Pielęgnowanie w chorobach
układu oddechowego

Dr Anna Gawor

Ostry nieżyt oskrzeli (Bronchitis
acuta)



to proces zapalny dróg oddechowych.
Stan zapalny najczęściej obejmuje
drogi oddechowe na całej ich długości,
ale może dotyczyć również tchawicy
lub oskrzelików.

Przyczyny



Najczęstszą jest zakażenie wirusowe,

bakteryjne lub mikoplazmatyczne,



Wystąpienie ostrego nieżytu oskrzeli

jest związane z osłabieniem organizmu,

częstym drażnieniem dróg

oddechowych np. przez pary, dymy.



W okresach nasilenia zakażeń

mikoplazmatycznych i wirusowych, na

zaburzenia podatne są również osoby

nie należące do grupy ryzyka.

Objawy ostrego nieżytu oskrzeli



W ostrym nieżycie oskrzeli dominują
objawy tj.:
- suchy kaszel
- skąpe wykrztuszanie
- świsty, furczenia
- zaostrzony szmer pęcherzykowy
- możliwa gorączka

Ważne



Wystąpienie sinicy i objawów
podobnych do napadu astmatycznego
obserwuje się w przypadku stanu
zapalnego w oskrzelikach.



Stan ten jest poważny i wymaga
hospitalizacji. Natomiast zajęcie
tchawicy powoduje słuchy i
nieproduktywny kaszel.

Diagnoza ostrego nieżytu oskrzeli



Ostry nieżyt oskrzeli rozpoznaje się

gdy w przebiegu choroby

przeziębieniowej pojawią się wyżej

wymienione objawy tj. kaszel,

zaostrzenie szmeru pęcherzykowego,

wykrztuszanie.



Zaburzenie należy różnicować z

zapaleniem płuc, napadem dychawicy

oskrzelowej i grypą.

Leczenie ostrego nieżytu
oskrzeli



Leczenie ostrego nieżytu oskrzeli ze

względu na niejasne podłoże stanu

zapalnego zawsze opiera się na terapii

antybiotykowej (działający zarówno na

bakterie i mikroplazmy). Poza tym chory

przyjmuje leki rozrzedzające wydzielinę

oskrzeli. Zaleca się przyjmowanie dużych

ilości wody, a w przypadku suchego kaszlu

podaje się leki hamujące odruch kaszlowy.

cd



Ostry nieżyt oskrzeli z objawami

astmatycznymi, jest wskazaniem do

dodatkowego podawania hormonów kory

nadnerczy.

W przypadku ostrego zapalenia oskrzelików

zalecana jest terapia na oddziale

szpitalnym, gdzie oprócz leczenia

antybiotykami, kortykosteroidami i lekami

rozrzedzającymi wydzielinę oskrzeli, w

sytuacji koniecznej stosowana jest

tlenoterapia.

Przewlekły nieżyt
oskrzeli (Bronchitis chronica)



charakteryzuje się uczuciem duszności i uporczywym

kaszlem (utrzymującym się przynajmniej przez okres

kilku miesięcy w roku) połączonym zwykle z

wykrztuszaniem plwociny.

Patomechanizm



W przebiegu przewlekłego nieżytu
oskrzeli dochodzi do zgromadzenia się
w drzewie oskrzelowym śluzu, który
zatyka oskrzela całkowicie lub
częściowo. Zaburza to równomierną
wentylację oskrzeli a w konsekwencji
prowadzi do nadciśnienia płucnego i
wtórnego przeciążenia prawej komory
serca (zespół serca płucnego).

Następstwem

przewlekłego nieżytu oskrzeli jest:



przerost prawej komory serca



rozedma płuc.

Przewlekły nieżyt oskrzeli
dzielimy na:



 prosty przewlekły nieżyt oskrzeli (bronchitis

chronica simplex), brak cech skurczu oskrzeli np.

kaszel palacza



skurczowy przewlekły nieżyt oskrzeli (bronchitis

chronica spastica) objawy skurczu oskrzeli występują

okresowo lub stale



 astmatyczny przewlekły nieżyt

oskrzeli (bronchitis chronica asthmatica), występują

okresowe objawy zbliżone do napadu astmatycznego

Czynniki sprzyjające przewlekłemu
nieżytowi oskrzeli to:



ostre zapalenie oskrzeli



stałe drażnienie śluzówki oskrzeli szkodliwym

pyłem, parą lub dymem ze względu na rodzaj

wykonywanej pracy (np. u szlifierzy, górników)



palenie tytoniu



częste przeziębienia



obecność szkodliwych substancji w powietrzu

Najczęstsze objawy przewlekłego
nieżytu oskrzeli to:



kaszel



poranne wykrztuszanie ropnej plwociny (o

zabarwieniu żółto - zielonym)



objawy skurczu oskrzeli



duszność wysiłkowa a nawet spoczynkowa



prawokomorowa niewydolność krążenia



nadwrażliwość śluzówki drzewa oskrzelowego na

zapachy, wilgotność i temperaturę powietrza



świsty i furczenia przy oddechu

Przewlekły nieżyt oskrzeli rozpoznaje
się w oparciu o



utrzymujący się kaszel połączony z

wykrztuszaniem zielono-żółtej

plwociny.

badania radiologiczne



wskazują na zmiany około oskrzelowe i cechy

rozedmy płuc.



W zaawansowanym stadium choroby w

wyniku badania EKG stwierdza się przerost

prawej komory lub przedsionka.

Przewlekły nieżyt oskrzeli różnicuje się z

chorobami tj.: nowotwory płuc, niewydolność

krążenia, zaburzenia połykania, ciała obce w

oskrzelu, przetoki oskrzelowo- przełykowe,

zapalenie tchawicy i krtani, gruźlica płuc.

Leczenie przewlekłego nieżytu
oskrzeli jest objawowe.



W profilaktyce i zapobieganiu rozwoju

choroby zaleca się:



zmianę pracy,



klimatu



pozbycie się nałogu tytoniowego.

W kompleksowym leczenie nieżytu
oskrzeli stosuje się:



- terapię antybiotykową

- fizjoterapię

- kortykosteroidy

- nawadnianie,



leki rozrzedzające plwocinę z fizjoterapią



leki nasercowe, moczopędne,



krwioupusty w przypadku przebiegu z

niewydolnością krążenia



poranna inhalacja leku rozkurczowego

(ułatwia wykrztuszanie plwociny)



Astma oskrzelowa

Objawy



Choroba ta powoduje nawracające epizody
kaszlu, duszności, ucisku w klace
piersiowej, świszczącego oddechu, które
występują zwłaszcza w nocy i nad ranem.



Objawy te mają charakter napadowy, a
występujący skurcz oskrzeli powoduje
ograniczenie przepływu powietrza przez drogi
oddechowe, które ustępuje częściowo lub
całkowicie pod wpływem leczenia lub
samoistnie.

Nadreaktywność dróg

oddechowych



charakterystyczne zaburzenie

czynnościowe w astmie prowadzi do

zwężenia dróg oddechowych u chorego na

astmę w odpowiedzi na bodziec, który dla

osoby zdrowej jest nieszkodliwy. Z kolei to

zwężenie skutkuje zmiennym

ograniczeniem przepływu powietrza przez

drogi oddechowe i okresowym

występowaniem objawów podmiotowych.



cd



Nadreaktywność dróg oddechowych
związana jest zarówno z zapaleniem,
jak i z procesami naprawczymi w
drogach oddechowych i jest
częściowo odwracalna pod wpływem
leczenia

Kliniczne objawy astmy



mają charakter napadowy, natomiast
toczący się w obrębie błony śluzowej
oskrzeli proces zapalny ma charakter
przewlekły.



Objawy kliniczne mogą mieć różne
nasilenie i występować z różną częstością.
Na tej podstawie, w zależności od
ciężkości przebiegu choroby, dokonano
podziału astmy na cztery grupy

Sposób leczenia astmy oskrzelowej



Zależy od stopnia jej nasilenia.



Za pomocą znanych i dostępnych aktualnie
metod leczenia astma oskrzelowa może być
skutecznie leczona i dobrze kontrolowana, co
pozwala zapobiegać występowaniu objawów
klinicznych astmy, zapobiegać ciężkim
napadom astmy, stosować niewielkie dawki
leków zwalczających objawy, pacjentom
pozwala prowadzić normalne, aktywne życie
oraz utrzymać (prawie) prawidłową czynność
płuc.

STOPIEŃ I (ASTMA ŁAGODNA,
EPIZODYCZNA)

Charakterystyka



Objawy występują rzadziej niż raz w tygodniu a

duszność nocna rzadziej niż 2 razy w miesiącu.



Zaostrzenia są krótkotrwałe (trwają kilka godzin do

kilku dni).



Między epizodami zaostrzeń astmy stwierdza się

całkowity brak objawów i prawidłowe wyniki badań

czynnościowych płuc. Wielkość FEV1 i PEF przekracza

80% wartości należnej a zmienność PEF w ciągu doby

jest mniejsza niż 20%.



Należy jednak zaznaczyć, że nawet chorzy na łagodną,

epizodyczną astmę mogą mieć napady ciężkiego

skurczu oskrzeli, zagrażające życiu.

Leczenie



Podstawą leczenia jest krótko działający lek beta-2

stymulujący w postaci wziewnej, stosowany tylko w

czasie poczucia duszności, rzadziej niż raz w tygodniu.

Intensywność leczenia napadu duszności zależy od jego

ciężkości.



Zalecane jest dodatkowe stosowanie inhalacji leku beta-

2 stymulującego lub kromoglikanu dwusodowego przed

wysiłkiem lub przewidywanym kontaktem z alergenem,

którego nie można uniknąć.



W leczeniu astmy o 1 stopniu ciężkości nie stosuje się

systematycznego leczenia przeciwzapalnego. Należy

rozpocząć indywidualne szkolenie chorego, które

omówiono wcześniej. Nie jest natomiast konieczne

szkolenie w grupie oraz nie jest potrzebne prowadzenie

przez chorego dzienniczka objawów i codzienne pomiary

PRF.

Pikflometry

Dziennik samokontroli

Aparat Wrighta

Test Kontroli Astmy (ACT(tm))



 Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni Pana(i) astma

powstrzymywałaPana(nią) od wykonywania zwykłych

czynności w pracy, w szkole/na uczelnilub w domu?

1 - Zawsze

2- Bardzo często

3 - Czasami

4 - Rzadko

5 - Wcale 

2. Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni miał(a) Pan(i)

duszności?

1 - Częściej niż raz dziennie

2 -  Raz dziennie

3 - 3 do 6 razy w tygodniu

4 - Raz lub dwa w tygodniu

5 - Wcale

Test Kontroli Astmy (ACT(tm))



3. Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni budził(a) się

Pan(i) w nocy lub rano,wcześniej niż zwykle, z powodu

objawów związanych z astmą (np. świszczącyoddech,

kaszel, duszności, ucisk lub ból w klatce piersiowej)?

1 - 4 noce w tygodniu lub częściej

2 - 2 do 3 nocy w tygodniu

3 - Raz w tygodniu

4 - Raz lub dwa

5 - Wcale

4. Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni używał(a) Pan(i)

doraźnie szybko działającego leku wziewnego?

1 - 3 razy dziennie lub częściej

2 - 1 lub 2 razy dziennie

3 - 2 lub 3 razy w tygodniu 

4 - Raz w tygodniu lub rzadziej

5 - Wcale

cd



5. Jak ocenił(a)by Pan(i) swoją
kontrolę nad astmą w ciągu
ostatnich 4 tygodni?
1 - W ogóle nie kontrolowana
2 - Słabo kontrolowana
3 - Umiarkowanie kontrolowana
4 - Dobrze kontrolowana
5 - W pełni kontrolowana

Kontrola astmy - sprawdź swój wynik



Liczba punktów: 25 - Gratulacje!

W ciągu ostatnich 4 tygodni choroba u Pana(i) była w PEŁNI

KONTROLOWANA.

Nie wystąpiły żadne objawy astmy, ani też żadne utrudnienia w

życiu codziennym spowodowane chorobą. Jeśli ten stan się zmieni,

proszę skontaktować się z lekarzem.

Liczba punktów: 20-24 - Wynik zadowalający

W ciągu ostatnich 4 tygodni astma u Pana(i) była DOBRZE

KONTROLOWANA, jednak nie była to PEŁNA KONTROLA. Pana(i)

lekarz może pomóc osiągnąć cel, jakim jest PEŁNA KONTROLA

astmy.

Liczba punktów: poniżej 20 - Wynik niezadowalający

W ciągu ostatnich 4 tygodni Pana(i) astma mogła BYĆ

NIEWŁAŚCIWIE KONTROLOWANA.

Pana(i) lekarz może zalecić odpowiednie postępowanie, aby

uzyskać lepszą kontrolę astmy.

STOPIEŃ II (ASTMA ŁAGODNA
PRZEWLEKŁA)

Charakterystyka



Objawy astmy występują częściej niż raz w
tygodniu, ale nie codziennie. Zaostrzenia mogą
zaburzać codzienną aktywność chorego i sen.
Objawy astmy nocnej występują częściej niż 2
razy w miesiącu. Wartości PEF i FEV1 między
zaostrzeniami nadal są prawidłowe,
przekraczają 80% wartości należnej a ich
zmienność w ciągu doby mieści się między 20 a
30%.

Leczenie



W celu przerwania duszności stosuje się lek beta-2 stymulujący o

krótkim działaniu w postaci wziewnej, nie częściej niż 3-4 razy na

dobę.



Należy włączyć do systematycznego stosowania wziewny lek

przeciwzapalny. W łagodniejszej postaci można spróbować leczenia

kromoglikanem dwusodowym lub nedokromilem. Można również

rozważyć włączenie doustnego preparatu teofiliny o powolnym

uwalnianiu. Przy braku poprawy należy zastosować glikosteroid w

postaci wziewnej w dawce 200-500 mcg/dobę.



Poprawę kontroli astmy, szczególnie u chorych z napadami

duszności nocnej można uzyskać dołączając wziewny lek beta-2

stymulujący o długim działaniu podawany 2 razy dziennie. Chorzy,

których astma została zakwalifikowana do drugiego lub wyższego

niż drugi stopnia ciężkości powinni prowadzić dzienniczek

samoobserwacji. Powinni mieć indywidualny aparat do pomiaru

PEF, notować codziennie objawy, wartości pomiarów PEF i zużycie

leku beta-2 stymulującego o krótkim działaniu. Oprócz kontynuacji

szkolenia indywidualnego wskazane jest zachęcenie chorego do

udziału w szkoleniach grupowych (szkoły astmy).



Poprawę kontroli astmy, szczególnie u chorych z

napadami duszności nocnej można uzyskać dołączając

wziewny lek beta-2 stymulujący o długim działaniu

podawany 2 razy dziennie.



Chorzy, których astma została zakwalifikowana do

drugiego lub wyższego niż drugi stopnia ciężkości

powinni prowadzić dzienniczek samoobserwacji.

Powinni mieć indywidualny aparat do pomiaru PEF,

notować codziennie objawy, wartości pomiarów PEF i

zużycie leku beta-2 stymulującego o krótkim działaniu.



Oprócz kontynuacji szkolenia indywidualnego

wskazane jest zachęcenie chorego do udziału w

szkoleniach grupowych (szkoły astmy).

STOPIEŃ III (ASTMA UMIARKOWANA,
PRZEWLEKŁA

)

Charakterystyka



Objawy astmy występują codziennie.

Zaburzony jest sen. Napady duszności

nocnej występują częściej niż raz w tygodniu.

Ograniczona jest aktywność codzienna.

Chory codziennie musi korzystać z leków

rozszerzających oskrzela.



PEF i FEV1 są niższe niż 80% wartości

należnej ale wyższe niż 60%, zmienność tych

wskaźników w ciągu doby przekracza 30%.

Leczenie



W celu opanowania duszności stosuje się krótko

działający lek beta-2 stymulujący wziewnie zgodnie z

zapotrzebowaniem. Wzrost zapotrzebowania na ten

lek wskazuje na potrzebę zwiększenia leczenia

przeciwzapalnego.



Jako leczenie przeciwzapalne należy stosować

glikosteroid w postaci wziewnej w dobowej dawce

powyżej 500 mcg/dobę. Eksperci BTS zalecają 800-

2000 mcg/dobę. Dołączenie systematycznego

podawania wziewnie leku beta-2 stymulującego o

długim działaniu poprawia wyniki leczenia i może

pozwolić na zastosowanie nawet o połowę mniejszej

dawki glikosteroidu wziewnego.

STOPIEŃ IV (ASTMA PRZEWLEKŁA, CIĘŻKA)

Charakterystyka



Duszność jest ciągła, często występują
napady duszności nocnej, ograniczona
jest wydolność fizyczna. W badaniach
czynnościowych płuc stwierdza się
znaczne obniżenie PEF i FEV1, które
nie przekraczają 60% wartości
należnej. Zmienność PEF w ciągu doby
przekracza 30%.

Leczenie



W celu przerwania lub zmniejszenia duszności stosuje

się krótko działający lek beta-2 stymulujący w inhalacji

zgodnie z zapotrzebowaniem.



Glikosteroidy w postaci wziewnej należy stosować w

dawce wysokiej – 800-2000 mcg/dobę.

Systematycznie, 2 razy na dobę, stosować wziewny

lek beta-2 stymulujący o długim działaniu.

Ewentualnie dołączyć lek antycholinergiczny

(ipratropium lub oxitropium) w postaci inhalacji 3 razy

dziennie i doustny preparat teofiliny o powolnym

uwalnianiu.

cd



Brak zadowalającego wyniku, tego

skojarzonego leczenia, jest wskazaniem do

zastosowania glikosteroidów w postaci

doustnej.



W astmie od drugiego stopnia ciężkości, gdy

konieczne jest już stosowanie leczenia

przeciwzapalnego można dołączyć do wyżej

podanego zestawu leków jeden z leków

przeciwleukotrienowych w postaci doustnej.

Leki te są dobrze tolerowane i u części

chorych przynoszą obiektywną poprawę

Prawidłowe leczenie astmy
oskrzelowej pozwala:



zapobiec wystąpieniu większości
ataków astmy,



zapobiec występowaniu objawów w
ciągu dnia i nocy



zachować normalną aktywność
fizyczną.

Problemy pielęgnacyjne w napadzie
astmy

Problem 1
Stan zagrożenia życia (możliwość zatrzymania oddechu i

niewydolności oddechowej)

Cel:
Zapewnienie bezpieczeństwa fizycznego ,
Niedopuszczenie do zatrzymania oddechu (stanu

astmatycznego),

Zlikwidowanie skurczu oskrzeli,
Zmniejszenie zapotrzebowania na tlen,
Wyrównanie hipoksemii i hiperkapnii
Zabezpieczenie przed nawrotem napadu astmy

Plan



Działanie sprawne, szybkie, celowe,



Dostęp do łóżka ze wszystkich stron,



Zabezpieczenie zestawu do reanimacji,



Zabezpieczenie dostępu do żyły,



podanie tlenu 4-6 l/min, nawilżonego, przez

cewnik ( ew. maskę)



Kontrola saturacji pulsoksymetrem



Stała obserwacja, pomiar, dokumentacja w

karcie intensywnej opieki: tętna, oddechu,

ciśnienia,



Obserwacja świadomości, charakteru oddechu,

zabarwienia skóry, zachowania

Plan cd



Pomoc w dobraniu wygodnej, wysokiej
pozycji ew. pozycji wysokiej z pochyleniem
do przodu,



Udział w farmakoterapii

-

Salbutamol przez nebulizator – 5 mg,

-

Dexaven iv

-

Ew. przy braku poprawy preparat teofiliny
(Aminophilina, euphylina),

-

Ew. wykonanie gazometrii.

4. Lęk o życie, przed uduszeniem

Cel:



Zmniejszenie lęku,



zapewnienie bezpieczeństwa psychicznego

i fizycznego.

Plan



Obecność przy chorym ,



Opanowanie, spokój,



Informowanie, brak pośpiechu,



Zapewnienie, że atak minie,



Umożliwienie kontaktu z bliskimi,

5. Tachykardia

Cel:



Zapobieganie powikłaniom

Plan:



Obserwacja pacjenta, pomiar i
dokumentacja tętna na karcie
intensywnej opieki co 15 min



Udział w farmakoterapii

Po ataku: w krótkim i odległym
czasie.

Problem 1:
Zmęczenie i osłabienie.
Osłabienie siły mięśniowej mięśni

oddechowych.

Cel:
Zapewnienie odpoczynku i pomocy.

Utrzymanie równowagi między
zapotrzebowaniem a dowozem tlenu.

Plan



Eliminacja zabiegów, zbyt wielu
informacji,



Zapewnienie warunków do snu (cicho,
wygodne ułożenie, przewietrzenie
pokoju),



Pomoc w czynnościach dnia
codziennego,



Usprawnianie bierne a potem czynne,

2.Chory spocony

Cel:



zapewnienie higieny,

Plan:



Prześcielenie łóżka,



zmiana bielizny ,



Toaleta ciała,



Lżejsze wierzchnie przykrycie.

3. Wzmożone pragnienie

Cel:



zmniejszenie pragnienia

Plan:



Dostarczenie dowolnej ilości płynów
ciepłych,



Ułatwienie picia (rurki, słomki)

4. Zaburzenia nastroju. Zmniejszona
spostrzegawczość. Możliwość dezorientacji z
powodu niedotlenienia CSN.

Cel:



Zapewnienie bezpieczeństwa
fizycznego i psychicznego

Plan:



Opieka psychologiczna



Ochrona przed urazami



Działania poprawiające utlenowanie
jw.

4. Zaburzenia nastroju. Zmniejszona
spostrzegawczość. Możliwość dezorientacji z
powodu niedotlenienia CSN.

Cel:



Zapewnienie bezpieczeństwa
fizycznego i psychicznego

Plan:



Opieka psychologiczna



Ochrona przed urazami



Działania poprawiające utlenowanie
jw.

5. Zaburzenia rytmu snu z powodu
napadowego kaszlu

Cel:



Zapewnienie wypoczynku

Plan:



Środki łagodzące kaszel suchy,



Ułożenie chorego w pozycji
półwysokiej,



Przewietrzenie pokoju ( współpraca z
sekcją klimatyzacji).

6. Spadek masy ciała.

Cel:



Zwiększenie masy ciała, poprawa apetytu.

Zapewnienie prawidłowego odżywiania i

zwiększenie sił odpornościowych.

Plan:



Dieta pobudzająca łaknienie (rosoły, barszcz),

wysokobiałkowa,



Higiena odksztuszania



Drenaż ułożeniowy przed posiłkiem lub 1

godz. po posiłku,

Problem 7

Trudności związane z pełnieniem ról

społecznych.
Możliwość kolejnego ataku.

Przewlekłe utrudnione oddychanie.
Możliwość wystąpienia powikłań

(przewlekła niewydolność oddechowa,
rozstrzeń oskrzeli, przewlekłe serce
płucne, niewydolność krążenia)

Cel:



Ułatwienie pełnienia ról społecznych choremu



Przygotowanie do samoopieki



Przywrócenie prawidłowej mechaniki
oddychania, poprawa wentylacji



Zwiększenie wydolności układu oddechowego



Zapobieganie zniekształceniom klatki
piersiowej i ogólnorozwojowemu
upośledzeniu fizycznemu oraz powikłaniom

Plan



Edukacja pacjenta w celu wydłużenia
okresów remisji i wyrobienia
racjonalnego stosunku do choroby:



Wykrycie alergenu jw..



Odczulanie organizmu jw..



Systematyczne, ciągłe bez przerw,
pod kontrolą przyjmowanie leków jw..

Plan cd



Podnoszenie sił odpornościowych organizmu;



Uregulowany tryb życia (praca, rekreacja, sen),



Codzienny ruch na świeżym powietrzu do -10 °C,



Codzienna gimnastyka ogólnorozwojowa

obejmująca ćwiczenia rozluźniające, >

ruchomość kręgosłupa, >siłę grzbietu i brzucha,

korygujące postawę,



Sport, ale nie wyczynowy, (pływanie w

zbiornikach naturalnych, nie w wodzie

chlorowanej i krytych basenach, gra w piłkę,

siatkówkę, spacery piesze wycieczki, rowerowe,

biegi, skoki, narciarstwo,

Plan cd



Wysiłek intensywny, ale krótki 1-2 min lub 4-5 min., z

przerwami sprzyjających warunkach, przy dobrym

samopoczuciu.



Nie zalecane są sporty wodne.



Codzienna gimnastyka oddechowa, oddychanie

przeponowe



Przed wysiłkiem 10-15 min lek rozszerzający oskrzela

w postaci wziewnej



Systematyczne leczenie klimatyczne (klimat górski,

oszczędzający np. Szczawnica, morski - Kołobrzeg,

nizinny dla osób z rozedmą), kinezyterapeutyczne,

hydroterapeutyczne, fizykoterapeutyczne, np.

wibrokompresja w fazie wydechu.

Celami skutecznego leczenia astmy
oskrzelowej są:



zminimalizowanie lub nawet wyeliminowanie objawów

astmy włącznie z objawami występującymi w nocy,



zminimalizowanie występowania epizodów i ataków

astmy,



uniknięcie wizyt u lekarza oraz pobytów w szpitalu

spowodowanych stanami nagłymi,



brak jakiegokolwiek ograniczenia aktywności fizycznej i

wysiłku fizycznego,



uzyskanie prawie całkowicie prawidłowej czynności

płuc,



zminimalizowanie lub wręcz uniknięcie objawów

niepożądanych stosowanych leków.

Plan pielęgnacji

Pomoc choremu w przyjęciu pozycji wysokej (Fowlera),

ew. półwysokiej ( SemiFlowlera),



Przejęcie czynności za chorego, ograniczenie jego

aktywności



Tlenoterapia 4-6 l/min, w razie potrzeby,



Nie otwierać okna,



Dostarczyć świeżego powietrza w sposób pośredni,



Nauka oddychania przeponowego,



Dieta lekkostrawna w małych ilościach, często,



Regulacja wypróżnień,



ubiór niekrępujący klatki piersiowej,



udział w farmakoterapii j.w.

3.

Zwiększone wydzielanie śluzu w drogach

oddechowych. Kaszel wilgotny

Cel:
Ułatwienie odksztuszania wydzieliny

(ewakuacji wydzieliny).

Udrożnienie dróg oddechowych.
Zapobieganie zakażeniom bakteryjnym.
Zapewnienie higieny.

Plan



Nacieranie i oklepywanie klatki piersiowej,



Dostarczenie płynów do picia (3-4 l/dobę),



Nawilżanie powietrza,



Gimnastyka oddechowa, zakończona

efektywnym kaszlem, 3 x dziennie 5-15 minut,

faza wydechu 2 :3, wydech przez

„zasznurowane” usta,



Drenaż ułożeniowy, zapewnienie płatków

ligliny, ciepłego płynu do płukania jamy ustnej



Ew. odsysanie wydzieliny,



Udział w farmakoterapii (inhalacje)

Plan



Nacieranie i oklepywanie klatki piersiowej,



Dostarczenie płynów do picia (3-4 l/dobę),



Nawilżanie powietrza,



Gimnastyka oddechowa, zakończona

efektywnym kaszlem, 3 x dziennie 5-15 minut,

faza wydechu 2 :3, wydech przez

„zasznurowane” usta,



Drenaż ułożeniowy, zapewnienie płatków

ligliny, ciepłego płynu do płukania jamy ustnej



Ew. odsysanie wydzieliny,



Udział w farmakoterapii (inhalacje)

ważne



Na wszystkich etapach leczenia oprócz
wymienionych poniżej leków w celu
prawidłowej kontroli astmy w razie
pacjent powinien w razie potrzeby
stosować inhalacje szybko działającego
ß

2

- mimetyku w celu zniesienia objawów,

przy czym nie należy przyjmować krótko
działających ß

2

- mimetyków częściej niż

3-4 razy dziennie.



Na każdym etapie konieczna jest
edukacja pacjenta.

POChP



charakteryzuje się procesami zapalno-
destrukcyjnymi toczącymi się w oskrzelach i
miąższu płucnym, będącymi wynikiem reakcji
płuc na wdychane pyły i gazy, głównie dym
tytoniowy.

Procesy te prowadzą do przewlekłego zapalenia

oskrzeli i rozedmy płuc.

Następstwem ich jest upośledzenie przepływu

powietrza przez oskrzela, przejawiające się w
spirometrii obniżeniem wskaźnika FEV1/FVC <
0,7.

Płuca zdrowego i chorego na POChP

Przewlekłe zapalenie oskrzeli (PZO)



Podstawą rozpoznania jest obecność
kaszlu ze skąpym odkrztuszaniem
śluzowej wydzieliny oskrzelowej,
trwające co najmniej trzy miesiące w
roku przez kolejne dwa lata.



Wykluczyć należy inne przyczyny
kaszlu

– astma oskrzelowa, rozstrzenie oskrzeli,

rak płuc , niewydolność serca

Rozedma



To zmiany w budowie płuc
polegające na powiększeniu
przestrzeni powietrznych
położonych obwodowo od
oskrzelika końcowego,
przebiegające ze zniszczeniem
ścian pęcherzyków płucnych.

Epidemiologia POChP



Jest jedną z najczęstszych chorób przewlekłych.



W Polsce choruje 2 miliony chorych na POChP.



POChP najczęstszą przyczyną hospitalizacji - rocznie 3,6%.



Liczba zgonów z powodu POChP i jej bezpośrednich powikłań

- 14 - 15 tys. rocznie.



Jest czwartą przyczyną po chorobach serca, nowotworach

złośliwych i śmierci z przyczyn gwałtownych.



POChP stanowi bardzo poważne obciążenie społeczne.



Powoduje przedwczesne inwalidztwo.

Czynniki powodujące rozwój POChP



Palenie tytoniu



Zanieczyszczenie środowiska pracy i

powietrza atmosferycznego



Infekcje układu oddechowego we wczesnym

dzieciństwie i palenie bierne



Nawracające infekcje oskrzelowo płucne



Uwarunkowania genetyczne



Płeć



Czynniki klimatyczne i środowiskowe

Rozpoznawanie



U większości chorych na POChP występuje

kaszel –przez większość dni w roku, przeważnie

w godzinach porannych. Tylko w zaawansowanej

postaci kaszel powtarza się przez cały dzień, a w

nocy budzi się aby wykasłać nagromadzoną

wydzielinę.



Duszność jest najważniejszym i najbardziej

dokuczliwym objawem, który skłania chorego do

szukania pomocy lekarskiej. Nasila się z

upływem lat, początkowo występuje tylko

podczas wysiłku, jest większa zwykle w

godzinach porannych. Duszność spoczynkowa

sugeruje ciężką postać choroby.

Skala duszności MRC (Medical Research
Council)



Stopień 0 – nie odczuwa duszności



Stopień 1 – duszność tylko podczas znacznego wysiłku



Stopień 2 – duszność występująca podczas szybkiego marszu po

terenie płaskim lub podczas marszu pod górę, albo przy

wchodzeniu na 1 piętro normalnym krokiem



Stopień 3 – duszność przy dotrzymywaniu kroku w marszu po

terenie płaskim osobie zdrowej w tym samym wieku



Stopień 4 – duszność podczas marszu po płaskim terenie we

własnym tempie



Stopień 5 – duszność podczas niewielkich wysiłków, jak jedzenie

mycie się i ubieranie

Typy kliniczne choroby

Pacjent typu A („różowy i sapiący”)

cechuje prawidłowe zabarwienie skóry,

znaczna duszność wysiłkowa, utrata masy

ciała, rozdęcie płuc, prawidłowy lub

obniżony poziom PaCO

2

przy nieznacznie

obniżonym PaO

2

, hipoksemia podczas

wysiłku, wzrost całkowitej pojemności płuc

(TLC), zmniejszona zdolność dyfuzyjna

płuc (TL co), prawidłowe lub nieznaczne

podwyższone ciśnienie w tętnicy płucnej w

spoczynku oraz prawidłowy wskaźnik Ht.

Pacjenta typu B („siny i
obrzęknięty”)

Charakteryzuje kaszel z

odksztuszaniem, sinica centralna,
niewielka duszność, często nadwaga
lub otyłość, obrzęki, znaczne
zaburzenia gazów krwi tętniczej z
ciężką hipoksją i hiperkapnią,
prawidłowa lub nieznacznie
podwyższona TLC, nadciśnienie
płucne i podwyższony wskaźnik Ht.

Przebieg naturalny POChP i wpływ palenia
tytoniu.



Krzywe ilustrują utratę FEV

1

Zaostrzenie POChP

to „epizod” w naturalnym przebiegu choroby

charakteryzujący się nasileniem duszności, kaszlu lub

odksztuszaniem plwociny większym niż zwykle

.

Przyczyny:



Zakażenie układu oddechowego ( wirusowe lub bakteryjne)



Wzrost zanieczyszczenia powietrza (pyły, dwutlenek azotu,

dwutlenek siarki),



Zatorowość płucna,



Odma opłucnowa



Płyn w jamie opłucnej,



Niewydolność serca,



Złamanie żeber i inne urazy klatki piersiowej,



Leki ( β-blokery, leki uspakajające lub nasenne)

W 1/3 ciężkich zaostrzeń nie udaje się ustalić przyczyny.

Leczenie zaostrzeń

U każdego chorego z zaostrzeniem

POChP stosuje się:

1. Krótko działający β

2

– mimetyk lub

lek przeciwcholinergiczny (inhalacje)



Pochodne metyloksantyny i.v.

2.

Prednizon

3.

Antybiotyki w razie infekcji
bakteryjnej.

Leczenie szpitalne



Tlen,



Przetaczanie płynów (pod ścisłą kontrolą bilansu

płynów) w celu odpowiedniego nawodnienia ustroju,



Odpowiednie żywienie ( suplementacyjne jeśli silna

duszność nie pozwala choremu jeść posiłków),



Profilaktyka przeciwzakrzepowa za pomocą heparyny

lub metod mechanicznych,



Zabiegi ułatwiające usuwanie wydzieliny z dróg

oddechowych (poprzez wywołanie kaszlu i natężone

wydechy o małej objętości). U chorych

odksztuszających duże ilości plwociny lub z niedodmą

płatkową korzystne bywa ręczne lub mechaniczne

oklepywanie klatki piersiowej i drenaż ułożeniowy.

Powikłania POChP

1.

Nadciśnienie płucne i niewydolność
prawej komory serca,

2.

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa

3.

ciężka POChP zwiększa ryzyko
zakrzepicy żył głębokich i zatorowości
płucnej, dlatego stanowi wskazanie do
profilaktyki przeciwzakrzepowej
(heparyna drobnocząsteczkowa!)

4.

Depresja i zaburzenia lękowe.

Leczenie tlenem



należy do rutynowo stosowanych obecnie
metod postępowania zarówno w ostrej, jak i w
przewlekłej niewydolności oddechowej.



Tlenoterapia w warunkach domowych,
umożliwiająca poprawę codziennego
funkcjonowania pacjentów z przewlekłą
niewydolnością oddechową, rozpowszechniła
się na świecie w latach 70-tych ubiegłego
wieku. W Polsce metoda ta stosowana jest od
1986 r., kiedy to w Warszawie powstał pierwszy
Ośrodek Domowego Leczenia Tlenem.

Ośrodek Domowego Leczenia
Tlenem.

Do przewlekłego leczenia tlenem w warunkach

domowych kwalifikowani są chorzy na przewlekłe

choroby płuc w okresie niewydolności oddechowej, po

wyczerpaniu wszystkich możliwości leczenia

farmakologicznego i rehabilitacji.

Podczas kwalifikacji wykonywana jest gazometria krwi

tętniczej, pobrana w spoczynku, w okresie wyrównania

choroby. W przypadku konieczności kwalifikacji

chorego opuszczającego szpital po okresie zaostrzenia

choroby podstawowej – dokonuje się jej na podstawie

wyników badań wykonanych w momencie wypisu –

ostateczna kwalifikacja następuje po 3 miesiącach w

poradni DLT.

Wskazania



Wskazaniem do włączenia domowego leczenia tlenem

jest ciśnienie parcjalne tlenu we krwi tętniczej (PaO

2

)

≤55 mmHg lub PaO

2

56–60 mmHg przy obecności

przynajmniej jednego z trzech objawów:

radiologicznych cech nadciśnienia płucnego, cech

przerostu prawej komory w EKG i/lub hematokrytu 55%

.



Wskazaniem do rozpoczęcia przewlekłego leczenia

tlenem nie może być pojedynczy pomiar PaO

2

. Przy

PaO

2

≤55 mmHg gazometrię i spirometrię należy

powtórzyć po miesiącu. Wartość PaO

2

nie powinna

zmienić się o więcej niż 5 mmHg, a FEV

1

i VC o więcej

niż 20%. W przypadku, gdy hipoksemia wynosi 56–60

mmHg, wymagana jest 3-miesięczna obserwacja.

Warunkiem kwalifikacji



pacjenta do DLT jest przestrzeganie przez niego

bezwzględnego zakazu palenia tytoniu.



Palenie niweluje korzystne efekty leczenia tlenem, stwarza

także zagrożenie pożarem lub wybuchem.



Aby uzyskać korzystne wyniki przewlekłej tlenoterapii, pacjent

powinien oddychać tlenem minimum 15 godz./dobę, w tym

przez całą noc. W nocy może dojść do znacznego spadku

stężenia tlenu we krwi ze względu na zaburzenia stosunku

wentylacji do perfuzji oraz hipowentylację w fazie snu REM.

Zazwyczaj zalecany jest niski przepływ tlenu, rzędu 1–3 l/min,

co pozwala na osiągnięcie wystarczającego stężenia tlenu we

krwi. U pacjentów z utrwaloną hiperkapnią leczenie tlenem

rozpoczyna się od przepływu 0,5–1 l/min. Przy dobrej tolerancji

takiego leczenia przepływ tlenu można stopniowo zwiększać,

kontrolując gazometrię. Chorzy z hiperkapnią charakteryzują

się zmniejszoną wrażliwością ośrodka oddechowego na CO

2

, a

sygnałem do oddychania jest hipoksja.

Chorzy z hiperkapnią



charakteryzują się zmniejszoną
wrażliwością ośrodka oddechowego
na CO

2

, a sygnałem do oddychania

jest hipoksja. Zmniejszenie hipoksji
poprzez zastosowanie nawet małego
stężenia tlenu może doprowadzić do
hipowentylacji i retencji CO

2

co może

prowadzić do kwasicy, śpiączki
hiperkapnicznej, a nawet bezdechu.

Stosując tlenoterapię u chorych z
hiperkapnią, należy zachować

szczególną ostrożność i rozpoczynać leczenie

od minimalnego przepływu, kontrolować
gazometrię, aby w porę wychwycić
ewentualne narastanie stężenia CO

2

.

Przepływ tlenu zapewniający wystarczające
dla chorego utlenowanie krwi tętniczej
ustalany jest podczas spoczynku. W trakcie
wysiłku dochodzi zazwyczaj do spadku
saturacji, a zatem zaleca się zwiększenie
przepływu tlenu o 1 l/min .

Stosując tlenoterapię u chorych z
hiperkapnią, należy zachować

szczególną ostrożność i rozpoczynać leczenie

od minimalnego przepływu, kontrolować
gazometrię, aby w porę wychwycić
ewentualne narastanie stężenia CO

2

.

Przepływ tlenu zapewniający wystarczające
dla chorego utlenowanie krwi tętniczej
ustalany jest podczas spoczynku.

W trakcie wysiłku dochodzi zazwyczaj do spadku

saturacji, a zatem zaleca się zwiększenie
przepływu tlenu o 1 l/min .

Źródła tlenu



W użyciu są obecnie trzy rodzaje źródeł

tlenu – butle z tlenem sprężonym, butle

z tlenem ciekłym oraz koncentratory

tlenu.



Butle, stalowe lub aluminiowe,

zawierające sprężony tlen są ciężkie,

niewygodne i mało wydajne. Obecnie

wykorzystywane są głównie niewielkie

butle, zawierające 3–5 l tlenu, zazwyczaj

w razie konieczności transportu chorego.

Koncentrator tlenu



Jego działanie polega na oddzielaniu
tlenu od innych gazów zawartych w
powietrzu. Koncentratory produkują
mieszaninę oddechową zawierającą
90–95% tlenu przy przepływie 2 l/min.
Ich obsługa jest niezwykle prosta, a
użycie wygodne dla chorego.

Zalety i wady

Cewniki

za pomocą których pacjent pobiera tlen z

koncentratora, mogą mieć nawet 12 m długości,
co pozwala na swobodne poruszanie się po
domu.

Wadą koncentratorów jest konieczność zasilania

za pomocą energii elektrycznej, co uniemożliwia
używanie koncentratora na zewnątrz.

Ograniczeniem dla wielu pacjentów jest też

koszt energii elektrycznej – zużycie prądu przez
to urządzenie jest, niestety znaczne.

Mieszanina oddechowa



z koncentratora lub butli dostarczana
jest do pacjenta za pomocą
specjalnych cewników lub masek.



Najczęściej stosowane są tzw. wąsy
tlenowe, czyli dwuświatłowe cewniki
umieszczone w nozdrzach przednich.
Umożliwiają one oddychanie
mieszaniną zawierającą 24% tlenu
przy przepływie 2 l/min.

Każde zwiększenie przepływu o
1 l/min



powoduje zwiększenie stężenia tlenu o 4% .

Przewlekła tlenoterapia znalazła trwałe

miejsce w rutynowym leczeniu niewydolności

oddechowej, jednak tylko w przypadku

chorych na POChP udowodniono istnienie

długofalowych korzyści dla pacjenta.



Przede wszystkim leczenie takie prowadzi do

zahamowania rozwoju nadciśnienia płucnego

i klinicznych cech serca płucnego, hamuje też

wzrost hematokrytu. Stan ogólny chorych

poprawia się, zwiększa się tolerancja wysiłku,

co często umożliwia pacjentom wykonywanie

podstawowych czynności domowych.

Leczenie tlenem



korzystnie wpływa także na funkcje

ośrodkowego układu nerwowego – pacjenci

zgłaszają poprawę pamięci i zdolności

koncentracji. Mniej jest też, częstych u

chorych w terminalnym stadium choroby

objawów depresji i lęku. W wyniku stosowania

tlenoterapii zmniejsza się śmiertelność

chorych.



Z ekonomicznego punktu widzenia zmniejszają

się koszty leczenia chorych z niewydolnością

oddechową – rzadziej dochodzi u nich do

zaostrzeń choroby podstawowej, a więc

rzadziej wymagają hospitalizacji

Kwalifikacja do przewlekłej
tlenoterapii

w warunkach domowych odbywa się w

ośrodkach domowego leczenia tlenem.
Obecnie w Polsce działają 63 takie
ośrodki,

mające pod opieką ok. 3200 chorych,

co daje wskaźnik 8,4/100 tys.
ludności/rok

Powikłania tlenoterapii



W procesie przekształcania tlenu cząsteczkowego w wodę

powstają niezwykle toksyczne metabolity pośrednie o dużej

aktywności utleniającej, które powodują degenerację białek,

preoksydację lipidów i uszkadzają błony komórkowe.



Po upływie kilku godzin od rozpoczęcia oddychania czystym

tlenem można zaobserwować pierwsze niegroźne zmiany.



Po 3 h stwierdza się zmniejszenie szybkości oczyszczania

rzęskowego tchawicy, po6 h- objawy zapalenia tchawicy, po

24h – zmniejszenie syntezy białek, a następnie martwicę

śródbłonka i pneumocytów typu I. Spowodowane tym

zmniejszenie wytwarzania surfaktantu, prowadzi do

zapadania się pęcherzyków płucnych i do niedodmy płuc. Po

36 oddychania czystym tlenem występuje zmniejszenie

podatności płuc, obrzęk śródmiąższowy, a po48 h-

pęcherzykowy obrzęk płuc.

Stężenia tlenu 40-50%



chorzy dobrze znoszą przez wiele
tygodni, a przy stężeniach powyżej
60% mogą po upływie 24 - 48 h
wystąpić objawy działania
toksycznego.



Szybkość rozwinięcia efektów
toksyczności tlenu zależy od
wydolności układów
antyoksydacyjnych.

Nieinwazyjna wentylacja
mechaniczna dodatnim ciśnieniem



Jeżeli u chorego w przewlekłą
niewydolnością oddechową, pomimo
leczenia farmakologicznego,
rehabilitacji oraz tlenoterapii, nie
uzyskuje się zadowalającego wzrostu
PaO

2

– należy rozważyć wdrożenie

nieinwazyjnej wentylacji
mechanicznej dodatnim ciśnieniem
(non-invasive ventilation – NIV).

W tej grupie chorych



najczęściej stosuje się wentylację dwufazowym

ciśnieniem dodatnim (bi-level positive airway

pressure – BIPAP),



natomiast chorzy z zespołem bezdechu

sennego wykorzystują aparaty CPAP

(continuous positive airway pressure).

Nieinwazyjna wentylacja dodatnim ciśnieniem

umożliwia wspomaganie oddechu bez

konieczności intubacji chorego – zamiast rurki

intubacyjnej stosowana jest maska (nosowa

lub twarzowa), która musi bardzo szczelnie

przylegać do twarzy pacjenta.

Dostępne są



także małe, przenośne respiratory, które

umożliwiają długotrwałe stosowanie tej metody

leczenia w domu chorego.



Kandydatami do domowej nieinwazyjnej

wentylacji mechanicznej są chorzy z przewlekłą

niewydolnością oddechową w przebiegu POChP,

chorób śródmiąższowych płuc, mukowiscydozy,

chorób nerwowo-mięśniowych, deformacji klatki

piersiowej oraz z zaburzeniami oddychania w

czasie snu.



Do przewlekłej NIV kwalifikuje się pacjentów z

PaO2<50 mmHg, PaCO2>70 mmHg i pH<7,3.

Dostępne są



także małe, przenośne respiratory, które

umożliwiają długotrwałe stosowanie tej metody

leczenia w domu chorego.



Kandydatami do domowej nieinwazyjnej

wentylacji mechanicznej są chorzy z przewlekłą

niewydolnością oddechową w przebiegu POChP,

chorób śródmiąższowych płuc, mukowiscydozy,

chorób nerwowo-mięśniowych, deformacji klatki

piersiowej oraz z zaburzeniami oddychania w

czasie snu.



Do przewlekłej NIV kwalifikuje się pacjentów z

PaO2<50 mmHg, PaCO2>70 mmHg i pH<7,3.

Zalety nieinwazyjnego
wspomagania wentylacji



Kandydat do nieinwazyjnego wspomagania wentylacji musi

być przytomny, współpracujący, stabilny

hemodynamicznie, nie może produkować dużych ilości

wydzieliny, która wymagałaby odsysania, nie może także

mieć deformacji twarzy, które uniemożliwiałyby szczelne

dopasowanie maski .



Zalecana jest kilkugodzinna (zazwyczaj od 2 do 6 godz. na

dobę) wentylacja, zwłaszcza w godzinach nocnych.

Korzystne efekty takiego postępowania mogą wynikać z:
1) odciążenia mięśni wdechowych podczas wentylacji, czego

następstwem jest poprawa ich działania ,

2) poprawy podatności płuc poprzez likwidację ognisk

niedodmy u chorych z zaburzeniami mięśniowo-

nerwowymi i deformacjami klatki piersiowej,

3) zapobiegania hipowentylacji w godzinach nocnych i ze

zwiększenia wrażliwości ośrodka oddechowego na CO2 .

Nieinwazyjna wentylacja mechaniczna -działania
niepożądane

.

Do częstszych, lecz mniej niebezpiecznych,

należą :



przecieki powietrza wokół maski

powodujące uczucie dyskomfortu,



podrażnienie skóry twarzy,



rozdęcie żołądka,



podrażnienie oczu, zapalenie spojówek,



przekrwienie i obrzęk błony śluzowej zatok

obocznych nosa,



uczucie suchości w jamie ustnej i nosie.

Do rzadszych, lecz poważniejszych
powikłań należy:



zmniejszenie pojemności minutowej
serca,



obniżenie ciśnienia krwi,



odma opłucnowa



zapalenie płuc

System opieki nad chorymi z przewlekłą
niewydolnością oddechową

w Polsce rozwija się bardzo dynamicznie.
W ciągu ostatnich kilku lat znacznie

zwiększyła się dostępność koncentratorów

tlenu, poprawiły się także warunki

finansowania przewlekłej tlenoterapii

przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Jednak

ciągle jeszcze potrzeby w tym zakresie

znacznie przewyższają możliwości

ośrodków domowego leczenia tlenem.

Rehabilitacja oddechowa



jest formą terapii nie tylko dla tych pacjentów

z POChP, którym mimo optymalnego leczenia

(włączając w to farmakoterapię, zaniechanie

palenia tytoniu

i przewlekłe leczenie tlenem w warunkach

domowych) nadal dokuczają objawy choroby

lub u których jej kontrola jest nieodpowiednia.



Jak już wspomniano, osłabienie siły mięśni

szkieletowych jest niezależnym czynnikiem

prowadzącym do obniżenia tolerancji wysiłku,

pogorszenia funkcjonowania, zwiększenia

kosztów leczenia oraz podwyższenia ryzyka

śmierci u chorych na POChP.

Pojawienie się osłabienia mięśni



jest niezależne od stopnia zwężenia dróg

oddechowych u chorych na POChP.



Poprawę siły mięśniowej i tolerancji

wysiłku można osiągnąć poprzez

odpowiednie ćwiczenia fizyczne.

Opracowano szereg specyficznych

programów ćwiczeń fizycznych dla

pacjentów z POChP, tak aby rehabilitacja

przyniosła pożądane rezultaty.

cd



W centrum uwagi współczesnej rehabilitacji

oddechowej znajdują się ćwiczenia fizyczne,

które stanowią podstawę wszelkiego działania

w dobrze zaplanowanej terapii

usprawniającej. Tym niemniej przedstawiciele

innych profesji ochrony zdrowia mogą z

powodzeniem uczestniczyć w procesie

rehabilitacji. Najczęściej w programy

rehabilitacji oddechowej zaangażowani są

lekarze chorób płuc, fizjoterapeuci, technicy

terapii zajęciowej, psycholodzy, pielęgniarki,

pracownicy socjalni oraz dietetycy.

Programy rehabilitacji
obejmują:

1.

Ćwiczenia oddechowe,

2.

Ogólnousprawniające ćwiczenia
fizyczne,

3.

Edukację chorego i jego bliskich

4.

Odzwyczajenie od palenia tytoniu

5.

Wsparcie psychiczne

6.

Poradnictwo w zakresie żywienia.

Żywienie

Zapewnienie właściwego żywienia ma istotne

znaczenie u chorych na POChP.

Niezależnie od stopnia ograniczenia przepływu

przez drogi oddechowe może wystąpić utrata
masy ciała, także beztłuszczowej (w tym
zanik mięśni), a mała masa wiąże się ze
zwiększonym ryzykiem zgonu. Niedożywienie
rozpoznaje się na podstawie BMI<21 (kg/m²),
utraty 10% masy ciała w ciągu 6 m-cy lub
>5% w ciągu miesiąca.

POChP



jest najczęstszą przewlekłą chorobą układu

oddechowego prowadzącą do inwalidztwa

oddechowego,



jest ona obecnie postrzegana nie tylko jako choroba

układu oddechowego, ale również jako choroba

ogólnoustrojowa, wpływająca na funkcjonowanie

innych narządów, m.in. narządu ruchu.



Osłabienie siły mięśni szkieletowych i zmniejszenie

należnej wagi ciała to dwa najważniejsze parametry

będące wyznacznikiem wpływu danego schorzenia na

cały organizm.

cd



Jednoznacznie wykazano, że niedowaga u
chorych na POChP zdecydowanie pogarsza
rokowanie, natomiast poprawa stanu
odżywienia wydłuża przeżycie.



Zmniejszenie masy mięśni szkieletowych u
chorych na POChP istotnie skraca przeżycie,
szczególnie w grupie ciężko chorych z
wartościami FEV

1

mniejszymi od 50

%wartości należnej

Leczenie chirurgiczne

W wybranych przypadkach

zaawansowanej POChP stosuje się
zabiegi chirurgiczne takie jak:



Usunięcie pęcherzy rozedmowych
(bullektomia) lub operacyjne
zmniejszenie objętości płuc (OZOP), a
w krańcowym okresie choroby
przeszczep płuc.

OZOP



Poprzez usunięcie najbardziej
rozedmowych części płuc, poprawia
czynność mniej chorobowo zmienionego
i uciśniętego przez zmiany rozedmowe
miąższu płucnego. Poprawiają się
wskaźniki spirometryczne zwiększa się
sprawność fizyczna, zmniejsza się
uczucie duszności.



Poprawa trwa 3 lata.

Do OZOP kwalifikowani są chorzy:



Z rozedmą górnych płatów i znaczną
dusznością, uniemożliwiającą
wykonywanie podstawowych
czynności życiowych,



Wiek <75 lat



Prawidłowe stężenie alfa1-
antytrypsyny

Edukacja i oddziaływanie
psychospołeczne



Edukacja stanowi podstawową
składową kompleksowego leczenia
przewlekle chorych.

U chorych na choroby układu
oddechowego



należy zwrócić uwagę n.in na

informacje dotyczące:



Zmniejszenia narażenia na czynniki

pogarszające przebieg lub

wyzwalające objawy choroby



Przebieg naturalny choroby oraz jej

powikłań



Technik wziewnego przyjmowania

leków w tym obsługi inhalatorów

cd



Przewlekłego leczenia tlenem (jeśli
chory wymaga suplementacji);



Właściwego odżywiania i podaży
płynów,



Problemów prawnych i etycznych
pojawiających się w schyłkowym
okresie choroby z ciężką
niewydolnością oddechową.

Oddziaływania psychospołeczne
powinny dotyczyć:



Radzenia sobie z chorobą,



Redukowania lęku i depresji,



Zmniejszania poziomu stresu



Funkcjonowania w rodzinie i
społeczeństwie,



Zwalczania uzależnień

Służą temu metody:



Grupy wzajemnego wspierania się
chorych,



Metody relaksacyjne.