Podstawy prawne zabezpieczenia pokoju w

Europie i na świecie oraz humanitarne

postępowanie podczas wojny.

Ochrona ludności w świątyniach, zakaz walki z rannymi i

nie uczestniczącymi w walce, (islam) zakaz walki przeciwko

kobietom, dzieciom i starcom.

Ochrona ludności cywilnej podczas wojny i okupacji wojennej
Kategorie osób znajdujących się na obszarze konfliktu zbrojnego;

•

Uczestnik walki zbrojnej;

 Członek regularnych SZ – kombatanci;

 Parlamentarzyści i osoby towarzyszące

 Osoby towarzyszące SZ i wspomagające je swoją działalnością – niekombatanci;

(legitymacja i oznakowanie)

 Personel sanitarny

 Kapelani wojskowi

 Obsługa cywilna administracji wojskowej i zaopatrzenia

 Osoby cywilne transportu wojskowego

 Korespondenci wojenni

 Wojskowy wymiar sprawiedliwości

 Członkowie nieregularnych SZ (partyzanci, kombatanci i niekombatanci);

 Na czele d-ca odpowiedzialny za podwładnych

 W czasie ataku odróżniać się od ludności cywilnej, jawnie nosić broń

 Przestrzegać praw międzynarodowych

 Deklaracja NZ z 14.XII. 1960 prawo do samostanowienia – czyli występowania ludności w

obronie własnego państwa

•

Osoby pozbawione uprawnień uczestnika walki zbrojnej w razie ich

zatrzymania:

 Szpiedzy, sabotażyści,

 Najemnicy;

 Dezerterzy SZ

•

osoby nie uczestniczące w walce zbrojnej;

 Osoby wyeliminowane z walki (ranni i chorzy, rozbitkowie i jeńcy);

 Ludność cywilna i osoby doń przyrównywane (OC, korespondenci wojenni);

 Osoby neutralne wobec konfliktu (misje dyplomatyczne, misje pokojowe, misje

kontrolne, pomoc humanitarna, osoby prywatne państw neutralnych przebywające na

obszarze konfliktu.

• Szpieg – osoba która działając potajemnie pod fałszywymi pozorami

zbiera lub stara się zbierać wiadomości w obrębie działań jednej ze

stron wojujących z zamiarem zakomunikowania ich stronie

przeciwnej. Nie obejmuje żołnierzy zwiadu i rozpoznania w

mundurach własnych; KK PRL – udział w obcym wywiadzie lub na

jego korzyść lub podjęcie działalności na rzecz obcego wywiadu.

• Sabotaż – nie określone w prawie międzynarodowym. KK –

niszczenie, uszkadzanie lub czynienie niezdatnym zakładów ,

urządzeń, mienia w celu osłabienia władzy, wywołania zamieszek,

niezadowolenia, zakłóceń gospodarczych.

• Najemnik – został specjalnie zwerbowany do walki w konflikcie

zbrojnym, faktycznie bierze udział w działaniach zbrojnych, działa w

celu korzyści osobistej, wynagrodzenie znacznie wyższe niż

kombatanci, nie jest obywatelem strony konfliktu ani stałym

mieszkańcem terytorium, nie został wysłany przez państwo inne niż

strona konfliktu w misji urzędowej jako członek SZ

• Dezerterzy – nie mają statusu jeńca wojennego i wstąpili do SZ

nieprzyjaciela i zostali pojmani przez SZ.

Konwencje genewskie i haskie
Haskie (KH) – dotyczą głównie zasad prowadzenia

wojny

Genewskie (KG) – prawa humanitarnego
- Zakaz używania min przeciwko ludności cywilnej;

(ewidencja ZM), miny pułapki w postaci

przedmiotów użytkowych )

Zakaz stawiania min przy znakach

międzynarodowych, przytwierdzania do rannych

lub zwłok, w miejscach grzebania zmarłych,

przytwierdzania do sprzętu medycznego,

zabawek, żywności, odzieży, przedmiotów kultu

religijnego, pomników historycznych, dzieł sztuki,

zwierząt…

Zakaz stosowania broni zapalającej przeciwko

ludności cywilnej (1919, 1932, 1972, 1976)

KG IV, PD

1. Ochrona ludności cywilnej

a)W toku działań bojowych przebiegających na obszarach gdzie się

znajduje;
Wojną prowadzą SZ regularne i nieregularne, a nie ludność cywilna. Nie

powinna być więc atakowana przez SZ. Strony konfliktu powinny rozróżnia

ludność cywilną od SZ oraz obiekty cywilne od wojskowych. Celem ataku

nie mogą być ani ludność cywilna ani poszczególne osoby cywilne.

Zabronione są akty przemocy i groźby wobec ludności cywilnej gdy: nie są

skierowane przeciwko określonemu celowi wojskowemu, mogą godzić

zarówno cele wojskowe jak i osoby cywilne lub dobra o charakterze

cywilnym, nie mogą być ograniczone do konkretnego celu wojskowego.
Za wybór celów odpowiedzialny jest dowódca. Środki ostrożności powinny

polegać na oddaleniu z sąsiedztwa celów wojskowych ludności cywilnej,

unikania umieszczania obiektów wojskowych wewnątrz lub sąsiedztwie

stref gęsto zaludnionych.
Miejscowości nie bronione mają specjalny status. Kategorycznie zabrania

się wykorzystywania ludności cywilnej do osłaniania się nią przez wojska

nieprzyjaciela, zabrania się rabunku mienia ludności cywilnej,

terroryzowania jej, stosowania środków odwetowych, brania zakładników.
Oznacza to że w każdym etapie walki podstawowe dobra ludności cywilnej

pozostają pod ochrona prawa.
b) W czasie okupacji wojennej

KG IV, PD

1. Ochrona ludności cywilnej

b)W czasie okupacji wojennej

–W zakresie ochrony życia i zdrowia- zakaz umyślnych zabójstw, torturowania.. doświadczeń

biologicznych, zamachów na nietykalność fizyczną

–W zakresie ochrony mienia – ochrona może być zawieszona gdy w grę wchodzi bezwzględna

konieczność wojenna, w przypadku rekwizycji na potrzeby wojska lub administracji okupacyjnej

za wynagrodzeniem wg rzeczywistej wartości.

–W zakresie wolności osobistej – zakaz kar zbiorowych, wyjazd cudzoziemców, możliwość

ewakuacji, przymusowe miejsca zamieszkania lub internowanie, prawo do korespondencji,

prawo odmowy pracy w administracji okupacyjnej gdy jest to niezgodne z sumieniem, prawo do

składania skarg i odwołań.

–W zakresie godności osobistej – prawo do poszanowania prawa rodzinnego, nie dokonywano

na niej gwałtów, nie zmuszano do prostytucji nie obrażano obyczajności.

–Kobiety traktowane z poszanowaniem płci, dzieci do 15 l nie powinny pozostawać bez opieki,

zaleca się dla dzieci do 12 l tabliczki identyfikacyjne.

–W zakresie obowiązywania ustawodawstwa – częściowe zachowanie poprzedniego systemu

prawnego, KK może być zmieniony gdy §§ stanowią groźbę dla bezpieczeństwa wojsk, zakaz

kary śmierci dla osób >18 l.

–Unormowania prawne wchodzą w życie dopiero po ogłoszeniu i podaniu do wiadomości i nie

mogą działać wstecz.

–Kara pozbawienia wolności = okres internowania, kara śmierci tylko za szpiegostwo, sabotaż

umyślny czyn ze skutkiem śmiertelnym, jeżeli wcześniejsze prawo przewidywało karę śmierci.

–Okupant nie karze za czyny sprzed okupacji, skazani po zakończeniu okupacji przekazani wraz

z aktami władzom terytorium.

–Kobiety – szczególna ochrona przed zgwałceniem, prostytucją, zamachami na obyczajność> KK

dla ciężarnych i z dziećmi – rozpatrzenie w pierwszej kolejności, bez wykonywania kary śmierci.

–Ochrona dziećmi przed zamachami na obyczajność, dzieci <15l nie uczestniczyły w działaniach

zbrojnych. W przypadku zatrzymania umieszczanie oddzielnie od dorosłych. Przy ewakuacji do

innego kraju – zapewnienie ciągłości nauki, identyfikator z Fotografią i danymi rodziny,

ułatwienia administracyjne dla łączenia się rodzin rozproszonych. Wykorzystanie organizacji

humanitarnych.

Formacje obrony cywilnej i ich status w czasie wojny

OC – niesienie pomocy ludności cywilnej i likwidacja skutków działań zbrojnych.
– służba ostrzegawcza
–Ewakuacyjna;
–Przygotowanie i organizacja schronów;
–Obsługa środków zaciemnienia
–Ratownictwo;
–Pierwsza pomoc medyczna i opieka religijna
–Walka z pożarami;
–Wykrywanie i zwalczanie stref niebezpiecznych;
–Odkażanie i działania ochronne;
–Doraźne pomieszczenia i zaopatrzenie;
–Pomoc doraźna i utrzymanie porządku w rejonach klęski
–Doraźne przywrócenie działania służb publicznych;
–Doraźne grzebanie zmarłych;
–Pomoc w ratowaniu dóbr dla przetrwania
–Prace organizacyjne i inne niezbędne doraźne.
W przypadku przydzielenia osób wojskowych:
a)Są na stałe przydzielone do zadań OC;
b)Nie wykonują innych zadań wojskowych;
c)Noszą znak OC
d)Tylko broń osobista (dla utrzymania porządku i samoobrony);
e)Nie biorą bezpośrednio udziału w działaniach zbrojnych;
f)Zadania OC realizują wyłącznie na terytorium państwowej swojej strony.
g)Członkowie – status jeńca wojennego,
h)Użycie na terenie okupanta wyłącznie dla obrony ludności cywilnej, do prac

niebezpiecznych – wyłącznie ochotnicy.
i)OC państw neutralnych – działają za zgodą i pod kontrolą stron i niezwłocznym

powiadomieniem strony przeciwnej.

Obrona ofiar konfliktów zbrojnych o

charakterze niemiędzynarodowym

• Jakie to są konflikty

niemiędzynarodowe, kto jest w nich
stroną i jaki rządzą nimi uregulowania
prawne?

• Państwo jest suwerennym elementem

porządku społecznego, w którym
panują określone uregulowania prawne
– czy można się w nie mieszać?

• Międz. Tryb. Wojskowy „niezależnie od tego, czy

było to zgodne, czy też stało w sprzeczności z
prawem kraju, w którym zbrodnie dokonano.” –
ściganie zbrodni przeciwko ludzkości.

KG I-IV art..3 o ochronie ofiar wojny.
• Humanitarne traktowanie osób bez względu na

rasę, kolor, religię, wiarę, płeć, urodzenie,
majątek itp.. Mają mieć zastosowanie w każdym
czasie i miejscu. W takim konflikcie bierze
udział ludność cywilna (KG IV), brak jest
sformułowań odnośnie brania zakładników i
wykonywania egzekucji bez sądu. Czy walczący
przeciwko rządowi są kombatantami z ich
prawami?

Prawa nie podlegające uszczupleniu:

• Prawo do życia (18 l – kara śmierci)

• Zakaz poddawania torturom, prowadzenia doświadczeń bez zgody

osób;

• zakaz wszelkich form niewolnictwa i skazywania za działania które

nie stanowiły przestępstwa w chwili ich popełnienia;

• Prawo do wolności (może być częściowo ograniczane gdy jest

konieczne dla ochrony bezpieczeństwa publicznego, porządku,

zdrowia i moralności publicznej lub podstawowych praw i wolności

innych osób.), zakaz propagandy wojennej.

OGRANICZENIA

• - zakaz pracy przymusowej lub obowiązkowej;

• Prawo wolności i bezpieczeństwa osobistego;

• Gwarancje dla pozbawionych wolności;

• Prawo swobodnego poruszania się i osiedlania;

• Pobyt cudzoziemców;

• Gwarancje procesowe;

• Ingerencja w prywatność życia;

• Posiadanie bez przeszkód własnych poglądów;

• Prawo do gromadzenia się;

• Prawo do stowarzyszania się i przystępowania do ZZ;

• Prawo rodziny do ochrony przez społeczeństwo

• Prawo do pracy i sprawiedliwych warunków pracy;

• Prawo do tworzenia ZZ

• Zabezpieczenie społeczne i ubezpieczenia społeczne;

• Prawo do ochrony rodziny

• Prawo do odpowiedniego poziomu życia każdej osoby;

• Prawo do korzystania z najwyższego możliwego poziomu

ochrony zdrowia fizycznego i psychicznego

• Prawo do bezpłatnej nauki podstawowej;

• Prawo do udziału w życiu kulturalnym

Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych część

I-III

Do konfliktów zbrojnych nie zalicza się: niemiędzynarodowe

napięcia i niepokoje, rozruchy, odosobnione akty przemocy i

inne sporadyczne działania zbrojne podobnego rodzaju.

PD II (art..3) w wewnątrzpaństwowych konfliktach zbrojnych

niedopuszczalna jest ingerencja z zewnątrz lub interwencja

w wewnętrzne i zewnętrzne sprawy państwa (problem

konflikt międzynarodowy czy nie?)

• Uprawnienia w stosunku do internowanych:

• Ranni i chorzy mają jednakowe uprawnienia z

osobami na wolności;

• Jednakowy poziom dostępu do zaopatrzenia i ochrony

zdrowia jak ludność miejscowa;

• Mogą korzystać z pomocy indywidualnej i zbiorowej;

• Prawo do praktyk religijnych i opieki duchowej;

• W przypadku skierowania do pracy podobne

uprawnienia i zabezpieczenia jak ludność miejscowa.

• Rozdział kobiet od mężczyzn (rodziny);

• Możliwość prowadzenia korespondencji;

• Miejsca internowania poza rejonem walk (ewakuacja);

• Możliwość korzystania z badań lekarskich;

• Zabrania się praktyk medycznych innych od

pozostających na wolności;

• Bezpieczeństwo osób zwalnianych

Niewolnictwo – zakaz niszczenia świątyń i chroniących

się tam osób;

(Indie) Zakaz niszczenia urządzeń nawadniających,

walki z rannymi..

Kategorie dóbr pozostających pod ochroną

humanitarną:

-

Formacje medyczne i środki transportu

medycznego;

-

Dobra niezbędne dla przetrwania ludności cywilnej;

(zapasy żywności, pola pod żywność, zbiory, bydło,

urządzenia dostarczające wodę i jej zapasy)

-

Budowle i urządzenia zawierające siły

niebezpieczne (zapory, groble, elektrownie

atomowe)

-

Dobra kultury

Ochrona dóbr kultury w razie konfliktu zbrojnego

7 i 8 obóz jeńców;
9 obóz internowanych;

10. Dobra kultury;
11. Specjalne dobra

kultury;

12. Obiekt komunalny

użyteczności

publicznej;

13. Panamerykański

znak dobra kultury;

14. Znak ochronny OC

15. Znak ochronny

obiektów lub

urządzeń

zawierających siły

niebezpieczne.