sciaga ukl oddechowy, anatomia

UKŁAD ODDECHOWY-do układu oddechowego należą:*górne drogi oddechowe:jama no sowa(oddzielona od jamy ustnej podniebieniem twardym),gardło; *dolne drogi oddechowe: krtań,tchawica,oskrzela; *płuca stanowiące narząd wymiany gazowej. NOS ZEW.-położony w cz.środkowej twarzy,ma kształt piramidy.W cz.górnej zbudowany jest z kości,cz.dolną tw orzą chrząstki i tkanka włóknista.Zbudowany jest z:kości nosowych,wyrostków czołowych kości szczęki,chrząstek nosowych bocznych,chrząstki przegrody nosa,chrząstek skrzydłowat ych mniejszych i większych.Wyróżnia się:nasadę nosa-połączona z czołem,ograniczona lekk im wgłębieniem,grzbiet nosa-powstały w wyniku połączenia się ścian bocznych,skrzydło no sa-ruchomy odcinek bocznej,dolnej ściany nosa,nozdrza przednie-podstawa nosa,na której znajdują się otwory nosowe.Czynności nosa:nos spełnia cztery zasadnicze czynności:oddech ową,obronną,węchową i jest rezonatorem głosu łącznie z zatokami przynosowymi.Powietrze przechodzące przez nos ulega oczyszczeniu,ogrzaniu i nawilżeniu.JAMA NOSOWA-podzie lona jest pośrodkowo przegrodą nosową zbudowaną z cz.kostnej,chrzęstnej i błoniastej.Rozc iąga się od nozdrzy przednich do gardła.Sklepienie jamy nosowej stanowi dno jamy czaszki, ogranicza dół przedni,ma kształt łuku,w cz.centralnej znajduje się blaszka sitowa kości sitow ej z licznymi otworkami dla zakończeń nerwów węchowych. -przedsionek nosa-pokryty skó rą,stanowi początkowy odcinek jamy nosowej,ograniczony górnymi powierzchniami chrząst ek skrzydłowych większych; -tylna i górna ściana jamy nosowej-łączy się z trzonem kości kl inowej i kością sitową; -dolną ścianę stanowi podniebienie twarde; -boczna ściana-występuj ą tu małżowiny nosowe-dolna,środkowa i górna,dzielące jamę nosową na trzy analogiczne przewody nosowe,łączące się w pojedynczy przewód nosowy wspólny-ten w tylnej cz.jamy nosowej zlewa się w przewód nosowo-gardłowy wchodzący przez nozdrza tylne do gardła. Małżowina górnaprzewód nosowy górnytylne kom.sitowe, Małżowina środkowaprze wód nosowy środkowyzatoki czołowe i szczękowe,Małżowina dolnaprzewód dolnyu jście przewodu nosowo-łzowego. Ujście przewodu nosowo-łzowego znajduje się w ścianie przewodu nosowego dolnego,między dnem jamy nosowej a małżowiną nosową dolną.Tędy odprowadzane są łzy z woreczka łzowego znajdującego się wew.oczodołu.W błonie śluzowe j wyścielającej jamę nosową wyróżnia się: -okolicę węchową-położona w górnej cz.jamy no sowej,między małżowiną górną a przegrodą nosa, -okolica oddechowa-pokryta jest nabłonki em wielorzędowym migawkowym,zawierającym kom.kubkowe,silnie ukrwione,z licznymi gruczołami wydzielającymi wydzielinę surowiczo-śluzową,przez tą cz.wdychane powietrze wnika do dalszych części układu oddechowego.Zatoki-zatoki przynosowe tzw.oboczne nosa to jamy powietrzne znajdujące się w obrębie kości twarzoczaszki;zatoki szczękowe-w obręb ie kości szczęki;zatoki czołowe-w kości czołowej;zatoki(komórki)sitowe-w kości sitowej;za toki klinowe-w obrębie trzonu kości klinowej.GRADŁO-jest przestrzenią ciągnącą się od góry od podstawy czaszki,na dole dochodzi do krtani i przechodzi dalej w przełyk.Gardło dzieli się na: *gardło górne tj.część nosową gardła,która znajduje się z tyłu jamy nosowej od trzonu kości klinowej do poziomu podniebienia miękkiego; *gardło środkowe tj.część ustną gradła,od podniebienia miękkiego do nasaday języka; *gardło dolne tj.część krtaniową,które j najniżej położonym punktem jest zachyłek gruszkowaty zlokalizowany poniżej szpary głoś ni.Tylną ścianę gardła stanowi kręgosłup.Gardło jest częścią drogi oddechowej(nos,gardło,tc hawica)i pokarmowej(jama ustna,gardło i przłyk),spełnia rolę obronną i jest obok krtani narz ądem mowy.KRTAŃ-położona w środkowo-przedniej cz.szyi na wysokości 4-7 kręgu szyjn ego,leży poniżej nasady języka i kości gnykowej.Jest narządem łączącym gradło z tchawicą. Funkcje: -służy do przewodzenia powietrza z jamy nosowej i ust do tchawicy,-pełni funkcję ochronną przed wnikaniem pokarmów stałych i płynnych,-jest narządem fonacji-wydawania dźwięków,umożliwia mówienie.Krtań zbudowana jest z chrząstek stanowiących rusztowani e,więzadeł i mięśni.Wyróżniamy: -chrząstki nieparzyste:-ch.tarczowa-największa chrząstka krtani,zbudowana z dwóch płytek prawej i lewej połączonych ze sobą,tworzących “jabłko Adama”,-ch.pierścieniowata-tworzy pełen pierścień chrzęstny w drogach oddechowych,ma kształt sygnetu,-ch.nagłośniowa-ma kształt sercowatego liścia lub łyżki do obuwia,łączy się z kością gnykową i chrząstką tarczową,zamyka drogi oddechowe w trakcie przełykania. -chrząstki parzyste: -ch.nalewowate-jest miejscem przyczepu strun głosowych i wew.mięśni krtani,kontrolujących wejście do krtani i ruch strun głosowych.-ch.rożkowate,-ch.klinowate. Jama krtani dzieli się na trzy piętra:-górne-stanowi przedsionek krtani wyposażony w fałdy nalewkowo-nagłośniowe,działające jak zacisk,zamykając wejście do krtani.-środkowe-głośn ia-najwęższa część krtani,jest to szczelina(szpara głośni)z parzystymi fałdami głosowymi,po łożona jest między strunami głosowymi a chrząstkami nalewkowatymi,-dolne-jama podgłoś niowa-położona od fałdów głosowych do przejścia krtani w tchawicę.TCHAWICA-położon a na wysokości od VI-VII kręgu szyjnego do rozgałęzienia na dwa oskrzela główne na wyso kości trzonu kręgu IV piersiowego,w okolicy kąta mostka,-ma długość 10-12 cm,-zbudowan a jest z 16-20 podkowiastych chrząstek(ch.szklista) otwartych po stronie grzbietowej,połącz onych więzadłami obrączkowymi,-tylna ściana tchawicy zbudowana z błoniastej tkanki włó knistej i mięśniowej gładkiej,styka się z przełykiem,-w miejscu rozdwojenia na oskrzela ma my ostrogę tchawicy,-krtań z tchawicą podczas połykania przesuwa się do góry,podczas kas zlu tchawica kurczy się,powstaje silny prąd powietrzny ułatwiający odksztuszanie śluzu,-w dolnym odcinku tchawica objęta jest tarczycą.OSKRZELA-w miejscu rozdwojenia tchwica dzieli się na dwa oskrzela główne,rozchodzące się pod kątem 90stopni do wnęk płucnych,-prawe oskrzela główne-szersze,krótsze,biegnie bardziej pionowo,tu częściej wpadają ciała obce,daje trzy odnogi oskrzeli płatowych; -lewe oskrzela główne-dłuższe,ma mniejszą średn icę,biegnie bardziej poziomo ze względu na położenie serca,oddaje dwie odnogi oskrzeli pła towych.Oskrzela płatowe-dzielą się na oskrzela segmentowe,zaopatrując segmenty oskrzel owo-płucne.Za segment oskrzelowo-płucny uważany jest taki odcinek płata płuc,który ma własne oskrzele segmentowe i tętnicę segmentową pochodzącą z podziału tętnic krążenia płucnego.Płuco prawe składa się najczęściej z 10 segmentów(3 w płacie górnym,2 w środko wym i 5 w dolnym),a płuco lewe-z 8 segmentów(4 w płacie górnym i 4 w płacie dolnym). Oskrzela segmentowe-dzielą się kilka lub kilkanaście razy,przechodząc w nie posiadające już chrząstek-oskrzelka.Są one wysłane nabłonkiem migawkowym i mogą się dzielić jeszcz e kilkakrotnie,przechodząc w oskrzelko końcowe.Każde oskrzelko końcowe dzieli się dycho tomicznie na dwa oskrzelka oddechowe,które zalicza się już do miąższu płuc.PŁUCA-parzy sty narząd uk.oddechowego,w którym zachodzi proces tzw.oddychania zew.,położony w jamie klatki piersiowej,oddzielony narządami śródpiersia,-otoczony workami opłucnej,-w budowie wyróżniamy: podstawę-z pow.przeponową,wypukła, szczyt-leżący w obrębie szyi wystaje ponad górny otwór klatki piersiowej,-pow.żebrową-położona bocznie,przylegająca do żeber,-pow.przyśrodkowa-zwrócona do śródpiersia.-występuje tu głęboka wklęsłość tj.w ycisk sercowy.Oba płuca podzielone są szczelinami na płaty:-płuco lewe,dwa płaty górny i dolny podzielone szczeliną skośną,-płuco prawe-trzy(górny,środkowy i dolny)przedzielone szczelinką skośną i poziomą.Do płuca wchodzą:oskrzela główne,gałęzie oskrzelowe,tętnice płucne powstałe w wyniku rozdzielenia się pnia płucnego,nerwy,naczynia chłonne;wychodz ą:żyły płucne(4 główne dochodzące do przedsionka lewego),żyły oskrzelowe. W każdym płucu wyróżniamy krążenie czynnościowe i odżywcze:-czynnościowe-stanowi rozgałęzienia tętnicy płucnej,jest częścią krążenia małego,-odżywcze-związane z gałęziami oskrzelowymi odchodzącymi od aorty piersiowej. Płaty płuc dzielą się pod względem czynnościowym na odcinki(segmenty)oskrzelowo-płucne tworzące niezależne części,mają kształt stożka wierzc hołkiem zwróconego do wnęki płuc.-zbudowane są z własnych oskrzeli segmentowych i odgałęzień tętnicy płucnej,-w skład każdego segmentu wchodzą pęcherzyki płucne ułożone w grona,-większa liczna gron tworzy zraziki płuca,-za właściwy miąższ płucny uważa się tę cz.dróh oddechowych,która bierze w wymianie gazowej.Są to oskrzelka oddechowe i ich ostatnie rozgałęzienia-przwodziki pęcherzykowate,często kończące się woreczkami pęcherz ykowymi.Przewodziki i woreczki na całej pow.są pokryte pęcherzykami płucnymi.-pęcherz yki płucne są to kuliste twory,otwarte do światła oskrzelek oddechowych lub przewodzików pęcherzykowatych.Ich ściany tworzy nabłonek jednowarstwowy,otoczony gęstą siecią naczy ń włosowatych,otrzymujących krew z krążenia małego(płucnego).OPŁUCNA-jest błoną sur owiczą pokrywającą płuca,zbudowana jest z dwóch blaszek oddzielonych jamą opłucnej.Jest gładka i śliska.Wyróżniamy:-opłucną płucną(trzewna)-pokrywającej płuca,wnika głęboko w