Konsument

Konsument



Konsument to osoba fizyczna, która dokonuje

zakupu lub sprzedaży towaru na własne potrzeby.

Jednak zakup lub sprzedaż nie mają związku z

prowadzoną działalnością gospodarczą lub

zawodową.



Unia Europejska obejmująca 27 państw

członkowskich posiada niemal pół miliarda

konsumentów. Państwa członkowskie stopniowo

rozwijają środki mające na celu ochronę

określonych interesów konsumentów, którzy

odgrywają w społeczeństwie zasadniczą rolę

gospodarczą i polityczną.

2

Ochrona praw

Ochrona praw

konsumenta

konsumenta



Ochrona konsumenta obejmuje następujące

zagadnienia:



ochronę zdrowia i bezpieczeństwa,



ochronę ekonomicznych interesów
konsumentów,



prawo do rzetelnej informacji,



ochronę prawną,



reprezentowanie konsumentów na poziomie
narodowym i komunalnym.

3

Ochrona praw

Ochrona praw

konsumenta

konsumenta



Zagadnienia wchodzące w zakres ochrony praw

konsumenta nie stanowią katalogu, który istnieje od

samego początku współpracy między państwami w

ramach Wspólnoty Europejskiej. Do dzisiejszego kształtu

ochrony praw konsumenckich dochodzono przez lata, a

tylko jedno jest pewne – ze względu na rozwój nowych

technologii wspomniane zagadnienia z całą pewnością

będą poszerzać swój zakres.



U podstaw formalnoprawnych obszaru ochrona

konsumentów i zdrowia leżało pragnienie podniesienia

standardu życia. Temu celowi przyświecała preambuła

traktatu założycielskiego Europejskiej Wspólnoty

Gospodarczej, w której w 1957 roku sformułowano

zadanie poprawy warunków życia w państwach

członkowskich, a także artykuł 2 Traktatu o Wspólnotach

Europejskich.

4

Ochrona praw

Ochrona praw

konsumenta

konsumenta



Kolejnym aktem prawnym wydanym na rzecz ochrony praw

konsumenta był uchwalony w 1975 roku przez Radę Unii

Europejskiej „Pierwszy Program Europejskiej Wspólnoty

Gospodarczej ds. Polityki na rzecz Ochrony i Informacji

Konsumentów”. Wydanie tego aktu zapoczątkowała

Rezolucja Rady z 14 kwietnia 1975 roku. W dokumencie

tym zawarty był wspomniany wyżej katalog praw.



Kolejnym ważnym dokumentem, który przyczynił się do

nowej dynamiki w tej dziedzinie, był Jednolity Akt

Europejski z 1987 roku, zmieniający art. 95 ust. 3 Traktatu

o Wspólnotach Europejskich, który stanowił, że przy

rozwoju rynku wewnętrznego jako podstawę należy

przyjmować „wysoki poziom ochrony” w dziedzinie

zdrowia, bezpieczeństwa, ochrony środowiska i

konsumentów.

5

Ochrona praw

Ochrona praw

konsumenta

konsumenta



Traktat o Unii Europejskiej, który wszedł w życie w

listopadzie 1993 roku, zdefiniował po raz pierwszy

europejską politykę ochrony konsumenta jako

samodzielna dziedzina polityki unijnej za pośrednictwem

art. 153 Traktatu o Wspólnotach Europejskich. Unia

Europejska uzyskała uprawnienia do współtworzenia

systemu ochrony konsumentów wraz z ustawodawcami

krajowymi. Od tej pory przepisy UE w tej dziedzinie mogą

(ale nie muszą) być przyjmowane w kontekście działań

związanych z harmonizacja przepisów krajowych.

Wspomniany artykuł 153 daje Wspólnocie Europejskiej

uprawnienia do uchwalania regulacji, które „wspierają,

uzupełniają i monitorują działania państw członkowskich”.

6

Ochrona praw

Ochrona praw

konsumenta

konsumenta



Po zakończeniu konferencji międzyrządowej
poświęconej reformie Traktatu o UE na szczycie w
Amsterdamie w czerwcu 1997 roku sektor polityki
ochrony konsumenta został wzmocniony. Podczas tego
szczytu artykuł 153 Traktatu o Wspólnotach
Europejskich zyskał potwierdzenie. W Traktacie główne
cele, które zostały wyznaczone w tej dziedzinie,
dotyczą: ochrony zdrowia i bezpieczeństwa
ekonomicznego interesów ekonomicznych obywateli
Unii, a także rozwijania prawa do informacji.

7

Dyrektywy Unii

Dyrektywy Unii

Europejskiej

Europejskiej



Głównym instrumentem realizacji polityki ochrony
konsumentów w Unii Europejskiej są dyrektywy. Są to
specyficzne akty prawne, właściwe prawu
europejskiemu, wydawane przeważnie przez Parlament
Europejski wspólnie z Radą.



Dyrektywy są aktem prawnym o charakterze wiążącym
dla państw członkowskich, ale wymagają
przekształcenia w prawo krajowe. Pozwalają realizować
przepisy wspólnotowe przy jednoczesnym
uwzględnianiu specyficznej sytuacji danego kraju.

8

Dyrektywy Unii

Dyrektywy Unii

Europejskiej

Europejskiej



Pośród dyrektyw odnoszących się do ochrony

konsumentów w Unii Europejskiej wymienić trzeba:



Dyrektywę 2006/114/WE z dnia 12.12.2006 r. dotyczącą

reklamy wprowadzającej w błąd i reklamy

porównawczej;



Dyrektywę 2005/29/WE z dnia 11.05.2005 r. dotyczącą

nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez

przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku

wewnętrznym oraz zmieniającą dyrektywę 84/450/EWG,

dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE oraz

rozporządzenie (WE) nr 2006/2004;



Dyrektywę 2002/77/WE z dnia 16.09.2002 r. w sprawie

konkurencji na rynkach sieci i usług łączności

elektronicznej;

9

Dyrektywy Unii

Dyrektywy Unii

Europejskiej

Europejskiej



Dyrektywę 93/13/EWG z dnia 05.04.1993 r. w sprawie

nieuczciwych klauzul umownych zawieranych z
konsumentem;



Dyrektywę 2001/95/WE z dnia 03.12.2001 r. w sprawie

ogólnego bezpieczeństwa produktów;



Dyrektywę 1999/34/WE z dnia 10.05.1999 r.

nowelizującą dyrektywę 85/374/EWG o zbliżeniu praw,
regulacji i przepisów administracyjnych państw
członkowskich dotyczących odpowiedzialności za
produkty wadliwe;



Dyrektywę 98/6/WE z dnia 18.02.1998 r. w sprawie

ochrony praw konsumentów poprzez podawanie cen
produktów oferowanych konsumentom.

10

Dyrektywy Unii

Dyrektywy Unii

Europejskiej

Europejskiej



Dyrektywy są skierowane do wszystkich państw
członkowskich, które na mocy art. 100a i art. 129a
Traktatu z Maastricht są zobowiązane do harmonizacji
prawa krajowego z prawem wspólnotowym.

W tym obszarze można mówić o „minimalnej harmonizacji”.

Państwa członkowskie mogą utrzymać lub wprowadzić bardziej

restrykcyjne środki, ale muszą być one zgodne z Traktatem.

11

Program Unii

Program Unii

Europejskiej

Europejskiej



Produktywna, zintegrowana gospodarka UE powinna
zwiększyć zaufanie konsumentów do transakcji
międzynarodowych. Ale przed dokonaniem zakupu za
granicą klienci muszą mieć pewność, że informacje,
którymi dysponują, są dokładne, oraz że istnieją przepisy,
które jasno określają ich prawa w przypadku jakichkolwiek
problemów z zakupem. Obowiązujące w całej UE przepisy
gwarantują konsumentom odpowiednią ochronę.



Obecny program UE w tej dziedzinie na lata 2007-2013 ma
zapewnić:



wysoki poziom ochrony konsumentów,



skuteczne egzekwowanie przepisów.

12

Wysoki poziom ochrony

Wysoki poziom ochrony



Wraz z rozwojem usług finansowych oraz wzrostem
sprzedaży przez Internet Komisja zaproponowała wytyczne
w sprawie dobrych praktyk w handlu elektronicznym
oraz przepisy obejmujące wszelkie aspekty kredytów
konsumenckich oraz płatności bezgotówkowych.



Interesy konsumentów są już uwzględniane w aktach
prawnych dotyczących liberalizacji najważniejszych
sektorów usług publicznych, takich jak transport,
dostawy energii elektrycznej i gazu, telekomunikacja i
usługi pocztowe. W ten sposób wszyscy obywatele
uzyskają swobodny dostęp do wysokiej jakości usług po
przystępnych cenach.

13

Egzekwowanie przepisów

Egzekwowanie przepisów



Konsumenci muszą mieć prawo do dochodzenia swoich
praw, jeśli przepisy przyjęte przez UE nie są
odpowiednio wdrażane. Wymaga to sprawniejszej
współpracy pomiędzy krajami UE. Sprawy sądowe,
zwłaszcza pod jurysdykcją innego państwa
członkowskiego, bywają kosztowne i czasochłonne. W
ramach zachęcania do pozasądowego rozstrzygania
sporów Komisja Europejska opracowała alternatywne
mechanizmy ugodowe, które są bezpłatne lub
pociągają za sobą jedynie niewielkie koszty.

14

Egzekwowanie przepisów

Egzekwowanie przepisów



Pomocy w dochodzeniu swoich praw udziela również
sieć Europejskich Centrów Konsumenckich (ECC-
Net). Oferują konsumentom bezpłatną pomoc i porady.



Centra to ochrona konsumenta europejskiego za
granicą i porady prawne w razie sporów ze
sprzedawcami w UE oraz w Norwegii i Islandii.
Dostarczają bezpłatnych, specjalistycznych porad
konsumentom, którzy chcą złożyć skargę na
sprzedawcę z innego kraju UE – na przykład na sklep
internetowy lub biuro podróży z sąsiedniego kraju – w
związku z niewłaściwym rozpatrzeniem reklamacji.

Dostęp do ECK:

http://ec.europa.eu/consumers/ecc/index_pl.ht

m

15

Nieuczciwe praktyki

Nieuczciwe praktyki

handlowe

handlowe



Nieuczciwe praktyki handlowe, takie jak reklamy
wprowadzające w błąd oraz agresywne techniki
sprzedaży (nękanie klienta, stosowanie przynęt lub
nacisku), zostały w UE zabronione.



Konsumenci unikają zakupów za granicą, ponieważ nie
są pewni, jakie prawa im w takim przypadku
przysługują, oraz boją się, że zostaną oszukani. Nowa
dyrektywa wprowadza jednolity poziom ochrony przed
nieuczciwymi praktykami handlowymi, bez względu na
to, czy konsument kupił produkt w lokalnym sklepie,
czy też przez Internet w innym kraju UE.

16

Obszary ochrony

Obszary ochrony



UE już od lat zapewnia konsumentom wysoki poziom
ochrony w wielu obszarach:



zabawki, wyposażenie ochrony osobistej, urządzenia
elektryczne, kosmetyki, produkty farmaceutyczne,
żywność, zapalniczki, maszyny i łodzie rekreacyjne muszą
odpowiadać szczegółowym normom bezpieczeństwa;



w całej UE obowiązują też surowe przepisy dotyczące
wycofywania ze sprzedaży wadliwych produktów. Rocznie
do UE wpływa ponad 2 tysiące zgłoszeń dotyczących
produktów mogących stanowić zagrożenie dla zdrowia.
Najczęściej są to ubrania i dodatki odzieżowe, wyroby
tekstylne i zabawki.

17

Obszary ochrony

Obszary ochrony



Dzięki działaniom UE chronione są szeroko rozumiane

interesy konsumentów, również w dziedzinach takich jak:



uczciwe praktyki handlowe,



reklamy wprowadzające w błąd i reklamy

porównawcze,



sposoby podawania cen i etykietowanie,



nieuczciwe warunki umów,



sprzedaż wysyłkowa i handel obwoźny,



timeshare (korzystanie z nieruchomości w oznaczonym

czasie) oraz wycieczki zorganizowane,



prawa podróżnych,



oświadczenia żywieniowe i zdrowotne na produktach,



nowa żywność,



składniki żywności i opakowania.

18

Ochrona konsumentów

Ochrona konsumentów



Komisja Europejska wydała broszurę „Ochrona
konsumenta w Unii Europejskiej. Dziesięć
podstawowych zasad”. Jednak broszura ma wyłącznie
charakter informacyjny i nie zawiera oficjalnych
wskazówek Komisji Europejskiej w kwestii interpretacji
praw lub polityk UE. Broszura jest dostępna do
pobrania w 20 europejskich językach na stronie
internetowej

http://europa.eu.int/comm/consumers/con

s_info/10principles_en.htm

19

10 podstawowych zasad

10 podstawowych zasad



Zakupy według własnego uznania i w wybranym

przez siebie miejscu - władze rodzimego państwa nie
mogą nikomu uniemożliwić przywozu produktu, który
został zgodnie z prawem zakupiony w innym państwie
UE. Istnieje jednak kilka wyjątków. Należą do nich na
przykład broń palna lub artykuły moralnie szkodliwe.



Jeśli artykuł jest wadliwy, zwróć go - Zasada,

zgodnie z którą produkt musi odpowiadać warunkom
umowy sprzedaży, chroni również konsumentów w
przypadku, gdy otrzymali towar nie taki, jaki
zaakceptowali w chwili zawierania transakcji.

20

10 podstawowych zasad

10 podstawowych zasad



Wysokie normy bezpieczeństwa żywności i innych

towarów konsumpcyjnych - przepisy prawa UE dotyczące

bezpieczeństwa żywności określają zasady produkcji żywności

przez rolników (w tym regulują kwestię środków chemicznych

stosowanych do uprawy roślin i żywienia zwierząt),

przetwarzania żywności, stosowania w jej produkcji substancji

barwiących i dodatkowych, oraz sprzedaży żywności.



Dowiedz się co spożywasz – zasada ta określa kwestie

etykietowania żywności, wykorzystywania nazw produktów o

określonej jakości, pochodzących z poszczególnych regionów

Europy. Konsumenci są również informowani o tym, czy

żywność jest modyfikowana genetycznie (GM), bądź czy

zawiera składniki modyfikowane genetycznie (GM). W takim

przypadku, produkt musi być oznaczony jako modyfikowany

genetycznie.

21

10 podstawowych zasad

10 podstawowych zasad



Warunki umów muszą być uczciwe dla

konsumentów – umowy zawierane na nieuczciwych

warunkach są zabronione. Niezależnie od tego, w

którym państwie UE konsument podpisze taką umowę,

prawo UE chroni go przed tego rodzaju nadużyciami.



Czasem konsumenci mogą zmienić zdanie –

ochrona konsumentów przed „sprzedażą w drzwiach”,

co oznacza, że zgodnie z ogólną zasadą, każdy ma

prawo anulować taką umowę w ciągu siedmiu dni.

Prawo UE chroni również konsumentów, w przypadku

transakcji kupna dokonywanych w systemie sprzedaży

wysyłkowej, za pośrednictwem Internetu, zawieranych z

firmami prowadzącymi sprzedaż na telefon lub

realizującymi sprzedaż na odległość w innej formie.

Konsument może odstąpić od umowy, bez podawania

przyczyn, w ciągu siedmiu dni roboczych.

22

10 podstawowych zasad

10 podstawowych zasad



Ułatwione porównywanie cen - przepisy prawa UE

wymagają od supermarketów podawania ceny

jednostkowej produktów, by konsumentom łatwiej było

rozstrzygnąć, który zakup jest dla nich korzystniejszy.

Prawo wymaga również od firm świadczących usługi

finansowe podawania klientom niektórych informacji w

ustandaryzowanej formie.



Konsument nie może być wprowadzany w błąd -

Reklamy, które wprowadzają w błąd lub dezinformują

konsumentów, są zabronione na mocy prawa UE. Przepisy

prawa UE wymagają, by firmy prowadzące sprzedaż

wysyłkową, w formie telezakupów lub detaliści

prowadzący sprzedaż w systemie on‑line podawały pełne

informacje na swój temat, a także na temat oferowanych

przez siebie towarów, cen (włącznie z podatkiem i

kosztami dostawy) i czas oczekiwania na doręczenie

zakupionych towarów.

23

10 podstawowych zasad

10 podstawowych zasad



Ochrona podczas urlopu - prawo UE chroni konsumentów

w czasie ich urlopu – a nawet po powrocie do domu. Na

przykład 0rganizator imprezy urlopowej musi zapewnić

powrót do domu jej uczestnikom, nawet jeśli ogłosi

upadłość lub ma również obowiązek zaproponować

rekompensatę, jeśli nie wywiązał się z obietnic zawartych w

ulotkach informacyjnych.



Pomoc w skutecznym rozstrzyganiu sporów

transgranicznych – Konsumenci powinni mieć prawo do

świadomego wyboru zakupywanych towarów i usług. Ich

interesy powinny być promowane i chronione, szczególnie w

związku z rosnącą kompleksowością rynków, na których

podmioty te prowadzą działalność. Konsumenci muszą mieć

pewność, że znajdą najlepsze możliwości na terenie całej

Europy.

24

Bibliografia

Bibliografia



red. Andrzej Powałowski „Leksykon prawa ochrony
konsumentów – 100 podstawowych pojęć”, C.H. Beck,
Warszawa 2010.



red. Iwona Bielska „Uprawnienia konsumenta do
korzystania z przysługującej ochrony prawnej”, Instytut
Europejski, Łódź 1998.



William Nicoll, Trevor C. Salamon „Zrozumieć Unię
Europejską”, Książka i Wiedza, Warszawa 2002.



http://europa.eu/



http://www.cie.gov.pl/

25