Około 70% ofiar pożarów to osoby zatrute toksycznymi
produktami spalania.

Zatrucie tlenkiem węgla (popularnie nazywane zaczadzeniem)
jest najczęściej spotykanym zatruciem gazowym. Stanowi
75% wszystkich zatruć samobójczych i od 32% (w Szwajcarii)
do 55% (w Austrii) zatruć przypadkowych. Jest najczęstszą
przyczyną śmiertelnych zatruć w wielu krajach.

W USA rocznie umiera z powodu przypadkowego zaczadzenia
co najmniej 1500 osób.

Przyczyny zatruć tlenkiem węgla
- pożary budynków

-wadliwe lub użytkowane w pomieszczeniach
o niesprawnej wentylacji, piecyki gazowe, węglowe i inne
- zatrucia przemysłowe
- zatrucia samobójcze
- spaliny silnikowe

Tlenek węgla (CO), nazwa zwyczajowa: czad.
W temperaturze pokojowej jest to bezbarwny, bezwonny i
niedrażniący gaz.

Działanie na organizm człowieka
Czad wchłania się drogą oddechową w ilości zależnej od jego
stężenia w powietrzu, częstości oddechów (wentylacji płuc) i
czasu narażenia. Wydalany jest tą samą drogą, w stanie
niezmienionym.

Jego trujące działanie polega na łączeniu się z hemoglobiną i
innymi metaloproteinami zawierającymi żelazo (oksydaza
cytochromowa). Połączenie hemoglobiny z tlenkiem węgla
nazywane karboksyhemoglobiną tworzy się 210 razy łatwiej i
charakteryzuje się znacznie większą trwałością niż połączenie z
tlenem, co powoduje że transport tlenu z płuc do tkanek jest
drastycznie zmniejszony. Dochodzi do niedotlenienia tkanek -
hypoksji. Poza tym tlenek węgla zwiększa stabilność połączenia
hemoglobiny z tlenem przez co utrudnia oddawania tlenu
tkankom, co jeszcze bardziej pogłębia efekt niedotlenienia.

Objawy zatrucia

Objawy zatrucia nie są charakterystyczne. Ciężkość ich zależy
nie tylko od wartości tlenkowęglowej hemoglobiny we krwi,
ale przede wszystkim od stężenia tlenku węgla w powietrzu
wdychanym, czasu trwania narażenia i od aktywności
ruchowej poszkodowanego.

We wczesnym okresie

Zatrucie przebiega z niewielką dusznością, zmniejszeniem
ostrości widzenia, bólami głowy, kołataniem serca. W miarę
upływu czasu pojawiają się: pobudzenie, wymioty, utrata
orientacji, postępujące zaburzenia świadomości, zaburzenia
oddychania, mimowolne ruchy gałek ocznych, tzw. gałki
oczne "pływające", nierówność źrenic, przyspieszenie i
zaburzenie rytmu serca, obniżenie ciepłoty ciała, drgawki,
śpiączka, niekiedy zmiany skórne.

Powikłaniami ciężkiego zatrucia mogą być uszkodzenia pnia
mózgu pod postacią sztywności ciała, niezborności, drżenia,
upośledzenia mimiki, zaburzeń mowy, uszkodzenia mięśnia
sercowego, wątroby, nerek, zakrzepowego zapalenia naczyń
krwionośnych.

Badanie

U osób z podejrzeniem zatrucia tlenkiem węgla wykonuje się
badanie krwi na zawartość hemoglobiny tlenkowęglowej
(karboksyhemoglobiny), która jest biomarkerem narażenia na
CO. Nie ma ścisłej korelacji między wynikiem tego badania i
ciężkością stanu klinicznego. Rokowanie bardziej zależy od
czasu przebywania danej osoby w trującej atmosferze niż
stężenia tlenku węgla w powietrzu oddechowym, mimo to
jednak poziom powyżej 70% karboksyhemoglobiny we krwi
oznacza nieodwracalne zmiany w mózgu będące wynikiem
niedotlenienia, czyli w konsekwencji zgon.

Leczenie
- przerwanie kontaktu osoby zatrutej z tlenkiem węgla

-Tlenoterapia konwencjonalna i w komorze hiperbarycznej
(W ciężkich stanach zatrucia trzeba zastosować komorę
hiperbaryczną. Jest to metoda leczenia czystym tlenem, podawanym
pod zwiększonym ciśnieniem, w warunkach szpitalnych. O
skuteczności tej metody świadczą wyleczenia chorych w ciężkim
stanie klinicznym, skrócenie czasu śpiączki, łatwiejsze opanowanie
obrzęku mózgu i zaburzeń rytmu serca, zmniejszenie występowania
ciężkich zaburzeń neurologicznych. Ważne jest maksymalne
skrócenie czasu od narażenia do zastosowania leczenia w komorze
hiperbarycznej.)
- transfuzja krwi
- zapobieganie obrzękowi mózgu
- leczenie kwasicy metabolicznej
- leczenie hipertermii
- ogólne leczenie objawowe (np. zapobieganie zapaleniu płuc,
odleżynom itp.)

U zatrutych osób uratowanych przed śmiercią często występują
odległe powikłania ze strony ośrodkowego i obwodowego układu
nerwowego, obserwuje się obniżenie ilorazu inteligencji, zaburzenia
pamięci, zanik mowy, uszkodzenie wzroku i węchu.

Trujące działanie tlenku węgla zostało wykorzystane przez
hitlerowców (podczas II wojny światowej) do zagazowywania ludzi.
Gaz wydechowy samochodu był wprowadzany do zamkniętej
przestrzeni naczepy, gdzie przebywali ludzie.

PROCEDURA nr 11

INNE TOKSYCZNE PRODUKTY SPALANIA:

-Cyjanoworór HCN,

-Chlorowodór HCl

-Siarkowodór H

2

S

-Benzen (C6H6)