System ochrony praw człowieka KBWE/OBWE

Geneza powstania KBWE(Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie)

Kiedy na przełomie lat 60 i 70 zaczęła narastać świadomość szkodliwej atmosfery w stosunkach dwóch bloków; wschodu i zachodu można było wyczuć intencję przybliżenia tych bloków, dlatego zaczęto mysleć o zwołaniu konferencji w sprawie współpracy miedzynarodowej. Właściwy proces wielostronnych konwersacji i konsultacji został uwieńczony podpisaniem Aktu Końcowego w Helsinkach w 1975 roku. Akt ten podpisany przez panstwa europejskie oraz USA i Kanadę określał zasady postępowania państw wobec siebie i względem swoich obywateli. W ten sposób po raz pierwszy oba bloki dążyły do umocnienia bezpieczeństwa światowego i przyjeły wspólny katalog postępowania, który uwzględniał kwestię praw człowieka

W akcie końcowym KBWE został skodyfikowany i ustalony system wartości człowieka europejskiego i pozaeuropejskiego. Od samego początku wartość człowieka była podkreślana.
Katalogi praw człowieka ulegały rozbudowie z każdym nowym dokumentem i obecnie są bardzo obszerne.

Pojęcie ludzkiego wymiaru

Ludzki wymiar KBWE to wszystkie działania KBWE/OBWE w zakresie ochrony praw człowieka, przestrzegania praworządności, głoszenia zasad demokracji jak również promowania tolerancji na obszarze OBWE/KBWE

Pojęcie ludzkiego wymiaru jest o wiele szersze niż te zawarte w prawach człoweika czy wszelkich traktatach i konstytucjach. Pojęcie dotyczy też zagadnień- czynników sprzyjających oraz warunkujących przestrzeganie praw człowieka takie jak zasada pluralizmu politycznego, zasada legalizmu działania organów panstwa, zasada demokratycznego panstwa prawnego, zasada prawa wyborczego itd.

Konferencje ludzkiego wymiaru/Mechanizmy ludzkiego wymiaru

Dokument praski

Instytucje ludzkiego wymiaru OBWE

1. Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka - - instytucja OBWE zajmująca się ochroną praw człowieka. Biuro zostało stworzone w 1990 na podstawie Karty Paryskiej z nazwą Biuro Wolnych Wyborów. Jako siedzibę wybrano Warszawę.

Funkcje: monitorowanie przestrzegania praw człowieka, informowanie o operacyjnych aspektach implementacji praw człowieka w strukturze OBWE, wspieranie OBWE w dziedzinie pomocy państwom dążącym do wprowadzenia lub polepszenia przestrzegania praw człowieka na ich terytorium.

2.Wysoki Komisarz do spraw Mniejszości Narodowych - do jego głównych zadań należy pilnowanie pokoju i zapobieganie konfliktom między państwami Europy. Urząd powstał w szczególności w związku z konfliktami etnicznymi Europy Środkowo-Wschodniej i Europy Południowej. Komisarz musi jak najszybciej zauważać nawet z pozoru błahe między państwowe napięcia, gdyż mogą przerodzić się w większy konflikt niebezpieczny dla pokoju na kontynencie. W wypadku wystąpienia takiej sytuacji Komisarz staje się dla stron sporu lub konfliktu mediatorem, wskazuje na możliwości rozwiązania sporu, unika konfrontacji, ale zachęca do podjęcia obustronnych rozmów.

3.Przedstawiciel do Spraw Wolności Mediów- Zajmuje się sprawami związanymi z przestrzeganiem standardów międzynarodowych w zakresie wolności środków masowego przekazu w państwach OBWE.

4.Trybunał Koncyliacji i Arbitrażu - Powstał w 1992 roku w celu rozwiązywania sporów pomiędzy państwami OBWE, które są stronami Konwencji. Siedzibą Trybunału jest Genewa. Do tej pory do Trybunału nie została skierowana żadna sprawa.

Charakter zobowiązań z zakresu ludzkiego wymiaru KBWE/OBWE

Źródła prawa praw człowieka. Systematyka i klasyfikacja praw człowieka.

Horyzontalne obowiązywanie praw człowieka:prawo obwiązuje w stosunkach między osobami fizycznymi albo między osobami fizycznymi i z jednej strony osobami prawnymi prawa cywilnego z drugiej. Konstytucja RP nie uznaje horyzontalnego obowiązywania praw jednostki. W prawie międzynarodowym normy dotyczące praw jednostki nie odnoszą się do sfery stosunków między jednostkami, a podmiotami prywatnymi..

Wertykalne : Prawa człowieka regulują stosunki między jednostką a państwem, jego organami i funkcjonariuszami sprawującymi władzę na różnych szczeblach.

(z jakiegoś forum:

Wertykalne działanie praw człowieka - prawa człowieka regulują stosunki między jednostką a państwem, jego organami i funkcjonariuszami sprawującymi władzę na różnych szczeblach - pionowe działanie tych praw.
Horyzontalne działanie praw człowieka - działania praw miedzy jednostką a jednostką, jest dyskusyjne, w Polskim orzecznictwie raczej działania praw są nastawione na relację jednostka - państwo. prawa wertykalne regulują stosunki miedzy państwem a jednostką a horyzontalne między jednostkami. Koncepcja horyzontalna, szeroko przyjeta na zachodzie, nie znalazła poparcia w polskim orzecznictwie.)

Prawa pierwszej generacji: Zawarte w Deklaracjach prawa i wolności, a w szczególności: wolności osobiste związane z ochroną nietykalności osobistej i wolnością sumienia i wyznania, polityczne związane z wolnością wyrażania poglądów, a także prawo własności zostały najwcześniej zarejestrowane w dokumentach konstytucyjnych, dlatego też prawa obywatelskie i polityczne .Pierwsza generacja związana jest z:

- wolnościami osobistymi (czyli prawem do życia, wolności osobistej, prawem do własności, wolnością sumienia i wyznania, wolnością wypowiedzi, swobodą wyboru miejsca pobytu i poruszania się, tajemnica korespondencji,

- prawami politycznymi, a więc swobodą udziału w życiu politycznym, zarówno biernym jak i czynnym prawem wyborczym, prawem do zrzeszania się i innymi tego typu.

sformułowane na przełomie wieków XVIII i XIX pod wpływem koncepcji liberalnych, a następnie zawarte w wielu konstytucjach oraz w Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966r.

Prawa drugiej generacji- Prawa społeczne, ekonomiczne i kulturalne . Odnoszą się one do dostępu do ochrony zdrowia, zapewnienia nauki, opieki socjalnej. Ważną datą dla tego typu praw jest 16 grudnia 1966 roku, wówczas to Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło Konwencję Praw Człowieka, która gwarantowała zarówno swobody osobiste, jak i polityczne, a także ekonomiczne, społeczne i kulturalne.

Prawa Trzeciej generacji: : prawo do pokoju, prawo do rozwoju, prawo do zachowania środowiska naturalnego, prawo do komunikowania się, prawo do wspólnego dziedzictwa ludzkości oraz prawo do pomocy humanitarnej. Prawa trzeciej generacji, nazywane są też prawami solidarnościowymi. dotyczy praw do rozwoju i datuje się ją od roku 1986. wówczas to przyjęto Deklarację dotyczącą Prawa do Rozwoju, która została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ dnia 4 grudnia 1986 roku. Uważa się powszechnie, że idea prawa do rozwoju zapoczątkowana została w roku 1969, gdy na posiedzeniu Algierskiej Komisji Justitia et Pax przyjęto odpowiednie decyzje zawierające poszanowanie dla tych wartości. Problematyka ta została wprowadzona na forum międzynarodowe przez Senegal w 1972 roku. W maju 1981 roku ECOSOC (czyli Economic and Social Council) powołała Grupę Roboczą Ekspertów Rządowych do spraw Prawa do Rozwoju, która opracowała też tekst Deklaracji.

Prawa czwartej generacji: regulowane tylko przez prawo międzynarodowe np. prawo do obywatelstwa.

Są również w trakcie wyodrębniania się, należą do nich prawa mniejszości seksualnych, np. prawo do zawierania związku małżeńskiego, prawo do adopcji dzieci, prawo do zajmowania stanowisk bez ograniczeń.

Prawa polityczne, obywatelskie to:

-wolność pokojowych zgromadzeń

-wolność stowarzyszania się

-prawo do wybierania przedstawicieli i bycia wybieranym ( bierne i czynne prawo

wyborcze ).

Prawa derogowane i niederogowalne: to takie, które podlegają derogacji i te, których derogować nie można .

Derogacja to możliwośc czasowego odstępstwa od pełnego przestrzegania niektórych standardów ochronnych .

Mówi się tu o prawach fundamentalnych, absolutnych(chronione w sposób absolutny), i prawach pozostałych.

Niederegowalne wg. EKPC:

Prawo do życia, zakaz tortur, zakaz niewolnictwa i poddaństwa, zakaz retroacji państwa karnego, zakaz niewoli za długi, zasada uznawania osobowości prawnej, wolność myśli, sumienia, religii, zakas ponownego ścigania i karania tej samej osoby za ten sam czyn.

System ochrony praw człowieka UE/WE

UE a prawa człowieka.

Prawo pierwotne wspólnot europejskich zawierało kwestie gospodarcze,np. prawa dla jednostek wynikające z 4 podstawowych swobód (przepływu towaru, obsług i usług kapitału) + prawa wynikające z zakazu dyskryminacji przede wszystkim ze względu na narodowość.

-lata 70te : rozbudowano regulacje dotyczące równouprawnienia ze względu na płeć.

W systemie unijno- wspólnotowym prawa człowieka nazywa się prawami podstawowymi.

Definicja PRAWA PODSTAWOWE(wg.Ets): ogólne zasady prawa wspólnotowego (i teraz unijnego) wynikające z 2 kwestii:

-wynikające ze wspólnych tradycji konstytucyjnych państw członkowskich

-oraz z umów międzynarodowych z zakresu praw człowieka, którymi stronami są państwa członkowskie ze szczególnym uwzględnieniem Europejskiej Konwencji Praw Człowieka + dochodzą do tego nowe prawa o charakterze ekonomicznym, gospodarczym;

3 remedia na niedostatek ochrony praw podstawowych:

1.oczecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości

2. Próby przystąpienia wspólnot europejskich do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (umowa Rady Europy),

3.Długotrwała próba tworzenia aktu prawnego, dokumentu unijnego, który wymienia katalog praw i wolności i je chroni, czyli stworzenie Karty Praw Podstawowych UE (proklamowany w lutym 2000r na szczycie nicejskim, ale nie był to żaden akt prawny w sensie możliwości jego egzekwowania ) Karta Praw podstawowych obowiązuje od 1 grudnia 2009r (dołączona do traktatu lizbońskiego)

AD1.1969-1979:ETS wydał 4 orzeczenia, które do dzisiaj są fundamentem całego systemu ochrony praw człowieka w UE. 1965r: ETS wydał orzeczenie :

-Costa vs. Enel: uznano zasadę prymatu prawa wspólnotowego nad prawem krajowym i nad konstytucjami państw członkowskich.(to co wydało ETS nie jest do dziś uznawane przez część państw). Protestowały: włoski i niemiecki trybunał konstytucyjny. Uznają one zasadę prymatu prawa wspólnotowego,ale nie uznają nie nad całym prawem (czyli nie nad konstytucjami). Niemiecki TK uznał, że: nie uzna prymatu prawa wspólnotowego nad konstytucją niemiecką dopóki prawo wspólnotowe nie zapewni poziomu ochrony praw podstawowych praw człowieka jakim jest konstytucja. Powstał bunt tych trybunałów.

↑ (z jakiejs książki)

4 oczeczenia; trafiły one na zasadzie pytań przesądowych (każdy sąd krajowy państwa członkowskiego, kiedy stanie przed problemem rozstrzygania czegoś a gruncie prawa wspólnotoewgo czy unijnego, ma z tym problem jak interpretwac to prawo, musi zawiesić postępowanie i zwrócić się do ETSu z pytaniem, jak ETS rozumie to prawo):

-1969r:Stauder przeciwko miastu Ulm -> decyzja wynikała z prawa wspólnotowego z komisji Europejskiej, sąd luxemburski zbadał treść i tłumaczenia decyzji. Stwierdzono, że niedopuszczalną jest sytuacja, kiedy prawo wspólnotowe naruszałoby prawa podstawowe, które są ogólnymi zasadami prawa wspólnotowego. Pierwszy raz uznano istnienie praw podstawowych i stwierdzono, że są to ogólne zasady prawa wspólnotowego, a jest to pewna kategoria aktów prawnych prawa wspólnotowego.

-1970r: Internationale Handelsgeselschaft

-1975r: Nold-> handel węglem. Chciano ograniczyć liczbę hurtowni węgla, wprowadzono restrykcje co do handlu węglem dla firm, które osiągały niższy stopień obrotu (Firma Nold znalazła się w tym stopniu), poskarżyła się do sądu krajowy, a ten wysłał pytanie to ETSu powołując się na to, że to rozporządzenie spowoduje, ze ta firma nie będzie mogła handlować węglem i ogłosi upadłość. ETS stwierdził, że nie można tworzyć prawa wspólnotowego, które narusza jedno z praw podstawowych ( w tym wypadku prawo własności), uchylono to rozporządzenie, powołując się na ogólne zasady prawa wspólnotowego wynikające ze wspólnych tradycji konstytucyjnych państw członkowskich.

-1979r:Hauer-> dotyczy prawa własności, zakaz tworzenia nowych winnic. W tym orzeczeniu po raz pierwszy Europejski Trybunał Praw Człowieka powołał się na konkretny przepis konwencji praw człowieka (protokołu 1szego, kwestie prawa własności).

Traktat Lizboński daje kompetencję UE. Przystąpienie UE do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka jest potrzebne, ponieważ zdarzało się rozchodzenie się orzecznictwa organów UE i EKPC. Pojawia się tez problem odpowiedzialności państw członkowskich za wykonywanie nieswojego prawa, gdy wykonanie tego prawa może naruszać artykuły EKPC.

Przykłady orzecznictwa „rozjechania się” wyroków:

1. Moechst 1989 ETS: tak jak i w przypadku Niemetz chodziło o to czy na gruncie prawa do prywatności można uznawać, że budynki gospodarcze (biurowe) korzystają z takiej samej ochrony miru domowego jak mieszkania, czyli czy trzeba mieć taki sam wyrok sądowy(np. nakaz przeszukania mieszkania) by przeszukać czyjeś mieszkanie czy budynki biurowe. ETS stwierdził, że budynki gosp. nie mogą być arbitralnie przeszukane (trzeba mieć nakaz) ale mieszkanie jest o wiele bardziej chronione.

2. Niemetz 1990 ETPC: Trybunał Strasburski stwierdził odwrotnie: budynki gospodarcze mają taką samą ochronę jak mieszkania .

3. Grogan vs. SPUC 1990: Studenci rozdawali znajomym ulotki z info o klinikach aborcyjnych w Wielkiej Brytanii (tam legalna). SPUC wniosło do władz irlandzkich, by zakazac im kolportowania tych ulotek i wszcząć postępowanie karne wobec nich. Grogan i inni studenci broniąc się przed droga karną wnieśli do sądu irlandzkiego zadanie pytania do ETS, twierdząc, że jest to związane z prawem wspólnotowym. Twierdzili, że aborcja jest usługą legalną w jednym z krajów Wspólnot Europejskich, udzielali informacji o legalnej usłudze w Wlk. Brytanii i chronią ich prawa podstawowe wynikające z praw wspólnot europejskich. Mówilo się, że ETS uciekało od wydania orzeczenia.Stwierdził, że można aborcje potraktowac jako usługę, ale z definicju usług wynika to, że reklamowanie usług w innym kraju wiąże się z elementem przelewów pieniężnych. Jeśli Grogan i inni dostaliby pieniądze za szerzenie takich informacji, to prawo wspólnotowe i ETS musiałoby zająć stanowisko. Studenci robili to jednak za darmo i ETS stwierdziło, że nie jest to prawo wspólnotowe i zostawiono sprawę sądowi krajowemu do rozstrzygnięcia.

4. Dublin well women1995 (przeciwko Irlandii): organzacja robiła to samo co Grogan i reszta studentów. Przekazano gwałconej dziewczynie adres do jednej z klinik . Rząd irlandzki nie chciał dopuścić do tgo żeby wyjechała na zbieg. Po wyczerpaniu drogi sądowej Dublin well women zwrócił się do ETPC powołując się na art. 10. Trybunał stwierdził, że jeśli ktos propaguje informacje darmowo lub nie o legalnej usłudze w innym kraju, to nie można mu tego zabronić.

5. Bosphorus Airways 2005r:tureckie linie lotnicze na początku l.90 wydzierżawiły od linii jugosłowiańskich samoloty. W kwietniu 1993r weszło rozporządzenie UE wprowadzająca sankcje na kraje byłej Jugosławi ( w związku z wojną) nakazujące internowanie, rekwirowanie statków powietrznych, morskich należących do Jugosławi. Miesiąc później po wprowadzeniu rozporządzenia, samolot czarterowany przez linie Bosphorus (formalnie należący do Jugosławi) wylądował w Dublinie. Władze irlandzkie zarekwirowały samolot. Bosphorus zapłacił za czarterowanie tego samolotu, ale nie mogła z niego korzystać. Odwołali się do sądu irlandzkiego w sprawie odszkodowania. Sąd odmówił wypłacenia odszkodowania, bo rozporządzenie unijne tego nie przewidywało. ETS uznał, że nie było naruszenia praw podstawowych, więc zwrócili się do ETPC. Nie dostali odszkodowania, bo stwierdzono, że nie było naruszenia europejskiej konwencji, ale stwierdzono, że istnieje domniemanie, że prawo unijne chroni prawa podstawowe, czyli prawa człowieka wyrazone w EKPC.

Jeśli wykonując prawo unijne narusza się EKPC, to trzeba ponieść odpowiedzialnośc za to.

6. Mathews przeciwko Wielkiej Brytanii 1999: Na podstawie umowy między Wlk. Bryt, a państwami członkowskimi z 1979r wyłączono Gilblartar z głosowania do parlamentu europejskiego. Pani Mathews poskarżyła się do ETPC twierdząc, że jest to sprzeczne z prawem do wolnych wyborów. ETPC stwierdził winę Wielkiej Bryt. I państw członkowskich UE. Wielka Bryt. zapłaciła kobiecie odszkodowanie.

Ostatni element tworzący system UE to stworzenie dokumentu, który chroni prawa podstawowe, tworzy ich szeroki katalog. Próbowano zainicjować proces utworzenia takiego dokumentu.

Powstało kilka dokumentów tzw. Miękkiego prawa międzynarodowego np.: Rezolucje: deklaracja podstawowych praw i wolności, wspólnotowa karta podstawowych praw socjalnych pracowników, Rada Europejska tez wydała deklarację o prawach człowieka. Nie miało to jednak charakteru wiążącego. Formalnie organa unijne nie były zobowiązane ich przestrzegać.

Przełomem była Karta Praw Podstawowych obowiązująca od 1grudnia 2009, nowoczesny dokument, wprowadza szereg nowych regulacji z zakresu praw człowieka. 54 artykuły z czego 50 to katalog pewnych praw i wolności. Z nowych praw to takie jak: zakaz klonowania istot ludzkich, szeroka ochrona osób niepełnosprawnych i starszych, prawo dostępu do dokumentów, prawo do dobrej administracji. 7 rozdziałów, 6pierwszych to rozdziały merytoryczne( 50 art. Podzielone na kategorie: godność, prawa fizyczności, klonowanie itp., wolności osobiste , własności, zrzeszania, mysli, sumienia, religii, wypowiedzi itp.) Żaden z przepisów Karty nie rozszerza kompetencji UE. Poszczególne prawa i wolności z Karty obowiązują nie zawsze, nie we wszystkich sytuacjach. Obowiązują tylko wtedy, Kiedy organ unijny lub państwo członkowskie stosuje prawo unijne. Jeśli wymienione w niej prawo ma swój odpowiednik w EKPC, to prawo z Karty roguje się (??) tak samo jak to prawo z EKPC. Rozumie się tak jak to orzeka dany organ. Jeśli prawo jest wyrażone w Karcie, a regulowane w innych aktach unijnych może być dowodzone tylko w granicach tych aktów tego na co te akty pozwalają. Art.7 :kazde ograniczenie musi być proporcjonalne i musi odpowiadać celowi interesu ogólnego wspólnoty.

Uniwersalny system ochrony praw człowieka.

Podstawowe dokumenty dotyczące ochrony praw człowieka w systemie ONZ:

- Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (Pakt Polityczny): zobowiązuje państwa- strony do przestrzegania i zagwarantowania wszystkim jednostkom praw uznanym w tym pakcie. Wiąże państwa natychmiast i bezwarunkowo. Katalog praw i wolności jest zawarty w 18 na 53 artykuły. Pozostałe zapisy dotyczą zadań państwa oraz organizacji Komitetu Praw Człowieka(Human Rights Commite)- organu stojącego na straży przestrzegania praw człowieka zapisanych w tym dokumencie. Uzupełnieniem Paktu Politycznego są 2 Protokoły Fakultatywne

• Z 1966r dotyczy warunków składania przez jednostkę skargi indywidualnej. Państwo zgadza się na kontrolę KPC i rozstrzyganiu sporów przez tego arbitra. Osoba składająca skargę musi wyczerpać krajowe środki odwoławcze. Komitet rozpatruje skargi podczas zamkniętych sesji.

• Z 15. 12. 1989r przewiduje trwałe zniesienie kary śmierci w pastwach ratyfikujących ten dokument. Polska podpisała go 20.03.2000r.(brak ratyfikacji)

Polska ratyfikowała ten pakt 18.03.1977r, a możliwość składania skargi indywidualnej dostała od 7 lutego 1992r.

2 procedura kontrolna przewidziana przez Pakt : możliwość wniesienia skargo międzynarodowej istnieje od 1990r.

- Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych, Kulturalnych (Pakt Ekonomiczny) ECOSOC: państwo- strona zobowiązuje się przedstawić odpowiednie kroki wykorzystując w pełni dostępne mu środki w celu stopniowego zapewnienia pełnej realizacji praw uznanych z niniejszym paktem. Zawiera nakaz działania w określonym kierunku i zobowiązuje państwa jedynie do prowadzenia określonej polityki. Polska ratyfikowała 18.03.1977r. Kontrolę nad wykonywaniem zadań sprawuje Komitet Praw Gospodarczych, Społ. i Kultural.

-Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania: do zadań państw- stron należy:

• Obowiązek zapobiegania torturom oraz uznania ich jako przestępstwo karne

• Zobowiązanie do niewydalania osoby, jeśli istnieją podstawy, żeby przypuszczać, iż w kraju do którego miałby wrócić grożą jej tortury

• Zagwarantowanie prawa ofiary do odszkodowania.

W dokumencie jest definicja tortury: każde działa nie, którym jakiejkolwiek osobie umyślnie zadaje się ostry ból, cierpienie fizyczne bądź psychiczne, w celu uzyskania od niej lub od osoby trzeciej informacji lub wyznania, w celu ukarania jej za czyn popełniony przez nią lub osobę trzecią albo o którego dokonanie jest ona podejrzana , a także w celu zastraszania lub wywarcia nacisku na nią lub trzecią osobę albo w jakimkolwiek innym celu z wszelkiej formy dyskryminacji, gdy taki ból lub cierpienie podowane są przez funkcjonariusza państwowego lub inną osobę występującą w charakterze urzędowym lub z ich polecenia albo za wyraźną zgodą lub milczącą zgodą.

Kontrolę nad wykonywaniem postanowien Konwencji sprawuje Komitet przeciwko torturom, który rozpatruje skargi międzynarodowe i indywidualne.

• Protokół fakultatywny 18.12.2002r.: ułatwia funkcjonowanie mechanizmu kontroli ad hoc(niezależne inspekcje międzynarodowe i narodowe w miejscach odosobnienia)

Polska ratyfikowała: 26.07.1989r.

- Międzynarodowa konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej1956r.: niesie zobowiązanie państw- stron do eliminacji dyskryminacji rasowej oraz karania rozpowszechniania idei opartych na wyższości ras i nierówności rasowej. Definicja dyskryminacji rasowej w art.1: wszelkie zróżnicowanie, wykluczenie, ograniczenie bądź uprzywilejowanie oparte na rasie, kolorze skóry, urodzeniu lub pochodzeniu narodowym lub etnicznym, które ma na celu albo powoduje przekreślenie bądź uszczuplenie uznania, wykonywania lub korzystania na zasadzie równości z praw człowieka i podstawowych wolności w politycznej, gospodarczej, społecznej, kulturalnej lub jakiejkolwiek innej dziedzinie zycia publicznego. Nadzór nad wykonywaniem zadań sprawuje Komitet ds. likwidacji dyskryminacji rasowej.. Kolejne artykuły przewidują międzynarodową, indywidualną procedurę skargową.

Polska ratyfikowała 5.12.1968r.

- Konwencja ws. Likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet 1979r: przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne. Obejmuje ochroną grupę dyskryminowaną ze względu na płeć i nakłada na państwa-strony zobowiązanie do podjęcia działa wykluczających nierówne traktowanie kobiet ze wszystkich obszarów życia. Art.1 definiuje dyskryminacje kobiet. Utworzono Komitet ds. Likwidacji dyskryminacji Kobiet nadzorujący implementację zobowiązań wynikających z ratyfikacji dokumentu.

• Protokół fakultatywny z 6.10.1999r.: umożliwił składanie skarg indywidualnych na naruszenie praw i wolności zawartych w konwencji.

Polska ratyfikowała: 30.07.1980r.

- Konwencja o ochronie praw dziecka 20.11.1989r: państwo-strona przyjmuje na siebie zobowiązanie do poszanowania praw dzieci i zapewnienia im ochrony. Zawarta tu jest definicja dziecka. Powołany Komitet praw dziecka śledzi wykonywanie przez państwa- strony postanowień protokołów fakultatywnych z 25 maja 2000r. dotyczących: uczestnictwa dzieci w konfliktach zbrojnych oraz handlu dziecmi oraz prostytucji, pornografii dziecięcej. Polska ratyfikowała 7.06.1991r.

- Konwencja o ochronie praw wszystkich pracowników- migrantów i członków ich rodzin 18.12.1990r.: ochrona tej grupy osób przed wyzyskiem i dyskryminacją.art.2 definiuje pojęcie „pracownik-migrant”: osoba, która była lub będzie zatrudniona do czynności związanej z wynagrodzeniem w państwie, którego nie jest obywatelem. Powstał Komitet Praw Pracowników-Migrantów. Konwencja przewiduje procedurę skargową międzynarodową i indywidualną.

Członkami wszystkich komitetów są niezależni eksperci. Komitety rozpatruja sprawozdania (4typy):

-wstępne:po przystąpieniu państwa do traktatu

-okresowe:składane co 4-5 lat w zależności od zapisów zawartych w traktacie

-uzupełniające: wysyłane w sytuacji braku ważnych informacji w sprawozdaniu

-ad hoc na żądanie komitetu: w okresach międzysprawozdawczych

Sprawozdanie składa się z części ogólnej i szczegółowej. Ciała traktatowe współpracują nie tylko z ONZ , ale też z innymi organizacjami pozarządowymi. Skarga indywidualna nie może być bezzasadna, anonimowa. Zawiadomienie sporządzone w 1 z 6 języków oficjalnych ONZ.

System oparty na KNZ:

1. Karta NZ: podstawa prawna działalności wielu organów ONZ w dziedzinie praw człowieka. W Karcie stwierdzono, że jednym z podstawowych celów działania ONZ jest przywrócenie wiary w podstawowe prawa człowieka, w godnośc i wartość osoby ludzkiej, równe prawa mężczyzn i kobiet, jak również narodów dużych i małych. Organ, który miał ponosic odpowiedzialność za promocje i ochronę praw człowieka w ramach systemu ONZ była Rada Gospodarczo Sołeczna(ECOSOC), która powołała w oparciu o rezolucję z 16 lutego 1946 Komisję Praw Człowieka (HRC) oraz Komisję do spraw Statusu Kobiet. Ecosoc nadzoruje działalnośc obu tych komisji i zatwierdza ich decyzje. Odpowiedzialny jest też za monitorowanie relacji Paktu Praw Ekonomicznych, Społ. i Kulturalnych przez Komitet Praw Ekonom.,Społ. i Kult.

2. Komisja Praw Człowieka: 53 członków wybieranych przez Ecosoc na 3 lata. Członkami mogą być państwa należące do ONZ. Komisja PC ma przedstawiać raporty dotyczące:międzynarodowego kodeksu PC; międzynarodowych deklaracji lub konwencji dot. wolności osobistych, statusu kobiet, wolności informacji i podobnych spraw; ochrony mniejszości; ochrony przed dyskryminacją w oparciu o rasę, płeć , język; jakiejkolwiek innej sprawy dot.praw człowieka.

Formy reakcji komisji na masowe i poważne naruszenia praw człowieka:

-tworzenie mandatów krajowych w oparciu o rezolucję Ecosoc nr 1235

-tworzenie mandatów tematycznych pozwalających na kompleksową ocenę sytuacji w zakresie danego prawa

-omawianie sytuacji w danym państwie na podstawie rezolucji nr 1503.

3. Rada Praw Człowieka: powołana na mocy rezolucji 60/ 251 przyjętej 15.03.2006r. Nowy organ pomocniczy Zgromadzenia Ogólnego.Zastąpiła KPC. Miała się stać” główną sceną dialogu i współpracy w dziedzinie praw człowieka” . Zadania: promocja edukacji w zakresie praw człowieka, przedstawienie rekomendacji na forum Zgromadzenia Ogólnego dotyczących dalszego rozwoju prawa międzynarodowego w zakresie praw człowieka, wspieranie realizacji zobowiązań podjętych przez państwa w kwestii przestrzegania praw człowieka, dokonywanie okresowych przeglądów dotyczących wypełniania przez państwa postanowień związanych z prawami człowieka, opracowywanie rekomendacji nt.ochrony praw człowieka. Składa się z 47 państw. Skłąd wybierany przez Zgromadzenie Ogólne. Zgromadzenie Ogólne może zawieszać prawa i przywileje każdego państwa należącego do Rady, które narusza prawa człowieka większością 2/3 głosów Zgromadzenia Ogólnego. Sesje trwają nie krócej niż 10tygodni. Sesja zwoływana na wniosek państwa przy poparciu 1/3 składu. Rada posiada mechanizm Powszechnego Okresowego Przeglądu, ma 4 cykle.

Zawiadomienie to informacja o charakterze skargi, zarzuca się państwu naruszenie praw człowieka . określa się ofiarę i sprawców naruszenia, nie może być anonimowe, obraźliwe i powodowane motywami politycznymi.Ma przedstawiać okoliczności w jakich doszło do naruszenia.Zawiadomienia przyjmowane w oparciu o procedurę 1503.

Procedura 1503 umożliwia pojedynczym osobom lub grupom osób zgłaszanie do Rady PC przypadków łamania praw człowieka , nawet jeśli nie sa one objęte umowami międzynarodowymi .

Rada Praw człowieka podejmuje wiążącą decyzję o dalszym toku postępowania. Nie jest potrzebna zgoda danego państwa na podjęcie badań.

4. Organy i organizacje wyspecjalizowane ONZ a prawa człowieka:

UNICEF ↓

WHO

FAO

ILO

UNHCR

System ochrony praw człowieka Rady Europy

Geneza/Główne cele powstania Rady Europy

Potrzebę integracji Europy mocno zasygnalizował, tuż po zakończeniu II wojny światowej, były premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill. Stwierdził on, już w roku 1946, że trzeba zbudować pewnego rodzaju Stany Zjednoczone Europy. Drugim znaczącym wydarzeniem, które przetarło drogę dla idei integracji, było spotkanie w Hadze, mianowane „Kongresem Europy”. Do miasta tego zjechali się przedstawiciele rozmaitych ruchów, które głośniej lub ciszej, opowiadały się za silniejszym zjednoczeniem Starego Kontynentu. Pakiet rezolucji przyjętych podczas tego kongresu oraz kierunek, w którym zmierzała sytuacja polityczna Europy, przyczyniły się do rozpoczęcia, przez rządy państw europejskich, rokowań na temat kształtu nowej organizacji międzynarodowej. Ostatecznie w maju 1949 roku w pałacu St. James w Londynie, statut nowej organizacji został podpisany przez przedstawicieli dziesięciu krajów zachodnioeuropejskich. Wchodząc w życie trzy miesiące później statut ten utworzył Radę Europy. Siedzibą organizacji stał się Pałac Europy w Strasburgu (Francja)

Polska przystąpiła do Rady Europy 26 listopada 1991 r.

Głowne cele RE

- ochrona praw człowieka( wynikiem czego była Europejska Konwencja o Prawach Człowieka) i demokracji pluralistycznej;
- uświadamianie i podnoszenie wartości europejskiej tożsamości kulturowej;
- rozwiązywanie problemów stojących przed europejskim społeczeństwem (mniejszości, ksenofobia,  nietolerancja, ochrona środowiska, bioetyka, AIDS, narkotyki, itd.);
- rozwój politycznego partnerstwa z nowymi europejskimi demokracjami;
- pomoc państwom Europy Centralnej i Wschodniej w zakresie reform politycznych, ustawodawczych i konstytucyjnych.

RE a prawa człowieka

Osiągnięcia RE w zakresie praw człowieka

Europejska Konwencja Praw Człowieka z 1950 roku (weszła w życie 1953 przynajmniej wg wikipedii) ustanowiła system kontroli i ochrony praw człowieka. Ta konwencja jest warunkiem dołaczenia do RE. Każda osoba, która uważa, że naruszono jej prawa zagwarantowane w Konwencji, może wnieść skargę, jeżeli wyczerpie wszystkie wewnetrzne środki odwoławcze. Ponad 30 000 skarg wniesiono od 1950 roku.

Komisja i Europejski Trybunał Praw Człowieka jak również Komitet Ministrów są aktualnie zobowiązane do czuwania nad przestrzeganiem Konwencji, która dopuszcza nie tylko skargi indywidualne, lecz również skargi międzypaństwowe.

Konwencja o zapobieganiu torturom (1987) przewiduje kontrolę bez uprzedzenia, w miejscach przetrzymywania osób na terytorium państw, które ją ratyfikowały.

Europejska Karta Socjalna wraz z Protokołem dodatkowym uzupełnia system ochrony przewidziany w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w dziedzinie praw socjalnych. Jej celem jest ochrona 23 podstawowych praw socjalnych i zachęcanie do wprowadzania prawdziwych polityk socjalnych w Europie.

Europejska Konwencja o Zabezpieczeniu Socjalnym określa minimalną ochronę w różnych dziedzinach świadczeń z ubezpieczenia socjalnego (emerytura, bezrobocie, inwalidztwo, świadczenia medyczne, itd.).

Pracownicy migrujący: konwencja o statusie prawnym pracowników migrujących ustanawia zasadę równego traktowania pracowników danego państwa i imigrantów oraz gwarantuje pracownikom migrującym prawo do łączenia rodzin.

Równouprawnienie kobiet i mężczyzn: Komitet Dyrektorów d/s Równouprawnienia kobiet i mężczyzn, powołany w 1979, koordynuje współpracę międzyrządową w tej dziedzinie.

Europejski Trybunał Praw Człowieka

Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC) w Strasburgu został powołany w 1959.

Sędziów jest 47 po jednym z każdego państwa należącego, są to najwybitniejsi swiatowi sędziowie. Wybierani są na okres 9 lat(zatem Polska miała ich trzech) . Sędzia nie może być odwołany z urzedu chyba że reszta sędziów postanowi większością dwóch trzecich głosów.

Każdy sędzia - członek Trybunału może występować w trzech możliwych rolach:
• jako zwykły członek Trybunału - wchodzi w skład form organizacyjnych Trybunału (plenum, Wielka Izba, izba, komitet) i wykonuje funkcje sędziowskie;
• jako sędzia-sprawozdawca - przygotowuje konkretną sprawę do rozpatrzenia przez komitet, izbę lub Wielką Izbę;
• jako tzw. sędzia narodowy - z urzędu wchodzi w skład izby lub Wielkiej Izby rozpatrującej skargę przeciwko państwu, z ramienia którego został wybrany

PROCEDURA SKARŻENIA

„próby reform”
w praktyce niektóre państwa dopuszczały się przeciągania i opóźniania orzeczeń ETPC dlatego przygotowano sprawozdanie w tej sprawie. Chciano to zreformować ale wymagałoby to zmiany Konwencji Praw Człowieka

Europejska Karta Społeczna wraz z Komitetem Niezależnych Ekspertów

Europejska Karta Społeczna weszła w zycie 26 lutego 1965.

Polska ratyfikowała kartę 10 czerwca 1997 r.

Obejmuje prawa pracownicze oraz prawa związków zawodowych, ochronę specyficznych grup, takich jak dzieci, kobiety, osoby niepełnosprawne i pracownicy migrujący.
Karta jest realizowana przez Komitet Niezależnych Ekspertów, który co dwa lata za pośrednictwem sekretarza generalnego Rady Europy otrzymuje sprawozdania od umawiających się państw, jak wykonują one postanowienia w niej zawarte. Kopie tych sprawozdań trafiają do krajowych organizacji pracodawców i pracowników, których uwagi dane państwo musi przesłać do Rady Europy. Sprawozdania rządów i komentarze Komitetu Niezależnych Ekspertów są następnie badane przez Komitet Rządowy do Spraw Karty Społecznej, który przekazuje swoje sprawozdanie do Komitetu Ministrów Rady Europy. Wnioski ekspertów są ponadto przekazywane do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, które przesyła swoje opinie Komitetowi Ministrów. System działa na zasadzie dwuletniego cyklu kontrolnego.

Europejska konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu
i poniżającemu traktowaniu lub karaniu.

Ta Konwencja została podpisana w 1987 r. i weszła w życie 1 lutego 1989 r. Jej celem jest wprowadzenie nadzoru nad osobami pozbawionymi wolności, a w szczególności zapobieżenie torturom oraz innemu niewłaściwemu ich traktowaniu. Na mocy Konwencji utworzono Komitet do Spraw Zapobiegania Torturom, który stworzył, jak to zostało odnotowane, aktywny pozasądowy mechanizm uzupełniający istniejące reaktywne mechanizmy prawne Komisji Europejskiej i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Komitet ma kompetencje w zakresie ustalania stanu faktycznego oraz funkcje sprawozdawcze. Ma prawo do przeprowadzenia w miejscach zatrzymania okresowych wizyt, w celu zbadania, jak traktowane są osoby pozbawione wolności, oraz wzmocnienia- jeśli to konieczne- ich ochrony przed torturami i przed nieludzkim i poniżającym traktowaniem lub karaniem. Wizyty okresowe odbywają się regularnie we wszystkich państwach- stronach Konwencji. Rzeczywiste nowatorstwo Konwencji polega jednak na przyznaniu Komitetowi kompetencji do wizytowania miejsc zatrzymania, kiedy wymaga tego sytuacja. W wyjątkowych okolicznościach kompetentne władze zainteresowanego państwa mogą złożyć do Komitetu sprzeciw wobec wizyty w proponowanym terminie lub miejscu ze względu na interes obrony narodowej, bezpieczeństwa publicznego, niebezpieczeństwo zamieszek, stan zdrowia osoby lub śledztwo dotyczące poważnego przestępstwa. Komitet ma prawo przesłuchiwać osoby pozbawione wolności oraz komunikować się swobodnie z każdym, kto w jego przekonaniu może dostarczyć stosownych informacji.

Konwencja Ramowa o Ochronie Mniejszości Narodowych

Weszła w życie 1 lutego 1998 r. Jej stronami jest obecnie 39 państw spośród łącznie 47 członków Rady Europy. Konwencja ustanawia minimalne standardy ochrony mniejszości narodowych, w szczególności zapewnia równość wobec prawa i niedyskryminację, prawo do zgromadzeń i stowarzyszania się, swobodę wypowiedzi, myśli, przekonań i religii. Zapewnia także ochronę języków i kultur mniejszościowych oraz przewiduje prawo do otwierania placówek edukacyjnych dla mniejszości narodowych. Polska stała się stroną tej Konwencji od 1 kwietnia 2001r.

Europejska Konwencja o Ochronie Praw Dzieci

Z 1950 roku

Konwencja o Ochronie Danych

z dnia 28 stycznia 1981 roku

Konwencja ma na celu zagwarantowanie, na terytorium każdej ze Stron, każdej osobie fizycznej, niezależnie od jej narodowości i miejsca zamieszkania, poszanowanie jej praw i podstawowych wolności, w szczególności prawa do prywatności, w związku z automatycznym przetwarzaniem dotyczących jej danych osobowych (,,ochrona danych").

Konwencja Bioetyczna

Konwencja Nr 108 Rady Europy o ochronie osób w związku z automatycznym przetwarzaniem danych osobowych, sporządzona w Strasburgu dnia 28 stycznia 1981 r.

Konwencja jest podstawowym dokumentem na kontynencie europejskim regulującym trudne sprawy z pogranicza medycyny, etyki i prawa. Konwencja obowiązuje od 1 grudnia 1999r., na razie tylko 19 państw europejskich

Konwencja reguluje kwestie:

wyrażania zgody na ingerencję we własne zdrowie

ochronę życia prywatnego i prawa do informacji w zakresie ochrony zdrowia

genotypu ludzkiego

badań naukowych z wykorzystaniem ludzi i transplatacji

Komisarz Praw Człowieka

Komisarz Praw Człowieka jest niezależnym organem Rady Europy, którego mandat obejmuje promowanie poszanowania praw człowieka oraz wiedzy na ich temat w państwach Rady Europy. Urząd Komisarza Praw Człowieka został powołany w 1999 r. na mocy rezolucji Komitetu Ministrów Rady Europy. 

Obecnie, od 1 kwietnia 2012 r., funkcję Komisarza Praw Człowieka pełni Nils Muižnieks

Komisarz prowadzi monitoring poszanowania praw człowieka w 47 państwach członkowskich Rady Europy. Oprócz wizyt w państwach członkowskich Rady Europy, stanowiących tzw. country monitoring, Komisarz publikuje także opinie i analizy poświęcone różnym problemom z zakresu praw człowieka, które występują w szeregu krajów

to dotyczy tych innch wybranych instytucji antykonwencyjnych

Systemy traktatowe

Komitet praw człowieka: zapewnia rzeczywiste funkcjonowanie systemu ochrony opartego na Pakcie.

-IV część Paktu Praw Osobistych i Politycznych jest formalnoprawną podstawą działania Komitetu, art. 28. jest poświęcona w całości powoływaniu i działalności Komitetu . Część IV paktu jest poświęcona w całości powoływaniu oraz działalności Komitetu z wyłączeniem instytucji skargi indywidualnej, której dotyczy Protokół Fakultatywny.

-protokół fakultatywny reguluje procedurę wnoszenia i rozpatrywania skarg indywidualnych.

- ma 18 członków, obywateli państw stron Paktu, muszą to być osoby o wysokim poziomie moralnym i uznanej kompetencji w dziedzinie praw człowieka, część z nich powinna mieć doświadczenie prawnicze. Pełnią funkcję we własnym imieniu, a nie jako reprezentanci państw, z których pochodzą. Każde państwo może zgłosić tylko 2 kandydatury do Komitetu. W skład może wejść tylko jeden kandydat tego samego państwa. Ta sama osoba może być zgłoszona ponownie. Członkowie wykonują zadania sumiennie, bezstronnie (składają uroczyste oświadczenie na posiedzeniu Komitetu przed objęciem funkcji). Niezależność i bezstronność członków.

-Kadencja na 4 lata, ale co 2 lata wybiera się połowę składu. Zasada sprawiedliwego podziału geograficznego i reprezentacji różnych form cywilizacji jak i podstawowych systemów prawnych.

-po raz pierwszy Komitet był wybrany w 1976roku. Pierwsza sesja w Nowym Jorku 21.03- 1. 04. 1977.

-Komitet powinien odbywać 2 sesje roczne. Można zwoływać specjalne sesje. W praktyce odbywają się 3 sesje(duża liczba rozpatrywanych spraw)

-sesja wiosenna Nowym Jorku (marzec) , a jesienna i zimowa (lipiec i październik) w Siedzibie Biura Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka w Genewie.

-sesje poprzedzone tygodniowym posiedzeniem grupy roboczej do spraw skarg indywidualnych, która składa się z min. 5 członków.

-na zakończenie sesji Komitet uchwala uwagi końcowe, w których ocenia się sytuację praw człowieka w danym państwie.

Z Banaszaka:

-Pierwszy uniwersalny organ powołany do monitorowania przestrzegania praw człowieka uregulowanych w traktatach.

- organ quasi-sądowniczy: kompetencje do rozpatrywania skarg indywidualnych oraz międzypaństwowych, a także procedurę rozpatrywania tych skarg.

- reguła bezstronności. Opracowano tzw. wskazówki co do niezależności i bezstronności członków Komitetu (członek powinien powstrzymać się od udziału w rozpatrywaniu spraw indywidualnych i sprawozdań składanych przez jego kraj. Powstrzymanie się od rozpatrywania wszystkich tych spraw, w których uczestniczyli w jakiejkolwiek postaci w innych fazach).

- członkami nie mogą być osoby pełniące funkcje w organach administracji państwowej, a także dyplomaci w służbie czynnej.

- częstotliwość posiedzeń regulują Reguły Postępowania.

- Biuro: członkowie komitetu wybierają Przewodniczącego i 3 Wiceprzewodniczących oraz sprawozdawcę. Kadencja bura 2 lata. Przewodniczący nie podlega reelekcji, wybiera się go na zasadzie konsensusu. Wybiera się też Specjalnego Sprawozdawcę do spraw nowych skarg, do spraw realizacji zalece komitetu przyjmowanych w wyniku rozpatrywania sprawozda państw.

- Biuro wysokiego Komisarza PNZ do spraw Praw Człowieka: zapewnia obsługę sekretariat Komitetu, organów traktatowych (z wyjątkiem Komitetu do Likwidacji Dyskryminacji Kobiet).

- komitet sam tworzy reguly postępowania, kworum wynosi 12 członków. Decyzje zapadają większością głosów, ale przyjęli zasadę uzyskania konsensusu.

Funkcje komitetu:

-rozpatruje sprawozdania składane przez państwa a podst.art. 40 Paktu w ciągu roku od chwili ratyfikacji oraz następnie w terminach wyznaczonych przez komitet.

-rozpatruje skarg osob indywidualnych na naruszenia prawne składane w oparciu o postanowienia Protokołu fakultatywnego .

- w uwagach ogólnych komitet przedstawia swoją interpretację poszczególnych norm paktu w oparciu o dotychczasową praktykę, wynikającą z rozpatrywania sprawozdań państw i skarg indywidualnych.

Komitet Praw Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturalnych

Nie przewiduje żadnego organu do kontroli przestrzegania swoich postanowień.

-1978:Rada Społeczno Gospodarcza utworzyla grupe roboczą, 15ekspertów, do rozpatrywania sprawozdań okresowych pastw (ponieważ Rada miała inne zadania wynikające z Karty ONZ i została jej powierzona funkcja organu kontrolującego realizacje MPPESiK)

{-1985 w miejsce grupy roboczej utworzono organ: komisje ds. gospodarczych socjalnych i kulturalnych:

-składa się z 18 osób wybieranych przez Radę.

-1989 rada podjęła, że będzie tworzyć raporty zawierające uwagi końcowe.

- 1978 3.05:Rada przyjęła decyzję o utworzeniu Sesyjnej Grupy roboczej do zadań związanych z implementacją Paktu. 1986-grupa zmienia nazwe na KOMITET PRAW EKONOMICZNYCH , SOCJALNYCH I KULTURALNYCH:

-18 ekspertów o uznanej kompetencji w dziedzinie praw człowieka, wybranych na 4 lata w tajnym głosowaniu . wybierani przez ECOSOC.

-co 2 lata wybiera się połowę składu Komitetu.

-Biuro: członkowie wybierają Przewodniczącego i 3 wiceprzewodniczących i sprawozdawcę. Ich kadencja trwa 2 lata.

-komitet zbiera się 2 razy w roku w Genewie na 3tyg. Sesję. Na kilka mies. przed sesją zbiera się 5osobowa grupa robocza do wstępnej analizy rozpatrywanych przez Komitet sprawozda. Czas rozpatrywania jednego sprawozdania: 2dni.

-1989:komitet zaczął sporządzać komentarze oparte na poszczególnych przepisach paktu (np. dotyczące prawa do odpowiedniego mieszkania)

-nie jest to organ traktatowy ( z pkt.widzenia formalnego), ponieważ nie został utworzony na podstawie postanowien Paktu. Z racji, że zakres i metody jego działania są podobne do pracy Komitetu Praw Człowieka, to zaliczanu jest powszechnie do organów traktatowych.

Banaszak:

-komitet utworzony na mocy decyzji ECOSOC w maju 1986r.

-pierwsza sesja: 1987r. odbywają się 2 trzytygodniowe sesje w Genewie.

-zadania: analiza raportów państw, które wg. Art. 15 i 16 Paktu i są nadesłane w ciągu 2 lat od chwili ratyfikacji (raport pierwoty i co 5 lat raporty okresowe) . Opracowuje uwagi ogólne. Doroczne sprawozdanie z działalności Komitetu przedkładane jest Radzie Gospodarczej i Społecznej

Komitet ds., Likwidacji Dyskryminacji Rasowej.

- utworzony na mocy art. 8 konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej.

-skład: 18 ekspertów o wysokim poziomie moralnym i uznanej bezstronności, wybierany przez państwa- strony spośród swoich obywateli. Każde z państw wyznacza 1 osobę. Członek Komitetu wykonuje funkcje w imieniu własnym.

-kadencja:4lata, co 2lata wybierana połowa składu.

-komitet zobowiązany jest składać Zgromadzeniu Ogólnemu ONZ (za pośrednictwem sekretarza generalnego) roczne sprawozdania o swej działalności.

- komitet uchwala własne reguy działania w formie regulaminu

- sesje zwyczajne odbywają się 2 razy w roku w Nowym Jorku , trwają 3 tygodnie. Mogą zwołać nadzwyczajną sesję.

- kompetencje: rozpatrywanie sprawozdań państw z wykonania postanowień Konwencji, skarg międzypaństwowych oraz skarg indywidualnych. Może formułować sugestie i zlecenia ogólne, wynikające z analizy sprawozdań i informacji otrzymywanych od państw- stron Konwencji.

Komitet ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet.

- utworzona w 1982r.

-podstawa prawna do utworzenia to art. 17 konwencji w sprawie likwidacji wszelkich dyskryminacji kobiet.

-skład: 23 ekspertów o wysokim poziomie moralnym i kompetencji w dziedzinie, której dotyczy konwencja.

-wybierani przez państwa- strony w głos.tajnym. każde państwo zgłasza 1 kandydata.

-kadencja 4lata

-miał zbierać się corocznie na czas nie dłuższy niż 2 tygodnie.sesje odbywają się na przemian w Wiedniu i Nowym Jorku. Jednak liczba sesji ma być zwiększona. Przechodzi poprawka po przyjęciu dwóch trzecich panstw-stron.

-biuro: przewodniczący, wiceprzewodniczący i sprawozdawcy.

-obsługę sekretariatu zapewnia Oddział Promocji Kobiet ONZ z siedzibą w Nowym Jorku.

- składa zgromadzeniu ogólnemu ONZ (za pośrednictwem Rady Społeczno- Gospodarczej) coroczne sprawozdania dotyczące jego działalności. Może formułować sugestie i zalecenia ogólne na podstawie badania sprawozdań i informacji otrzymywanych od państw stron.

-kompetencje: rozpatrywanie sprawozdań państw z wykonania postaowień konwencji. W związk z wejściem Protokołu Dodatkowego rozpatruje skargi na naruszenia praw wynikających z konwencji.

Komitet Praw Dziecka

-utworzony 1990r. na podstawie art43 konwencji o prawach dziecka.

-pierwotny skład: 10 ekspertów reprezentujących wysoki poziom moralny i kompetencje w zakresie problematyki, której dotyczy Konwencja. , jednak zwiększono do 18 osób na mocy poprawki do art. 43 utt.1 , która weszła w życie 1.1.2003

- członkowie wybierany przez państwa- strony w głosowaniu tajnym. Każde państwo wysuwa 1 kandydata , wybierani na 4 lata.

-sesje odbywają się w Nowym Jorku.

-co 2 lata komitet składa ZO ONZ (za pośr.rady społ-gosp.) sprawozdania ze swojej działalności.

Komitet Ochrony Praw Pracowników Migrujących i Członków ich Rodzin

- utworzony na mocy art. 72 konwencji. Rozpoczął działalność w 2004 r.

- skład: na początku 10członków, potem z chwilą ratyfikacji Konwencji przez 41 państw, liczba zwiększy się do 14ekspertów.

- wybierani w głos. Tajnym z list osób przedstawionych przez państwa- strony z uwzględnieniem podziału geograficznego oraz reprezentacji najważniejszych systemów prawnych

- pierwszy skład miał być w ciągu 6 miesięcy od wejścia w Zycie konwencji, a kolejny co 2 lata. Kadencja członkow komitetu trwa 4 lata, a kadencja pierwszych 5 członków wybranych w pierwszych wyborach wygaśnie po 2 latach.

- nie wybiera się ponownie tych co byli.

Komitet Przeciwko Torturom.

-powstał na podstawie art. 17 konewncji przeciwko torturom i innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu.

- rozpoczął działalność 1 stycznia 1988

Skład: 10 ekspertów wybieranych w głosowaniu tajnym przez zebranie państw- stron konwencji na okres 4 lat.

-członkowie musza być obywatelami państw- stron konwencji, wykazać się wysokim poziomem moralnym i uznanymi kompetencjami w dziedzinie praw człowieka.

-co 2 lata wybierana połowa składu komitetu

-Biuro: wybiera się przewodniczącego, 3 wiceprzewodniczących i sprawozdawcę na okres 2 lat, jego członkowie podlegają reelekcji.

-odbywają się 2 regularne dwutygodniowe sesje. W razie potrzeby może być zwołana sesja nadzwyczajna.

-Komitet sam opracowuje swoje reguły postępowania.

-zadania sprecyzowane w art. 19-24 konwencji: bada raporty państw- stron z wykonania postanowień traktatowych, uprawnienie komitetu:jeśli na podst.wiarygodnych informacji komitet uzyska sygnał, że w jakims państwie systematycznie praktykowane są tortury, to może przeprowadzić poufne badanie tego stanu rzeczy w oparciu o dostępne źródła informacji (mogą odbyć wizytę w danym państwie).

-możliwość wyrażania zgody na poddanie się systemowi skarg międzypaństwowych oraz indywidualnych …

-18.12.2002 ZO ONZ przyjęło Protokół fakultatywny do konwencji, na podst.którego powołany będzie Podkomitet, który będzie odbywać prewencyjne wizyty w poszczególnych krajach w celu badania sytuacji w zakresie sposobów traktowania osób pozbawionych wolności, warunków zatrzymywania, a także przygotowanie konkretnych rekomendacji.

Komitet Pracowników Migrujących.

- utworzony na podstawie art. 72 konwencji o ochronie praw pracowników migrujących i członków ich rodzin.

- skład: 10 ekspertów

-1sesja odbyła się w marcu 2004

-komitet zbiera się w Genewie na jednej trzytygodniowej sesji rocznie.

-kompetencje: rozpatruje sprawozdania państw, możliwość składania skarg międzypaństwowych na mocy art.77. Co najmniej 10 państw musi złożyć deklarację wyrażającą zgodę na związanie się z postanowieniami tych artykułów

- składa roczne raporty ze swojej działalności ZO ONZ.

Sprawozdania państw.

Są wspólną dla wszystkich konwencji obowiązkową formą kontroli realizacji ich postanowień. Między konwencjami różnice czasu w składani raportów.

Zgodnie z art. 40 ust.1 Paktu Praw Osobistych i Politycznych: państwa- stronyskładają sprawozdania dotyczących środków podjętych przez nie w celu realizacji uznanych w niniejszym Pakcie oraz dotyczących postępu osiągniętego w dziedzinie korzystania z tych praw. Raporty wskazują:czynniki, trudności mające znaczenie dla realizacji postanowień paktu.

Dokument bazowy: zawarte podstawowe informacje o systemie politycznym państwa, gospodarce, demografii itp. Dołączony i uaktualniony do wszystkich sprawozdań.

Komitety wyznaczają jednego członka do przygotowania listy pytań i problemów, które przedkładane są na posiedzeniu grupy roboczej składającej się z 5 członków i wysyłane są zainteresowanemu państwu z wyprzedzeniem jednej sesji.

Prezentacja raportu i dyskusja z delegacją rządową odbywa się na posiedzeniu jawnym.

Wysoki komisarz ONZ do spraw Praw Człowieka:

20.12.1993r: rezolucja o „wysokim Komisarzu dla promocji i ochrony wszystkich praw człowieka” przyjęcie konsensusu przez Zgromadzenie Ogólne.

- urzędnik ONZ odpowiedzialny za za działalność ONZ w dziedzinie praw człowieka, podlegającym kierownictwu ze strony sekretarza generalnego i działającym w oparciu o jego autorytet.

-nominowany przez Sekretarza Generalnego i zatwierdzony przez Zgromadzenie Ogólne na 4 lata.

- ta sama osoba wybrana może być 2krotnie.

Komisarz ma rangę Zastępcy Sekretarza Generalnego

Zadania:promocja i ochrona wszystkich praw człowieka, międzynarodowa współpraca da ochrony i promocji praw człowieka, promocja i ochrona realizacji prawa do rozwoju; odgrywanie aktywnej roli w usuwaniu aktualnych przeszkód i w pdejmowaniu wyzwan w celu pelnej realizacji praw człowieka i w zapobieganiu istniejących naruszeń praw człowieka w świecie; podejmowanie dialogów z rządami; adaptacja ONZ-towskich mechanizmów praw człowieka do zmieniających się potrzeb.

System ochrony praw człowieka Rady Europy.

Rada Europy powstała 5maja 1949r.

Cel: przedstawia art. 1a statutu: osiągnięcie większej jednomyślności między jej członkami dla ochrony i realizacji zasad będących ich wspólnym dziedzictwem i ułatwiających ich postęp gospodarczy i społeczny punkt b artykułu wyjaśnia obszary ochrony praw człowieka:

-skuteczna kontrola i ochrona podstawowych wolności i praw

-identyfikowanie nowych zagrożeń dla praw człowieka i godności ludzkiej

-rozwijanie społecznej świadomości znaczenia praw człowieka

-promowanie edukacji i szkolenia zawodowego w zakresie praw człowieka.

Jest to ważny ośrodek traktatotwórczy w tym zakresie, pełni ważną rolę w zakresie upowszechniania wiedzy o prawach człowieka i środkach ich ochrony.

Kwestie terminologiczne, historia praw człowieka

1.Pojęcie ochrony praw człowieka

• definicja formalna(prawna)- niedopuszczenie do pozbawionej podstawy prawnej ingerencji państwa w sferę praw człowieka.

• Powszechna- ogół środków oraz działalność mająca na celu zapewnienie i realizację praw człowieka.

2. Formy ochrony praw człowieka

• ochrona represyjna- gdy nastąpiła naruszenie praw jednostki lub norm prawnych ich dotyczących i jednostka wzywa odpowiedni organ do ochrony jej praw; organ ten orzeka sankcję wobec tego, kto naruszył prawa jednostki (przykład: Polska, Niemcy)

• ochrona prewencyjna- jeśli jednostka wzywa odpowiedni organ, aby podjął działania mające na celu zapobieganie naruszeniu jej praw lub zmniejszenie niebezpieczeństwa ich naruszenia.

Według austriackiego badacza F. Ermacory:

• ochrona praw człowieka w wąskim tego słowa znaczeniu (ochrona sensu stricto)- suma środków prawnych lub o charakterze quasi- prawnym, które państwo stosuje, aby zapewnić realizację praw człowieka

• ochrona praw człowieka w szerokim tego słowa znaczeniu (ochrona sensu largo)- obejmuje każdy środek w danym systemie społecznym, oddziałujący na system polityczny, aby zapewnić realizacje praw człowieka.

3.Systemy ochrony praw człowieka i relacje między nimi

Według kryterium płaszczyzny terytorialnej wyróżniamy system:

• wewnątrzpaństwowy- czyli system wewnętrzny

• ponadnarodowy- dla porządku prawnego UE

• międzynarodowy- w którym wyróżniamy systemy uniwersalne i regionalne.

Systemy te wzajemnie na siebie oddziałują, wpływając na powstawanie nowych regulacji prawnych oraz ewolucję orzecznictwa sądowego.

• Prawo międzynarodowe wpływa na kierunek i treść aktów normatywnych, dotyczących praw człowieka w prawie wewnętrznym

• rozwiązania zawarte w prawie międzynarodowym wpływają na decyzje podejmowane przez organy wewnętrzne poszczególnych państw w zakresie praw jednostki (organy muszą podporządkować się ratyfikowanym przez państwo umowom międzynarodowym)

• współczesne prawa człowieka chronione są równocześnie przez prawo międzynarodowe i krajowe

• na prawo wewnętrzne oddziałują regulacje zawarte w prawie unijnym i decyzje organów o charakterze ponadnarodowym

• prawo wewnętrzne oddziałuje na rozwiązania przyjmowane w aktach prawa międzynarodowego czy ponadnarodowego oraz na działalność ich organów

4. Gwarancje ochrony praw człowieka

a) definicja gwarancji praw człowieka

• czynniki i środki służące zapewnieniu realizacji praw człowieka

b) podział

• gwarancje materialne w nauce prawa w państwach realnego socjalizmu- ogół czynników i środków warunkujących w danym systemie społecznym realizację praw jednostki (realizowane w systemie europejskim)

• gwarancje formalne (zwane inaczej prawnymi lub instytucjonalnymi)- całokształt środków prawnych i środków o charakterze instytucjonalnym, które państwo stworzyło i stosuje dla zapewnienia realizacji praw jednostki

Czasem gwarancje formalne dzieli się na:

- pośrednie- możliwość oddziaływania jednostek na państwo

- bezpośrednie- zapewnienie pełnej realizacji praw jednostki

c) typologia L. Wiśniewskiego

• gwarancje ustrojowe- obejmują najważniejsze zasady konstytucyjne określające ustrój państwa oraz wywierające wpływ na treść i zabezpieczenie praw jednostki

• g. prawnoinstytucjonalne- obejmują reguły kształtowania praw i wolności obywatelskich, system ochrony i kontroli przestrzegania praw i wolności

• g. społeczne i moralne- instytucje społeczne i stany faktyczne stymulujące przestrzeganie norm moralnych i prawnych

• g. materialne- obejmują dobra materialne umożliwiające jednostce korzystanie z przysługujących jej praw.

5. Zagrożenia praw człowieka

Zagrożenia praw człowieka to czynniki ograniczające całkowicie możliwości ich realizacji lub tę realizację w mniejszym lub większym stopniu.

Zagrożenia globalne: są niemożliwe do usunięcia czy zapobieżenia w skali jednego kraju bądź regionu (np. degradacja środowiska naturalnego, kryzys gospodarczy, napięta sytuacja międzynarodowa).

Spychają one na plan dalszy zagrożenia wewnętrzne.

6.Naruszenia praw człowieka

Naruszenie praw człowieka występuje, gdy jakiś podmiot całkowicie lub częściowo ogranicza możliwość ich realizacji, działając w sposób niezgodny z prawem.

Pojęcie naruszenia konstytucyjnych praw i wolności

„O naruszeniu praw lub wolności konstytucyjnych danego podmiotu można mówić wówczas, gdy organ władzy publicznej poprzez wydanie konkretnego orzeczenia w sposób nieusprawiedliwiony wkroczył w sferę przysługujących temu podmiotowi praw lub wolności konstytucyjnych albo prawom tym lub wolnościom odmówił ochrony lub też ich urzeczywistnienia.”

7. Geneza praw człowieka

1)Pojęcie praw człowieka:

• to podstawowe uprawnienia gwarantujące równość i bezpieczeństwo. Regulują one relacje między obywatelem a państwem. Inaczej, to zespół praw przysługujących każdemu człowiekowi bez względu na rasę, płeć, narodowość, pochodzenie, wiek, zawód itd. Wynikają one z samego faktu bycia człowiekiem,

• prawa te są :

• przyrodzone (człowiek nabywa je przez urodzenie się, z niektóre nawet przed urodzeniem)

• powszechne (przysługują każdej osobie)

• niezbywalne (nie można się ich zrzec)

• nienaruszalne (nie można człowieka pozbawić tych praw)

• (art. 30 Konstytucji R.P.) - „przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych”

2)Genezę praw człowieka można upatrywać w:

• Dekalogu, w elementach wiary judaistycznej, później chrześcijańskiej, które mówią o równości ludzi w oczach Boga;

• w kodeksie Hammurabiego, w którym zapisano:

Jam jest król (...). Gdy bóg Marduk polecił mi abym dobrze ludźmi rządził, abym dał krajowi dobre kierownictwo, włożyłem prawo i sprawiedliwość do ust kraju, zapewniłem ludziom pomyślność.

• filozofii starożytnej Grecji np. Pitagorejczycy uważali, że władzę daje człowiekowi mądrość, a nie urodzenie. Sofiści podkreślali równość obywateli w posiadaniu własnych poglądów. Sokrates, jak akuszerka, pomagał rodzić się mądrości u ówczesnych Ateńczyków. Arystoteles wychwalał umiarkowaną demokrację. Stoicy głosili wolność jednostki i niezależność od państwa oraz prymat praw naturalnych;

• filozofii starożytnego Rzymu np. Seneka (początki n.e.) mówił, że „homo res sacra hominis” „człowiek świętością”, a źródłem suwerenności jest lud;

• rzymskim prawie cywilnym, w którym znane były maksymy np. o konieczności wysłuchania dwóch stron zanim zostanie ogłoszony wyrok;

• filozofii św. Tomasza głoszącej w „Summie teologicznej” o konieczności uznania praw naturalnych przy tworzeniu praw przez władcę;

• Wielkiej Karcie Swobód wydanej w 1215 roku w Anglii przez króla Jana bez Ziemi, gwarantującej, że nikt nie może być wygnany, pozbawiony praw, pozbawiony mienia bez wyroku sądowego równych mu osób;

• Uznawanej w Polsce szlacheckiej zasadzie „neminem captivabimusnisi iure victum” „nikogo nie więzimy bez wyroku sądu”;

• w doktrynie o tolerancji religijnej wygłoszonej przez Pawła Włodkowica, podczas soboru w Konstancji w 1415 roku;

• w ustawie angielskiej Habeas corpus act z 1679 roku zabraniającej aresztowania obywatela, bez wyroku sądowego;

Najokazalej widać rozwój praw obywatelskich w okresie oświecenia:

• w filozofii przedstawicieli oświeceniowych Johna Locka, (Dwa traktaty o rządzie), Monteskiusza (O duchu praw ), J.J. Rousseau (Umowa społeczna), T. Paine'a (Prawa człowieka). Filozofowie rozważali umowę społeczną jaka się wytwarza pomiędzy władzą, której społeczeństwo powierzyło uprawnienia do prowadzenia państwa, a w zamian ma gwarancję na przestrzeganie podstawowych praw. Filozofowie oświecenia podkreślali, że człowiek rodzi się wolny, ma prawa do życia, wolności i własności, tolerancji, państwo zapewnia praworządność. Każda władza (ustawodawcza i wykonawcza) w państwie stworzona na wzór oświeceniowy podlega konstytucji, czyli spisanym normom prawnym;

• w Deklaracji Niepodległościowej Stanów Zjednoczonych, określająca równość stanów i ludzi wobec prawa;

• konstytucji amerykańskiej z 1787roku, w której zastosowano model trójpodziału władzy według Monteskiusza jako najbardziej nowoczesny sposób zorganizowania państwa;

• Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela z 1789 roku, która jako pierwsza wprowadziła hasła: wolność, własności, suwerenności ludu, równość i braterstwo, zawierała również katalog praw obywatelskich. Deklaracja głosiła, że państwo ma za zadanie chronić prawa jednostki;

• konstytucji francuskiej z 1791 roku, jednym z pierwszych nowoczesnych dokumentów wprowadzających ustrój republikański we Francji, zawierała wiele cech powyższej Deklaracji;

• konstytucji 3 maja 1791 roku w Polsce, gdzie nie tylko zastosowano model trójpodziału władzy według Monteskiusza, ale również inne osiągnięcia myśli oświeceniowej np.: swobodę wyznania, wzięcie chłopa pod opiekę prawną państwa, oraz nietykalność osobistą mieszczan, a także zapewnienie tolerancji religijnej dla mieszkańców Rzeczypospolitej;

• w Kodeksie cywilnym Napoleona Bonaparte z 1804 roku, w którym podkreślano równość i własność jednostki. Wojny toczone przez Napoleona upowszechniły zdobycze rewolucji i „jego” kodeks w niemalże całej Europie, z tego też powodu w przepisach państwowych np. Niemiec, czy Polski widać ewidentnie francuskie wzorce. Ważnym przykładem z historii Polski była ogłoszona w 1807 roku konstytucja, znosiła poddaństwo i wprowadzała do rzeczywistej realizacji znane już we Francji zdanie „człowiek rodzi się wolny” (konstytucja nadała chłopom wolność osobistą).

Wiek XIX dał początki powstaniu zabezpieczeń prawnych na arenie międzynarodowej, początkowo dotyczyło to prawa do interwencji humanitarnej gdy jakieś państwo ograniczało prawa narodowe lub religijne. Istotnymi przykładami zabezpieczeń prawa międzynarodowego był traktat berliński z 1878 roku, w którym zabezpieczono ochronę prawną chrześcijanom w państwie tureckim.

Wielkie znaczenie dla rozwoju praw humanitarnych miała konwencja genewska z 1864 roku, w której określono zasady opieki nad poszkodowanymi i rannymi w wojnie niezależnie od narodowości. Dzięki konwencji powstał Międzynarodowy Czerwony Krzyż.

W 1907 podpisano jeszcze jedną konwencję haską, która objęto mieszkańców oraz żołnierzy na terenie konfliktu. Niestety w czasie trwania II wojny światowej obie konwencje nie były przestrzegane przez państwa totalitarne.

Ważnym wydarzeniem dla rozwoju systemu ochrony prawa międzynarodowego było ogłoszenie przez prezydenta Stanów Zjednoczonych Wilsona prawa narodów do samostanowienia jako kryterium utrzymania pokoju na świecie.

Działająca w okresie dwudziestolecia międzywojennego Liga Narodów przyjęła sobie za cel, działania zmierzające do pokojowego rozstrzygania sporów oraz równouprawnienia mniejszości narodowych. W ramach pracy Ligi Narodów stworzono ochronę praw uchodźców, prawo pracy oraz prawa socjalne.

W 1942 roku Karta atlantycka naszkicowała cele działań na rzecz ochrony praw człowieka, uwzględniając m.in. prawo ludów do wybrania sobie formy rządów.

Rozkwit praw człowieka nastąpił dopiero po 1945 roku, gdyż okres wojny pokazał wiele przykładów ich łamania, w związku z czym należało stworzyć system zabezpieczający przed kolejnymi tego typu dzianiami.

W 1945 roku powstała Organizacja Narodów Zjednoczonych i podległe jej agendy, które zajęły się nietylko ochroną praw człowieka, ale również rozpowszechnianiem przykładów ich łamania w celu reakcji opinii światowej oraz propagowaniem ochrony tychże praw. Odniesienie do propagowania i przestrzegania praw człowieka zawiera artykuł pierwszy Karty Narodów Zjednoczonych, z kolei artykuł 68 tegoż dokumentu mówi o powołaniu komisji praw człowieka. Do dnia dzisiejszego ONZ i jej agendom udało się opracować szereg sprawdzonych mechanizmów monitorujących naruszenie praw człowieka.

Dzięki działalności Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz poszerzaniu się zakresu praw obywatelskich pojawiła się konieczność tworzenia systemów regionalnych np.: europejskiego, afrykańskiego, amerykańskiego i arabskiego, którym łatwiej chronić prawa człowieka na poszczególnych kontynentach. W wielu państwach powstają instytucje narodowe przygotowujące i przeprowadzające kampanie propagandowe na temat praw człowieka.

1)Stadia rozwojowe praw człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem ich konstytucjonalizacji

a)Idealizacja-stadium pierwotne. Stopniowo rodzi się, rozwija i dojrzewa idea praw człowieka-nieśmiała i cząstkowa, później coraz bardziej dojrzała i pełna, co stanowi poniekąd naturalne przejście do następnego stadium.

b)Konceptualizacja-oznacza wypracowanie logicznej, racjonalnej koncepcji praw człowieka, wyrozumowanego systemu, w oparciu o który można już przekonywać wątpiących, który poniekąd sam w sobie ma moc przekonywania. O konceptualizacji również da się powiedzieć, iż nie jest i nie może być zadaniem skończonym; dynamika idei zakłada i wymaga dynamiki koncepcji.

c)Normatywizacja-często zwana pozytywizacją, oznacza przeniesienie na grunt prawa pozytywnego, a więc obowiązującego w danym miejscu i czasie, owych wcześniej zracjonalizowanych praw człowieka, nadanie im kształtu norm prawnych, zagwarantowanie ich prawnej ochrony. Dynamika tego stadium jest dwuwarstwowa: z jednej strony, chodzi o dynamiczną interpretację praw już objętych ochroną, stosowanie do wymagań dnia dzisiejszego; z drugiej strony, wchodzi w grę kształtowanie nowych standardów ochronnych, gdyż dotychczasowe już nie zdołają sprostać aktualnym wymaganiom.

d)Konstytucjonalizacja-prawne gwarancje praw człowieka zasługują na ich umiejscowienie w ustawie zasadniczej w charakterze zupełnie podstawowego elementu myślenia o urządzeniu państwa i zorganizowanego społeczeństwa

e)Internacjonalizacja-umiędzynarodowienie praw człowieka, ukształtowania zrębów, a potem dalszej kodyfikacji i rozwoju systemu międzynarodowej ochrony praw człowieka.

f)Realizacja-czyli urzeczywistnienie praw człowieka, by istniały gwarancje skutecznego zapobiegania naruszeniom praw człowieka oraz równie skutecznego dochodzenia roszczeń na wypadek ich naruszenia. Stadium realizacji ma swoją naturalną dynamikę, będącą pochodną dynamiki życia ludzkiego.

2)Kodyfikacja uniwersalnej i europejskiej ochrony praw człowieka

a)system uniwersalny

× Podstawy normatywne systemu uniwersalnego obejmują Kartę NZ, Powszechną Deklarację Praw Człowieka i Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka jak również dokumenty „wyspecjalizowane”.

× organem, na którym spoczął ciężar przygotowania projektu kodyfikacji była Komisja Praw Człowieka-powołana w 1946 przez Radę Gospodarczo-Społeczną. Komisja przyjęła, iż Międzynarodowa Karta Praw Człowieka składać się będzie z trzech dokumentów:

-Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka

-Paktu Praw Człowieka

-środków dotyczących wprowadzenie w życie Paktu

× Powszechna Deklaracja Praw Człowieka-jej ostateczny tekst został przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne 10.12.1948 w Paryżu. Składa się ona z 30artykułów poprzedzonych wstępem. Jest ona rezolucją Zgromadzenie Ogólnego 217A(III). Obecnie normy Deklaracji uznaje się bądź za prawo zwyczajowe bądź za zasady ogólne prawa, które również stanowią źródło prawa międzynarodowego.

× 19lat(1947-1966)trwały prace nad traktatami. Ostatecznie prace zakończyły się 16.12.1966 uchwaleniem następujących umów międzynarodowych:

-Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych

-Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych

-Protokołu Fakultatywnego do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. MPPGSiK wszedł w życie 3.01.1976. MPPOiP 23.03.1976

× Zgromadzenie Ogólne NZ przyjęło 15.12.1988 Drugi Protokół Fakultatywny do MPPOiP w sprawie zniesienia kary śmierci. Wszedł on w życie 11.07.1991. Ponadto 10.12.2008 Zgromadzenie Ogólne przyjęło tekst Protokołu Fakultatywnego do MPPGSiK.

Standardy specjalne „wyspecjalizowane”- skupiają się one jedynie na określonym wycinku substancji chronionej:

a)umowy chroniące przed określonymi naruszeniami praw człowieka:

-Konwencja w sprawie ścigania i karania zbrodni ludobójstwa z 1948

-Protokół z 1953 oraz Konwencja Uzupełniająca w sprawie zniesienia niewolnictwa, handlu niewolnikami oraz instytucji i praktyk zbliżonych do niewolnictwa z 1956

-Konwencja UNESCO w sprawie wyeliminowania dyskryminacji w dziedzinie edukacji z 1960

-Konwencja w sprawie wyeliminowania wszelkich form dyskryminacji rasowej z 1965

-Konwencja w sprawie zniesienia i karania zbrodni apartheidu z 1973

-Konwencja przeciwko torturom oraz okrutnemu, nieludzkiemu bądź poniżającemu traktowaniu lub karaniu z 1984

b)umowy chroniące określoną kategorię osób:

-Konwencja dotycząca statusu uchodźców z 1951(wraz z Protokołem z 1966)

-Konwencja o prawach politycznych kobiet z 1952

-Konwencja o obywatelstwie kobiety zamężnej z 1957

-Konwencja w sprawie wyeliminowania wszelkich form dyskryminacji kobiet z 1979

-Konwencja Praw Dziecka z 1989

b)system europejski

× niezwłocznie po powstaniu Rady Europy przystąpiono do prac nad traktatem poświęconym ochronie praw człowieka. 4.11.1950 w Rzymie podpisano Konwencje o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności(Europejska Konwencja Praw Człowieka). Do EKPC jest 15protokołów dodatkowych i można je podzielić na:

=protokoły o charakterze materialnym-uzupełniają konwencję od strony materialno prawnej tzn. rozszerzają konwencjonalny katalog praw człowieka

=protokoły o charakterze proceduralno-organizacyjnym, które modyfikują mechanizm kontrolny. Dla wejścia w życie potrzebują ratyfikowania przez wszystkie strony konwencji.

× w 1961 podpisano Europejską Kartę Społeczną, która składa się z preambuły, 38artykułów pogrupowanych w 5częściach

Standardy specjalne „wyspecjalizowane”:

-Europejska Konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu z 1987

-Zrewidowana Europejska Konwencja o przysposobieniu dzieci z 2008

-Europejska Konwencja o wykonywaniu praw dzieci z 1996

-Konwencja o ochronie dzieci przed wyzyskiem seksualnym oraz wykorzystaniem seksualnym z 2007

-Konwencja Ramowa o ochronie mniejszości narodowych z 1995

-Europejska Konwencja o ekstradycji z 1957

-Konwencja o ochronie osób w związku z automatycznym przetwarzaniem danych osobowych z 1981

-Konwencja o prawach człowieka i biomedycynie z 1997

-Konwencja Rady Europy o przeciwdziałaniu handlowi ludźmi-weszła w życie 2008

---