Współczesne
definicje

pojęcia
„eutanazja”

„Łagodna i bezbolesna

śmierć (w znaczeniu

nadawanym przez

starożytnych Greków), jak i

jako zabójstwo w

bezbolesny sposób chorego

na nieuleczalną,

powodującą cierpienie

chorobę.”

„To teoria, zgodnie z którą jest

dopuszczalne i moralne

powodować śmierć osób

nieuleczalnie chorych, których

zgon jest nieodległy w czasie,

jeżeli bardzo cierpią.”

1. „Sterbehilfe- „pomoc w

umieraniu” (w krajach
niemieckojęzycznych
stanowi podstawowe
określenie dla zjawisk
eutanatycznych.”

2. „zabijanie chorych

psychicznie (w
narodowym
socjalizmie).

Dla zdefiniowania eutanazji

potrzeba skumulowania

czynnika motywacyjnego

sprawcy- współczucia, oraz

prośby osoby nieuleczalnie

chorej.

Powodowane współczuciem zabicie nieuleczalnie chorego człowieka na
jego żądanie.
Rozróżnia się:

eutanazję czynną- śmierć jest wynikiem aktywnego działania, np.:
podania śmiertelnej dawki środka narkotycznego;

eutanazję bierną (ortotanazja)- śmierć następuje na skutek
zaniechania stosowania odpowiednich środków leczniczych, np..
niepodjęcie reanimacji;

eutanazję dobrowolną- chory samodzielnie wyraża świadome żądanie
pozbawienia go życia;

eutanazję niedobrowolną- chory nie jest w stanie wyrazić swojej woli,
ponieważ np. jest nieprzytomny (jego wola pozbawienia go życia została
albo przedstawiona w uprzednio podpisanym przez niego dokumencie-
testamencie życia, albo wyznaczył on osobę trzecią do podejmowania w
jego imieniu decyzji w sprawie własnego życia i śmierci, albo jego wola
jest wstecznie odtwarzana na podstawie zeznań świadków przez sąd,
który ostatecznie podejmuje decyzję);

eutanazję bezpośrednią- gdy podjęte działanie lub zaniechanie
bezpośrednio zmierza do skrócenia życia chorego, np. odłączenie od
respiratora;

eutanazję pośrednią- gdy podjęte działanie ma na celu uśmierzenie
bólu, jednakże z drugim niezamierzonym, ale i nieuniknionym skutkiem
jest skrócenie życia chorego).

Eutanazja bierna

Eutanazja czynna

pośrednia

Eutanazja czynna

bezpośrednia

Dobrowolna

Dobrowolna

Dobrowolna

Niedobrowolna

Niedobrowolna

Niedobrowolna

Wbrew woli chorego

Wbrew woli chorego

Wbrew woli chorego

Kategorie eutanazji wg Bernarda Beartschi’ego; za M.Szeroczyńską, Eutanazja i wspomagane samobójstwo na świecie, str. 39.

Wyłonienie 9 kategorii

eutanazji, wynikających z

połączenia podziału ze względu

na formę czynu z podziałem ze

względu na wolę chorego.

Skrócenie agonii to nie eutanazja- Nie zawsze powstrzymanie się od

uporczywego podtrzymywania życia jest eutanazją. Dopuszcza się,

rezygnację z uporczywego, nieleczniczego podtrzymywania funkcji

życiowych będących uciążliwością dla rodziny jak i samego chorego w

sytuacji beznadziejnej. Należy jednak rozróżnić przedłużanie agonii od

ratowania życia.

Początki eutanazji- Zabójstwo jednostek niewygodnych społecznie, w

tym dzieci, stosowane było powszechnie w starożytności. W czasach

nowożytnych pierwszym był Marcin Luter który uważał zwyrodniałe dzieci

za płód szatański.

Kartezjusz o eutanazji- Już Kartezjusz zauważył, że człowiek proszący

o śmierć z powodu cierpienia tak naprawdę prosi o pomoc w cierpieniu.

Nawet samobójcy w takich wypadkach działają pod wpływem błędu w

rozumowaniu

Pozytywnie o eutanazji- Pozytywnie wyrażali się o eutanazji m.in.

Monteskiusz, Diderot, J.J.Rousseau, Voltaire, Schopenhauer, Kant,

Nietzche, Comte, wielu myślicieli lewicowych, liberalnych a także

hitlerowcy.

Zwolennicy eutanazji:

życiu przeciwstawiają inną wartość: wolność(…)

mówią, że przed ludźmi znoszącymi ból cierpliwie trzeba pokornie

schylić głowę, a tym, którzy nie są w stanie go znosić – pomóc(…)

uważają, że indywidualne sprawy należy pozostawić rozstrzygnięciom

sądów, ale sprzeciwiają się ustalaniu ogólnej normy prawnej(…).

Przeciwnicy

eutanazji

-

uważają życie za święty dar od Boga

albo uznają

je za najwyższą wartość.

Opieka paliatywna

Opieka paliatywna jest aktywną, wszechstronną i całościową

opieką nad pacjentami chorującymi na, nieuleczalne,

postępujące choroby w końcowym okresie życia. Otacza jak

płaszczem (łac. Pallium = płaszcz) nieuleczalnie chorych

oraz ich udręczoną rodzinę. Celem jej jest poprawienie

jakości życia chorych i ich rodzin. Obejmuje ona zwalczanie

bólu trudnego do opanowania i innych objawów

somatycznych, łagodzenie cierpień psychicznych,

duchowych i socjalnych oraz wspomaga rodziny chorych tak

w czasie trwania choroby, jak i w okresie osierocenia.

CZYM JEST

CZYM JEST

OPIEKA PALIATYWNA ???

OPIEKA PALIATYWNA ???

Odrzucenie przez Zjednoczone Narody

petycji o uzupełnienie Deklaracji Praw

Człowieka punktem przewidującym

legalizację eutanazji w stosunku do ciężko

cierpiących.

Wydanie przez Radę Europy rezolucji 613

i rekomendacji 779, które

dotyczyły praw chorych i

umierających

Złożenie (przez posłów greckich i włoskich) w

Parlamencie Europejskim propozycji rezolucji

zabraniającej państwom członkowskim przyjęcia

ustawy legalizującej stosowania przez lekarza

jakichkolwiek środków skracających życie pacjenta,

nawet na jego wyraźną prośbę. /bez podjęcia

działań/

Stały Komitet Lekarski Wspólnot

Europejskich wydał rezolucję

stwierdzającą, iż lekarz ma podczas

wykonywania zawodu kierować się

szacunkiem dla życia i godności ludzkiej

Przedłożenie (podczas obrad

Parlamentu Europejskiego) przez

francuskiego onkologa Leona

Schwartzenberga raportu na temat

towarzyszenia umierającym.

Rekomendacja 1418 o ochronie
praw człowieka i godności osób

terminalnie chorych i

umierających. Całkowity zakaz

eutanazji czynnej. /Rada Europy/

Wydanie przez Radę Europy

dokumentu nr 312, w którym

potępiona zostaje holenderska

ustawa o zakończeniu życia na

życzenie.

USTAWODAWSTWA

ZABRANIAJĄCE EUTANAZJI

CZYNNEJ

Przyzywanie do łoża umierającego

odpowiedniego świętego Diboana (w

Brytanii) i Guineforta, który miał

zdecydować o życiu lub śmierci danej

osoby.

„Ciężki błogosławiony młot”

przechowywany w zakrystii, który był

kładziony obok łoża chorego –

„aplikowanie” nim w głowę opornego

umierającego.

Duszenie chorych na wściekliznę-

przywilej łaski królewskiej.

Gdy wiadomość

o czynie

eutanatycznym

docierała do

sądu, czyn ten

traktowany był

jako zbrodnia.

Kodeks karny z 1994r.-uznaje eutanazję za zabójstwo

popełnione z premedytacją, przy czym motywacja sprawcy

może być czynnikiem łagodzącym. Zaostrzenie kary w

przypadku, gdy „ofiara” miała mniej niż 15 lat, lub była

„osobą słabą”. Przestępstwa te wiążą się z karą

pozbawienia wolności od 10 lat do dożywocia włącznie.

Nowy kodeks kryminalny z

1985 roku powtórzył w

zakresie EUTANAZJI

przepisy kodeksu z 1953-54

roku - i nie przewidział

specjalnych regulacji dla

eutanazji czynnej, która w

związku z tym jest karana

jak zwykłe zabójstwo (art.

222 kodeksu kryminalnego).

Komisja do Spraw Reformy Prawa

Kanady w raporcie z 1983 roku

wyraźnie opowiedziała się

przeciwko legalizacji lub

dekryminalizacji eutanazji

czynnej, nawet dobrowolnej,

podkreślając konieczność

sankcjonowania tego typu

zachowań jako przestępstwa

zabójstwa.

Jeśli chodzi zaś o zgodę osoby

uśmiercanej, to zgodnie z

jednoznacznym sformułowaniem

art. 14 kodeksu kryminalnego,

nie stanowi ona okoliczności

wyłączającej odpowiedzialność

karną sprawcy

44

.

Motywacja sprawcy - nieistotna z

punktu widzenia znamion

przestępstwa - jest brana pod

uwagę jedynie przy wymiarze

kary.

Kanada cd.

Powołana w 1994 roku senacka Specjalna Komisja do spraw

Eutanazji i Pomocy do Samobójstwa, w raporcie końcowym De

la vie et de la mort zaprezentowała dość podzielone stanowiska

odnośnie do wspomaganego samobójstwa oraz eutanazji

czynnej. W większości komisja odrzuciła możliwość legalizacji

obu tych zachowań eutanatycznych, jednakże w stosunku do

eutanazji czynnej członkowie komisji uznali, że powinno zostać

wprowadzone uprzywilejowane przestępstwo zabójstwa z

litości- niezależnie od istnienia lub nieistnienia pragnienia

śmierci po stronie chorego- gdyż obecnie przewidziane sankcje

są zbyt wysokie.

„Kto zabija człowieka na jego wyraźne i

jednoznaczne żądanie podlega karze

pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 5

lat.”

„Kto zabija człowieka na jego wyraźne i

jednoznaczne żądanie podlega karze

pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 5

lat.”

§ 202 japońskiego kodeksu karnego

stanowi typ przestępstwa zabójstwa na

żądanie lub za zgodą uśmierconego..

Orzecznictwo japońskie wprowadziło

jednak pewne reguły, których

spełnienie usprawiedliwiałoby

formalnie zakazaną eutanazję

czynną, choć nigdy dotychczas nie

doszło do uniewinnienia sprawcy

Według art. 579 włoskiego kodeksu

karnego+ zabójstwo na żądanie

stanowi uprzywilejowany typ

przestępstwa. Do znamion tego

czynu nie należy motywacja

sprawcy, która jednak zgodnie z art.

62. l może być potraktowana jako

okoliczność łagodząca przy

wymiarze kary.

§ 77 austriackiego

kodeksu karnego

przewiduje

uprzywilejowany typ

zabójstwa na żądanie. Dla

karalności tego czynu nie

ma znaczenia motywacja

sprawcy.

Z kolei art. 134 stanowi przestępstwo zabójstwa na

żądanie. Wymaga się jednak, aby żądanie było

wyrażone przez osobę dorosłą i świadomą swoich

decyzji, oraz aby było ono trwałe, świadome,

swobodne i jednoznaczne.

Art. 133 portugalskiego kodeksu

karnego przewiduje uprzywilejowane

przestępstwo zabójstwa w silnym

wzburzeniu lub pod wpływem

współczucia, zwątpienia albo innej

motywacji, która odpowiada

wartościom społecznym lub

moralnym i prowadzi do zmniejszenia

winy sprawcy.

Przy czym zagrożenie sankcją jest niższe w wypadku

zabójstwa na żądanie niż zabójstwa z litości, ale

możliwa jest również kwalifikacja kumulacyjna z obu

tych przepisów przy spełnieniu przez sprawcę

wszystkich ich znamion - działania motywowanego

współczuciem na życzenie pokrzywdzonego.

Art. 114 szwajcarskiego

federalnego kodeksu

karnego przewidywał

uprzywilejowany typ

zabójstwa człowieka - na

jego rozważne i

niezmienne żądanie.

1stycznia 1990 roku,

wzbogacono ten artykuł

o dodatkowe znamię -

sprawca ma działać

kierowany godną

szacunku motywacją, a

zwłaszcza litością.

Art. 300 greckiego kodeksu karnego
przewiduje uprzywilejowane
zabójstwo eutanatyczne wymagające
wystąpienia kumulatywnego:

jednoznacznego żądania
pokrzywdzonego

motywacji współczucia po stronie
sprawcy

art. 150 § l statuuje uprzywilejowany typ przestępstwa

zabójstwa eutanatycznego. Zgodnie z tym przepisem karze

podlega ten, „kto zabija człowieka na żądanie i pod wpływem

współczucia dla niego". Dolna granica zagrożenia karą

pozbawienia wolności wynosi trzy miesiące.

§ 2 art. 150 kodeksu karnego, który pozwala sądowi w

szczególnych okolicznościach zastosować nadzwyczajne

złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

LUKSEMBUR

G

Parlament holenderski

przyjmuje:

Termination of Life

On Request and

Assistance in Suicide

( zakończenie życia na

żądanie

i pomoc w samobójstwie)

Parlament holenderski

przyjmuje:

Termination of Life

On Request and

Assistance in Suicide

( zakończenie życia na

żądanie

i pomoc w samobójstwie)

LUKSEMBURG

17.03.2009 - „odpowiedź lekarza na
prośbę o eutanazję albo pomoc w
samobójstwie” nie będzie podlegać
karze ani stanowić podstawy do
wytoczenia powództwa cywilnego.

BELGIA

Dopuszcza ona uśmiercenie pacjenta przez lekarza,

jeśli dorosły lub samodzielny nieletni pacjent,

świadomy i w pełni władz umysłowych, prosi o to na

piśmie, wielokrotnie, dobrowolnie, w sposób

przemyślany, "bez zewnętrznej presji". Pacjent musi

być w "sytuacji medycznej bez wyjścia" i uskarżać się

na "stałe i niedające się zaakceptować cierpienie

fizyczne lub psychiczne, którego nie da się uśmierzyć i

które jest wynikiem ciężkiego i nieuleczalnego

schorzenia, przypadkowego lub patologicznego".

Pomysłodawcy dopuścili nawet akceptację prośby

wyrażonej w oświadczeniu złożonym "na zapas", a

także za pośrednictwem osoby trzeciej, wybranej przez

pacjenta i nie zainteresowanej materialnie jego

śmiercią.

Medyczna

decyzja związana

z końcem życia

Kategoria

prawna

Zasada będąca

podstawą

legalności

Uzasadnienie

prawne

Odmowa

pacjenta

kontynuowania

lub wszczynania

terapii

Odmowa

pacjenta

kontynuowania

lub wszczynania

terapii

Autonomia

pacjenta

Karny i cywilny

zakaz naruszania

nietykalności

cielesnej

Normalna

praktyka

medyczna

Zaniechanie

kontynuowania

lub

niewszczynanie

terapii

Bezzasadność

stosowania

środków

medycznych,

dobro pacjenta,

(domniemana)

wola pacjenta

Zasady

wykonywania

zawodu

lekarskiego

Łagodzenie bólu dobro pacjenta,

(domniemana)

wola pacjenta

Zakończenie życia

Dobrowolne

Niedobrowolne

Eutanazja

Wspomagane

samobójstwo

Autonomia

pacjenta

Stan wyższej

konieczności

Zakończenie

życia pacjenta

bez jego

wyraźnego

żądania

Dobro pacjenta,

(domniemana)

wola pacjenta

W Holandii prawo zezwala na eutanazję tylko wówczas, jeżeli

spełnione są łącznie następujące warunki:



cierpienie pacjenta jest nie do zniesienia, przy czym nie ma szans na polepszenie się

cierpienie pacjenta jest nie do zniesienia, przy czym nie ma szans na polepszenie się

stanu chorego;

stanu chorego;



żądanie przez pacjenta eutanazji musi być dobrowolne i powinno

żądanie przez pacjenta eutanazji musi być dobrowolne i powinno

utrzymywać się przez z góry; określony czas, nie może być spełnione, jeżeli

utrzymywać się przez z góry; określony czas, nie może być spełnione, jeżeli

osoba jest pod wpływem narkotyków, cierpi na zaburzenia psychiczne lub

osoba jest pod wpływem narkotyków, cierpi na zaburzenia psychiczne lub

pozostaje pod wpływem innych osób;

pozostaje pod wpływem innych osób;



pacjent musi mieć pełną świadomość swojego stanu zdrowia, rokowań i

pacjent musi mieć pełną świadomość swojego stanu zdrowia, rokowań i

przysługujących mu praw;

przysługujących mu praw;



konieczna jest konsultacja z co najmniej jednym niezależnym lekarzem,

konieczna jest konsultacja z co najmniej jednym niezależnym lekarzem,

który musi potwierdzić stan zdrowia pacjenta i przesłanki, o których mowa

który musi potwierdzić stan zdrowia pacjenta i przesłanki, o których mowa

powyżej;

powyżej;



eutanazja musi być dokonana w medycznie odpowiedni sposób przez lekarza lub

eutanazja musi być dokonana w medycznie odpowiedni sposób przez lekarza lub

pacjenta w obecności lekarza;

pacjenta w obecności lekarza;



pacjent musi mieć co najmniej 12 lat (pacjenci w wieku od 12 do 16 lat

pacjent musi mieć co najmniej 12 lat (pacjenci w wieku od 12 do 16 lat

muszą otrzymać zgodę rodziców).

muszą otrzymać zgodę rodziców).

Ustawodawstwo holenderskie uznaje ważność pisemnego oświadczenia woli pacjenta.
Oświadczenie takie może być użyte, kiedy pacjent znajdzie się w śpiączce lub w innym
stanie, który uniemożliwia wyrażenie zgody na eutanazję.

LEKARZ MUSI:

Być przekonany, że decyzja pacjenta jest swobodna i

przemyślana

Być przekonany, iż choroba pacjenta jest nieuleczalna,

cierpienie nie do zniesienia i nie ma żadnych medycznych

perspektyw na poprawienie jego sytuacji

Dokładnie poinformować pacjenta o sytuacji, w której ten się

znajduje, i jego prognozie medycznej

Dojść do wniosku razem z pacjentem, że nie istnieje żadna inna

rozsądna alternatywna na polepszenie sytuacji pacjenta

Skonsultować się przynajmniej z jednym innym niezależnym

lekarzem, który po osobistym zbadaniu pacjenta musi wydać

pisemną opinię potwierdzającą cztery powyższe punkty

Zakończyć życie pacjenta lub pomóc mu w samobójstwie

zgodnie z zachowaniem wszystkich reguł sztuki medycznej.

tyle procent lekarzy pracujących w Holandii jest przeciwnych

eutanazji.

Od ponad tylu lat eutanazja jest tolerowana w

Holandii

Około tylu tysięcy zgonów następuje w Holandii w wyniku

eutanazji.

Tyle % osób u których dokonuje się eutanazji, cierpi na raka.

Tyle tysięcy wniosków o dokonanie eutanazji otrzymują

holenderscy lekarze. Liczba ta ciągle rośnie. Większość próśb

jest odrzucana.

W tylu tysiącach wypadków dochodzi do przerwania życia

pacjentów bez ich wyraźnego żądania.

Dotyczy to śmiertelnie chorych, ogromnie cierpiących, nie

mogących już samodzielnie wyrazić takiego życzenia, z którymi

lekarz wcześniej rozważał taki krok w stadium krytycznym.

LEKARZE O EUTANAZJI

Jedna z pierwszych organizacji lekarzy, która zajęła wyraźne stanowisko

dotyczące końca życia pacjentów, było Holenderskie Królewskie

Towarzystwo Medyczne. W raporcie z 1975 roku zdefiniowało ono

eutanazję jako „działanie lub zaniechanie podjęte z zamiarem

spowodowania śmierci pacjenta dla jego dobra, jeśli nieuleczalnie chory

wyraził takie życzenie”. -> eutanazja bierna stanowi odpowiednie

działanie medyczne jako odp. na życzenie pacjenta.

RELIGIA A EUTANAZJA

**

Katolicyzm

- Eutanazja jest zbrodnią. Dopuszcza się

powstrzymanie działań bezsensownych

**

Judaizm

- Decydowanie za Boga o czyimś życiu jest

niedopuszczalne

**

Protestantyzm

- Każdy teolog ma swoje zdanie. Niektórzy

uzasadniają stanowisko pozytywne przykazaniem miłości

**

Islam

- Nie można decydować o śmierci. Stanu psychiki nie

bierze się pod uwagę gdy osłabiony jest stan fizyczny.

**

Buddyzm

- unicestwienie życia jest najgorszym uczynkiem,

ale ważniejsza jest spokojna myśl konającego, aby mógł

zachować kontinuum, dlatego należy pomagać w spokojnej

śmierci gdy nic się nie da zrobić

1.M.

Szeroczyńska, Eutanazja i wspomagane

samobójstwo na świecie, Kraków 2004

2.P. Vardy, P. Grosch, Etyka,Poznań 1995

3.http://nobody64.webpark.pl/eutan2.html#holandi

a

4. www.naszawitryna.pl/europa_569.html

5. www.piotrskarga.pl