Materiały pochodzą z Platformy 

Edukacyjnej Portalu 

www.szkolnictwo.pl

Wszelkie  treści  i  zasoby  edukacyjne  publikowane  na  łamach  Portalu  www.szkolnictwo.pl    mogą  być  wykorzystywane  przez  jego 
Użytkowników 

wyłącznie 

w  zakresie  własnego  użytku  osobistego  oraz  do  użytku  w  szkołach  podczas  zajęć  dydaktycznych.  Kopiowanie,  wprowadzanie  zmian, 
przesyłanie, 

publiczne 

odtwarzanie 

i  wszelkie  wykorzystywanie  tych  treści  do  celów  komercyjnych  jest  niedozwolone.  Plik  można  dowolnie  modernizować  na  potrzeby 
własne 

oraz 

do 

wykorzystania 

w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

WIEDZA O 

SPOŁECZEŃSTWIE

Temat: Organy władzy Rzeczypospolitej 

Polskiej 

– prezydent  

Rola prezydenta w państwie

Prezydent pełni funkcję naczelnego organu administracji państwowej. 

Kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej jako naczelnego 
organu administracji wypływają częściowo z jego uprawnień jako 
organu władzy państwowej.  

Prezydent 

Głowa państwa – osoba reprezentująca suwerenność państwa. 
Jest to organ jednoosobowy, prosty, centralny, naczelny, 
kadencyjny, samodzielny, konstytucyjny. Działa permanentnie i 
zaliczany jest do władzy wykonawczej. 

Wybór i odwołanie prezydenta

• Wybierany jest  na 5 – letnią kadencję w wyborach powszechnych, 
tajnych, równych, bezpośrednich i większościowych.

• Ta sama osoba może pełnić tę funkcję tylko dwa razy.

• Czynne prawo wyborcze przysługuje osobom pełnoletnim, 
posiadającym polskie obywatelstwo, a bierne osobom, które w dniu 
wyborów ukończyły 35 lat i korzystają z pełni praw obywatelskich.

• Kandydata zgłasza  co najmniej 100 tys  obywateli.

• Każdy obywatel ma prawo wnieść protest przeciwko ważności 
wyborów. Decyzję 
w tej sprawie podejmuje Sąd Najwyższy.

Prezydent

Wybór i odwołanie prezydenta

Wybory prezydenckie zarządza marszałek sejmu na dzień, który 
przypada nie wcześniej niż na 100 dni i nie później niż na 75 dni przed 
upływem kadencji urzędującego prezydenta. Wybory muszą się odbyć 
w ciągu 60 dni od ich zarządzenia i przypadają na dzień wolny od 
pracy.

Art. 129. Konstytucji RP
1. Ważność wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej stwierdza Sąd 
Najwyższy.
2. Wyborcy przysługuje prawo zgłoszenia do Sądu Najwyższego 
protestu przeciwko ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej 
na zasadach określonych w ustawie.
3. W razie stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta 
Rzeczypospolitej przeprowadza się nowe wybory, na zasadach 
przewidzianych w art. 128 ust. 2 dla przypadku opróżnienia urzędu 
Prezydenta Rzeczypospolitej.

Wybór i odwołanie prezydenta

• Prezydentem zostaje kandydat, który otrzymał więcej niż połowę 
ważnych głosów.  Jeśli żaden z kandydatów nie uzyska takiej  
większości, za 14 dni odbywa się druga tura wyborów  z udziałem 
dwóch kandydatów, którzy  w pierwszej turze otrzymali najwięcej 
głosów. Prezydentem zostaje kandydat, który w drugiej turze 
otrzymał większą liczbę głosów.

• Kadencja rozpoczyna się w dniu założenia przez niego przysięgi 
przed Zgromadzeniem Narodowym.

• Kadencja może ulec  skróceniu w wypadku śmierci, zrzeczenia się 
urzędu, stwierdzenia nieważności wyborów, uznania przez 
Zgromadzenie Narodowe niezdolności do sprawowania funkcji lub 
orzeczenia Trybunału Stanu, który stwierdzi, że prezydent złamał 
konstytucję lub ustawę. 
W stan oskarżenia stawia prezydenta Zgromadzenie Narodowe 
większością 2/3 głosów.

Prezydent

• śmierci Prezydenta Rzeczypospolitej, 

• zrzeczenia się urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej, 

• stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej lub 
innych przyczyn nieobjęcia urzędu po wyborze, 

• uznania przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności 
Prezydenta Rzeczypospolitej do sprawowania urzędu ze względu na 
stan zdrowia, uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów 
ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego, 

• złożenia Prezydenta Rzeczypospolitej z urzędu orzeczeniem 
Trybunału Stanu. 

Wybór i odwołanie prezydenta

Art. 131. Konstytucji RP

2. Marszałek Sejmu tymczasowo, do czasu wyboru nowego 
Prezydenta Rzeczypospolitej, wykonuje obowiązki Prezydenta 
Rzeczypospolitej w razie: 

Ustrojowa pozycja prezydenta

Art. 126.1: Prezydent RP jest najwyższym 
przedstawicielem RP i gwarantem 
ciągłości władzy państwowej.

Art. 126.2: Prezydent RP czuwa nad 
przestrzeganiem Konstytucji, stoi na 
straży suwerenności 
i bezpieczeństwa państwa oraz 
nienaruszalności 
i niepodzielności jego terytorium.

Prezydentura w Polsce ma charakter arbitrażowy, gdyż prezydentowi 
został przypisany arbitraż ustrojowy (np. możliwość skracania 
kadencji sejmu) i arbitraż polityczny (np. rozwiązywanie 
wewnętrznych konfliktów klasy politycznej).

Na mocy Konstytucji RP prezydent nie może pełnić żadnej innej funkcji 
publicznej ani też sprawować innego urzędu.

Uprawnienia prezydenta

Uprawnienia prezydenta dzielą się 
na:

• uprawnienia zwykłe – 
wymagają kontrasygnaty, czyli 
podpisu premiera, co oznacza, że 
przejmuje on odpowiedzialność 
polityczną za podjętą decyzję.

• prerogatywy – nie wymagają 
zgody premiera (wymienione są w 
art. 144 Konstytucji RP). Należą do 
nich m.in. Uprawnienia wobec 
parlamentu, powoływanie 
najwyższych urzędników 
państwowych i tradycyjne 
uprawnienia prezydenta.

Prof. Zbigniew Religa odebrał z rąk Prezydenta RP 
Order Orła Białego oraz akt powołania na członka 
Kapituły Orderu Orła Białego.

Uprawnienia prezydenta 

- 

uprawnienia względem parlamentu

• zarządzanie wyborów i zwoływanie 
pierwszego posiedzenia obu izb,

• prawo zwracania się do Trybunału 
Konstytucyjnego z wnioskiem o 
zbadanie zgodności usta z konstytucją,

• inicjatywa ustawodawcza,

• prawo weta zawieszającego wobec 
ustaw parlamentu,

• podpisywanie ustaw i ich ogłoszenie,

• prawo skrócenia kadencji sejmu, gdy 
nie uda mu się wyłonić rządu lub nie 
uchwali budżetu w wyznaczonym 
terminie,

• występowanie z wnioskiem do sejmu 
o powołanie prezesa Narodowego 
Banku Polskiego. 

Uprawnienia prezydenta 

- 

uprawnienia względem Rady Ministrów

• powoływanie rządu,

• dokonywanie zmian w rządzie 
na wniosek premiera,

• zwoływanie w sprawach 
szczególnej wagi  Rady 
Gabinetowej,

• wystąpienia z wnioskiem do 
sejmu o pociągnięcie członka 
Rady Ministrów do 
odpowiedzialności przed 
Trybunałem Stanu.

Rada Gabinetowa - Rada 
Ministrów pod przewodnictwem 
prezydenta, nie posiada ona 
jednak kompetencji Rady 
Ministrów.

Uprawnienia prezydenta 

- 

uprawnienia względem władzy 

sądowniczej

• powoływanie sędziów na 
wniosek Krajowej Rady 
Sądownictwa,

• powoływanie prezesów :

- Naczelnego Sądu 
Administracyjnego, 

- Sadu Najwyższego,  

- Trybunału Konstytucyjnego,

- oraz jednego członka 
Krajowej Rady Sądownictwa.

Powołanie sędziów przez 
prezydenta Lecha 
Kaczyńskiego

Uprawnienia prezydenta 

- 

uprawnienia w zakresie spraw 

zagranicznych

• reprezentowanie państwa 
w stosunkach 
zagranicznych,

• ratyfikowanie i 
wypowiadanie umów 
międzynarodowych,

• mianowanie i 
odwoływanie 
przedstawicieli Polski w 
innych państwach lub przy 
organizacjach 
międzynarodowych,

• przyjmowanie listów 
uwierzytelniających oraz 
odwołujących 
przedstawicieli innych 
państw w Polsce.

18 grudnia 2008 r. Prezydent Rzeczypospolitej 
Polskiej Lech Kaczyński spotkał się w Pałacu 
Prezydenckim z akredytowanymi w Polsce 
Ambasadorami państw członkowskich Unii 
Europejskiej.

Uprawnienia prezydenta 

- 

zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi i 

obronnością

• w czasie pokoju 
sprawowanie władzy za 
pośrednictwem ministra 
obrony (jako najwyższy 
zwierzchnik sił zbrojnych),

• w sytuacji zagrożenia 
zarządzanie powszechną 
lub częściową mobilizację,

• wydawanie decyzji o 
użyciu sił zbrojnych dla 
obrony kraju,

• zarządzanie 
wprowadzenia stanu 
wojennego, gdy nie może 
tego uczynić parlament.

Uroczysta odprawa wart przed Grobem Nieznanego 
Żołnierza, 
z udziałem Prezydenta RP, Zwierzchnika Sił Zbrojnych 
Lecha Kaczyńskiego

Uprawnienia prezydenta 

- 

tradycyjne uprawnienia

• nadawanie obywatelstwa 
polskiego,

• nadawanie orderów i 
odznaczeń,

• prawo łaski,

• nadawanie tytułów 
profesorskich.

24 października 2006 r. Prezydent Rzeczypospolitej 
Polskiej Lech Kaczyński wręczył w Pałacu Prezydenckim 
nominacje profesorskie 60 nauczycielom akademickim 
oraz pracownikom nauki i sztuki.

Odpowiedzialność prezydenta

Zgromadzenie Narodowe może postawi ć prezydenta w stan 
oskarżenia na wniosek co najmniej 140 członków.
Uchwała w tej sprawie musi być podjęta w obecności co najmniej 2/3 
ustawowej liczby członków Zgromadzenia.  

Pałac prezydencki w 
Warszawie

Prezydent nie ponosi 
odpowiedzialności 
politycznej za swoją 
działalność. Akty 
urzędowe podpisywane 
są przez prezydenta za 
kontrasygnatą prezesa 
Rady Ministrów.

Prezydenci  III 

Rzeczypospolitej

Wojciech Jaruzelski  (ur. 
1923) – Prezydent PRL i RP w 
latach 1989 – 1990, wybrany 
przez Zgromadzenie 
Narodowe. 

Lech Wałęsa (ur. 1943) – 
Prezydent RP w latach w 
latach 1990 – 1995, wybrany 
w wyborach powszechnych.

Prezydenci  III 

Rzeczypospolitej

Lech Kaczyński – (ur. 
1949) – Prezydent RP od 
2005 r., wybrany w 
wyborach 
powszechnych.

Aleksander Kwaśniewski (ur. 
1954) – Prezydent RP w latach 
1995 – 2005, dwukrotnie 
wybrany w wyborach 
powszechnych.