B + E + G + K
Nadwy\
ka producentów pole F + E + B + C
Wydatki bud\
etu E + B + C + J + K + G
Nieefektywność rynku = pole " J
Ekonomiczny sens dotacji (subsydiów) sprowadza się do ujemnego podatku, czyli kwotowej
dopłaty rządu do ka\
dej wyprodukowanej jednostki dobra. Rezultaty wprowadzenia dotacji są
przeciwne do rezultatów wprowadzenia podatku, czyli:
1. produkcja rynkowa przewy\
sza poziom efektywny
2. nadwy\
ki konsumentów i producentów są wy\
sze ni\
bez dotacji
3. wpływ dotacji na bud\
et jest negatywny, poniewa\
rząd środki na ten cel musi
zgromadzić z innych dziedzin gospodarki
4. wydatki rządowe na dotacje są większe ni\
wzrost nadwy\
ek producentów i
konsumentów, co prowadzi bezpośrednio do straty dobrobytu społecznego.
1
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
Kiedy rząd chce podtrzymać cenę na poziomie powy\
ej ceny równowagi mo\
e równie\

ograniczyć wielkość produkcji. Mo\
e to zrobić wprowadzając kwoty produkcyjne dla
ka\
dego producenta lub limit ich sprzeda\
y. Kwoty spełniają funkcję podobną do cen
maksymalnych na rynku, tyle \
e od strony poda\
y. Szczególnie znane jest ich zastosowanie
na rynku artykułów rolnych (np. produkcja mleka, areał zasiewów ró\
nych roślin), ale te\

znana jest kontrola usług przewozowych (liczba taksówek w mieście), kontrola wykonywania
wolnych zawodów (korporacje zawodowe). Te programy mają na celu wspieranie
producentów w danym sektorze.
kwoty produkcyjne
cena
mleka
limit
S
C
A
B
0 QP mleko
Programy rządowe podtrzymujące cenę  choć w rezultacie kosztowne dla podatników - są
wykorzystywane wszędzie tam, gdzie niskie ceny rynkowe zagra\
ają dochodom rolników. Do
narzędzi interwencji rynkowej zalicza się równie\
limitowanie areału upraw poszczególnych
roślin i skup płodów rolnych.
Ograniczenie zasiewów ma być bodz
cem do utrzymywania produkcji poni\
ej poziomu
wolnorynkowego poprzez dopłatę do hektara nieobsianej powierzchni ziemi uprawnej. Istota
tego narzędzia sprowadza się do następującego mechanizmu: je\
eli rząd chce utrzymać cenę
np. buraków cukrowych na poziomie Pmin, to liczy się z mo\
liwością wchłonięcia przez rynek
produkcji na QK; rolnicy po tej cenie zaoferują rynkowi QP, lecz są skłonni do rezygnacji z
nadmiernej produkcji QKQP pod warunkiem uzyskania dopłaty do ka\
dego odłogowanego
hektara. Korzyści netto z takiego działania rządu wynoszą suma nadwy\
ek konsumentów i
producentów pomniejszona o wypłatę z bud\
etu. Zatem program prowadzi do zwiększenia
nadwy\
ki producenta o sumę pól ABC, co kosztuje rząd sumę pól BCG. Strata dobrobytu
społecznego wynosi sumę pół BG.
1
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
kompensata za rezygnację z produkcji roślinnej
cena
buraków
cukrowych
S
Pmin
A B C
G
D
0 QK QP buraki
Skup nadmiernej produkcji
cena
pszenicy
S
F
Pmin
A B C
G J
E D + zakupy rządowe
H
D
s k u p
0 QK QP pszenica
Jako alternatywny program rządowy mo\
e być wykorzystany skup produkcji rolnej przez
agencje rządowe (np. skup zbó\
). Wówczas rząd, chcąc utrzymać cenę tony pszenicy na
poziomie wy\
szym od ceny wolnorynkowej, skupuje nadmierną poda\
. Nadwy\
ka
producentów pozostaje niezmieniona w porównaniu do poprzedniego rozwiązania, jednak
koszt takiego przedsięwzięcia jest znacznie wy\
szy, gdy\
obejmuje sumę pól HGBCJ. Ten
koszt mógłby by obni\
ony poprzez sprzeda\
skupionych płodów na rynku światowym nawet
po ni\
szej cenie. W przeciwnym razie zmagazynowana produkcja rolna musiałaby być
sprzedana po pewnym czasie, co nieuchronnie spowodowałoby obni\
kę pierwotnej ceny i w
rezultacie doprowadziłoby do skutków przeciwnych do zamierzonych.
1
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
Korzyści społeczne netto wynoszą: nadwy\
ka konsumentów F + nadwy\
ka producentów
EABCG  koszt skupu HGBCJ. Strata dobrobytu społecznego wynosi pole BGHJ.
Instrumentami polityki ochrony rynku wewnętrznego (protekcjonizmu) przed konkurencją
zagraniczną są cła i kwoty importowe. Oba instrumenty pozwalają utrzymać wy\
szą
produkcję krajową sprzedawaną na rynku wewnętrznym po wy\
szej cenie. Faworyzują
producentów kosztem konsumentów i ostatecznie prowadzą do straty dobrobytu społecznego.
W warunkach gospodarki otwartej bez stosowania polityki ochrony rynku krajowego
konsumpcja dobra wzrośnie i konsumenci znacznie podwy\
szą swoją nadwy\
kę (suma pól
ABC). Spadnie produkcja krajowa i zmniejszy się nadwy\
ka producentów (zamiast G + A
uzyskają jedynie G).
Nało\
enie cła podniesie rentowność produkcji krajowej, co spowoduje jej wzrost a spadnie
zapotrzebowanie i niezbędny import. To stanowi wyjaśnienie, dlaczego producenci krajowi
bardzo często tworzą silne lobby za stosowaniem ceł lub ich podnoszeniem. Pobrane cła
tworzą przychód do bud\
etu (pole H) i stanowią korzyści netto dla gospodarki, gdy\
mogą
być wykorzystane w innym zastosowaniu. W efekcie strata dobrobytu wynosi sumę pól BC.
Ten sam skutek rząd mo\
e osiągnąć wprowadzają ograniczenie importu poprzez wyznaczenie
maksymalnej kwoty importowej. Istnieje jednak istotna ró\
nica między tymi instrumentami;
wprowadzając kwoty importowe rząd rezygnuje z przychodów uzyskanych z ceł, które stają
się częścią nadwy\
ki producentów zagranicznych, gdy\
sprzedają po cenie wy\
szej od
światowej.
Dopłata rządu (dotacja) do produkcji krajowej w celu zwiększenia udziału kraju w rynku
światowym często określona jest mianem dumpingu. Producenci w kraju  importera
ponoszą straty nadwy\
ki, konsumenci korzystają na obni\
onych cenach, czyli wzrost ich
nadwy\
ki jest finansowany przez rząd kraju eksportera.
C A
A
20
SK SK
F F
8
A B C E cena światowa + cło
6 cena światowa A B H C
4
G G
2
I M P O R T IMPORT
0 QK QE QD 0 QK QT QD
rynek pszenicy
wolny rynek rynek chroniony cłem
1
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
kwoty importowe
20
SK
SK + kwota
8
6
cena światowa
4
2
D
I M P O R T
0 QK QD pszenica
dumping
cena
lekarstwa SK
F
PW E
A I B H C J
PW - T
G
D
0 QK1 QK QD1 QD lekarstwo
Nadwy\
ka konsumentów w kraju importera to suma pól FEAIBHC
Nadwy\
ka producentów G
Udział bud\
etu kraju eksportera równa się sumie pól IBHCJ
1
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
TEORIA KONSUMENTA
Krzywa popytu jest rezultatem decyzji podejmowanych przez wszystkich chętnych i
gotowych do nabycia danego dobra. Nale\
y zatem wyjaśnić, w jaki sposób suma decyzji
nabywców układa się w krzywą popytu.
Konsument nigdy nie ma pełnej swobody wyboru dotyczącej zakupu ró\
nych dóbr.
Racjonalnie działający konsument będzie dą\
ył do zmaksymalizowania u\
yteczności z
konsumpcji danego koszyka dóbr przy posiadanym dochodzie w określonym czasie. Ponadto
decyzje konsumenta są uwarunkowane są cenami, preferencjami, gustami i modą.
Preferencje konsumenta wyra\
one są przez układ krzywych obojętności. Ka\
da z nich
ukazuje kombinacje ilościowe obu dóbr, zapewniające konsumentowi taki sam poziom
u\
yteczności. Konsument potrafi prawidłowo uszeregować ró\
ne koszyki dóbr pod względem
u\
yteczności.
Zgodnie z I-ym prawem Gossena wraz ze wzrostem konsumpcji danego dobra przy
zachowaniu ceteris paribus u\
yteczność krańcowa MU ka\
dej następnej jednostki dobra
maleje. U\
yteczność krańcową definiuje się jako przyrost u\
yteczności całkowitej TU
spowodowany przyrostem konsumpcji danego dobra o jednostkę, czyli
"TU
MU =
.
"X
TU
TU
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 hamburgery/ dzień
MU
MU
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 hamburgery/ dzień
1
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
odzie\

7
6
- "Y
MRS =
5
"X
4
3
2
TU1
1
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 \
ywność
Zbiór krzywych obojętności nazywa się mapą obojętności.
dobro Y
TU4
TU3
TU1 TU2
0 dobro X
AGNIESZKA TOMEK
lody lody
piwo piwo
1
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
OGRANICZENIE BUDśETOWE
I = PXX + PYY
Ograniczenie bud\
etowe (linia bud\
etowa) obiektywizuje wybór, poniewa\
rozgranicza to,
co jest osiągalne od tego, co jest nieosiągalne. Inaczej, linia bud\
etowa to zbiór kombinacji
zakupów ró\
nych koszyków dóbr powodujących ten sam wydatek.
Dochód nominalny I=constans
P\
ę! Po = constans P\
�!
odzie\
odzie\

I realny �! I realny ę!
I3 I2 I1 I1 I2 I3
\
ywność
Poę! P\
= constans Po�!
I1 I realny �! I3 I realny ę!
I2 I2
I3 I1
Ceny odzie\
y Po i \
ywności P\
= constans
Dochód nominalny zmienia się
I realnyę! I realny �!
odzie\
odzie\

I3 I1
I2 I2
I1 I3
0 \
ywność 0
1
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
odzie\
Poę! P\
�! odzie\
Po�! P\
ę!
I1 I2 I2 I1
0 \
ywność
Nachylenie krzywych obojętności wynika z relacji u\
yteczności konsumowanych dóbr, czyli
wynosi MUx\MUy. Nachylenie linii bud\
etowej jest wynikiem relacji cen i wynosi Px\Py.
II-gie prawo Gossena wskazuje optymalną konsumpcję z punktu widzenia maksymalizacji
u\
yteczności całkowitej z posiadanego dochodu. Konsument jest w równowadze
(maksymalizuje u\
yteczność, znajduje się w najlepszym poło\
eniu), gdy u\
yteczności
krańcowe uzyskane z ostatniej zakupionej jednostki ró\
nych dóbr są sobie równe. Z
racjonalnego zachowania konsumenta wynika, \
e w punkcie równowagi nachylenia krzywej
obojętności i linii bud\
etowej, tote\

Równowaga konsumenta
Y
MU
MU
y
x
=
Px Py
B
YE E
A U2
U1
I I1
XE X
1
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
Zadania
1.
dochód
C
B E1
A E2 TU1
TU2
I2 I1
0 5 10 15 20 25 30 35 X
a) Ile dobra X kupował konsument przy cenie pierwotnej.........., a ile po zmianie ceny........?
b) Jaką część dochodu przeznacza konsument na zakup dobra X:
a/ przed zmianą ceny ............, b/ po zmianie ceny............?
c) Jaka jest MRS koszyka dóbr nabytych z dochodu dobrem X w nowym punkcie
równowagi?................................
2.
Otrzymujesz 20 jp. tygodniowo, które wydajesz na dobro A i B. Ceny tych dóbr, kupowane
ilości oraz u\
yteczność z ich konsumpcji podaje poni\
sza tabela:
dobro cena w jp. ilość kupowana TU MU
A 0,75 20 500 45
B 0,50 10 1000 20
Aby osiągnąć maksymalne zadowolenie nale\
y:
a/ kupować mniej A i więcej B
b/ kupować A tyle samo ile dotychczas, ale więcej B
c/ kupować więcej A i mniej B
d/ kupować B w dotychczasowej ilości, a więcej A
e/ pozostawać przy dotychczasowej strukturze zakupów, bo jest ona najlepsza z mo\
liwych
do osiągnięcia
Przedstaw rozwiązanie graficznie.
MUa MUb
Pa Pb
1
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
3.
Na podstawie rysunku wyznacz liniową zale\
ność między ceną a wielkością popytu na dobro
X. Dochód konsumenta wynosi 200 jednostek.
Y PX
60 E1
50
0 20 50 100 X 0 X
4.
Rysunek przedstawia Jacka dokonującego wyboru między winem i piwem.
Piwo
16
14
12
10
8 E1
6
4 U4
2
0 2 4 6 8 10 12 14 16 wino
Przyjmując, \
e w sytuacji wyjściowej Jacek osiągał równowagę w punkcie E1, a w wyniku
zmiany warunków rynkowych, przy niezmienionej cenie butelki piwa wynoszącej 5 zł,
osiągalne stawały się dla niego kolejno coraz to wy\
ej poło\
one krzywe obojętności,
odpowiedz na poni\
sze pytania:
a) zmiany poło\
enia linii bud\
etowej dokonywały się pod wpływem
..........................................
b) dochód, jakim dysponuje Jacek na zakupy wina i piwa, wynosi ...........................
c) je\
eli w sytuacji początkowej (E1) Jacek nabywa 2 butelki wina i 8 piwa, to za ka\
dą
butelkę wina płaci ................
d) gdy dla Jacka staje się osiągalna krzywa obojętności U4, to wówczas cena jednej
butelki wina kształtuje się na poziomie ..........................
2
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
KOSZTY PRODUKCJI
Ekonomiczne myślenie opiera się - jak wiadomo  na koszcie alternatywnym, co w tym
wypadku sprowadza się do wyboru wynikającego z kosztów ekonomicznych (TC). Są one
sumą kosztów jawnych i ukrytych. Koszty jawne to wydatki, jakie firma musi ponieść na
zakup czynników wytwórczych oraz amortyzacja, która jest kosztem jawnym, ale nie jest
wydatkiem. Koszty ukryte to koszty, jakie firma musiałaby ponieść zakupując czynniki
wytwórcze będące w jej posiadaniu, np. koszty dzier\
awy hali produkcyjnej, gdyby nie była
jej właścicielem. Inaczej mówiąc, koszty ekonomiczne obejmują pełny rachunek kosztów
związanych z określoną działalnością gospodarczą i ró\
nią się od kosztów księgowych, które
uwzględniają jedynie koszty jawne. W związku z tym odró\
nia się zysk ekonomiczny od
zysku księgowego.
Zysk ekonomiczny zysk normalny strata ekonomiczna
gdy TR>TC=Ce+Ci gdy TR=TC gdy TRlub P>ATC lub P=ATC lub Pto "e>0 to " e=0 to Le>0
"e
"a Le
Ci Ci "a Ci
TR
"a
TR TR
Ce
Ce Ce
Proces produkcyjny charakteryzuje się mo\
liwością natychmiastowych przystosowań firmy
do zmian zachodzących w jej otoczeniu (czynniki zmienne) i jednocześnie sztywnością
reakcji w odniesieniu do majątku trwałego. Konsekwencją jest konieczność uwzględnienia
czasu w podejmowaniu decyzji i podział kosztów w krótkim okresie na stałe (TFC) i
zmienne (TVC). W długim okresie występują jedynie koszty zmienne, bowiem firma mo\
e
zmienić tak\
e swoją wielkość, tj. mo\
e rozszerzać lub kurczyć swoje mo\
liwości
produkcyjne.
Zatem w krótkim okresie:
TC=TFC+TVC,
jeśli obie strony podzielimy przez wielkość produkcji x, to:
TC TFC TVC
= ATC = AFC = AVC
,
x x x
gdzie: ATC- przeciętny koszt całkowity, AFC  przeciętny koszt stały i AVC-
przeciętny koszt zmienny.
W podejmowaniu decyzji istotną rolę odgrywa koszt krańcowy (MC), definiowany
jako zmiana kosztów całkowitych spowodowana zmianą produkcji o jednostkę. Poniewa\
w
krótkim okresie zmieniają się jedynie koszty zmienne, zatem koszty krańcowe zmieniają się
tylko pod wpływem kosztów zmiennych. Tote\

"TC "TVC
MC = lub
.
"x "x
2
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
TPL =X zł
TC
TVC
TFC
0 nakłady czynnika L 0 produkcja X
MPL
MC
ATC
AVC
APL
MPL AFC
0 L0 Lmin Lmax L 0 x0 xmin x
TC = TFC + TVC / X
"TC "TVC
MC = =
ATC = AFC + AVC
"x "x
Szacowanie progu rentowności w decyzjach produkcyjnych
1.
Microaplications Inc. jest małą firmą specjalizującą się w produkcji i wysyłce pocztowej
oprogramowania mikrokomputerów dla tzw. małej księgowości. Aktualnie nowość
produktowa tej firmy, oprogramowanie pod nazwą  Blocking your business jest w fazie
projektowania. Dział analiz firmy zgromadził następujące dane dotyczące kosztów
opracowania i produkcji nowego oprogramowania dostarczanego na CD wraz z
podręcznikiem instrukta\
owym.
Koszty oprogramowania (koszty stałe)
" opracowanie programu komputerowego 10.000 PLN
" przygotowanie instrukcji obsługi programu 3.000 PLN
" promocja i reklama 10.000 PLN
Koszty zmienne przypadające na 1 płytkę:
2
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
" czysta płytka 2,00 PLN
" koszt nagrania 0,50 PLN
" opłata pocztowa za doręczenie 1,25 PLN
" druk doręczenia instrukta\
owego 2, 75 PLN
Aktualna cena rynkowa analogicznego oprogramowania dla księgowości wynosi 40 PLN.
Na podstawie danych:
a) określ wielkość produkcji, stanowiącą ilościowy próg rentowności dla wdra\
anego
projektu oraz oblicz przychody przy tej wielkości produkcji
b) ustal, jaką produkcję i sprzeda\
powinno uruchomić przedsiębiorstwo, je\
eli celem
strategicznym byłoby osiągnięcie min. 40 000 PLN zysku z ka\
dego nowego
oprogramowania
c) gdyby w fazie projektowania ceny rynkowe podobnych produktów spadły wskutek
zwiększenia oferty rynkowej o 25%, to ile wynosiłby nowy próg rentowności tego
przedsiębiorstwa (ilościowy lub wartościowy)
d) rezultaty przedstaw graficznie.
TFC
TFC =
=
AVC
próg ilościowy próg wartościowy
1-
P - AVC
P
TRp=40
TRp=30
Ą=40 000 TC
27 462,68
23 000
0 686.56
TR  TC = Ą 40X  23 000  6,5X = 40 000
2.
Przedsiębiorstwo  Felicja wytwarza lizaki. Szacowane koszty produkcji w PLN
przedstawiono poni\
ej:
1. koszt wynajmu hali 10.000
2. ubezpieczenie majątku produkcyjnego 2.000
3. wynagrodzenie pracowników związane z wytworzeniem 100 lizaków 10
4. koszt zakupu surowców do produkcji 100 lizaków 40
5. wynagrodzenie pracowników administracji i obsługi 6.000
6. zu\
ycie energii elektrycznej (z tego 1.500 przypada na oświetlenie pomieszczeń
przedsiębiorstwa, a 350 związane jest z produkcją 1000 lizaków)
7. koszty reklamy 1.000
" Pogrupuj koszty
" Oblicz próg rentowności przedsiębiorstwa przy cenie lizaka 1,50 PLN
" Oblicz produkcję, zakładając zysk na poziomie 5.000 PLN.
2
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
MODELE RYNKU
Model rynku Liczba Rodzaj Podejmowane Wejście na Mobilność Wynik
produce produktu decyzji rynek czynników ekonomiczny
ntów produkcji w długim
okresie
Konkurencja bardzo - wielkość pełna zysk
doskonała du\
o jednorod produkcji wolność pełna normalny
ny
Konkurencja - wielkość pełna w zysk
monopolistycz wielu zró\
nico produkcji długim niepełna normalny
na wany - cena okresie
od jednorod
dwóch ny lub - wielkość ograniczo niepełna zysk
Oligopol do zró\
nico produkcji na lub ekonomiczny
kilkunas wany - cena brak
tu
Monopol jednorod - wielkość zysk
jeden ny produkcji brak niepełna ekonomiczny
- cena
Przedsiębiorstwo na rynku konkurencji doskonałej
Bez względu na rodzaj konkurencji, w jakiej uczestniczy firma, jej celem gospodarowania
jest maksymalizacja zysku (minimalizacja straty) w krótkim okresie i maksymalizacja
wartości firmy w okresie długim. Cel krótkookresowy jest osiągany dla wielkości produkcji,
przy której koszt krańcowy jest równy przychodowi krańcowemu, czyli MC=MR. Na
rynku konkurencji doskonałej firma jest biorcą ceny i dlatego podejmuje tylko jedną decyzję
o wielkości produkcji (sprzeda\
y).
Prowadząc działalność produkcyjną w krótkim okresie, w zale\
ności od poziomu kosztów i
ceny rynkowej dobra, firma mo\
e w punkcie równowagi:
- osiągać zysk ekonomiczny, gdy TR>TC lub P>ATC,
- osiągać zysk normalny, gdy TR=TC lub P=ATC,
- minimalizować stratę, gdy TVClub AVC=P lub Le=TFC oznacza punkt zamknięcia firmy,
- zawiesić produkcję, gdy TVC>TR lub AVC>P lub Le>TFC.
Poza optimum ekonomicznym firma osiąga dolny próg rentowności przechodząc z obszaru
strat do zysków dla niskich poziomów produkcji i górny próg rentowności przy wysokim
poziomie produkcji, wychodząc z obszaru zysku, gdy TR=TC lub P=ATC.
2
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
MONOPOL
Podobnie jak inni producenci w gospodarce rynkowej, monopol próbuje maksymalizować
zysk, podejmując  w odró\
nieniu od firmy na rynku doskonale konkurencyjnym  dwie
decyzje:
a. o wielkości produkcji (sprzeda\
y),
b. o poziomie ceny.
Jak ka\
da firma maksymalizująca zysk (minimalizująca stratę) osiąga optymalne parametry
(wielkość produkcji i cenę), gdy koszt krańcowy MC zrównuje się z przychodem krańcowym
MR.
Poniewa\
dla monopolu, który jest jedynym producentem na rynku dobra nie posiadającego
najczęściej bliskiego substytutu (np. elektrownia, gazownia czy przedsiębiorstwo
zaopatrujące w wodę), krzywa popytu rynkowego D jest jednocześnie krzywą popytu na
produkt firmy d. Jeśli firma chce sprzedać większą ilość produktu, musi obni\
yć cenę nie
tylko na tę dodatkową ilość sprzeda\
y, lecz na wszystkie jednostki skierowane na rynek w
danym czasie.
Cena jest wy\
sza od przychodu krańcowego (P>MR), a krzywa przychodu krańcowego MR
le\
y poni\
ej krzywej popytu rynkowego dla ka\
dego poziomu cen. W rezultacie krzywa
przychodu całkowitego jest odwróconą parabolą. Monopol jest zainteresowany sprzeda\
ą
tylko na odcinku elastycznego popytu, poniewa\
przychód całkowity rośnie wraz ze spadkiem
sprzeda\
y, gdy elastyczność cenowa popytu jest większa od (-1).
P - MC 1
L = =
Monopol, ze względu na siłę monopolową równą
P
Edp , mo\
e ró\
nicować
ceny w trojaki sposób:
1. doskonale (I-ego stopnia)  gdy oferuje ka\
dą jednostkę dobra po cenie równej
korzyści (u\
yteczności) krańcowej nabywcy,
2. (II-go stopnia)  gdy nie zna krzywej popytu na swój wyrób i ustala ró\
ne ceny za
takie same ilości dobra ró\
nym nabywcom,
3. niedoskonale (III-go stopnia)  gdy dokonuje segmentacji rynku ze względu na ró\
ną
wra\
liwość (elastyczność) cenową popytu poszczególnych grup nabywców.
Konkurencja niedoskonała
Niedoskonała konkurencja obejmuje dwie struktury rynkowe:
1. konkurencję monopolistyczną  w bran\
y występuje wiele niezale\
nych firm,
wytwarzających zró\
nicowane produkty zaspokajające te same potrzeby
(restauracje, stacje benzynowe, firmy odzie\
owe, firmy kosmetyczne) i w związku
z tym wykorzystujące szeroko reklamę, posiadających pewną siłę rynkową do
stanowienia cen. Wejście na rynek monopolistyczny nie wymaga pokonania barier.
W rezultacie krzywa popytu na produkt firmy jest funkcją malejącą;
2. oligopol - na rynku znajduje się kilka firm, które stanowią ceny na swoje produkty
biorąc pod uwagę decyzje konkurentów, produkt mo\
e być zarówno jednorodny,
jak i zró\
nicowany, istnieją bariery wejścia; firmy w oligopolu mogą tworzyć
porozumienia w celu zdominowania rynku (kartel) lub występować niezale\
nie. W
pierwszym przypadku ich decyzje przypominają zachowanie monopolu, w drugim
 popyt na swoje wyroby odbierają jako złamaną krzywą popytu.
2
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
Kartel
firma 1 firma 2 rynek
Podział kwot produkcyjnych następuje według formuły:
MR = Ł
Ł MC = MC1 = MC2
Ł
Ł
Przywódca cenowy
Rynek pewnego dobra jest rynkiem oligopolistycznym i znajduje się w równowadze, gdy
pojawia się na nim lider cenowy.
zł S
MC
D
MR
oligopol ze złamaną krzywą popytu
jp
MC
Pe
dn
df
Edp>(-1)
0 Xe MR Qx
2
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
TR
jp
0 Xe Qx
2
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH
ZAA
OśENIA:
1. krótki okres 2. doskonała konkurencja na rynku czynnika 3. doskonała konkurencja na rynku produktu
0 L 0 L 0 x 0 X
rynek czynnika firma  nabywca firma  producent rynek produktu
"TRPL "TPL * PX
TCR = QL * wL TRPL = TPL * PX VMPL = "L = "L
"TCR
MCRL =
MRPL = MPL* MRX MCRL = MRPL
"L
2
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
zało\
enia:
1. krótki okres 2. konkurencja doskonała na rynku czynnika 3. konkurencja niedoskonała na rynku produktu
0 L 0 L 0 X
rynek czynnika firma  nabywca firma  producent
Firma podejmuje jedną decyzję  tylko o wielkości zakupu czynnika wytwórczego
2
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
zało\
enia:
1. krótki okres 2. niedoskonała konkurencja na rynku czynnika 3. doskonała konkurencja na rynku produktu
(monopson)
0 L 0 x 0 X
rynek  firma firma  producent rynek produktu
1
MCRL = wL(1+ )
Esp
3
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
zało\
enia:
1. krótki okres 2. niedoskonała konkurencja na rynku produktu 3. niedoskonała konkurencja na rynku
czynnika
L
rynek - firma
3
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
TEORIA PODZIAA
U
MPA MPB
Prawo Eulera przy zatrudnieniu kilu czynników zmiennych równowaga występuje, gdy: =
MCRA MCRB
praca kapitał
3
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
Gdyby rynek samochodowy w Unii Europejskiej był zbli\
ony do konkurencji doskonałej, to
pogłębiająca się recesja w światowym przemyśle motoryzacyjnym spowoduje odpowiednie
zmiany zachowania zainteresowanych podmiotów rynkowych.
Przedstaw graficznie niezbędne dostosowania:
" rynku samochodowego w Polsce
" producentów samochodów
" wytwórni jako pracodawców
" rynku pracy w Polsce
wobec zaistniałej sytuacji na rynku światowym.
rynek samochodowy p o l s k a w y t w ó r n i a rynek pracy w Polsce
w Unii Europejskiej jako producent jako pracodawca
3
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
EFEKTY ZEWN
TRZNE I DOBRA PUBLICZNE
E f e k t y z e w n ę t r z n e
Gdy część kosztów społecznych produkcji ponoszą lub część korzyści
społecznych odnoszą podmioty nieuczestniczące bezpośrednio w procesie
wymiany, czyli cena przestaje być efektywnym parametrem kształtowania się
równowagi.
Efekty zewnętrzne
koszty zewnętrzne korzyści zewnętrzne
koszty zewnętrzne produkcji korzyści zewnętrzne produkcji
koszty zewnętrzne konsumpcji korzyści zewnętrzne konsumpcji
krańcowy koszt społeczny krańcowa korzyść społeczna
MSC = MC + MEC MSB = MB + MSB
równowaga efektywna na rynku , gdy ŁMSC = ŁMSB
nadprodukcja na rynku, gdy:
1. MSC > MC (koszty zewnętrzne produkcji)
lub
2. MSB < MB (koszty zewnętrzne konsumpcji)
zbyt niska produkcja rynkowa, gdy:
1. MSC < MC (korzyści zewnętrzne produkcji)
lub
2. MSB > MB (korzyści zewnętrzne konsumpcji)
3
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
P r z y w r a c a n i e e f e k t y w n o ś c i p r z e z r z ą d
Koszty zewnętrzne produkcji
P ŁMSCi MSC = MC + MEC
ŁMECi
ŁMCi MC
P1
d=MR
Pe
D =ŁMSBj
produkcja dewastująca środowisko naturalne
rynek przedsiębiorstwo
koszty zewnętrzne konsumpcji
S = ŁMSCi
Pe
D = ŁMBj
MB = d
ŁMSBj MSB
konsumpcja szkodliwa dla otoczenia
rynek konsument
3
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
korzyści zewnętrzne produkcji
jp
MC
MSC
Pe d=MR
produkcja przynosząca korzyści otoczeniu
korzyści zewnętrzne konsumpcji
S = ŁMSCi MC
Pp MC - t
d = MR
Pe
ŁMSBj
Pk
D = ŁMBj
konsumpcja przynosząca korzyści otoczeniu
rynek przedsiębiorstwo
3
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
E f e k t y w n y p o z i o m z a n i e c z y s z c z e ń
jp MEC i MEB MCA
krańcowa korzyść krańcowy koszt
MCA z oczyszczania oczyszczania
MSC
0% Qe 100%
poziom zanieczyszczeń w jedn. ilość usuniętych zanieczyszczeń
umownych
MCA MSB
jp
wysokość opłaty
limit
poziom zanieczyszczeń w jednostkach umownych
3
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
Twierdzenie Coase a
Kiedy dobrze zdefiniowane są prawa własności (prawo precyzyjnie określa, co
komu wolno) oraz niedu\
a ilość sprawców i poszkodowanych ni\
sze są koszty
transakcyjne optymalizacji efektów zewnętrznych dzięki negocjacjom między
dwiema stronami.
Bez względu na to, kto jest właścicielem prawa do czystej wody, mo\
liwe jest
zawarcie porozumienia prowadzącego do osiągnięcia efektywnej skali produkcji
Qe.
jp.
MSC
C
MC
P A B d=MR
D
0 Qe Q1 produkcja
Dobro publiczne
 Indywidualna konsumpcja tego dobra przez jedną osobę nie ogranicza w
\
adnym stopniu indywidualnej konsumpcji tego dobra przez kogoś innego (P.A.
Samuelson)
Dobro publiczne charakteryzuje się:
1. brakiem mo\
liwości wykluczenia kogokolwiek z konsumpcji lub
osiągania korzyści z raz dostarczonego na rynek dobra w określonej
ilości, bez względu na to, czy nabywca (u\
ytkownik) wniósł opłatę za
jego wykorzystanie;
2. niekonkurencyjnością konsumpcji dobra rozumianą jako jednoczesne
korzystanie z  danej porcji dobra w jednakowym rozmiarze przez
wszystkich uczestników.
Jest to dobro, o które nie trzeba rywalizować i z u\
ywania którego nie mo\
na
nikogo wykluczyć (niekonkurencyjność i wysokie koszty wykluczenia, zerowy
koszt krańcowy korzystania z dobra następnego u\
ytkownika).
Dobra publiczne to skrajny przypadek efektu zewnętrznego, gdy\
wszystkie
korzyści mają charakter zewnętrzny.
3
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
Klasyfikacja dóbr i ich charakterystyka
M o \
l i w o ś ć w y ł ą c z e n i a z k o n s u m p c j i
k
N I E
T A K
o
Czyste dobra prywatne Dobra mieszane
n
T
1. niskie koszty wyłączenia 1. ograniczona zbiorowa
k
2. produkowane przez firmy konsumpcja
A
prywatne 2. produkcja przez sektor
u
3. dystrybucja przez rynek prywatny lub publiczny
K
4. finansowane z przychodów 3. dystrybucja rynkowa lub
r
ze sprzeda\
y przez instytucje publiczne
przykłady: \
ywność, rozrywka 4. finansowanie z przychodów,
e
samochody, turystyka opłat lub podatków
przykłady: parki publiczne,
n
baseny, kina
c
Dobra klubowe (teoria Buchanana) Czyste dobra publiczne
y
1. dobra prywatne z efektami 1. wysokie koszty wyłączenia
zewnętrznymi 2. dostarczane przez rząd lub
N
j
2. produkowane przez sektor sektor prywatny na
prywatny podstawie kontraktów
I
n
3. dystrybucja rynkowa z (przetargów)
wykorzystaniem 3. dystrybucja przez bud\
et
E
o
subsydiów lub podatków 4. finansowanie podatkami
4. finansowanie z przykłady: obrona publiczna,
ś
przychodów ze sprzeda\
y sądownictwo, szkolnictwo
przykłady: kluby sportowe,
ć
szkoły prywatne, telewizja
kablowa
Finansowanie przedsięwzięcia
Ujawnienie preferencji i problem gapowicza (free - rider problem)
3
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
optymalna ilość produkcji czystego dobra publicznego
mln zł
MBn+MBz
koszt krańcowy budowy autostrady
5,5
2,5 MBz
MBnz
0 25 Qe 100 175
długość autostrady w km
Paradoks głosowania
Głosujący W y n i k i
A B C
1 1 2 3
2 3 1 2
3 2 3 1
Kiedy preferencje indywidualne kształtują się tak jak w tabeli, to głosowanie
większościowe doprowadzi do wyboru rozwiązania A kosztem B, B kosztem C i
C kosztem A. Podjęcie spójnych decyzji na podstawie większości głosów staje
się niemo\
liwe.
4
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
Porozumienie głosujących
Prawodawcy A B
1 -4 -1
2 -3 4
3 6 -1
Dane w tabeli to korzyści (straty) wymierne w pieniądzu wprowadzenia dwóch
rozwiązań prawnych. Gdyby kierowano się maksymalizacją korzyści i
większością głosów, to nie przeszedłby \
aden projekt.
Po porozumieniu 2 i 3 posła odnośnie do projektu A i projektu B, osiągają oni
następujące korzyści netto:
2 poseł osiągnie 1 jp
3 poseł - 5 jp.
Ile osób głosowałoby: a) na A zamiast na B?
b) na B, a przeciw C?
c) na C, a przeciw D?
d) na D, a przeciw C?
e) na E, a przeciw A? Omów znaczenie takiego uszeregowania.
osoby Warianty
A B C D E
1. 1 3 5 2 4
2. 3 5 2 4 1
3. 5 2 4 1 3
4. 2 4 1 3 5
5. 4 1 3 5 2
Optymalny klub dla członków o tych samych upodobaniach to taki, dla którego krańcowa
stopa substytucji między wszystkimi innymi dobrami a prywatnością jest równa dokładnie
kosztowi dodatkowej prywatności.
Niezale\
nie od tego, czy dobra publiczne są dostarczane przez państwo, organizacje
dobroczynne czy prywatne kluby, konieczne jest podejmowanie decyzji dotyczących rodzaju i
ilości dostarczanego dobra. Ograniczenie bud\
etowe, przed którym staje grupa jest często
bardzo wyraz
ne. Znacznie trudniejszym aspektem problemu jest znalezienie sposobów
przeło\
enia zró\
nicowanych preferencji członków grupy na jeden wspólny głos.
4
Prof. nazw. dr hab. Teresa Kamińska  wykład Mikroekonomia - WSB
Mgr Agnieszka Siwa  Niedrowska - ćwiczenia
McCain Biden Schumer
Najlepsza Broń Badania Pomoc
Druga Badania Pomoc Broń
Trzecia Pomoc Broń Badania
Manipulowanie porządkiem głosowania
Nieprzechodniość w głosowaniu większościowym sprawia, \
e niezwykle wa\
ny staje się
porządek, w którym pod głosowanie poddane są poszczególne alternatywne mo\
liwości.
Przypuśćmy, na przykład, \
e McCain ustala kolejność głosowania. Jego priorytetem będzie
uniknięcie bezpośredniej konfrontacji preferowanego przez niego projektu zbrojeń z
projektem pomocy dla ubogich (o którym wie, \
e w głosowaniu większościowym pokonałby
projekt zbrojeń). Mo\
e zapewnić wybór nowej broni, przeprowadzając najpierw głosowanie
między projektem pomocowym a badawczym, a następnie pomiędzy zwycięzcą pierwszego
głosowania a bronią. Projekt badawczy zwycię\
y w pierwszym głosowaniu, ale przegra z
projektem zbrojeń w drugim. Mając mo\
liwość ustalania porządku głosowania, zarówno
Biden, jak i Schumer mogliby przedsięwziąć podobne kroki i zapewnić wygraną projektowi
badań lub projektowi pomocy.
4