System ochrony praw człowieka UE/WE

UE a prawa człowieka.

Prawo pierwotne wspólnot europejskich zawierało kwestie gospodarcze,np. prawa dla jednostek wynikające z 4 podstawowych swobód (przepływu towaru, obsług i usług kapitału) + prawa wynikające z zakazu dyskryminacji przede wszystkim ze względu na narodowość.

-lata 70te : rozbudowano regulacje dotyczące równouprawnienia ze względu na płeć.

W systemie unijno- wspólnotowym prawa człowieka nazywa się prawami podstawowymi.

Definicja PRAWA PODSTAWOWE(wg.Ets): ogólne zasady prawa wspólnotowego (i teraz unijnego) wynikające z 2 kwestii:

-wynikające ze wspólnych tradycji konstytucyjnych państw członkowskich

-oraz z umów międzynarodowych z zakresu praw człowieka, którymi stronami są państwa członkowskie ze szczególnym uwzględnieniem Europejskiej Konwencji Praw Człowieka + dochodzą do tego nowe prawa o charakterze ekonomicznym, gospodarczym;

3 remedia na niedostatek ochrony praw podstawowych:

1.oczecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości

2. Próby przystąpienia wspólnot europejskich do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (umowa Rady Europy),

3.Długotrwała próba tworzenia aktu prawnego, dokumentu unijnego, który wymienia katalog praw i wolności i je chroni, czyli stworzenie Karty Praw Podstawowych UE (proklamowany w lutym 2000r na szczycie nicejskim, ale nie był to żaden akt prawny w sensie możliwości jego egzekwowania ) Karta Praw podstawowych obowiązuje od 1 grudnia 2009r (dołączona do traktatu lizbońskiego)

AD1.1969-1979:ETS wydał 4 orzeczenia, które do dzisiaj są fundamentem całego systemu ochrony praw człowieka w UE. 1965r: ETS wydał orzeczenie :

-Costa vs. Enel: uznano zasadę prymatu prawa wspólnotowego nad prawem krajowym i nad konstytucjami państw członkowskich.(to co wydało ETS nie jest do dziś uznawane przez część państw). Protestowały: włoski i niemiecki trybunał konstytucyjny. Uznają one zasadę prymatu prawa wspólnotowego,ale nie uznają nie nad całym prawem (czyli nie nad konstytucjami). Niemiecki TK uznał, że: nie uzna prymatu prawa wspólnotowego nad konstytucją niemiecką dopóki prawo wspólnotowe nie zapewni poziomu ochrony praw podstawowych praw człowieka jakim jest konstytucja. Powstał bunt tych trybunałów.

↑ (z jakiejs książki)

4 oczeczenia; trafiły one na zasadzie pytań przesądowych (każdy sąd krajowy państwa członkowskiego, kiedy stanie przed problemem rozstrzygania czegoś a gruncie prawa wspólnotoewgo czy unijnego, ma z tym problem jak interpretwac to prawo, musi zawiesić postępowanie i zwrócić się do ETSu z pytaniem, jak ETS rozumie to prawo):

-1969r:Stauder przeciwko miastu Ulm -> decyzja wynikała z prawa wspólnotowego z komisji Europejskiej, sąd luxemburski zbadał treść i tłumaczenia decyzji. Stwierdzono, że niedopuszczalną jest sytuacja, kiedy prawo wspólnotowe naruszałoby prawa podstawowe, które są ogólnymi zasadami prawa wspólnotowego. Pierwszy raz uznano istnienie praw podstawowych i stwierdzono, że są to ogólne zasady prawa wspólnotowego, a jest to pewna kategoria aktów prawnych prawa wspólnotowego.

-1970r: Internationale Handelsgeselschaft

-1975r: Nold-> handel węglem. Chciano ograniczyć liczbę hurtowni węgla, wprowadzono restrykcje co do handlu węglem dla firm, które osiągały niższy stopień obrotu (Firma Nold znalazła się w tym stopniu), poskarżyła się do sądu krajowy, a ten wysłał pytanie to ETSu powołując się na to, że to rozporządzenie spowoduje, ze ta firma nie będzie mogła handlować węglem i ogłosi upadłość. ETS stwierdził, że nie można tworzyć prawa wspólnotowego, które narusza jedno z praw podstawowych ( w tym wypadku prawo własności), uchylono to rozporządzenie, powołując się na ogólne zasady prawa wspólnotowego wynikające ze wspólnych tradycji konstytucyjnych państw członkowskich.

-1979r:Hauer-> dotyczy prawa własności, zakaz tworzenia nowych winnic. W tym orzeczeniu po raz pierwszy Europejski Trybunał Praw Człowieka powołał się na konkretny przepis konwencji praw człowieka (protokołu 1szego, kwestie prawa własności).

Traktat Lizboński daje kompetencję UE. Przystąpienie UE do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka jest potrzebne, ponieważ zdarzało się rozchodzenie się orzecznictwa organów UE i EKPC. Pojawia się tez problem odpowiedzialności państw członkowskich za wykonywanie nieswojego prawa, gdy wykonanie tego prawa może naruszać artykuły EKPC.

Przykłady orzecznictwa „rozjechania się” wyroków:

1. Moechst 1989 ETS: tak jak i w przypadku Niemetz chodziło o to czy na gruncie prawa do prywatności można uznawać, że budynki gospodarcze (biurowe) korzystają z takiej samej ochrony miru domowego jak mieszkania, czyli czy trzeba mieć taki sam wyrok sądowy(np. nakaz przeszukania mieszkania) by przeszukać czyjeś mieszkanie czy budynki biurowe. ETS stwierdził, że budynki gosp. nie mogą być arbitralnie przeszukane (trzeba mieć nakaz) ale mieszkanie jest o wiele bardziej chronione.

2. Niemetz 1990 ETPC: Trybunał Strasburski stwierdził odwrotnie: budynki gospodarcze mają taką samą ochronę jak mieszkania .

3. Grogan vs. SPUC 1990: Studenci rozdawali znajomym ulotki z info o klinikach aborcyjnych w Wielkiej Brytanii (tam legalna). SPUC wniosło do władz irlandzkich, by zakazac im kolportowania tych ulotek i wszcząć postępowanie karne wobec nich. Grogan i inni studenci broniąc się przed droga karną wnieśli do sądu irlandzkiego zadanie pytania do ETS, twierdząc, że jest to związane z prawem wspólnotowym. Twierdzili, że aborcja jest usługą legalną w jednym z krajów Wspólnot Europejskich, udzielali informacji o legalnej usłudze w Wlk. Brytanii i chronią ich prawa podstawowe wynikające z praw wspólnot europejskich. Mówilo się, że ETS uciekało od wydania orzeczenia.Stwierdził, że można aborcje potraktowac jako usługę, ale z definicju usług wynika to, że reklamowanie usług w innym kraju wiąże się z elementem przelewów pieniężnych. Jeśli Grogan i inni dostaliby pieniądze za szerzenie takich informacji, to prawo wspólnotowe i ETS musiałoby zająć stanowisko. Studenci robili to jednak za darmo i ETS stwierdziło, że nie jest to prawo wspólnotowe i zostawiono sprawę sądowi krajowemu do rozstrzygnięcia.

4. Dublin well women1995 (przeciwko Irlandii): organzacja robiła to samo co Grogan i reszta studentów. Przekazano gwałconej dziewczynie adres do jednej z klinik . Rząd irlandzki nie chciał dopuścić do tgo żeby wyjechała na zbieg. Po wyczerpaniu drogi sądowej Dublin well women zwrócił się do ETPC powołując się na art. 10. Trybunał stwierdził, że jeśli ktos propaguje informacje darmowo lub nie o legalnej usłudze w innym kraju, to nie można mu tego zabronić.

5. Bosphorus Airways 2005r:tureckie linie lotnicze na początku l.90 wydzierżawiły od linii jugosłowiańskich samoloty. W kwietniu 1993r weszło rozporządzenie UE wprowadzająca sankcje na kraje byłej Jugosławi ( w związku z wojną) nakazujące internowanie, rekwirowanie statków powietrznych, morskich należących do Jugosławi. Miesiąc później po wprowadzeniu rozporządzenia, samolot czarterowany przez linie Bosphorus (formalnie należący do Jugosławi) wylądował w Dublinie. Władze irlandzkie zarekwirowały samolot. Bosphorus zapłacił za czarterowanie tego samolotu, ale nie mogła z niego korzystać. Odwołali się do sądu irlandzkiego w sprawie odszkodowania. Sąd odmówił wypłacenia odszkodowania, bo rozporządzenie unijne tego nie przewidywało. ETS uznał, że nie było naruszenia praw podstawowych, więc zwrócili się do ETPC. Nie dostali odszkodowania, bo stwierdzono, że nie było naruszenia europejskiej konwencji, ale stwierdzono, że istnieje domniemanie, że prawo unijne chroni prawa podstawowe, czyli prawa człowieka wyrazone w EKPC.

Jeśli wykonując prawo unijne narusza się EKPC, to trzeba ponieść odpowiedzialnośc za to.

6. Mathews przeciwko Wielkiej Brytanii 1999: Na podstawie umowy między Wlk. Bryt, a państwami członkowskimi z 1979r wyłączono Gilblartar z głosowania do parlamentu europejskiego. Pani Mathews poskarżyła się do ETPC twierdząc, że jest to sprzeczne z prawem do wolnych wyborów. ETPC stwierdził winę Wielkiej Bryt. I państw członkowskich UE. Wielka Bryt. zapłaciła kobiecie odszkodowanie.

Ostatni element tworzący system UE to stworzenie dokumentu, który chroni prawa podstawowe, tworzy ich szeroki katalog. Próbowano zainicjować proces utworzenia takiego dokumentu.

Powstało kilka dokumentów tzw. Miękkiego prawa międzynarodowego np.: Rezolucje: deklaracja podstawowych praw i wolności, wspólnotowa karta podstawowych praw socjalnych pracowników, Rada Europejska tez wydała deklarację o prawach człowieka. Nie miało to jednak charakteru wiążącego. Formalnie organa unijne nie były zobowiązane ich przestrzegać.

Przełomem była Karta Praw Podstawowych obowiązująca od 1grudnia 2009, nowoczesny dokument, wprowadza szereg nowych regulacji z zakresu praw człowieka. 54 artykuły z czego 50 to katalog pewnych praw i wolności. Z nowych praw to takie jak: zakaz klonowania istot ludzkich, szeroka ochrona osób niepełnosprawnych i starszych, prawo dostępu do dokumentów, prawo do dobrej administracji. 7 rozdziałów, 6pierwszych to rozdziały merytoryczne( 50 art. Podzielone na kategorie: godność, prawa fizyczności, klonowanie itp., wolności osobiste , własności, zrzeszania, mysli, sumienia, religii, wypowiedzi itp.) Żaden z przepisów Karty nie rozszerza kompetencji UE. Poszczególne prawa i wolności z Karty obowiązują nie zawsze, nie we wszystkich sytuacjach. Obowiązują tylko wtedy, Kiedy organ unijny lub państwo członkowskie stosuje prawo unijne. Jeśli wymienione w niej prawo ma swój odpowiednik w EKPC, to prawo z Karty roguje się (??) tak samo jak to prawo z EKPC. Rozumie się tak jak to orzeka dany organ. Jeśli prawo jest wyrażone w Karcie, a regulowane w innych aktach unijnych może być dowodzone tylko w granicach tych aktów tego na co te akty pozwalają. Art.7 :kazde ograniczenie musi być proporcjonalne i musi odpowiadać celowi interesu ogólnego wspólnoty.

---