Matylda Pachowicz
pedagog specjalny
Praktyczne wskazówki właściwego zachowania wobec osób niepełnosprawnych
By skutecznie i właściwie pomóc osobie niepełnosprawnej:
Zanim pomożesz, zapytaj.
Nie dotykaj rzeczy osobistych (w tym wózka, laski) bez przyczyny.
Prowadź rozmowę na poziomie rozmówcy/osoby na wózku (by nie musiała ciągle podnosić głowy), np. usiądź na krześle, przykucnij, oddal się, by zachować kontakt wzrokowy.
Zwracaj się bezpośrednio do osoby niepełnosprawnej, a nie do jej opiekuna/tłumacza migowego.
Nie podejmuj za nią decyzji, kieruj prośby, zapytania.
Jeśli chcesz pomóc osobie niedowidzącej/z zaburzeniami równowagi, zaproponuj jej swoje ramię (nie chwytaj za rękę); napisy najbardziej czytelne: duże białe litery na czarnym tle.
Jeśli kontaktujesz się z osobą niedosłyszącą:
poprzez tłumacza - mówisz do osoby niepełnosprawnej, kontakt wzrokowy!
komunikaty pisemne, informuj jeśli czegoś nie rozumiesz
jeśli nie jesteś zrozumiany, nie powtarzaj komunikatu jeszcze raz, tylko ujmij informacje inaczej
w trakcie mówienia nie pal papierosa, nie zasłaniaj ust i nie żuj gumy
mów głośno, ale nie krzycz
Osoba z zaburzeniami mowy:
Poświęć takiej osobie pełną uwagę. Nie przerywaj i nie kończ za nią zdania. Aby komunikacja była skuteczna, nie udawaj, że zrozumiałeś o co chodzi, poproś o powtórzenie. Upewnij się, że dobrze zrozumiałeś. Jeśli nadal nie możesz zrozumieć o co chodzi, zaproponuj inny sposób komunikowania (pisemny, rysunkowy), w spokojnym otoczeniu.
Osoba mająca tiki (wydaje określone dźwięki czy wykonuje określone ruchy mimowolne) - czekamy aż tiki miną, a następnie spokojnie kontynuujemy rozmowę, w cichym miejscu
Osoba z padaczką: nie wolno powstrzymywać ataku, tylko czekać aż minie, zabezpieczyć głowę, w ustronnym miejsce (nie pagery, nie migające światła)
Osoby z zaburzeniami układu oddechowego (np. astma): silna reakcja na środki czystości w sprayu, perfumy, odświeżacze, na dym papierosowy itd.
Osoby z zaburzeniami emocjonalnymi: ogranicz stresujące sytuacje (np. niespodziewane, nagłe zmiany (zapytaj jak pomóc, by poczuła się swobodnie)
Powyższe zasady opracowane na podstawie: Materiały szkoleniowe FIRR (Fundacji Instytutu Rozwoju Regionalnego) Zwiększanie dostępności uczelni wyższych dla osób niepełnosprawnych, Poznań 2009
W pracy z osobami niepełnosprawnymi wskazane jest przestrzeganie określonych zasad takich jak:
zasada poglądowości (instruktaż powinien opierać się bardziej na pokazywaniu niż tłumaczeniu słownym, nauka poprzez pokazywanie danej czynności)
stopniowanie trudności (ingerencja terapeuty powinna zmniejszać się z czasem na rzecz większej samodzielności podopiecznych)
indywidualizacja (dostosowywanie kolejnych etapów nauczania do indywidualnych predyspozycji podopiecznych)
Zasady pracy z osobami niepełnosprawnymi:
Mówienie po imieniu obowiązuje obie strony
Są to często osoby o zaniżonej samoocenie, unikaj więc krytyki, a staraj się podkreślać wszystkie dobre / mocne strony osoby i na nich opieraj swoją pracę
Sprawdzaj, czy podopieczny zrozumiał polecenie (osoby te często nie chcą się przyznać, że czegoś nie rozumieją)
W sytuacjach trudnych poproś opiekuna o pomoc, on najlepiej zna swoich podopiecznych
Jeśli są to osoby dorosłe, nie traktuj ich jak dzieci (nie mów językiem dziecięcym i traktuj ich protekcjonalnie)
Nie okazuj litości, nikt tego nie chce
Osoba niepełnosprawna ma nie tylko prawa i przywileje, ale również obowiązki
Są to często osoby o zaniżonej samoocenie, unikaj więc krytyki a staraj się podkreślać wszystkie dobre / mocne strony osoby i na nich opieraj swoją pracę
Chwal adekwatnie do sytuacji, nieuzasadniona pochwała nie jest nagrodą
1