Teoria publicznych praw podmiotowych ukształtowana została w Niemczech i w Austrii w 19 wieku, nierozerwalnie łączyły się z pojęciem państwa prawnego. Publiczne prawa podmiotowe doktryny określały jako rezultat nowożytnego myślenia o prawie i wiązano je z fundamentalną zasadą nowożytnego państwa w myśl której obowiązującemu prawu podlegają nie tylko obywatele państwa ale i ono samo. Teoria praw publicznych praw podmiotowych znalazła uznanie w polskiej doktrynie przedwojennej, a także w instytucjach prawnych tamtego okresu. W okresie PRL -u publiczne prawa podmiotowe poza nielicznymi wyjątkami, poddano ostrej krytyce bądź w ogóle pomijano je milczeniem. Transformacja ustrojowa rozpoczęta pod koniec lat 80 -tych pozwoliła definitywnie zerwać z ideologią państwa policyjnego i powrócić do demokratycznych wartości właściwych nowoczesnemu państwu prawa, a efektem końcowym tych przeobrażeń było uchwalenie nowej konstytucji. Po kilkudziesięciu latach funkcjonowania uniwersalistycznego modelu podstawowych praw i wolności obywatelskich, cechujących się wyraźnym uprzywilejowaniem państwa jako dobra ogółu, nastąpił powrót do koncepcji indywidualistycznej opierającej się na teorii niezbywalnych, nienaruszalnych i prawnie zagwarantowanych praw człowieka. Nowe realia społeczno - polityczne stworzyły warunki dla powrotu teorii publicznych praw podmiotowych. Były różne definicje :
1. publiczne prawa podmiotowe to ogólne prawa podmiotowe właściwe wszystkim ludziom, które są poręczone prawem publicznym i z tego tytułu przyznają określoną korzyść jednostce.
2. określona sytuacja jednostki, w której posiada ona opartą na normie prawnej i możliwość żądania czegoś od państwa lub innego związku publiczno - prawnego jeśli zachodzą warunki w tej normie określone.
3. prawa podmiotowe w zakresie istnienia są kategorią obiektywną zaś w zakresie ich realizacji zależy wyłącznie od ich woli nosiciela, obywatel korzystając ze swoich praw może skutecznie żądać czegoś od państwa lub w sposób niekwestionowany przez państwo coś zdziałać
4. szczególną pozycję publiczne prawa podmiotowe zajmują na gruncie prawa administracyjnego dlatego często nazywa się je publicznymi prawami administracyjnymi. Prawa te mogą istnieć jedynie jako efekt objęcia sfery administracyjno - prawnej. Sfera zachowań jednostki nieobjęta taką regulacją nie może stanowić źródła publicznych praw podmiotowych, a działania jednostki mieszczące się w granicach tej sfery nie dają podstaw do władczej ingerencji administracji, uprawnienie administracyjne ma charakter wtórny i relatywny w tym znaczeniu, że jest pochodną uprzedniego poddania danej dziedziny życia reglamentacji prawnej.
Cechy publicznych praw podmiotowych :
1. źródłem ich są przepisy powszechnie obowiązujące
2. prawa te stanowią korelat określonego prawnie obowiązku, dla jednego podmiotu będą tą prawa, a dla innego obowiązki, prawa te dają możliwość żądania od administracji oznaczonego zachowania przy ustalonym stanie faktycznym
3. prawa te zostały udzielone obywatelom w interesie publicznym tzn. dla ochrony tych interesów, których zabezpieczenie leży w interesie ogółu a nie tylko poszczególnych jednostek
4. prawa te polegają na zindywidualizowanych roszczeniach jednostki, a nie tylko ogólnych interesach prawnie chronionych
5. prawa te są kierowane nie wobec państwa jako całości porządku prawnego ale przeciwko określonej władzy z reguły administracyjnej w celu wyegzekwowania od niej stosowanie się do porządku prawnego czyli do woli państwa
6. prawa te nie dotyczą relacji pomiędzy obywatelami ale dotyczą relacji pomiędzy jednostką a państwem i służą one kontroli działalności władzy
7. są to obywatele państwa ale i osoby nie będące obywatelami np. prawo zrzeszania się przysługujące każdemu
Rodzaje publicznych praw podmiotowych :
W doktrynie prawa administracyjnego wyróżnia się ich kilka rodzajów, generalnie dzielimy je na :
1. pozytywne
2. negatywne
Publiczne prawa podmiotowe o treści pozytywnej :
1. prawo podmiotowe polegające na roszczeniu o wydanie aktu administracyjnego o oznaczonej treści np. wydanie prawa jazdy, osoba zdała oba egzaminy i ma prawo żądać od organu administracji przyznania mu prawa prowadzenia pojazdu
2. prawo podmiotowe polegające na żądaniu od organu określonego prawem zachowania się np. prawo żądania wydania decyzji
3. prawo podmiotowe polegające na domaganiu się od organu określonych świadczeń pozytywnych, a nie decyzji lub nie tylko decyzji
4. prawo podmiotowe do żądania współdziałania z administracją w rozstrzygnięciach spraw publicznych np. prawo do występowania strony
Publiczne prawa podmiotowe o treści negatywnej :
Polegają one na roszczeniach do administracji o zachowanie ingerencji w sferę uznanej uprzednio wolności lub przyznanego stanu prawnego np. zakaz cofania zezwoleń wydanych uprzednio, roszczenie o zaniechanie ingerencji w sferę przyznanego uprzednio stanu prawnego i łączy się z pojęciem praw nabytych. Zasada poszanowania praw nabytych jest jedną z fundamentalnych zasad demokratycznego państwa prawnego.
Biorąc pod uwagę przedmiot materii, której prawa podmiotowe dotyczą, wyróżniamy :
1. prawo wolnościowe [prawo zrzeszania się zgromadzeń]
2. prawo polityczne [prawo wyboru prezydenta, sejmu, senatu]
3. prawo do świadczeń państwa [prawo bezrobotnego do zasiłku i żądanie rejestracji urodzonego dziecka]
Instytucja powołana do ochrony to Rzecznik Praw Obywatelskich.