Niepełnosprawność osób

starszych. Profilaktyka i

opieka

nad osobami

niepełnosprawnymi.



We wszystkich krajach
uprzemysłowionych zwiększa się
średni czas trwania życia ludzkiego i
wzrasta liczba osób w wieku
starszym



O ile w roku 1931, 4.8% ludności
Polski stanowiły osoby powyżej 65
roku życia, o tyle w roku 1999 już
12%, a przewiduje się, że w roku
2050 21.2% ludności będą stanowiły
osoby powyżej 65 roku życia.



za niecałe 50 lat, co piąty Polak
będzie seniorem.



Wraz z wiekiem obniża się potencjał
biologiczny człowieka, zmniejsza się
wydolność tlenowa (aerobowa).



zmniejsza się masa i moc mięśni
szkieletowych, prowadząc z czasem
do niemożności wykonania nawet
najprostszych czynności



Epidemiologię geriatryczną, cechuje
polipatologia, czyli równoczesne
występowanie kilku swoistych lub
odmiennie przebiegających
procesów chorobowych oraz ich
współistnienie z fizjologicznymi
zmianami starczymi,
upośledzającymi sprawność
psychiczną i fizyczną.



Choroby swoiste (off aging) to
między innymi upadki, odleżyny,
otępienia, osteoporoza,
nietrzymanie zwieraczy



Choroby „in aging”, czyli
przebiegające odmiennie, często
utrudniają postawienie właściwego
rozpoznania



Najczęstsze przyczyny inwalidztwa
w wieku starszym to między innymi
choroby układu ruchu – zmiany
zwyrodnieniowe, reumatoidalne
zapalenie stawów, złamania jako
powikłania osteoporozy, udary
mózgu, choroba Parkinsona,
otępienia.

Choroby narządu ruchu



są jednym z najczęściej

występujących schorzeń u ludzi

powyżej 60 roku życia. Istotną różnicą

między osobami w starszym i

młodszym wieku jest szczególna

podatność na urazy ludzi wiekowych;

ta sama przyczyna, np. upadek, który

u człowieka młodego nie wywoła

wcale urazu albo uraz krótkotrwały, u

starego często spowoduje trwałe

kalectwo.

Zmiany zwyrodnieniowe

stawów



Największym problemem są zmiany
zwyrodnieniowe stawów, zwłaszcza
stawów biodrowych, kolanowych i
kręgosłupa, które powodują
pogorszenie sprawności ogólnej,
mogą prowadzić do utraty
samodzielności



Leczenie tych
schorzeń to przede
wszystkim
rehabilitacja, leczenie
farmakologiczne jako
wspomagające lub
chirurgiczne przy
braku poprawy,
progresji zmian

RZS

(polyarthritis reumatoidea)



Reumatoidalne zapalenie stawów,
mimo, że największa zapadalność
przypada na IV i V dekadę życia,
również występuje u ludzi po 60
roku życia, często z podstępnym
początkiem, objawami
nakładającymi się na już istniejące
zmiany, więc rozpoznanie jest
zwykle utrudnione

Charakterystyczne objawy



obrzęki stawów



bóle stawów podczas wykonywaniu ruchu



ból i zanik mięśni (na ręce zwłaszcza zanik

kłębu kciuka i mięśni międzykostnych)



rumień dłoniowy (łac. erythema palmare)



wilgotna skóra



bagnetowate ustawienie względem

przedramienia



symetryczne zmiany



torbiele Bakera

Kryteria klasyfikacyjne RZS wg

Amerykańskiego Towarzystwa

Reumatologicznego (ARA)



sztywność poranna trwająca min. 1 godzinę

utrzymująca się przez co najmniej 6 tygodni



obrzęk 3 lub więcej stawów utrzymujący się przez

minimum 6 tygodni



obrzęk stawów nadgarstkowych,

śródręcznopaliczkowych i międzypaliczkowych

bliższych, utrzymujący się przez minimum 6 tygodni



symetryczny obrzęk stawów, utrzymujący się

minimum 6 tygodni



typowe dla RZS zmiany w RTG



guzki reumatoidalne



czynnik reumatoidalny (RF) w surowicy - w przypadku

obecności RF rozpoznane zostaje seropozytywne

RZS; w przypadku jego braku i obecności wymaganej

ilości objawów diagnostycznych, rozpoznane zostaje

seronegatywne RZS (przebiegające zwykle łagodniej)

Rozwój choroby



okres I - w badaniu RTG widoczne obrzęki

tkanek miękkich, niewielkie zwężenie szpar

stawowych, osteoporoza przynasadowa



okres II - wyraźne zwężenie szpar

stawowych, w częściach przynasadowych

kości widoczne geody zapalne oraz

pojedyncze nadżerki na powierzchniach

stawowych



okres III - rozwój geod i nadżerek,

podwichnięcia i zniekształecenia stawów



okres IV - całkowite zesztywnienie kostne

stawu

Osteoporoza



Osteoporoza jest chorobą polegającą na
postępującym ubytku masy kostnej i
dezorganizacji mikroarchitektury szkieletu
kostnego, tzn. struktury przestrzennej kości.



Najbardziej rozpowszechniona choroba w
wieku starszym poprzez powikłania w
postaci złamań, może doprowadzić do
inwalidztwa, do całkowitego uzależnienia od
osoby drugiej.

PODZIAŁ

Osteoporozy pierwotne



Wyróżniamy osteoporozy idiopatyczne

(młodzieńcze i dorosłe - 80%) i inwolucyjne (typ I -

osteoporoza pomenopauzalna i typ II - osteoporoza

starcza). Osteoporoza pomenopauzalna stanowi

80% osteoporozy inwolucyjnej.

Osteoporozy wtórne



Osteoporozy towarzyszące lub będące skutkiem

innych stanów chorobowych. Zaliczamy do nich

osteoporozę posteroidową, w nadczynności

przytarczyc, spowodowaną zespołem złego

wchłaniania, niedoborem witamin C i D,

unieruchomieniem, przewlekłym leczeniem

heparyną oraz nadużywaniem alkoholu i nikotyny.



Najwyższa wartość masy kostnej
zakumulowana u młodych ludzi
dorosłych pomiędzy 20 a 30 rokiem
życia.



gęstość kości mierzona metodą
DEXA poniżej 2,5



Ponadto u ludzi starszych, a zwłaszcza
sędziwych, choroby i urazy, a także choćby
parotygodniowe unieruchomienie w łóżku
mają bardzo często poważne działanie
uboczne, którego rezultatem jest nieraz
znaczne przyspieszenie ogólnego procesu
starzenia się. Prawdopodobieństwo wypadku
jest poza tym u ludzi starych większe niż u
młodych z powodu ich gorszego wzroku,
słuchu, niepewności ruchów, osłabionego
postrzegania i wydłużenia okresu reakcji na
bodźce.

Profilaktyka



Fizjologiczny proces normalnego,

zwyczajnego starzenia się, jest

determinowany przez czynniki

genetyczne i modyfikowany przez

współistniejące choroby, styl życia

oraz wpływy środowiskowe. Z

punktu widzenia stanu zdrowia, dwa

podstawowe elementy odgrywają tu

zasadniczą rolę: żywienie i

aktywność ruchowa.



Głównym korzystnym
oddziaływaniem aktywności
ruchowej u osób starszych jest
wydłużenie okresu fizycznej
sprawności i niezależności -
poprawa jakości życia.



Wraz z wiekiem stopniowo obniża
się podstawowa przemiana materii.
U aktywnych fizycznie osób, wyższe
zapotrzebowanie energetyczne
zapewnia lepsze ilościowo i
jakościowo pokrycie
zapotrzebowania na podstawowe
składniki pokarmowe.

Regularna aktywność ruchowa

u osób starszych:



Poprawia ogólne samopoczucie, polepsza ogólne

zdrowie fizyczne i psychiczne.



Pomaga zachować niezależny tryb życia.



Pomaga opanować określone stany i choroby

(stres, otyłość, cukrzycę, hipercholesterolemię).



Zmniejsza ryzyko zachorowania na niektóre

choroby (chorobę wieńcową, nadciśnienie

tętnicze, cukrzycę, osteoporozę).



Pomaga minimalizować skutki pewnych

niesprawności, może pomagać w leczeniu stanów

bólowych.



Może pomagać w zmianie stereotypowych

perspektyw wieku podeszłego.

Oprócz tych korzystnych efektów

fizjologicznych i psychologicznych,

bardzo ważne są społeczne efekty

zwiększonej aktywności fizycznej u

osób w wieku starszym:

1.

Zmniejszenie kosztów opieki

zdrowotnej.

2.

Zwiększenie zdolności do pracy osób

starszych.

3.

Promocja pozytywnego i aktywnego

obrazu osób starszych.

Aktywność fizyczna u osób starszych

powinna oddziaływać na trzy
podstawowe elementy:



poprawiać wydolność tlenową
(aerobową)



wzmacniać siłę mięśni



poprawiać gibkość, równowagę i
koordynację ruchów.



Regularna aktywność fizyczna u osób
starszych powinna zawierać trzy ww.
elementy: ćwiczenia wytrzymałościowe,
siłowe oraz rozciągające.



Ćwiczenia wytrzymałościowe, czyli
marsz, bieg, pływanie, jazda na
rowerze, powinny być wykonywane 2
razy w tygodniu, po co najmniej 20
minut.



Ćwiczenia siłowe (oporowe) powinny
być wykonywane 2 razy w tygodniu,
po 20 minut, i zawierać 1 zestaw
obejmujący 8-10 ćwiczeń
angażujących najważniejsze grupy
mięśniowe. Intensywność obciążeń
powinna być dobierana w ten sposób,
aby każde ćwiczenie wykonywać 10-
15 razy (10-15 powtórzeń danego
ruchu).



Ćwiczenia rozciągające
(gimnastyka, stretching) powinny
być wykonywane najlepiej
codziennie, 5-10 minut.



Struktura demograficzna oraz
wynikające stąd potrzeby
społeczeństwa w zakresie opieki
nad osobami starszymi, przewlekle
chorymi i niepełnosprawnymi stały
się podstawa do przyjęcia nowych
rozwiązań organizacyjnych w
dziedzinie służby zdrowia.



Jednym z rozwiązań są zakłady
pielęgnacyjno-opiekuńcze.

Zakłady pielęgnacyjno-

opiekuńcze



Cel:



pomagać człowiekowi przewlekle
choremu w odzyskaniu możliwie
największego zakresu sprawności i
niezależności



poprawa jakości jego życia,
aktywizacja



Zakład udziela świadczeń
całodobowych, które obejmują
pielęgnację i rehabilitację, diagnozę
osób niewymagających
hospitalizacji oraz zapewnia
wyżywienia, kontynuacje leczenia
farmakologicznego, wsparcie
psychologiczne.

Rodzaje



Profil ogólny – dla przewlekle
chorych i niepełnosprawnych,



Profil specjalistyczny - dla
psychicznie chorych, dla chorych z
chorobą Alzheimera, dla chorych z
SM czy po urazie kręgosłupa

Podsumowanie



Choć starość nie jest uznana za

chorobę, to jednak wszystkie objawy

starości naruszają dobre samopoczucie

fizyczne, psychiczne i społeczne.



Starość nie odpowiada, więc definicji

zdrowia WHO, choć właśnie ta

organizacja podkreśla, że starość nie

jest chorobą a jednak w jakimś sensie

ją przypomina



Powstały specjalne działy
medycyny:

gerontologia i

geriatria

zajmujące się starością.



Gerontologia jest nauką o starzeniu
się ustroju, zaś geriatria zajmuje się
profilaktyką i leczeniem chorób
występujących u ludzi w podeszłym
wieku.



Starzenie się, starość jest okresem
trudnym. Człowiek staje się coraz mniej
sprawny, coraz więcej wysiłku pochłania
na dbanie o własne zdrowie, łyka coraz
więcej leków, coraz gorzej funkcjonuje
społecznie. Jednak starość ma i swoje
zalety. Podobnie jak w trakcie innych
chorób w starości dochodzi do zmiany
hierarchii- wartości. Człowiek z
konieczności przestaje pędzić naprzód,
zdobywać dobra, sławę czy stanowiska.



Pozwala, to na pewien dystans do
życia w ogóle, a do życia własnego w
szczególności. Często, takie
spojrzenie z perspektywy pozwala na
korekty własnych poglądów, czynów,
zwłaszcza, że zniedołężnienie może
być rekompensowane tym, co
nazywamy doświadczeniem
życiowym.

KONIEC