ZASADY LECZENIA
ZASADY LECZENIA
SKŁADNIKAMI KRWI
SKŁADNIKAMI KRWI
Dr n. med. Maciej Gontarewicz
Dr n. med. Maciej Gontarewicz
Klinika Hematologii, Onkologii
Klinika Hematologii, Onkologii
i Chorób Wewnętrznych AM
i Chorób Wewnętrznych AM
w Warszawie
w Warszawie
Przetoczenie a
Przetoczenie a
przeszczepienie
przeszczepienie
Przetoczenie
Przetoczenie
: uzupełnienie niedoboru
: uzupełnienie niedoboru
składników krwi bez trwałej modyfikacji
składników krwi bez trwałej modyfikacji
organizmu biorcy.
organizmu biorcy.
Przeszczepienie
Przeszczepienie
: ustanowienie w
: ustanowienie w
organizmie biorcy wytwarzania komórek i
organizmie biorcy wytwarzania komórek i
ich produktów trwale zmieniające
ich produktów trwale zmieniające
organizm biorcy. W sensie technicznym
organizm biorcy. W sensie technicznym
może polegać na przetoczeniu komórek.
może polegać na przetoczeniu komórek.
Rewolucja w transfuzjologii
Rewolucja w transfuzjologii
Od kilkunastu już lat wiadomo, że poza
Od kilkunastu już lat wiadomo, że poza
wyjątkami nie występuje jednoczesny
wyjątkami nie występuje jednoczesny
niedobór wszystkich składników krwi.
niedobór wszystkich składników krwi.
W związku z tym u poszczególnego
W związku z tym u poszczególnego
chorego uzupełnia się tylko ten niedobór,
chorego uzupełnia się tylko ten niedobór,
który rzeczywiście występuje i jest
który rzeczywiście występuje i jest
spowodowany niedostatecznym
spowodowany niedostatecznym
wytwarzaniem.
wytwarzaniem.
Oznacza to praktycznie nieobecność
Oznacza to praktycznie nieobecność
wskazań do przetaczania krwi pełnej.
wskazań do przetaczania krwi pełnej.
Podstawowe warunki dla
Podstawowe warunki dla
przetoczenia
przetoczenia
Istnienie wskazań do uzupełnienia
Istnienie wskazań do uzupełnienia
niedoboru danego składnika krwi.
niedoboru danego składnika krwi.
Dostępność preparatu odpowiednio
Dostępność preparatu odpowiednio
dobranego do cech biorcy.
dobranego do cech biorcy.
Zapewnienie bezpieczeństwa
Zapewnienie bezpieczeństwa
preparatu.
preparatu.
UKŁADY GRUPOWE KRWI
UKŁADY GRUPOWE KRWI
UKŁADY ERYTROCYTARNE
UKŁADY ERYTROCYTARNE
–
(AB0, Rh, Kell i inne)
(AB0, Rh, Kell i inne)
UKŁADY LEUKOCYTARNE
UKŁADY LEUKOCYTARNE
–
(głównie HLA – zasadnicze przy doborze dawcy
(głównie HLA – zasadnicze przy doborze dawcy
szpiku)
szpiku)
UKŁADY PŁYTKOWE
UKŁADY PŁYTKOWE
–
(HPA – rola w razie immunizacji)
(HPA – rola w razie immunizacji)
UKŁADY GRUPOWE
UKŁADY GRUPOWE
ERYTROCYTÓW
ERYTROCYTÓW
A B 0 ( A, B, AB, 0)
A B 0 ( A, B, AB, 0)
Rh [ Rh+, Rh (-)]
Rh [ Rh+, Rh (-)]
Kell [K+, K(-)]
Kell [K+, K(-)]
Duffy (Fy
Duffy (Fy
a
a
, Fy
, Fy
b
b
,
,
Fy
Fy
a+b+
a+b+
)
)
Lewis (Le
Lewis (Le
a
a
, Le
, Le
b
b
, nieobecność antygenu:
, nieobecność antygenu:
Le
Le
a-b-
a-b-
)
)
Kidd (Jk
Kidd (Jk
a
a
, Jk
, Jk
b
b
)
)
MNSs (Ms, MNSs, MSs, MNs, MSs, MNs)
MNSs (Ms, MNSs, MSs, MNs, MSs, MNs)
P (P
P (P
1
1
, P
, P
2
2
)
)
GRUPA
KRWI
ANTYGENY
KRWINKOWE
PRZECIWCIAŁA
W SUROWICY
A
A
anty B
B
B
anty A
AB
A i B
nie ma
O
nie ma
anty A i anty B
Obecność antygenów grupowych na krwinkach
czerwonych i przeciwciał grupowych w osoczu
zależnie od grupy krwi danej osoby
UKŁAD GRUPOWY Rh
UKŁAD GRUPOWY Rh
Rh + ZAWSZE ZAWIERA ANTYGEN D
Rh + ZAWSZE ZAWIERA ANTYGEN D
RH (-) (UJEMNY) nieobecność
RH (-) (UJEMNY) nieobecność
antygenu D (oznaczamy d )
antygenu D (oznaczamy d )
pozostałe antygeny układu Rh: Cc Ee
pozostałe antygeny układu Rh: Cc Ee
UKŁAD GRUPOWY Rh
UKŁAD GRUPOWY Rh
Za jego wystąpienie odpowiadają 2
Za jego wystąpienie odpowiadają 2
geny strukturalne na chromosomie 1.
geny strukturalne na chromosomie 1.
Występują tylko geny: RH D RH CE
Występują tylko geny: RH D RH CE
Stąd obecny zapis DCE (brak
Stąd obecny zapis DCE (brak
antygenu D zapisujemy jako d )
antygenu D zapisujemy jako d )
antygeny C c E e są różnymi
antygeny C c E e są różnymi
antygenami i ich obecność może
antygenami i ich obecność może
powodować immunizacje biorcy krwi.
powodować immunizacje biorcy krwi.
Ilość i częstość przetaczania
Ilość i częstość przetaczania
Ilość przetaczanego składnika krwi zależy
Ilość przetaczanego składnika krwi zależy
od natężenia jego niedoboru u chorego
od natężenia jego niedoboru u chorego
oraz od szybkości narastania niedoboru.
oraz od szybkości narastania niedoboru.
Częstość przetaczania zależy od czasu
Częstość przetaczania zależy od czasu
przeżycia lub czasu półtrwania danego
przeżycia lub czasu półtrwania danego
składnika. Krwinki czerwone można
składnika. Krwinki czerwone można
przetaczać nawet raz na miesiąc i rzadziej,
przetaczać nawet raz na miesiąc i rzadziej,
krwinki płytkowe 2 razy w tygodniu lub
krwinki płytkowe 2 razy w tygodniu lub
częściej. Granulocyty codziennie.
częściej. Granulocyty codziennie.
Zabieg przetoczenia warunki:
Zabieg przetoczenia warunki:
Przetoczenie rozpocząć nie później niż 30 min po
Przetoczenie rozpocząć nie później niż 30 min po
dostarczeniu krwi z banku;
dostarczeniu krwi z banku;
nie można przetaczać 1 jednostki KPK lub KKCz dłużej niż 4
nie można przetaczać 1 jednostki KPK lub KKCz dłużej niż 4
godziny, KKP i osocza nie dłużej niż 30 minut;
godziny, KKP i osocza nie dłużej niż 30 minut;
po odłączeniu nie można ponownie toczyć odłączonej
po odłączeniu nie można ponownie toczyć odłączonej
jednostki krwi lub jej składnika i używać tego samego zestawu
jednostki krwi lub jej składnika i używać tego samego zestawu
do przetaczania
do przetaczania
przez 1 zestaw wolno przetoczyć 4 jednostki krwi lub jej
przez 1 zestaw wolno przetoczyć 4 jednostki krwi lub jej
składników;
składników;
przez zestaw po krwi nie wolno toczyć płynów infuzyjnych;
przez zestaw po krwi nie wolno toczyć płynów infuzyjnych;
po przetoczeniu pojemniki i zestawy przechowuje się w
po przetoczeniu pojemniki i zestawy przechowuje się w
specjalnie do tego przeznaczonej chłodni w temp. 2-6° przez 5
specjalnie do tego przeznaczonej chłodni w temp. 2-6° przez 5
dni.
dni.
Organizacja leczenia w oddziałach
Organizacja leczenia w oddziałach
szpitalnych
szpitalnych
Brak zgody na przetoczenie wymaga
Brak zgody na przetoczenie wymaga
pisemnego oświadczenia chorego;
pisemnego oświadczenia chorego;
wpis do historii choroby grupy krwi
wpis do historii choroby grupy krwi
wymaga pisemnego podpisu dwu osób
wymaga pisemnego podpisu dwu osób
w zagrożeniu życia lekarz może podjąć
w zagrożeniu życia lekarz może podjąć
decyzję o przetoczeniu zgodnej grupowo
decyzję o przetoczeniu zgodnej grupowo
KKCz lub KPK przed wykonaniem próby
KKCz lub KPK przed wykonaniem próby
zgodności
zgodności
Zabieg przetoczenia warunki
Zabieg przetoczenia warunki
c.d:
c.d:
Lekarz odpowiedzialny za przetoczenie
Lekarz odpowiedzialny za przetoczenie
powinien być obecny podczas rozpoczynania
powinien być obecny podczas rozpoczynania
przetaczania kolejnych pojemników;
przetaczania kolejnych pojemników;
lekarz lub wyznaczona przez niego
lekarz lub wyznaczona przez niego
pielęgniarka (położna) są obowiązani do
pielęgniarka (położna) są obowiązani do
obserwacji pacjenta podczas przetoczenia i
obserwacji pacjenta podczas przetoczenia i
12 godzin po jego zakończeniu;
12 godzin po jego zakończeniu;
przetoczenia „ ambulatoryjne”- pacjent
przetoczenia „ ambulatoryjne”- pacjent
może być zwolniony wcześniej na podstawie
może być zwolniony wcześniej na podstawie
wpisu w książce transfuzyjnej
wpisu w książce transfuzyjnej
POWIKŁANIA
POWIKŁANIA
POPRZETOCZENIOWE
POPRZETOCZENIOWE
WCZESNE:
WCZESNE:
reakcje hemolityczne,
reakcje hemolityczne,
zakażenia bakteryjne,
zakażenia bakteryjne,
odczyny anafilaktyczne,
odczyny anafilaktyczne,
ostre poprzetoczeniowe uszkodzenie płuc
ostre poprzetoczeniowe uszkodzenie płuc
(TRALI),
(TRALI),
duszność poprzetoczeniowa,
duszność poprzetoczeniowa,
niehemolityczne reakcje gorączkowe,
niehemolityczne reakcje gorączkowe,
wysypka
wysypka
POWIKŁANIA
POWIKŁANIA
POPRZETOCZENIOWE
POPRZETOCZENIOWE
PÓŹNE:
PÓŹNE:
reakcje hemolityczne,
reakcje hemolityczne,
poprzetoczeniowa skaza małopłytkowa,
poprzetoczeniowa skaza małopłytkowa,
poprzetoczeniwa choroba przeszczep
poprzetoczeniwa choroba przeszczep
przeciwko biorcy (TA - GvHD),
przeciwko biorcy (TA - GvHD),
przeniesienie zakażeń wirusowych.
przeniesienie zakażeń wirusowych.
Zasady dobierania krwi do
Zasady dobierania krwi do
przetoczenia
przetoczenia
Do przetoczenia wybiera się krew zgodną
Do przetoczenia wybiera się krew zgodną
w układzie ABO i antygenu D układu Rh z biorcą,
w układzie ABO i antygenu D układu Rh z biorcą,
pacjentom z niedokrwistością
pacjentom z niedokrwistością
autoimmunohemolityczną typu ciepłego dobiera
autoimmunohemolityczną typu ciepłego dobiera
się krew zgodną fenotypowo w układzie Rh
się krew zgodną fenotypowo w układzie Rh
i antygenu K z układu Kell,
i antygenu K z układu Kell,
dziewczętom i kobietom do okresu menopauzy
dziewczętom i kobietom do okresu menopauzy
wskazane jest dobieranie krwi Kell ujemnej (K-)
wskazane jest dobieranie krwi Kell ujemnej (K-)
w ramach profilaktyki konfliktu serologicznego
w ramach profilaktyki konfliktu serologicznego
(biorczyniom Kell + można przetaczać krwinki
(biorczyniom Kell + można przetaczać krwinki
K+)
K+)
Zasady dobierania krwi do
Zasady dobierania krwi do
przetoczenia cd
przetoczenia cd
biorcom, u których wykryto przeciwciała
biorcom, u których wykryto przeciwciała
odpornościowe, lub mieli je w przeszłości
odpornościowe, lub mieli je w przeszłości
dobiera się krew niezawierającą
dobiera się krew niezawierającą
odpowiednich antygenów, zgodną
odpowiednich antygenów, zgodną
fenotypowo w układzie Rh i Kell,
fenotypowo w układzie Rh i Kell,
dobieranie krwi dla noworodków do
dobieranie krwi dla noworodków do
przetoczeń wymiennych określone jest
przetoczeń wymiennych określone jest
w medycznych zasadach działania
w medycznych zasadach działania
jednostek służby krwi
jednostek służby krwi
Zasady dobierania krwi do
Zasady dobierania krwi do
przetoczenia cd
przetoczenia cd
Dopuszcza się przetoczenia KKCz grupy „0”
Dopuszcza się przetoczenia KKCz grupy „0”
pacjentom innej grupy krwi w następujących
pacjentom innej grupy krwi w następujących
okolicznościach:
okolicznościach:
stany zagrożenia życia przy braku krwi
stany zagrożenia życia przy braku krwi
jednoimiennej,
jednoimiennej,
brak zgodnej krwi jednoimiennej dla biorcy z
brak zgodnej krwi jednoimiennej dla biorcy z
alloprzeciwciałami odpornościowymi,
alloprzeciwciałami odpornościowymi,
trudności w oznaczaniu grupy AB0,
trudności w oznaczaniu grupy AB0,
brak krwi Rh ujemnej i jednocześnie jednoimiennej w
brak krwi Rh ujemnej i jednocześnie jednoimiennej w
układzie AB0,
układzie AB0,
dopuszcza się przetaczanie KKCz grupy A lub B
dopuszcza się przetaczanie KKCz grupy A lub B
biorcy AB gdy brak jest krwi jednoimiennej.
biorcy AB gdy brak jest krwi jednoimiennej.
POSTĘPOWANIE PRZED
POSTĘPOWANIE PRZED
PRETOCZENIEM PREPARATU
PRETOCZENIEM PREPARATU
KRWIOPOCHODNEGO:
KRWIOPOCHODNEGO:
Podjęcie decyzji o toczeniu – lekarz
Podjęcie decyzji o toczeniu – lekarz
leczący;
leczący;
Ustalenie grupy krwi pacjenta (biorcy);
Ustalenie grupy krwi pacjenta (biorcy);
–
a) z wiarygodnej dokumentacji,
a) z wiarygodnej dokumentacji,
–
b) ponowne oznaczenie;
b) ponowne oznaczenie;
Wykonanie próby zgodności (preparaty
Wykonanie próby zgodności (preparaty
erytrocytarne i zawierające erytrocyty)
erytrocytarne i zawierające erytrocyty)
POSTĘPOWANIE PRZY
POSTĘPOWANIE PRZY
ŁÓŻKU CHOREGO
ŁÓŻKU CHOREGO
Identyfikacja pacjenta (biorcy);
Identyfikacja pacjenta (biorcy);
Potwierdzenie danych pacjenta z zapisami na
Potwierdzenie danych pacjenta z zapisami na
wyniku próby zgodności:
wyniku próby zgodności:
Kontrola preparatu - zgodność opisu na etykiecie
Kontrola preparatu - zgodność opisu na etykiecie
z wynikiem próby zgodności;
z wynikiem próby zgodności;
Ocena makroskopowa preparatu oraz stanu
Ocena makroskopowa preparatu oraz stanu
technicznego opakowania (pojemnika);
technicznego opakowania (pojemnika);
Ocena stanu aparatu do przetaczania - całości
Ocena stanu aparatu do przetaczania - całości
opakowania, rodzaju aparatu: z filtrem, lub bez
opakowania, rodzaju aparatu: z filtrem, lub bez
filtru, filtr dodatkowy (przyłóżkowy)
filtru, filtr dodatkowy (przyłóżkowy)
OGRZEWANIE PREPARATU
OGRZEWANIE PREPARATU
W specjalnych podgrzewaczach
W specjalnych podgrzewaczach
przepływowych (między pojemnikiem a
przepływowych (między pojemnikiem a
pacjentem);
pacjentem);
W łaźni wodnej 37 stopni.
W łaźni wodnej 37 stopni.
Tylko w sytuacji konieczności szybkiego
Tylko w sytuacji konieczności szybkiego
przetoczenia!
przetoczenia!
Dorośli > 50 ml/min
Dorośli > 50 ml/min
dzieci >15 ml/min
dzieci >15 ml/min
Autotransfuzja krwi pełnej
Autotransfuzja krwi pełnej
Wtedy kiedy uzupełnienie krwinek
Wtedy kiedy uzupełnienie krwinek
czerwonych jest niezbędne po ich stracie
czerwonych jest niezbędne po ich stracie
w trakcie planowanego zabiegu najlepiej
w trakcie planowanego zabiegu najlepiej
zastąpić przetoczenie ich od dawcy
zastąpić przetoczenie ich od dawcy
autotransfuzją.
autotransfuzją.
W tym celu chory zgłasza się 2-3 tygodnie
W tym celu chory zgłasza się 2-3 tygodnie
przed zabiegiem, ma pobieraną jednostkę
przed zabiegiem, ma pobieraną jednostkę
krwi (a nawet 2) i są one przechowywane
krwi (a nawet 2) i są one przechowywane
do czasu zabiegu, a przetaczane pod jego
do czasu zabiegu, a przetaczane pod jego
koniec.
koniec.
Unika się w ten sposób alloimmunizacji
Unika się w ten sposób alloimmunizacji
oraz ew. przeniesienia czynników
oraz ew. przeniesienia czynników
infekcyjnych.
infekcyjnych.
PREPARATYKA KRWI PEŁNEJ
PREPARATYKA KRWI PEŁNEJ
POBRANEJ OD DAWCY
POBRANEJ OD DAWCY
k o n c e n r ta t e r y tr o c y ta r n y
k o n c e n tr a t p ły tk o w y
o s o c z e
K R E W P E Ł N A
4 5 0 m l k r w i + 6 3 - 7 0 m l p ły n u k o n s e r w u ją c e g o
( z a le ż n ie o d r o d z a ju )
UZYSKIWANIE PREPARATÓW KRWI
UZYSKIWANIE PREPARATÓW KRWI
Metodą klasyczną
Metodą klasyczną
(manualną, z podziału
(manualną, z podziału
1 jednostki krwi pełnej)
1 jednostki krwi pełnej)
-systemem otwartym - nakłuwając układ,
-systemem otwartym - nakłuwając układ,
- systemem zamkniętym z jałowym
- systemem zamkniętym z jałowym
łączeniem zgrzewaniem drenów.
łączeniem zgrzewaniem drenów.
Metodą automatyczną
Metodą automatyczną
drogą aferezy
drogą aferezy
wybranego składnika krwi
wybranego składnika krwi
-systemem otwartym - nakłuwając układ,
-systemem otwartym - nakłuwając układ,
- systemem zamkniętym z jałowym
- systemem zamkniętym z jałowym
łączeniem i zgrzewaniem drenów.
łączeniem i zgrzewaniem drenów.
FILTRACJA
FILTRACJA
Filtry kapilarne – w zależności od średnicy porów
Filtry kapilarne – w zależności od średnicy porów
zatrzymują składniki komórkowe – najczęściej
zatrzymują składniki komórkowe – najczęściej
stosowane w aparatach do automatycznej
stosowane w aparatach do automatycznej
plazmaferezy.
plazmaferezy.
Filtry adsorbcyjne i adhezyjne – wykorzystuje się
Filtry adsorbcyjne i adhezyjne – wykorzystuje się
powinowactwo krwinek płytkowych i/lub białych do:
powinowactwo krwinek płytkowych i/lub białych do:
bawełny, octanu celulozy, poliestrów, poliuretanów.
bawełny, octanu celulozy, poliestrów, poliuretanów.
Filtry zatrzymują także zanieczyszczenia komórkowe
Filtry zatrzymują także zanieczyszczenia komórkowe
na drodze mechanicznej. Zależnie od rodzaju
na drodze mechanicznej. Zależnie od rodzaju
tworzywa pozwalają na usunięcie większości
tworzywa pozwalają na usunięcie większości
leukocytów i płytek z krwi pełnej oraz KKCz lub
leukocytów i płytek z krwi pełnej oraz KKCz lub
selektywną eliminację leukocytów z KKP
selektywną eliminację leukocytów z KKP
(antyleukocytarne). Zatrzymują także mikroagregaty.
(antyleukocytarne). Zatrzymują także mikroagregaty.
Posiadają określoną pojemność filtracyjną po
Posiadają określoną pojemność filtracyjną po
przekroczeniu której ulegają „przebiciu”.
przekroczeniu której ulegają „przebiciu”.
NAPROMIENIENIE
NAPROMIENIENIE
Jeżeli biorca krwi ma niedobór
Jeżeli biorca krwi ma niedobór
odporności to obecne w preparacie
odporności to obecne w preparacie
krwi limfocyty mogą spowodować
krwi limfocyty mogą spowodować
ostrą chorobę przeszczep przeciw
ostrą chorobę przeszczep przeciw
gospodarzowi.
gospodarzowi.
Aby temu zapobiec, komórkowe
Aby temu zapobiec, komórkowe
preparaty krwi przeznaczone dla
preparaty krwi przeznaczone dla
takich osób powinny być
takich osób powinny być
napromienione dawką 2500 cGy.
napromienione dawką 2500 cGy.
OZNAKOWANIE PREPARATU
OZNAKOWANIE PREPARATU
(etykieta umieszczana na pojemniku)
(etykieta umieszczana na pojemniku)
Nazwa placówki, w której otrzymano preparat;
Nazwa placówki, w której otrzymano preparat;
Nazwa preparatu np..” Koncentrat Krwinek Czerwonych lub skrót KKCz”
Nazwa preparatu np..” Koncentrat Krwinek Czerwonych lub skrót KKCz”
Grupa układu ABO i Rh (słownie ”Rh dodatni” lub „Rh ujemny”); w
Grupa układu ABO i Rh (słownie ”Rh dodatni” lub „Rh ujemny”); w
Polsce dodatkowo kod kolorowy – A – niebieski, B – czerwony, AB –
Polsce dodatkowo kod kolorowy – A – niebieski, B – czerwony, AB –
żółty, 0 – biały w ramce.
żółty, 0 – biały w ramce.
Inne oznaczone antygeny krwinek czerwonych i innych;
Inne oznaczone antygeny krwinek czerwonych i innych;
Nr preparatu (odpowiadający numerowi donacji)
Nr preparatu (odpowiadający numerowi donacji)
Ilość preparatu;
Ilość preparatu;
Rodzaj płynu konserwującego;
Rodzaj płynu konserwującego;
Data pobrania ;
Data pobrania ;
Data ważności;
Data ważności;
Informacje ,dotyczące wyników badań w kierunku nosicielstwa kiły i
Informacje ,dotyczące wyników badań w kierunku nosicielstwa kiły i
chorób wirusowych(umieszcza się dopiero po wykonaniu testów);
chorób wirusowych(umieszcza się dopiero po wykonaniu testów);
Wskazówki (np. toczyć natychmiast)
Wskazówki (np. toczyć natychmiast)
TERMINY PRZECHOWYWANIA: krew
TERMINY PRZECHOWYWANIA: krew
pełna i KKCz w temp. 2 -6 °C
pełna i KKCz w temp. 2 -6 °C
Roztwór CPDA krew pełna i KKCz 35 dni
Roztwór CPDA krew pełna i KKCz 35 dni
Roztwór CPD krew pełna i KKCz 21 dni
Roztwór CPD krew pełna i KKCz 21 dni
Roztwór ACD krew pełna i KKCz 21dni (obecnie
Roztwór ACD krew pełna i KKCz 21dni (obecnie
używany w preparatyce plazmaferezy manualnej i
używany w preparatyce plazmaferezy manualnej i
automatycznej)
automatycznej)
Roztwory wzbogacające (uzupełniające): ADSOL, AS-
Roztwory wzbogacające (uzupełniające): ADSOL, AS-
2, SAGM (zawieraja chlorek sodowy, adeninę,
2, SAGM (zawieraja chlorek sodowy, adeninę,
glukozę, mannitol lub cytrynian trójsodowy
glukozę, mannitol lub cytrynian trójsodowy
mannitol, dwuwodorofosfonian sodowy lub
mannitol, dwuwodorofosfonian sodowy lub
guanozynę), objętość tych roztworów waha się
guanozynę), objętość tych roztworów waha się
od 80 do 110 ml.
od 80 do 110 ml.
Umożliwia to przechowywanie KKCz do 42 dni.
Umożliwia to przechowywanie KKCz do 42 dni.
TERMINY
TERMINY
PRZECHOWYWANIA: KKCz w
PRZECHOWYWANIA: KKCz w
temp. -140 °C
temp. -140 °C
przez 10 lat;
przez 10 lat;
następne 10 lat jeśli temperatura
następne 10 lat jeśli temperatura
była regularnie kontrolowana i
była regularnie kontrolowana i
dokumentowana
dokumentowana
TERMIN WAŻNOŚCI
TERMIN WAŻNOŚCI
Dotyczy preparatów przygotowywanych na
Dotyczy preparatów przygotowywanych na
zamówienie indywidualne oraz rozmrażanych.
zamówienie indywidualne oraz rozmrażanych.
Preparaty erytrocytarne przechowywane w temp
Preparaty erytrocytarne przechowywane w temp
2 -6 °C otrzymywane:
2 -6 °C otrzymywane:
- metodą otwartą 8 godzin od
- metodą otwartą 8 godzin od
zakończenia preparatyki ,
zakończenia preparatyki ,
-metodą zamkniętą 24
-metodą zamkniętą 24
godziny
godziny
napromienione - 28 dni (bez względu na rodzaj
napromienione - 28 dni (bez względu na rodzaj
płynu konserwującego),
płynu konserwującego),
WSKAZÓWKI I WYTYCZNE
WSKAZÓWKI I WYTYCZNE
PRZETACZANIA KRWI CHORYM
PRZETACZANIA KRWI CHORYM
Z PRZEWLEKŁĄ NIEDOKRWISTOŚCIĄ
Z PRZEWLEKŁĄ NIEDOKRWISTOŚCIĄ
Czynniki do rozwagi:
Czynniki do rozwagi:
-Naturalny przebieg choroby,
-Naturalny przebieg choroby,
-Przewidywane przeżycie,
-Przewidywane przeżycie,
-Nagłość rozwoju niedokrwistości,
-Nagłość rozwoju niedokrwistości,
-Fizjologiczne mechanizmy adaptacyjne,
-Fizjologiczne mechanizmy adaptacyjne,
-Wydolność krążeniowo-płucna,
-Wydolność krążeniowo-płucna,
-Współistnienie zmian niedokrwiennych,
-Współistnienie zmian niedokrwiennych,
-Skargi i objawy związane z niedoborem Hb,
-Skargi i objawy związane z niedoborem Hb,
-Wartości Hb i Ht,
-Wartości Hb i Ht,
WSKAZÓWKI I WYTYCZNE
WSKAZÓWKI I WYTYCZNE
PRZETACZANIA KRWI CHORYM
PRZETACZANIA KRWI CHORYM
Z PRZEWLEKŁĄ NIEDOKRWISTOŚCIĄ
Z PRZEWLEKŁĄ NIEDOKRWISTOŚCIĄ
(cd)
(cd)
Podjęcie decyzji
Podjęcie decyzji
-Oddzielna analiza każdego przypadku
-Oddzielna analiza każdego przypadku
-Odrębne uzasadnienie każdej jednostki
-Odrębne uzasadnienie każdej jednostki
Krytyczny poziom Hb/Ht
Krytyczny poziom Hb/Ht
8g/dl / 0,24 (w granicach od 7 g/dl / 0,21
8g/dl / 0,24 (w granicach od 7 g/dl / 0,21
do 9g/dl /0,27
do 9g/dl /0,27
PREPARATY KRWI ZAWIERAJĄCE
PREPARATY KRWI ZAWIERAJĄCE
ERYTROCYTY
ERYTROCYTY
1 JEDNOSTKA TO: 450 ML KRWI + 63-70 ML PŁYNU
1 JEDNOSTKA TO: 450 ML KRWI + 63-70 ML PŁYNU
KONSERWUJĄCEGO
KONSERWUJĄCEGO
Krew pełna konserwowana (KPK)
Krew pełna konserwowana (KPK)
Koncentrat krwinek czerwonych (KKCz)
Koncentrat krwinek czerwonych (KKCz)
Koncentrat krwinek czerwonych z roztworem wzbogacającym
Koncentrat krwinek czerwonych z roztworem wzbogacającym
(KKCz/RW)
(KKCz/RW)
Koncentrat krwinek czerwonych z roztworem wzbogacającym,
Koncentrat krwinek czerwonych z roztworem wzbogacającym,
pozbawiony kożuszka leukocytarno-płytkowego (KKCz/RW-bez. Koż.
pozbawiony kożuszka leukocytarno-płytkowego (KKCz/RW-bez. Koż.
L. pł.)
L. pł.)
Koncentrat krwinek czerwonych - otrzymany metodą aferezy
Koncentrat krwinek czerwonych - otrzymany metodą aferezy
(automatyczną) (KKCz-Af.)
(automatyczną) (KKCz-Af.)
Przemywany koncentrat krwinek czerwonych (PKKCz)
Przemywany koncentrat krwinek czerwonych (PKKCz)
Ubogoleukocytarny koncentrat krwinek czerwonych (UKKCz)
Ubogoleukocytarny koncentrat krwinek czerwonych (UKKCz)
Mrożony koncentrat krwinek czerwonych (MKKCz)
Mrożony koncentrat krwinek czerwonych (MKKCz)
Napromieniony koncentrat krwinek czerwonych (NKKCz)
Napromieniony koncentrat krwinek czerwonych (NKKCz)
preparaty na zamówienie np. krew uniwersalna [krwinki O Rh( -)
preparaty na zamówienie np. krew uniwersalna [krwinki O Rh( -)
w osoczu AB]
w osoczu AB]
KONCENTRAT KRWINEK
KONCENTRAT KRWINEK
PŁYTKOWYCH (KKP)
PŁYTKOWYCH (KKP)
1 jednostka KKP to krwinki płytkowe
1 jednostka KKP to krwinki płytkowe
uzyskane z 1 jednostki krwi pełnej.
uzyskane z 1 jednostki krwi pełnej.
1 j. KKP zawiera 0,45 – 0,95 x 10
1 j. KKP zawiera 0,45 – 0,95 x 10
11
11
średnio 0,70 x 10
średnio 0,70 x 10
11
11
krwinek
krwinek
płytkowych, zawieszona jest w ok. 50
płytkowych, zawieszona jest w ok. 50
ml osocza oraz zwykle jest
ml osocza oraz zwykle jest
zanieczyszczona 0,05-1,0x 10
zanieczyszczona 0,05-1,0x 10
9
9
leukocytów i 0,2-1,0 x 10
leukocytów i 0,2-1,0 x 10
9
9
erytrocytów.
erytrocytów.
Liczby składników komórkowych zależą
Liczby składników komórkowych zależą
od sposobu preparatyki.
od sposobu preparatyki.
KKP- Wskazania do
KKP- Wskazania do
stosowania
stosowania
Małopłytkowość: < 10 000/
Małopłytkowość: < 10 000/
µ
µ
l
l
- objawy skazy
- objawy skazy
małopłytkowej, -
małopłytkowej, -
stan kliniczny – współistniejące
stan kliniczny – współistniejące
zaburzenia osoczowe i naczyniowe
zaburzenia osoczowe i naczyniowe
krzepnięcia przy wyższej, ale
krzepnięcia przy wyższej, ale
obniżonej liczbie płytek.
obniżonej liczbie płytek.
KONCENTRATY KRWINEK
KONCENTRATY KRWINEK
PŁYTKOWYCH
PŁYTKOWYCH
Koncentrat krwinek płytkowych(KKP) - otrzymany metodą
Koncentrat krwinek płytkowych(KKP) - otrzymany metodą
manualną,
manualną,
Zlewany koncentrat krwinek płytkowych (Zl.KKP),
Zlewany koncentrat krwinek płytkowych (Zl.KKP),
Koncentrat krwinek płytkowych- otrzymywany metodą
Koncentrat krwinek płytkowych- otrzymywany metodą
aferezy (automatyczną) (KKP-Af.)
aferezy (automatyczną) (KKP-Af.)
Ubogoleukocytarny koncentrat krwinek płytkowych (UKKCz)
Ubogoleukocytarny koncentrat krwinek płytkowych (UKKCz)
Mrożony koncentrat krwinek płytkowych (MKKP),
Mrożony koncentrat krwinek płytkowych (MKKP),
Uniwersalny koncentrat krwinek płytkowych (Uniw.KKP),
Uniwersalny koncentrat krwinek płytkowych (Uniw.KKP),
Przemywany koncentrat krwinek płytkowych (PKKP),
Przemywany koncentrat krwinek płytkowych (PKKP),
Napromieniany koncentrat krwinek płytkowych (NKKP)
Napromieniany koncentrat krwinek płytkowych (NKKP)
KKP - Terminy ważności:
KKP - Terminy ważności:
w temp 20-24
w temp 20-24
°
°
C
C
w mieszadle
w mieszadle
KKP w pojemnikach zwykłych - do 3 dni;
KKP w pojemnikach zwykłych - do 3 dni;
KKP w pojemnikach „oddychających”
KKP w pojemnikach „oddychających”
- do 5 dni;
- do 5 dni;
Preparaty krwinek płytkowych zlewane przechowywane
Preparaty krwinek płytkowych zlewane przechowywane
w temp 20 -24 °C otrzymywane:
w temp 20 -24 °C otrzymywane:
- met. zamkniętą 5 dni (dzień pobrania
- met. zamkniętą 5 dni (dzień pobrania
najstarszej jednostki liczy się jako dzień 0);
najstarszej jednostki liczy się jako dzień 0);
- metodą otwartą 6 godzin od zakończenia preparatyki.
- metodą otwartą 6 godzin od zakończenia preparatyki.
Metodą aferezy (automatyczną, z separatora)
Metodą aferezy (automatyczną, z separatora)
– met. otwartą – przez 24
– met. otwartą – przez 24
godziny; - zamkniętą, w pojemniku
godziny; - zamkniętą, w pojemniku
„oddychającym” – 5 dni.
„oddychającym” – 5 dni.
Przemywany KKP – 2 godziny od zakończenia preparatyki
Przemywany KKP – 2 godziny od zakończenia preparatyki
MROŻONY KKP
MROŻONY KKP
- 80
- 80
°
°
C 12 miesięcy
C 12 miesięcy
- 140
- 140
°
°
C do 3 lat
C do 3 lat
Standardowe dawki krwinek
Standardowe dawki krwinek
płytkowych
płytkowych
Niemowlęta – 10 ml KKP na kg m.c.
Niemowlęta – 10 ml KKP na kg m.c.
Dzieci - 1 jednostka KKP na
Dzieci - 1 jednostka KKP na
każde 10-15 kg m.c.
każde 10-15 kg m.c.
Dorośli - KKP zlewany
Dorośli - KKP zlewany
(5–jednostek) albo 1 preparat
(5–jednostek) albo 1 preparat
KKP Af. – odpowiednik 4-6 jednostek.
KKP Af. – odpowiednik 4-6 jednostek.
KONCENTRAT
KONCENTRAT
GRANULOCYTARNY (KG)
GRANULOCYTARNY (KG)
Zawiera zawieszone w osoczu granulocyty
Zawiera zawieszone w osoczu granulocyty
otrzymane przy użyciu separatorów komórkowych
otrzymane przy użyciu separatorów komórkowych
od jednego dawcy po stymulacji czynnikiem
od jednego dawcy po stymulacji czynnikiem
wzrostu w ilości
wzrostu w ilości
≥3-7 x10
≥3-7 x10
10
10
granulocytów, zanieczyszczone
granulocytów, zanieczyszczone
leukocytami, krwinkami czerwonymi oraz 3-
leukocytami, krwinkami czerwonymi oraz 3-
7 x 10
7 x 10
11
11
krwinek płytkowych.
krwinek płytkowych.
Obecnie stosowany jedynie wyjątkowo w
Obecnie stosowany jedynie wyjątkowo w
zakażeniach w leukopeniach jednocześnie
zakażeniach w leukopeniach jednocześnie
z antybiotykami. Może wywoływać szybką
z antybiotykami. Może wywoływać szybką
alloimmunizację.
alloimmunizację.
PREPARATY OSOCZOWE
PREPARATY OSOCZOWE
Osocze świeżo mrożone (FFP),
Osocze świeżo mrożone (FFP),
Osocze mrożone,
Osocze mrożone,
osocze pozbawione czynnika VIII
osocze pozbawione czynnika VIII
(osocze bez cz.VIII),
(osocze bez cz.VIII),
Krioprecypitat,
Krioprecypitat,
Osocze odpadowe.
Osocze odpadowe.
Osocze świeżo mrożone
Osocze świeżo mrożone
(FFP)
(FFP)
Termin ważności temp.
Termin ważności temp.
- 18 do
- 18 do
-24
-24
°
°
C
C
3 miesiące
3 miesiące
- 25 do - 30
- 25 do - 30
°
°
C 12 miesięcy
C 12 miesięcy
-poniżej -30
-poniżej -30
°
°
C 24 miesiące
C 24 miesiące
rozmrażać w temp. 37
rozmrażać w temp. 37
°
°
C,
C,
natychmiast przetaczać
natychmiast przetaczać
Toczyć po terminie karencji (16 tyg.)
Toczyć po terminie karencji (16 tyg.)
Krioprecypitat
Krioprecypitat
Jest to frakcja krioglobulin uzyskana z
Jest to frakcja krioglobulin uzyskana z
1 j. świeżo mrożonego osocza
1 j. świeżo mrożonego osocza
zagęszczona do obj. ok. 25 ml.
zagęszczona do obj. ok. 25 ml.
Zawiera większość czynnika VIII, cz.
Zawiera większość czynnika VIII, cz.
von Willebranda, fibrynogen, cz. XIII i
von Willebranda, fibrynogen, cz. XIII i
fibronektyny obecne w świeżo
fibronektyny obecne w świeżo
pobranej krwi i osoczu
pobranej krwi i osoczu
Przechowywanie jak FFP,
Przechowywanie jak FFP,
Podawać po terminie karencji.
Podawać po terminie karencji.
Krioprecypitat
Krioprecypitat
Wskazania do stosowania:
Wskazania do stosowania:
Niedobory czynnika VIII (hemofilia A,
Niedobory czynnika VIII (hemofilia A,
choroba von Willebranda), w sytuacji kiedy
choroba von Willebranda), w sytuacji kiedy
niedostępne są odpowiednie preparaty
niedostępne są odpowiednie preparaty
osoczowych czynników krzepnięcia.
osoczowych czynników krzepnięcia.
Rozsiane wykrzepianie
Rozsiane wykrzepianie
wewnątrznaczyniowe (DIC)
wewnątrznaczyniowe (DIC)
Niedobór i zmiany jakościowe fibrynogenu.
Niedobór i zmiany jakościowe fibrynogenu.
LEKI OSOCZOPOCHODNE
LEKI OSOCZOPOCHODNE
(otrzymywane drogą frakcjonowania z
(otrzymywane drogą frakcjonowania z
osocza krwi)
osocza krwi)
Albumina 5% i 25%
Albumina 5% i 25%
Immunoglobuliny do stosowania
Immunoglobuliny do stosowania
dożylnego (
dożylnego (
różne nazwy handlowe
różne nazwy handlowe
producentów) – np. Sandoglobulina P
producentów) – np. Sandoglobulina P
Czynniki krzepnięcia (VIII i IX)
Czynniki krzepnięcia (VIII i IX)
Dystrybuowane przez apteki zgodnie
Dystrybuowane przez apteki zgodnie
z prawem farmaceutycznym.
z prawem farmaceutycznym.
Afereza
Afereza
Zabiegi usuwania bądź pobierania z krwi
Zabiegi usuwania bądź pobierania z krwi
wybranych składników za pomocą specjalnych
wybranych składników za pomocą specjalnych
aparatów.
aparatów.
Plazmafereza
Plazmafereza
: usuwanie/pobieranie osocza.
: usuwanie/pobieranie osocza.
Erytrocytofereza
Erytrocytofereza
: usuwanie krwinek czerwonych
: usuwanie krwinek czerwonych
Płytkofereza
Płytkofereza
: usuwanie/pobieranie płytek krwi
: usuwanie/pobieranie płytek krwi
Leukafereza
Leukafereza
: usuwanie/pobieranie krwinek
: usuwanie/pobieranie krwinek
białych
białych
Afereza komórek macierzystych
Afereza komórek macierzystych
: pobieranie tych
: pobieranie tych
komórek od dawcy.
komórek od dawcy.
Zabieg aferezy - pobieranie zmobilizowanych
Zabieg aferezy - pobieranie zmobilizowanych
komórek macierzystych z krwi obwodowej dawcy za
komórek macierzystych z krwi obwodowej dawcy za
pomocą separatora, ale inne wyglądają tak samo.
pomocą separatora, ale inne wyglądają tak samo.
Afereza
Afereza
Jako metoda otrzymywania składników
Jako metoda otrzymywania składników
krwi w stacjach krwiodawstwa (osocze,
krwi w stacjach krwiodawstwa (osocze,
płytki, granulocyty).
płytki, granulocyty).
Jako metoda otrzymywania krwiotwórczych
Jako metoda otrzymywania krwiotwórczych
komórek macierzystych do
komórek macierzystych do
przeszczepienia w ośrodkach
przeszczepienia w ośrodkach
trnasplantacji.
trnasplantacji.
Jako metoda lecznicza dla usuwania
Jako metoda lecznicza dla usuwania
zagrażającej życiu ilości składnika krwi w
zagrażającej życiu ilości składnika krwi w
ośrodkach hematologicznych.
ośrodkach hematologicznych.
Afereza lecznicza
Afereza lecznicza
Plazmafereza
Plazmafereza
: usuwanie osocza wraz
: usuwanie osocza wraz
autoprzeciwciałami w chorobach z
autoprzeciwciałami w chorobach z
autoagresji lub nadmiaru białka
autoagresji lub nadmiaru białka
mnoklonalnego w szpiczaku, aby
mnoklonalnego w szpiczaku, aby
zmniejszyć zespół nadlepkości.
zmniejszyć zespół nadlepkości.
Leukafereza
Leukafereza
: usuwanie komórek
: usuwanie komórek
białaczkowych aby zmniejszyć zespół
białaczkowych aby zmniejszyć zespół
nadlepkości.
nadlepkości.
Erytrocytoafereza
Erytrocytoafereza
: usuwanie nadmiaru
: usuwanie nadmiaru
krwinek czerwonych w czerwienicy
krwinek czerwonych w czerwienicy
prawdziwej.
prawdziwej.
REGULACJE PRAWNE
REGULACJE PRAWNE
Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997r. o publicznej
Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997r. o publicznej
służbie krwi (z późniejszymi zmianami – ostatnia we
służbie krwi (z późniejszymi zmianami – ostatnia we
wrześniu 2003r.)
wrześniu 2003r.)
Rozporządzenia MZ
Rozporządzenia MZ
Zalecenia:
Zalecenia:
Medyczne zasady pobierania krwi, oddzielania jej
Medyczne zasady pobierania krwi, oddzielania jej
składników i wydawania, obowiązujące w
składników i wydawania, obowiązujące w
jednostkach organizacyjnych publicznej służby krwi.
jednostkach organizacyjnych publicznej służby krwi.
Wyd. Instytut Hematologii i Transfuzjologii
Wyd. Instytut Hematologii i Transfuzjologii
Warszawa, 2006
Warszawa, 2006
ROZWIĄZANIA
ROZWIĄZANIA
W Polsce krew do przetoczenia wolno pobierać
W Polsce krew do przetoczenia wolno pobierać
i przetwarzać wyłącznie w placówkach
i przetwarzać wyłącznie w placówkach
publicznej służby krwi.
publicznej służby krwi.
Następnie te placówki udostępniają składniki krwi
Następnie te placówki udostępniają składniki krwi
placówkom leczniczym za opłatą, której wysokość
placówkom leczniczym za opłatą, której wysokość
określa rokrocznie Minister Zdrowia.
określa rokrocznie Minister Zdrowia.
W placówkach leczniczych są Pracownie Serologii
W placówkach leczniczych są Pracownie Serologii
i Banki krwi, które pośredniczą pomiędzy
i Banki krwi, które pośredniczą pomiędzy
oddziałami, w których przetacza się składniki
oddziałami, w których przetacza się składniki
krwi, a placówkami publicznej służby krwi.
krwi, a placówkami publicznej służby krwi.
Nie obejmuje pobierania komórek do
Nie obejmuje pobierania komórek do
przeszczepienia i ich usuwania w celach
przeszczepienia i ich usuwania w celach
leczniczych, co jest regulowane oddzielnie.
leczniczych, co jest regulowane oddzielnie.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA
ZDROWIA
ZDROWIA
Z DNIA 19 WRZEŚNIA 2005R.
Z DNIA 19 WRZEŚNIA 2005R.
W sprawie określenia sposobu i organizacji
W sprawie określenia sposobu i organizacji
leczenia krwią w zakładach opieki
leczenia krwią w zakładach opieki
zdrowotnej, w których przebywają
zdrowotnej, w których przebywają
pacjenci ze wskazaniami do leczenia krwią
pacjenci ze wskazaniami do leczenia krwią
i jej składnikami
i jej składnikami
ROZPORZĄDZENIE WESZŁO
ROZPORZĄDZENIE WESZŁO
W ŻYCIE DNIA
W ŻYCIE DNIA
19 PAŹDZIERNIKA 2005 R.
19 PAŹDZIERNIKA 2005 R.
Rozporządzenie określa:
Rozporządzenie określa:
Sposób organizacji leczenia krwią
Sposób organizacji leczenia krwią
a) obowiązki dyrektora (kierownika zoz), ordynatora,
a) obowiązki dyrektora (kierownika zoz), ordynatora,
lekarzy i pielęgniarek (położnych)
lekarzy i pielęgniarek (położnych)
b) sposób powołania banku krwi
b) sposób powołania banku krwi
c) sposób sprawowania nadzoru nad bankiem
c) sposób sprawowania nadzoru nad bankiem
krwi i leczeniem krwią i jej składnikami;
krwi i leczeniem krwią i jej składnikami;
organizacja ma zapewnić
organizacja ma zapewnić
a) zaopatrzenie całodobowe w krew i jej składniki
a) zaopatrzenie całodobowe w krew i jej składniki
b) badania przedprzetoczeniowe (serologia
b) badania przedprzetoczeniowe (serologia
transfuzjologiczna) zapewniające bezpieczeństwo
transfuzjologiczna) zapewniające bezpieczeństwo
leczenia krwią
leczenia krwią
c) identyfikację, rejestrowanie,
c) identyfikację, rejestrowanie,
raportowanie powikłań, błędów, wypadków związanych
raportowanie powikłań, błędów, wypadków związanych
z przetoczeniami;
z przetoczeniami;
Określa odpowiedzialność
Określa odpowiedzialność
personelu:
personelu:
lekarzy za
lekarzy za
a) ustalenie wskazań do
a) ustalenie wskazań do
przetoczenia b) identyfikację
przetoczenia b) identyfikację
biorcy i kontrolę dokumentacji przed
biorcy i kontrolę dokumentacji przed
przetoczeniem c) zabieg
przetoczeniem c) zabieg
przetoczenia d)
przetoczenia d)
dokumentację przetoczenia w historii
dokumentację przetoczenia w historii
choroby
choroby
e) opis ewentualnych powikłań;
e) opis ewentualnych powikłań;
Określenie zadań lekarzy i pielęgniarek
Określenie zadań lekarzy i pielęgniarek
(położnych) związanych z
(położnych) związanych z
przetaczaniem:
przetaczaniem:
przygotowanie zamówień (tylko lekarz)
przygotowanie zamówień (tylko lekarz)
pobranie próbek
pobranie próbek
poinformowanie biorcy o ryzyku i
poinformowanie biorcy o ryzyku i
korzyściach przetoczenia (lekarz)
korzyściach przetoczenia (lekarz)
identyfikacja biorcy i kontrola dokumentów
identyfikacja biorcy i kontrola dokumentów
przed przetoczeniem
przed przetoczeniem
obserwacja biorcy w trakcie i po
obserwacja biorcy w trakcie i po
przetoczeniu
przetoczeniu