Papiery wartościowe
Papiery wartościowe
(1) Pojęcie i kryteria podziału
(2) Typy ryzyka na jakie narażeni są
inwestorzy
(3) Poziom ryzyka związanego z
inwestowaniem w papiery
wartościowe i pomiar tego ryzyka
(4) Skośność i spłaszczenie rozkładu
stopy zwrotu z inwestycji w papiery
wartościowe_
Papier wartościowy
Papier wartościowy jest dokumentem,
który potwierdza określone prawo
majątkowe, utrwalonym w taki
sposób, że może stanowić
samodzielny przedmiot obrotu
publicznego.
Rozróżniamy:
- towarowe papiery wartościowe
- finansowe papiery wartościowe.
Wartość papierów finansowych wyrażona
jest w pieniądzu i stąd nazywane są
walorami._
Kryteria klasyfikacji papierów
wartościowych (finansowych)
• Ze względu na przenoszenie tytułu
własności do praw majątkowych
•Z punktu widzenia przynoszonego dochodu
•Z punktu widzenia ucieleśnionych praw
majątkowych
•Papiery wartościowe oznaczające prawo do
współwłasności
•Papiery wartościowe potwierdzające
udzielenie kredytu
•Papiery wartościowe potwierdzające prawo
do otrzymania pewnej wartości w przyszłości._
Klasyfikacja papierów
wartościowych (finansowych)
ze względu na przenoszenie tytułu
własności do praw majątkowych:
•Papiery wartościowe na okaziciela
•Papiery wartościowe na zlecenie
•Papiery wartościowe imienne
•Papiery wartościowe potwierdzające
prawo do otrzymania pewnej wartości w
przyszłości._
Papiery wartościowe na
okaziciela
Uprawniona z papieru jest każda osoba, która
przedstawia papier wartościowy wystawcy.
Prawa ucieleśnione w papierze mogą być
przenoszone bez żadnych ograniczeń,
oczywiście za wydaniem papieru
wartościowego.
Przykłady:
Czek, weksel na okaziciela, akcja na okaziciela,
obligacja na okaziciela i inne_
Papiery wartościowe na zlecenie
Uprawniona osoba jest wskazana
imiennie przez indos tj. odpowiedni
zapis na dokumencie.
Do przeniesienia praw konieczne jest
wydanie papieru wartościowego oraz
nieprzerwany ciąg indosów.
Przykład:
konosament na zlecenie_
Papiery wartościowe imienne
Uprawniona jest wyłącznie osoba
wskazana imiennie w papierze
wartościowym. Do przeniesienia praw
konieczne jest wydanie papieru
wartościowego oraz cesja praw tj
zrzeczenie się na piśmie praw
wynikających z papieru
wartościowego.
Przykład:
konosament imienny, akcje imienne_
Klasyfikacja papierów
wartościowych (finansowych)
Z punktu widzenia przynoszonego
dochodu:
•Papiery przynoszące dochód stały (np.
obligacje o stałym oprocentowaniu)
•Papiery przynoszące dochód zmienny
(np. akcje, udziały, obligacje o
zmiennym oprocentowaniu)_
Klasyfikacja papierów
wartościowych (finansowych)
Z punktu widzenia ucieleśnionych praw
majątkowych:
•Papiery wartościowe udziałowe stwierdzające
nabycie prawa do współwłasności firmy
(akcje, udziały)
•Papiery pożyczkowe, stwierdzające
udzielenie kredytu pewnej instytucji
(obligacje, bony pieniężne)
•Papiery stwierdzające prawo do otrzymania
pewnej wartości w przyszłości._
Papiery wartościowe
oznaczające prawo do
współwłasności - akcje
Akcja (imienna lub na okaziciela) –
stanowi dowód udziału posiadacza w
kapitale akcyjnym spółki.
Udział może być określony sumą
pieniężną lub inaczej np. udziałem
procentowym w całości (dość częste
przypadki w USA.
Akcja uprawnia posiadacza do udziału
w walnych zgromadzeniach, do
udziału w zysku wypłacanego jako
dywidenda, do majątku w przypadku
likwidacji spółki._
Papiery wartościowe
oznaczające prawo do
współwłasności - akcje
Akcje dzielą się na:
• zwykłe (związane ze zwykłymi prawami
akcjonariusza)
•Uprzywilejowane (związane ze szczególnymi
uprawnieniami akcjonariusza w zakresie: prawa
głosu – maksymalnie 5, dywidendy – pierwszeństwo
lub jej wysokość, udziału w majątku w przypadku
likwidacji – pierwszeństwo przed zwykłymi
akcjonariuszami, pierwszeństwo poboru akcji etc)
•Użytkowe (których wartość nominalna została
zwrócona akcjonariuszowi). Akcja użytkowa
uprawnia właściciela m in do udziału w walnych
zgromadzeniach akcjonariuszy, do udziału w
podziale czystego zysku, pozostałego po wypłacie
dywidend w zwykłej wysokości.
OBLIGACJA stanowi dowód udzielenia pożyczki
emitentowi.
Zobowiązuje ona emitenta do zwrotu kwoty
podstawowej po upływie określonego okresu oraz do
okresowej wypłaty odsetek.
Emitent stwierdza, że jest dłużnikiem obligatoriusza,
właściciela obligacji.
Obligacja jest tzw dłużnym instrumentem finansowym,
na okaziciela lub imiennym.
Papiery wartościowe potwierdzające
udzielenie kredytu
RODZAJE OBLIGACJI
1. Obligacje o stałym oprocentowaniu (o stałym kuponie),
obligacje o zmiennym oprocentowaniu (indeksowane). Przy
zmiennym oprocentowaniu zarówno odsetki jak i wartość
wypłacana po terminie wykupu zależą od pewnego punktu
odniesienia np. od stopy dla obrotu międzybankowego, od
stopy inflacji etc.
2. Obligacje z odsetkami (kuponowe), obligacje bez odsetek
(bezkuponowe) tj zwykle sprzedawane z dyskontem tzn
poniżej ich wartości nominalnej
3. Obligacje zamienne, które dają prawo do zamiany na akcje
4. Obligacje o ustalonym terminie wykupu, obligacje
wieczyste (bezterminowe)
5. Obligacje krótkoterminowe (do 1 roku), obligacje
średnioterminowe (od roku do 5-ciu lat), obligacje
długoterminowe (od 5-ciu do 25 lat), obligacje wieczyste_
Papiery wartościowe potwierdzające
udzielenie kredytu
RODZAJE OBLIGACJI - cd
6. Obligacje zabezpieczone (całkowicie lub częściowo,
z gwarancjami w postaci aktywów firmy etc., obligacje
nie zabezpieczone (w Polsce prawo takich emisji mają
jednostki, które za ostatnie 3 kolejne lata sporządziły
sprawozdania finansowe a kapitał własny oraz
fundusze własne przynajmniej 5-krotnie przekraczają
minimalny kapitał akcyjny (określony w kodeksie
handlowym)
7. Listy zastawne tzn obligacje zabezpieczone przez
hipotekę na nieruchomościach (np. rolnych,
miejskich). Podstawą emisji listów zastawnych jest
Ustawa z 29 sierpnia 1997 o listach zastawnych i
bankach hipotecznych (Dz U nr 140, poz 940)_
Papiery wartościowe potwierdzające
udzielenie kredytu
Znane jako „pochodne papierów
wartościowych”.
Ich wartość zależy od pierwotnych
instrumentów finansowych.
Rozróżniamy:
-kontrakty terminowe (futures, forward)
-opcje
-kontrakty zamienne (swaps)_
Papiery wartościowe
potwierdzające prawo do
otrzymania pewnej wartości w
przyszłości
Kontrakt FUTURES to umowa prawna
pomiędzy nabywcą (sprzedawcą) oraz
ustanowioną instytucją rynkową, izbą
rozrachunkową, od (do) której nabywca
(sprzedawca) zgadza się odebrać
(dostarczyć) pewien rodzaj aktywów
pierwotnych, po określonej cenie, w końcu
określonego okresu.
Przedmiotem FUTURES są:
-towary (commodity futures)
-finansowe papiery wartościowe (financial
futures)_
Kontrakty terminowe
Kontrakty FORWARD
różnią się od futures tym, że futures są
standaryzowanym giełdowym
instrumentem finansowym
(standaryzowane są zarówno aktywa
pierwotne jak i warunki obrotu) a
FORWARD na ogół nie są
standaryzowane (warunki dostawy za
każdym razem są negocjowane między
stronami kontraktu) i są one poza
giełdowym instrumentem
finansowym._
Źródło: The Banker 2004
Charakterystyka FORWARD
-Przy FORWARD nie ma pośrednictwa izb rozrachunkowych, a
rynek wtórny albo nie istnieje albo jest bardzo płytki
-Kontrakty terminowe określają warunki przyszłych dostaw ale
futures nie są zawierane z myślą o dostawie
-Futures są analizowane na koniec każdego dnia roboczego z
punktu widzenia zysków i stron kontraktu (tzw równanie do
rynku) a forward nie
-z futures związane są przepływy pieniężne jeszcze przed
terminem dostawy a z forward nie są związane żadne
przepływy pieniężne przed terminem dostawy
-strony kontraktu forward narażone są na większe ryzyko
kredytowe, ponieważ każda ze stron może nie wywiązać się ze
swoich zobowiązan. W przypadku futures ryzyko kredytowe jest
minimalne, ponieważ izba rozrachunkowa gwarantuje, że duga
strona wywiąże się ze zobowiązan_
Opcje
Kontrakty opcyjne to umowy dotyczące
wartości składnika aktywów
OPCJA KUPNA OPCJA
SPRZEDAŻY
Opcja kupna to umowa dająca
posiadaczowi prawo do zakupu
składnika aktywów (np. akcji) po
ustalonej cenie (cena realizacji, cena
wykonania opcji) w pewnym okresie
(opc je typu amerykańskiego) lub w
pewnym momencie (opcje typu
europejskiego) w przyszłości_
Opcja sprzedaży
to umowa dająca posiadaczowi
prawo do sprzedaży składnika
aktywów (np. akcji) po ustalonej
cenie (cena realizacji, cena
wykonania opcji) w pewnym okresie
(akcje typu amerykańskiego) lub w
pewnym momencie (opcje typu
europejskiego) w przyszłości
Obrotem standaryzowanymi
kontraktami opcyjnymi zajęła się po
raz pierwszy, powstała w 1973 r
organizacja pod nazwą Chicago
Board of Options Exchange CBOE
Wtedy też powstał wykorzystywany
do dzisiaj model wyceny opcji._
Kontrakty zamienne
swapowe
polegają na zamianie przyszłych
płatności na rzecz instytucji
finansowych (np. płatności o stałej
stopie procentowej na płatności o
zmiennej stopie procentowej lub
odwrotnie)_
Prof. zw. dr hab. Irena
Jędrzejczyk
2015
Dziękuję Państwu za uwagę_